Franja

rezati¹ [é] (režem)

1. schneiden (tudi tehnika); (obrezati) beschneiden; (porezati) stutzen, abstutzen; na tenko: schnetzeln (tudi meso); na drobno: häckseln, schnitzeln, papir: schnippeln; na dolžino: ablängen
rezati s srpom sicheln
figurativno valove: furchen ziehen, pflügen

2. agronomija in vrtnarstvo šoto, šparglje itn.: stechen, abstechen

3. tehnika schneiden; trennen, auftrennen
|
ki se dobro reže schnittfest

rezati² [é] (režem) (kastrirati) schneiden, verschneiden, kastrieren

rézati to cut; (pečenko, meso) to carve; (na režnje) to slice; (žagati) to saw; (o mrazu) to pinch, to nip; (skopiti) to castrate, to geld

rézati na kose to cut to pieces
ladja reže morske valove the ship cleaves (ali cuts through) the waves
ta nož ne reže this knife does not cut; medicina (operirati) to operate (koga on someone); (pečat ipd.) to sink, to engrave, arhaično to grave
rézati zavoje (tekač itd.) to cut corners

rézati couper, tailler, trancher ; (kamen) tailler, graver ; (žival) châtrer, castrer, bistourner, couper ; (rušo) couper, enlever à la bêche ; (steklo) tailler

v baker rezati graver sur cuivre
rezati jo kam marcher, aller quelque part
dobro rezati (nož) bien couper (ali trancher), être bien coupant (ali tranchant)
rezati obraz (o vetru) fouetter (ali cingler) le visage
to mi reže srce (figurativno) cela me fend (ali perce) le cœur, cela me navre

rézati (réžem) imperf.

1. tagliare; (na kose) trinciare; (na rezine) affettare:
rezati kruh tagliare il pane
rezati meso tagliare, trinciare la carne
rezati z nožem, s škarjami tagliare col coltello, con le forbici
ročno, strojno rezati tagliare a mano, meccanicamente
pren. ladja reže valove la nave taglia le onde

2. vet. (skapljati) castrare

3. (boleče se ujedati, zajedati) tagliare:
verige so ga rezale v zapestje le catene gli tagliavano i polsi
mraz, ki reže do kosti un freddo pungente, tagliente

4. pren. (prekinjati določeno stanje) tagliare, rompere:
kriki režejo tišino urla rompono il silenzio

5. pren. (biti speljan čez) tagliare:
proga reže pobočje la linea ferroviaria taglia la costa

6. pog.
rezati jo (hitro iti) affrettarsi

7. (peti, igrati) cantare, suonare:
glasba je rezala vesele koračnice la banda suonava allegre marce
FRAZEOLOŠKA/TERMINOLOŠKA RABA:
pog. vino reže il vino è acidulo
pog. med. rezati koga operare qcn.
pog. rezati ovinek (z avtom) tagliare la curva
igre rezati z adutom tagliare con l'atout, con la briscola
pren. rezati koga ven togliere qcn. dai pasticci
rezati vino tagliare il vino
metal. rezati s plamenom tagliare con la fiamma ossidrica
rezati meglo fendere la nebbia
med. rezati s skalpelom scalpellare
šport. rezati žogo colpire la palla d'effetto

rézati režem
1. rezati, sjeći (se-): rezati z nožem
rezati, sjeći nožem; rezati kruh, les; žaga dobro reže; rezati tobak
2. rezati, presijecati (-se-) cestu, drum na zavojima, okukama: rezati ovinke
3. orezivati, podsijecati, podsecati: rezati trto, drevo
4. vaditi: rezati šoto, rušo
5. krojiti: rezati usnje, tkanino
6. rezati, klesati: rezati kamen; balkon iz rezanega kamna
7. rezati, urezivati, gravirati: rezati v baker
8. rezati: srajca iz hodnega platna ga reže po hrbtu
9. rezati, probadati, žigati: v trebuhu ga reže
10. rezati: veter reže v lica; vino, mraz reže; oster glas reže zrak; godci jo dobro režejo
svirači dobro sviraju
11. sjeći, miješati, mešati razna vina: rezati vino
12. štrojiti, škopiti: rezati bikca, prašička
13. rezati jo kam žurno ići nekud, žuriti nekud

rézati cortar ; (meso) tajar ; (pečenko) trinchar ; med sajar, cortar ; (skopiti) castrar ; (karte) cortar

rezati v les (kamen) grabar en madera (en piedra)
rezati ovinek (o avtu) cortar una curva
rezati vino cortar (ali mezclar) el vino
rezati obraz (o vetru) cortar la cara
rezati zrak (o letalu) cortar el aire
rezati v baker grabar en cobre
mraz je, da kar reže (obraz) hace un frío que corta (la cara)
to mi reže srce esto me parte el corazón (ali el alma)

rézati réžem nedov., рі́зати рі́жу недок.

rézati réžem nedov. a tăia, a tranşa; a decupa

brázdati -am
I.
1. brazdati, brazditi, orati: ves dan brazdati na njivi
2. brazditi, rezati, parati ostavljajući trag: parnik brazda morje
3. brazdati, zbrčkavati: obraz mu brazdajo temne gube
II. brazdati se brazdati se, dijeliti (de-) se: oplojeno jajčece se brazda

narezováti -újem
1. rezati, sjeći (-se-): narezovati na tanke rezine
2. narezivati, zarezivati: narezovati robove deske

prirezováti -újem
1. prirezavati: prirezovati palico za raženj
2. krojiti, rezati, razrezivati tkaninu, kožu po određenoj formi: prirezovati blago za obleko

krhljáti -am sjeći, seći na kriške, rezati u kriške, križati: krhljati krompir

ríbati -am (srvnj, riben)
1. ribati: ribati pod, tla, kuhinjo
2. ribati, sitno rezati: ribati zelje, repo, jabolko; ribana kaša
tarana

dèska (-e) f

1. les. tavola, asse:
bukova, hrastova, smrekova deska tavola di faggio, quercia, abete
žagana deska tavola segata
rezati, oblati desko segare, piallare una tavola
spati na golih deskah dormire sull'impiantito

