Franja

τίθημι, vzpor. obl. τιθέω [Et. kor. dhē, deti, dejati, lat. facio; fēc(i) = (ἔ) θηκ(α); slov. de-ti, dejati, delo, (blago)det; nem. Tat, tun. – Obl. at. pr. ind. 2 sg. τίθης, τίθεις, τιθεῖς, 3 sg. τίθησι, τίθει, τιθεῖ; pl. τίθεμεν, τίθετε, τιθέασι, cj. τιθῶ, opt. τιθείην, imper. τίθει, τιθέτω, inf. τιθέναι, pt. τιθείς, impf. ἐτίθην, ἐτίθειν, pl. ἐτίθεμεν, -ετε, -εσαν; fut. θήσω, med. θήσομαι, aor. ἔθηκα, ἔθετον, ἔθεμεν, cj. θῶ, opt. θείην, med. ἐθέμην, redko ἐθηκάμην, pf. act. τέθηκα, pass. aor. ἐτέθην, fut. τεθήσομαι, adi. verb. θετός, θετέος; za pf. pass. κεῖμαι; ep. pr. ind. 2 sg. τίθησθα, 3 pl. τιθεῖσι, inf. τιθήμεναι, med. pt. τιθήμενος, impf. 3 sg. τίθει, aor. ind. θῆκε, 1 pl. θέμεν, 3 pl. θέσαν in (ἔ) θηκαν, cj. θήω, θείω, 2 sg. θήῃς, 3 sg. θήῃ, θῇσιν, 1 pl. θήομεν, θείομεν, inf. θέμεναι; med. fut. 2 sg. θήσεαι; aor. 3 sg. ind. θέτο, θήκατο, 3 du. θέσθην, cj. θήομαι, θείομαι, opt. θείμην, imper. θέο; ion. impf. act. 1 sg. ἐτίθεα, 3 sg. ἐτίθεε, aor. cj. θέω, θέωμεν, θέωσι, med. ἔθεο, cj. 2 sg. θῇ, 3 sg. θῆται, opt. θέοιτο in θοῖτο. – pozn. aor. ἐθήκαμεν]. I. act. 1. denem, postavim, položim, posadim λίθον, θεμέλιον, θρόνον τινί, πόδα hodim, korakam, τὰ ἄνω κάτω vse preobrnem (zmešam), ἔν τινι, ἔς τι na kaj, ἐν χερσί izročim, ἐς χεῖρα δεξιάν sežem v roko, ἐν λεχέεσσι položim v posteljo; ἐς λάρνακα, κάπετον, ἐν τάφῳ, ἐν τάφοισι položim v grob, pokopljem; ἐς μέσον položim v sredo (o bojni nagradi); ἐς τὸ κοινόν izročim splošni uporabi; τινί (poet.) n. pr. ἄορ κολεῷ vtaknem, χρήματα μυχῷ ἄντρου; ἐπί τινος (τινι), ἐπί τι, ἀνά τινι (τι), ὑπό τι itd.; pren. a) τὴν ψυχὴν ὑπέρ τινος zastavim (dam) svoje življenje za koga NT; plačam τὸ γιγνόμενον, dam ime ὄνομά τινι; b) določim, odredim, uredim, ukrenem, obrnem οὕτως, καλῶς; z inf. storim (učinim), da σπεῖραι; ἄεθλα določim bojno nagrado, δέπας, βοῦν itd. določim za bojno nagrado; νόμον dam zakon, ἀγῶνας priredim, ἀγοράν skličem; c) položim v srce, vdahnem, vlijem μένος ἐν θυμῷ, dam, podelim νόον, τλητὸν θυμόν, τιμήν; προθυμίαν τινί skrbim za koga, ἔριν μετ' αὐτοῖς vnamem med njimi prepir; d) štejem med koga, prištevam komu ἐν τοῖς φίλοις, εἴς τινας, εἰς τὸν δῆμον; τῆς ἀμελείας pripisujem nemarnosti; pren. smatram (imam) za kaj, ἔλεγχος za sramoto, δαιμόνιόν τι smatram za božji ukrep, εὐεργέτημά τι za dar, dobroto, ὡς ἀληθῆ ὄντα za resnično, ὡς ἀδίκημα za krivico, ἐν αἰτίῃσί τινα pripisujem komu krivdo, dolžim koga; e) mislim si, denem, θῶμεν δύο εἴδη τῶν ὄντων denimo, da, vzemimo … 