Franja

properantia -ae, f (properāre) hitenje, naglica, naglost, hitrica, hitrost: fuere qui tum Albinum haud ignarum consili regis existumarent neque ex tanta properantia tam facile tractum bellum socordia magis quam dolo crederent S., taedium ex morā, periculum ex properantiā T.

properātiō -ōnis, f (properāre) hitenje, naglica, naglost, hitrica, hitrost: ad properationem meam quiddam interest non te exspectare Ci. ep., nam quae parcius frater perscripserat, verecundia videlicet et properatione Ci. ep., praefanda venia et habenda oratio et inhibenda properatio est Ap., porrecta Germaniae, celeriore transcursu, quam est properatio nostri sermonis, evolvis Aus., adversus quos Lupicinus properatione tumultuaria coactis militibus temere magis quam consulte progressus Amm.

rapiditās -ātis, f (rapidus) deroča hitrost, hitrica, naglost, naglica, urnost, brzina: fluminis C., flumine interveniente non ita magno ut transitum prohiberent, moraretur tamen rapiditate Front., nec invadentes vallum nec castra inimica pilantes prae nimia rapiditate cernuntur Amm., tertius vero nimio rubroque igne rutilantes festinatāque rapiditate praecipites fragosos que cursus anhela sulphureus celeritate torquebat M., diversa undarum violensque rapiditas M., aetherii verticis pinnata rapiditas M., cum melodiam omnisonis convenientem pulsibus modulorum machinae obeuntis ipsa rapiditas et concinat et agnoscat M.

vēlōcitās -ātis, f (vēlōx)

1. urnost, hitrost, naglost, brzina: Q. idr., velocitas corporis celeritas appellatur Ci., non tam magnitudini virium servivit quam velocitati H., homo summae velocitatis Hirt., velocitas equi H., magna velocitas (sc. urorum) C.

2. metaf. urnost, hitrost: Plin., Val. Max., Iust. idr., animi Q., mali, occasionum T., illa in rebus moliendis efficiendisque velocitas Cu.; occ. živahnost, živost, okretnost, gibčnost, polet, vzlet, zalet (v govoru): Sen. rh., immortalis illa Sallustii velocitas Q.

volūbilitās -ātis, f (volūbilis)

1. vrtljivost, gibljivost, premičnost, pomičnost, krožilnost, mobilnost okoli središča, starejše kretnost: mundi Ci., O., Ap., volubilitatem non dedit Ci., ipsa volubilitas libratum sustinet orbem O., volubilitas ventorum Serv.

2. okroglost: fracta volubilitas capitis latissima O. (Metam. 12, 434).

3. metaf.
a) spremenljivost, spreminjanje, nestalnost, nestanovitnost, negotovost, opotečnost: fortunae Ci., Plin.
b) gibčnost, jadrnost, urnost, hitrost, naglost, okretnost, spretnost, starejše spešnost: Q., Plin. iun. idr., linguae Ci. okreten, zgovoren jezik, verborum Ci. spretnost pri govorjenju, spretno govorjenje, ingens verborum volubilitas Petr. silna jezičnost, exaggerata verborum volubilitas Petr. izobilna zgovornost, inanis sententiis verborum volubilitas Augustus ap. Suet. prazno (puhlo) besedičenje.

immātūritās -ātis, f (immātūrus)

1. prezgodnost, negodnost, nezrelost: sponsarum Suet.

2. prevelika naglost, prenagljenost (v vedenju): quid haec amentia, quid haec festinatio, quid haec immaturitas tanta significat? Ci.