2. (lesena plošča za različne namene) tavola:
igralna deska tavola da gioco
kuhinjska deska tavola da cucina
likalna deska tavola da stiro
oglasna, razglasna deska bacheca, tabellone (per avvisi, comunicati)
reklamna deska tabellone pubblicitario
risalna deska tavola da disegno

3. šport. (odskočna deska) trampolino;
odskočna deska trampolino di lancio (tudi pren.)

4. šah. scacchiera;
biti prva deska essere il migliore giocatore (della squadra)

5. tisk. tavola, piano scorrevole per la composizione

6. pl. deske gled. pren. tavole:
nastopati, igrati na gledaliških, odrskih deskah calcare le tavole del palcoscenico
FRAZEOLOŠKA/TERMINOLOŠKA RABA:
agr. deska (pri plugu) versoio, orecchio
čeb. naletna deska banco d'involo
hist. deželna deska libro catastale, urbario
šport. jadralna deska tavola da surf, da windsurf
smučarska deska snowboard, surf da neve

kócka matematika cube; hexahedron; (igralna) dice sg in pl; arhaično die, pl dice

igralne kócke (pogovorno) bones, ivories
posodica za metanje kóck dice-box
sleparska kócka cogged dice, (obtežena) loaded dice
igranje s kócko, kockanje game of dice
briket v kóckah cubeshaped briquet(te)
premog v kóckah cobbles pl
sladkor v kóckah sugar cubes (ali lump sugar)
tlakovalna kócka paving stone
kócka je padla the die is cast
biti na kócki (figurativno) to be at stake
njegovo življenje je na kócki his life is at stake
staviti na kócko to stake
staviti (svoje) življenje na kócko to take one's life in one's hands, to stake (ali to risk) one's life on a throw of the dice, to dice with death
vse na kócko staviti to risk all; to go neck or nothing
igrati s kóckami, kockati to play dice
rezati v kócke to dice, to cut into small cubes

kócka¹ (-e) f

1. mat. cubo

2. ekst. dado:
metati kocke giocare ai dadi
jušna kocka dado (per brodo)
kocka sladkorja zolletta (di zucchero)
rezati meso na kocke tagliare la carne a dadi
FRAZEOLOŠKA/TERMINOLOŠKA RABA:
pren. biti na kocki essere in pericolo
pren. postaviti na kocko (življenje, ugled) mettere in forse, a repentaglio; giocarsi qcs.
pren. kocka je padla il dado è tratto

krivúlja (línea f) curva f ; (cestna) curva f

rezati ostro cestno krivuljo cortar una curva cerrada

krùh (krúha) m

1. pane:
mesiti, peči kruh impastare, cuocere il pane
kruh vzhaja il pane lievita
biti dober kot kruh essere buono come il pane
biti česa vajen kot (vsakdanjega) kruha esserci abituato come al pane quotidiano
star, suh kruh pane vecchio, stantio
bel, črn kruh pane bianco, nero
Grahamov kruh pane integrale
koruzni, pšenični, rženi kruh pane di granturco, di grano, di segala
mlečni, oljnati kruh pane al latte, imburrato
domač kruh pane casalingo
drobtina, skorja, sredica kruha briciola, crosta, mollica di pane
proizvodnja kruha industria panaria

2. pren. raccolto di grano

3. pren. (delo, poklic) pane; lavoro; minestra:
biti ob kruh perdere il posto di lavoro
delati za (ljubi) kruh, služiti kruh lavorare per la minestra, guadagnarsi il pane
tovarna je dajala kruh veliko ljudem la fabbrica dava il pane a molta gente

4. pren. (osnovne materialne dobrine) pane:
truditi se za kruh guadagnarsi il pane
rel. daj nam danes naš vsakdanji kruh dacci oggi il nostro pane quotidiano
rel. darovati kruh in vino offrire il pane e il vino, celebrare la messa
FRAZEOLOŠKA/TERMINOLOŠKA RABA:
iz te moke ne bo kruha se son rose fioriranno
pren. rezati komu kruh mantenere qcn.
pren. človek ne živi samo od kruha non di solo pane vive l'uomo
pren. živeti ob kruhu in vodi essere a pane e acqua, fare una vita stentata, grama
pog. biti pri lahkem kruhu avere un buon impiego
iti s trebuhom za kruhom andare in cerca di fortuna
jesti bel, črn kruh nuotare nell'abbondanza, stentare
biti (belega) kruha pijan, sit il peggior male del ricco è la sazietà
smejati se kot cigan belemu kruhu ridere di cuore
PREGOVORI:
za lenuha ni kruha chi non lavora non mangia
zarečenega kruha se največ poje non fare giudizi affrettati (che forse dovrai ritrattare)
kdor zgodaj vstaja, mu kruha ostaja il mattino ha l'oro in bocca

nerodno¹ [ó] (nespretno) ungeschickt, linkisch
figurativno nerodno rezati säbeln