2. a) naredim, pripravim, napravim, zgradim, n. pr. δῶμα, οἰκία, δόρπον, νειόν, ἀλωήν; b) pren. povzročim, napravim ἄλγεα, ἔργα, snujem παλίωξιν, κέλαδον, κέλευθον odprem, γέλωτα vzbujam smeh, φῶς τοῖς ἑταίροις pripravim rešitev; c) z dvojnim acc. napravim koga za kaj αἰχμητήν τινα, μάντιν, βραβῆ, ἄλοχον dam za ženo, σῦς ἑταίρους izpremenim v svinje, τινὰ λίθον (λᾶαν) izpremenim koga v kamen, οἴκους ἀναστάτους uničim, παῖδά τινα vzamem za sina, posinovim; τινὰ τυφλόν, νέον, πηρόν, εὐδαίμονα; νεκρούς umorim, ἀνάπυστα razglasim. II. med. ima iste pomene kakor aktiv, poleg tega pa še izraža, da vrši kdo dejanje zase, v svojo korist, s svojimi sredstvi ali na sebi 1. postavim si, položim si, δίφρον, θρόνον dam si postaviti, postavim sebi, ἐν καρδίᾳ ἐμαυτοῦ ženem si k srcu NT, εἰς τὰ ὦτα zapomnim si, ἐν πνεύματι sklenem v duhu, βουλήν sklenem NT; γυναῖκα vzamem za ženo, παῖδα vzamem za svojega sina; δῶμα zgradim sebi hišo, οἰκία naselim se, αὖλιν utaborim se (pod milim nebom); posebno a) ἀγορήν sklicujem, ἡμέραν postavim si rok; b) νόμον dajem si zakon (o narodu); c) τὴν ψῆφον glasujem, ἐμαυτῷ glasujem za sebe; d) τὴν γνώμην izrekam svoje mnenje, svetujem, μὴ στρατεύεσθαι glasujem proti vojni, γνώμην ταύτῃ sem istega mnenja, soglašam; e) shranim, spravim τὰ ὄντα, τὰ χρήματα παρά τινα; f) χάριν τινί izkažem komu uslugo; g) τὰ ὅπλα τίθεμαι gl. ὅπλον; παρά τινα, μετά τινος prestopim oborožen h komu, περὶ τὴν σκηνήν obstopim z oboroženo silo šator, τὴν ἀσπίδα odložim; toda σάκος ἀμφ' ὤμοισιν vzamem na rame; h) πόλεμον τίθεμαι: α.) vojskujem se; β.) končam vojno; γ.) τὸ νεῖκος poravnam, εὖ τὸ ἀπρεπές prikrijem na lep način sramoto; τὸ παρόν uredim svoje razmere, εὖ τὰ ἐμαυτοῦ uredim si dobro svoje zadeve. 2. a) naredim koga za kaj, γέλωτά τινα smešim koga, smejem se komu, ὡς μ' ἔθεσθε προσφιλῆ kako prisrčno vas ljubim, τοὺς πιστοὺς ἐμαυτῷ pridobim si (sam) zveste ljudi; ἄγριον θυμὸν ἐν στήθεσσιν zelo sem razkačen (v srcu); b) sodim, mislim, smatram za, ποῦ χρὴ ταῦτα τίθεσθαι; kako naj si to razlagam? τὰ δίκαια ἔκ τινος presojam pravico po čem, ἐλέγχεα ταῦτα to smatram za sramoto; οὐ μεγάλα τίθεμαι ne smatram za važno, παρ' οὐδέν (οὐκ ἐν λόγῳ) ne menim se za, ἐν ὑστέρῳ zapostavljam, manj cenim, πόρρω τίθεμαί τί τινος smatram za manj važno, ἐν ἀδικήματι smatram za zločin; ἐν παρέργῳ, ἐν εὐχερεῖ, ἐν οἰωνῷ gl. πάρεργον, εὐχερής, οἰωνός. 3. opisuje različne glagole: φειδωλήν, σιγήν, φόνον, φροντίδα, τάφον, μῆκος, ἐν τιμῇ = φείδομαι, σιγάω, φροντίζω, θάπτω, μηκύνω, τιμάω itd.; πόνον καὶ δῆριν srdito se bojujem, μάχην začnem boj.

