Franja

prae-fervidus 3 (prae in fervidus)

1. zelo (vrelo) vroč: fulguri praefervido ardor iniectus Iunonis dextera ingenti incidit Acc. fr., balneum T., regio (naspr. regio glacialis) Col., loca Col., status caeli Col.

2. metaf. zelo (nadvse) hud, prehud: ira L. kipeča, prekipevajoča, neukročena, silovita, neukrotljiva.

prae-fēstīnanter, adv. (prae in fēstīnanter) zelo hitro, zelo naglo: It.

prae-fēstīnātim, adv. (prae in fēstīnātim) zelo hitro, zelo naglo, prenaglo, prenagljeno: idemque perseveraverunt, uti lex perveniret ad quaestorem ac iudices quos vellent instituerent praefestinatim et cupide Sis. ap. Non.

prae-fēstīnō -āre (prae in fēstīnāre)

1. zelo (preveč) hiteti, prenagliti se, prehitro narediti (storiti) kaj, prehitro ukrepati glede česa, v zvezi s čim: quid opus[t], adulescens? PL. Isti[c] infortunium, qui praefestinet ubi erus adsit praeloqui Pl., praefestinamus quae sit causa sciscere, quod sit necessum scire, praesertim in brevi Afr. fr., iam tamen invenio qui me iaculentur et ictu praefestinato munus inane petant Ps.-O., quia neque praefestinatum opus nimium immature videri possit ante quindecim dies factum Col., proprium est dolentis praefestinare ad indicandum quae dolent Don., defecturos se, ne deficere praefestinarent, effecisse L. prenagliti se z odpadom.

2. hiteti mimo česa, obiti kaj: Toronaeum Thermaeumque sinum praefestinans T.

prae-fortis -e (prae in fortis) zelo pogumen, zelo hraber, zelo močan: Tert.

prae-frīgidus 3 (prae in frīgidus) zelo mrzel, zelo hladen: Auster O., unda Iust., aqua, vinum Cels., situs Plin.

prae-fulgidus 3 (prae in fulgidus) zelo bleščeč, zelo svetlikajoč se: nubes caeli Iuvenc.

prae-furō -ere (prae in furere) zelo divjati: ceu saepta novus iam moenia laxet fossor et hostiles inimicent classica turmas, praefuris Stat.

prae-gaudeō -ēre (prae in gaudēre) zelo se veseliti (z inf.): ille etiam Pelopis sedes et Achaica adire moenia praegaudens tristem Calydona Dianae Oeneasque domos Sil.

prae-gelidus 3 (prae in gelidus) zelo mrzel, zelo hladen: in locis Alpibus Appenninoque interiectis, propinquitate etiam fluminum ac paludum praegelidis L., locis praegelidis ac nivosis Col., solum Col., frigora Col., status caeli Col., caelum Col., hiems Plin., regio Plin., rivus Sil., undae Cl., ventus Amm.

prae-gestiō -īre (prae in gestīre) že naprej ali zelo se veseliti česa: quis dum aliquid cupiens animus praegestit apisci Cat., praegestit animus iam videre primum lautos iuvenes mulieris beatae ac nobilis familiares, deinde fortīs viros Ci., nunc in udo ludere cum vitulis salicto praegestientis (sc. iuvencae) H.

prae-gracilis -e (prae in gracilis) zelo tánek (tènek, tenák), zelo vitek, zelo slok, zelo mršav, zelo gracilen: quippe illi praegracilis et incurva proceritas T.

prae-grandis -e (prae in grandis) zelo (silno) velik, velikanski: gradus Pac. ap. Fest., flumina Mel., arbores, aures, oculi, boves, domus, labrum superius, comae, palma Plin., lucerna, canis Ap., locusta, membra, oculi Suet., suber Pers., lapides Vulg.; metaf. silen, imeniten: senex Pers. (o Aristofanu).

prae-gravidus 3 (prae in gravidus) zelo têžek (težák): rogato molis praegravidae (po novejših izdajah praevalidae) castigat pulvere lapsus Stat.

prae-gravis -e (prae in gravis)

1. zelo težek (težak): onus O., currus crateris aureis praegravis Cu., caput Mel., lateres T., cibo vinoque praegraves T. prenapolnjeni, prenasičeni, decidit hiberno praegravis unda gelu Mart.

