Franja

sōcordia (stlat. sēcordia) -ae, f (socors, stlat. sēcordis)

1. duševna omejenost, kratkoumje, maloumje, slaboumnost, topoglavost, topost: Suet., Fest., P. F. idr., socordiāne Claudii an vinolentiā T., socordiā senescere T., quo magis socordiam eorum inridere libet, qui … credunt T.

2. neskrbnost, brezskrbnost, brezbrižnost, nepremišljenost, nemarnost, malomarnost, mlahavost, nedelavnost, nedejavnost: Pl., Ter., Corn., Q., Amm., Prud. idr., Darei Cu., mollitiam socordiamque viri accusare S., socordia atque desidia S., incultu atque socordiā torpescere S., nostra cunctatione ac socordiā iam huc progressus L., socordia atque neglegentia (ali neglegentiaque) L., per socordiam uti L., languescet industria, intendetur socordia T.

stoliditās -ātis, f (stolidus) omejenost, neumnost, nespamet(nost), ábotnost, ábota, bebavost, slaboumnost, zagovednost, neumna predrznost, nesramnost, brutalnost, surovost, grobost: Arn. idr., ad deridendam scilicet monstri illius barbariam nec minus ad stoliditatem poeniendam Ap., Atesin flumen non ponte nec navibus, sed quadam stoliditate barbarica primum corporibus adgressi Fl., non minimum terroris incussit barbaris Cornidius centurio satis barbarae, efficacis tamen aput tales homines stoliditatis Fl., ipso illo quippe Cn. Lentulo stolidior est et vanior, qui ignorat eiusdem stultitiae esse vanitatem et stoliditatem Gell., maturandi et electi quidam stoliditate praecipites ad capessendum Illyricum Amm., ibi tunc rectoris imperii caries tota stoliditatis apertius est profanata Amm., non minus stoliditas in tanta reliqui corporis altitudine Plin., similiter nos „cogito quae sunt difficultates stoliditatis meae“ Prisc., nostra tantummodo cupit celebrare palatia, exosa terrigenae stoliditatis ignaviam M.

stupiditās -ātis, f (stupidus) neumnost, nespamet(nost), bebavost, neprevidnost, glupost, brezumnost, topoumnost, topoglavost, budalost, omejenost, trapavost, stupidnost: ita imperitus stupiditate erumpit se, inpos consili Acc. ap. Non., incredibilem stupiditatem hominis cognoscite Ci.

stupor -ōris, m (stupēre)

1. odrevenelost, otrplost, okorelost, (telesna) brezčutnost, otopelost, stúpor: in corpore Ci., totius corporis Sen. rh., quidam morbo aliquo et sensūs stupore suavitatem cibi non sentiunt Ci., stupor linguae Ci. neokretnost, stupor obstitit illis O., oculos stupor urget inertes V.

2. metaf.
a) osuplost, presenečenost, strmenje, prevzetost: Ph., Iust., Cl., Arn. idr., sit in verbis tuis hic stupor Ci., cum … stupor silentiumque inde ceteros patrum defixisset L.; meton. osupel človek, osupnjenec: talis iste mens stupor nil videt Cat.
b) neumnost, nespamet(nost), bebavost, glupost, brezumnost, topost, topoumnost, topoglavost, omejenost, budalost, trapavost, stupidnost: sed stuporem hominis vel dicam pecudis attendite Ci., quis stupor hic, Menelaë, fuit? O.

tarditās -ātis, f (tardus)

1. počasnost, zamudnost, zamudljivost, kasnost, obotavljivost (naspr. celeritas, mobilitas, instantia): plerisque in rebus gerendis tarditas et procrastinatio odiosa est Ci., nosti hominis tarditatem et taciturnitatem Ci. ep., mula tarditatis indomitae Plin.; pl. tarditates = počasno gibanje, počasno premikanje, počasno pomikanje: tarditatibus uti in gressu Ci. počasi se premikati (pomikati), celeritates tarditatesque Ci., regradationes siderum vel fortasse tarditates Aug.; pren.: tarditas navium C. počasno gibanje, pedum Ci., aurium Plin. nagluhost, audientium Plin. naglušnost poslušalcev, tarditas modorum et gravitas canentis Ci., tarditatem afferre bello Ci. upočasniti vojno, zavlačevati (odlašati) z vojno, tanta fuit operis tarditas Ci. tako počasi je šlo delo od rok, tarditas veneni T. počasi učinkujoč strup.

2. metaf. (duševna) počasnost, lenost, lenivost, lenoba, topost, topoglavost, topoumnost, omejenost (starejše kesnoglavost, opoklost), sanjavost, zasanjanost: ingenii Ci., animi Gell., tarditate, dum otium volunt sine dignitate retinere, utrumque amittunt Ci., quid abiectus tarditate et stultitiā Ci.

vaecordia (vēcordia) -ae, f (vae, vē in cor)

1. slaba vest: in facie vultuque vaecordia inerat S.

2. brezumnost, blaznost, norost, ponorelost, skoraj blazna besnost, nesmiselnost, brez(s)miselnost, nespamet(nost) ipd.: Ter., Iust. idr., quae te vaecordia pulsat? O., formidine quasi vaecordiā vexari S., plurima vaecordia constantiam exemerat T.

3. neumnost, slaboumnost, omejenost, topoglavost: hostes Mario vaecordiam obiectare S., uxor iniecit carminibus vaecordiam marito T. je spravila moža ob pamet, homo immani vaecordiā Gell.