τίλλω ep. ion. [aor. inf. τῖλαι, pf. pass. med. τέτιλμαι] 1. act. (iz)rujem, (iz)pulim, skubem, razmršim, razkuštram κόμην, trgam (klasje) NT. 2. med. (iz)pulim si χαίτην (v znak žalosti), τινά objokujem, pomilujem koga (s tem, da si pulim lase).

τίνυμαι med. ep. dam si plačati, kaznujem, maščujem se τινά, τί.

τίνω [Et. iz τίνϝω, gl. τίω. – Obl. fut. τείσω, -ομαι, aor. ἔτεισα, pf. τέτεικα, aor. pass. ἐτείσθην; ep. aor. 2 cj. pl. τῑ́σετε, aor. med. cj. 1 pl. τῑσόμεσθα, opt. 3 pl. τῑσαίατο]. 1. act. plačam, poplačam τί; a) trpim ali plačujem kazen NT, delam komu pokoro za kaj, pokorim se τί, τινί, τινός za kaj; b) poplačam, povračujem δάκρυα βέλεσσιν, ζωάγρια, μισθόν. 2. med. dam si plačati; kaznujem, strahujem, maščujem se, osvetim se τινά, τί; τινός zaradi česa; τινὰ ὑπέρ τινος nad kom zaradi koga, τινί s čim.

τίς, τί [Et. tesal. κίς, lat. quis, quid? – Obl. gen. τίνος, τοῦ, dat. τίνι, τῷ, pl. nom. τίνες, τίνα, gen. τίνων, dat. τίσι, acc. τίνας, τίνα, ep. ion. gen. τέο, τεῦ, ion. dat. τέῳ, ion. ep. gen. pl. τέων, dat. pl. τέοισι, τοῖσι]. 1. pron. interr. v indir. in dir. vpraš., subst. in adi. kdo? kateri? kakšen? kaj? včasih = πότερος in ποῖος; τίς οὗτος ἔρχεαι kdo si ti, ki sedaj prihajaš? τίς πόθεν εἶς ἀνδρῶν kdo si in odkod prihajaš? τό ὅτι ali ἵνα τί γένηται ταῦτα λέγεις zakaj, čemu? τί μοι ἔριδος kaj me briga prepir? τί παθών (μαθών) gl. πάσχω (μανθάνω); σοὶ δὲ καὶ τούτοισι, τοῖσι πρήγμασι τί ἐστι kaj imaš s temi stvarmi opraviti? τί οὖν οὐ διῆλθες; zakaj nam torej nisi tega povedal = pripoveduj nam vendar, τί ἐμοὶ καὶ σοί kaj imam s teboj opraviti? NT; τί χρῆμα; τί τοῦτο; kaj naj to pomeni? τίς ἐών kaj si, da … ? καταμεμάθηκας τοὺς τί ποιοῦντας τὸ ὄνομα τοῦτο ἀποκαλοῦσιν; ali si opazil, kaj delajo tisti, ki jih nazivajo s tem priimkom? τῶν τί σοφῶν na kaj se nanaša njih znanje? διὰ τί zakaj? čemu? ἐς τί kako dolgo? čemu? πρὸς τί čemu? –. 2. adv. τί kako? zakaj? čemu? kako zelo ? NT; τί γάρ kako (kaj) neki? τί δή zakaj pač? zakaj vendar? τί δῆτα kaj le (neki)? τί νυ zakaj pač? τί δέ kako pa? kako torej?

τλῆναι aor. def. ep. poet. ion. [Et. lat. tollo, ere (iz tl̥nō), pf. sustuli; tuli (od fero), latus (iz tlatos = gršk. τλητός). – Obl. ind. ἔτλην, ep. τλῆν, 3 pl. ἔτλαν, opt. τλαίην, imper. τλῆθι, pt. τλᾱ́ς, fut. τλήσομαι, pf. τέτληκα s prez. pom., 1 pl. τέτλαμεν, opt. τετλαίην, imp. τέτλαθι, inf. τετλάμεν(αι), pt. τετληώς, υῖα, gen. ότος, adi. verb. τλητός, ep. aor. ἐτάλασσα] 1. prenesti, (pre)trpeti, prestati, potrpeti, ostati stanoviten. 2. upati si kaj, drzniti se, predrzniti se, οὐ τέτληκα θυμῷ srce mi ne da, nisem imel poguma, τλαίης κεν bi se pač drznil (odločil).

τολμάω, ion. tudi τολμέω [Et. sor. τλῆναι, τόλμα. – Obl. fut. τολμήσω itd.] 1. drznem se, upam si, opogumim se, lotim se česa, ne bojim se kaj storiti. 2. pretrpim, prenašam, vztrajam.