2. metaf.
a) zelo okoren, zelo neokreten: maior sexaginta annis et praegravis corpore L., praegravem aut delumbem sese simulans Plin.
b) zelo (na moč, nadvse) nadležen, zelo (na moč, nadvse) neprijeten, prenadležen, obremenilen, obremenjujoč: satiatus et oblatis in eandem operam recentibus veteres et praegraves adflixit T., postremo, ubicumque haberetur, praegravem ratus interficere constituit T., formidolosum paci virum insignem et ignavo principi praegravem T., praegravem se Neroni fuisse T.; occ. zelo težek (težak), zelo težaven, zelo težeč, zelo trd, zelo hud: imperium Cu., servitium Plin., consulatus Plin. iun.

prae-gravō -āre -āvī -ātum (prae in gravāre)

I. trans.

1. zelo (ob)težiti, s svojo težo (po)tlačiti navzdol, potegniti (potegovati) navzdol (k tlom), (po)vleči navzdol (k tlom), potisniti (potiskati) navzdol (k tlom): praegravata inhaerentibus (sc. telis) scuta L., praegravato capite saepius, quam consuevit Col.

2. metaf.
a) (preveč) obtežiti (obteževati), biti v nadlego, nadlegovati, težiti: corpus animum praegravat H., exonerare praegravante (prenadležne) turbā regnum L., ne quem tributorum sarcina praegravaret Amm.
b) (po)tlačiti = preseči (presegati), zatemniti (zatemnjevati), zasenčiti (zasenčevati), potisniti (potiskati) v ozadje: L., artes infra se positas H., omnīs foculos, omnīs aras Bithyniae Marte ipso iudice pectus Hannibalis praegravasset Val. Max. —

II. intr.

1. preveliko težo imeti, pretežek (pretežak) biti: ne praegravet fructus parte aliquā Plin., caper flaccidis et praegravantibus auribus Col. s klapastimi (klapavimi, povešenimi) ušesi, klapouh.

2. metaf. premag(ov)ati, prevlad(ov)ati, pretehtati, biti odločilen, biti več vreden: pars civitatis deterior quanto praegravat Sen. ph., haec pars (sc. malorum) multum praegravabit Sen. ph., praegravant cetera facta dictaque eius Suet., si nulla (sc. causa) praegravet Ulp. (Dig.).

prae-largus 3 (prae in largus) zelo obilen: scribimus inclusi, numeros ille, hic pede liber, grande aliquid, quod pulmo animae praelargus anhelet Pers., dapes Iuvenc., te cum praelarga vocavit ditandas ad dona tribus Cl.

prae-lautus 3 (prae in lautus) zelo bliščoljuben (razkošjeljuben), subst. velik ljubitelj sijajnosti (sijaja, razkošja, blišča, sijajnega življenja): (sc. putabat) sordidos ac deparcos esse quibus impensarum ratio constaret, praelautos vereque magnificos qui abuterentur ac perderent Suet., praela[u]tus alioqui famosusque cenarum magnificentia Suet.

prae-longō -āre -āvī (praelongus) zelo podaljšati: qua subtilitate (sc. naturae rerum artificium) pinnas adnexuit, praelongavit pedum crura (sc. culicis) Plin.

prae-longus 3 (prae in longus) zelo dolg: gladii L., T., hasta L., T., cauda, lingua, crura, cornua, collum, manus, pedes, testes, digiti, gracilitas, acini (acina), trabes, radices Plin., homo, sermo Q.