τολμητός 3 in 2 (adi. verb. od τολμάω) to, kar si lahko kdo upa, πάντα ἐκείνῳ τολμητά ἐστι oni si lahko vse upa, se sme vse (pre)drzniti.

τυρβάζομαι med. skrbim, trudim se, prizadevam si NT.

ὑδρεύω in med. (ὕδωρ) hodim po vodo, zajemam (donašam) vodo; med. hodim si po vodo, nosim si vodo NT.

ὑπ-άγω A act. I. trans. 1. ženem, vedem, peljem pod kaj τινά, τί; a) ἵππους (ὑπὸ) ζυγόν vpregam v jarem, zapregam, τινὰ ἐς χεῖράς τινος spravljam koga pod oblast koga; b) (δίκην) ženem, peljem, tiram pred sodišče, tožim, τινὰ θανάτου na smrt; τινά, ὑπό τι, ὑπό τινα. 2. a) polagoma zapeljem, pripravim koga kam, ne da bi opazil, zapeljem, prevaram, ukanim, zavedem, εἰς ἀνάγκην spravim v zadrego, primoram, silim k čemu; b) odpeljem koga skrivaj izpod česa, skrivaj odstranim, umaknem, odtegnem, spravim iz ἐκ βελέων, velim počasi se umakniti τὸ στράτευμα. II. intr. 1. polagoma grem, se pomikam naprej, počasi prodiram. 2. (počasi) se odstranim, neopaženo se umikam, skrivaj odhajam, ὕπαγε idi, poberi se NT. B med. I. 1. pridobim zase, zvabim k sebi (na svojo stran), zapeljem. 2. podvržem si, spravljam pod svojo oblast πόλιν.

ὑπέρ, v anastrofi ὕπερ, ep. ὑπείρ [Et. sor. ὑπό, ὑπέρα; nem. (der) obere, lat. super, supernus (iz s + upero-)] A adv. poet. v obrambo (sc. γῆς Sof. Ant. 518); še več, še bolj (NT 2 Kor. 11. 23). B praep. I. z gen. 1. krajevno na vprašanje kam? in kje? a) črez, nad, na στέρνον ὑπὲρ μαζοῖο, οἱ Σικελοὶ οἱ ὑπὲρ τῶν ἄκρων na višinah, τὸ οὖρος τὸ ὑπὲρ τῆς Τεγέης ki se dviga nad Tegejo, στῆ δ' ὑπὲρ κεφαλῆς nad glavo (pri glavi), χιτωνίσκους ἐνδεδύκεσαν ὑπὲρ γονάτων nad koleni so bili oblečeni v; b) onkraj, onostran ὑπὲρ πόντου, ὑπὲρ Χερρονήσου. 2. pren. a) za, v obrambo, v korist ὑπὲρ νεῶν τεῖχος ποιήσασθαι, μάχομαι, κινδυνεύω, βοηθέω, θνῄσκω, λέγω ὑπέρ τινος, ἐκατόμβην ῥέζω ὑπέρ τινος; εἰμὶ ὑπέρ τινος sem na strani koga NT; b) namesto (v imenu) koga ἀποκρίνομαι, ἐρωτάω, προλέγω, αἰσχύνομαι ὑπέρ τινος; c) zavoljo, zaradi αἰτιᾶται ἐμὲ ὑπὲρ τὸῦ πολέμου, εὐδαιμονίζω τινὰ ὑπέρ τινος, φοβέομαι, φροντίζω, δίκαν δίδωμι ὑπέρ τινος; d) pri λίσσομαι ὑπέρ τινος; ὑπὲρ τοῦ z inf.: zato, da; e) (= περί) o αἴσχε' ἀκούω ὑπὲρ σέθεν, διαλέγομαι ὑπέρ τινος, τὰ λεγόμενα ὑπέρ τινος; f) bolj nego, nad τὰν ἔκπαγλα τιμᾷς ὑπὲρ πασᾶν πόλεων. II. z acc. nad, preko, črez, onkraj 1. kraj.: ὑπείρ ἅλα κίδναται ἠώς, ὑπὲρ ὦμον ἀριστερὸν ἤλυθ' ἀκωκή; βαδίζω ὑπὲρ Πύλας, ὑπὲρ γῆν nad zemljo, οἰκέω ὑπὲρ Ἑλλήσποντον. 2. čas.: ὑπὲρ τὰ στρατεύσιμα ἔτη γέγονα prekoračil sem leta, ki so vojaščini podvržena; včasih = pred ὁ ὑπὲρ τὰ Μηδικὰ πόλεμος. 3. pri določilih mere in pri števnikih: a) črez, nad, več (bolj) nego, ὑπὲρ δύναμιν črez moč, ὁ φιλῶν πατέρα ὑπὲρ ἐμέ bolj kot mene NT, ὑπέρ ἄνθρωπον φρονέω več si domišljam nego bi si kot človek smel, ὄνομα ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς ἔχω imam ime, ki nadkriljuje druge; εἴ τι ὑπὲρ τὴν ἑαυτοῦ φύσιν ἀκούει ako kaj sliši, kar presega njegove zmožnosti (moči); ἔπεσον ὑπὲρ διακοσίους ἄνδρας padlo je nad dvesto mož, ὑπὲρ ἥμισυ nad polovico; b) proti: ὑπὲρ μοῖραν (μόρον, αἶσαν) proti usodi (zoper usodo), ὑπὲρ θεόν proti božji volji, ὑπὲρ τὴν ἀξίαν proti zaslugi, ὑπὲρ τὴν ἐλπίδα proti pričakovanju.

ὑπ-εργάζομαι d. m. (pf. tudi v pas. pom.) 1. podvržem, pokoravam, napravljam si koga podložnega. 2. izkazujem komu (skrivaj) usluge φίλα.

ὑπερ-κτάομαι d. m. poet. nakopljem si kaj po lastni krivdi.

ὑπό, v anastrofi ὕπο, ep. poet. tudi ὑπαί [Et. lat. sub, got. uf, nem. ob (n. pr. Ob-dach)] A adv. spodaj, τοὺς δ' ἄρ' ὑπὸ τρόμος εἶλεν (spodaj, t. j. v nogah), pod njimi ὑπὸ δ' ἡμίονοι ταλάεργοι. B praep. I. z gen. 1. krajevno na vprašanje odkod? (in kje?): pod, izpod, ἵππους λύω ὑπὸ ζυγοῦ izprežem, λύομαι ὑπ' ἀρνειοῦ, νεκρὸν ὑπ' Αἴαντος ἐρύω iztrgam iz rok, ὑπὸ χθονός pod zemljo, τὰ ὑπὸ τῆς γῆς kar je pod zemljo, ῥέει κρήνη ὑπὸ σπείους teče iz(pod) votline, τὸν μοχλὸν ὑπὸ σποδοῦ ἔλασα pod (v) žerjavico. 2. pren. se rabi pri osebah, katere kaj povzročijo: a) tako zlasti pri pasivu in pri glagolih pasivnega pomena (= lat. ab): od, po δάμναμαι, ἀποθνῄσκω, ἀπόλλυμαι, πίπτω ὑπό τινος itd., φοβέομαι (φεύγω) ὑπό τινος bežim pred kom, ἐκπίπτω, ἀνίσταμαι ὑπό τινος izžene me kdo, prisili me kdo, da se izselim, ὡς διάκειμαι ὑπὸ τῆς νόσου kako me je bolezen zdelala, πράγματα ἔχω ὑπό τινος nadleguje me kdo, ὁ τούτων κύριος καταστὰς ὑφ' ὑμῶν ki ste ga vi postavili za gospodarja; δίκην δίδωμι ὑπό τινος kaznuje me kdo, εὖ ἀκούω ὑπό τινος na dobrem glasu sem pri kom; b) vzročno: iz, vsled, zaradi, od: νῆες κονάβησαν ὑπ' ἀυσάντων Ἀχαιῶν vsled kričanja Ahajcev, ὑφ' ἡδονῆς od (iz) veselja, ὑπὸ λύπης vsled (od) žalosti, ὑπὸ φόβου iz (od) strahu, ὑπ' ἀναισχυντίας iz nesramnosti, ὑπὸ ἀπειρίας zaradi premajhne izkušnje, ὑπὸ ταύτης τῆς ἀσχολίας zaradi teh opravkov, οὐκ ἐμῶν ὑπ' ἀγγέλων πορεύεται ne prihaja na moje povelje; c) izraža spremne okoliščine: pod, med, ὑπ' αὐλητρίδων (αὐλῶν) med glasom piščalk, ἐστρατεύετο ὑπὸ συρίγγων, ὑπὸ βροντῆς med gromom, ὑπὸ πομπής ἐξάγω v slovesnem izprevodu, ὑπ' εὐκλείας ἀποθνῄσκω na dobrem glasu (slavno), ὑπὸ μαστίγων pod biči, pod vplivom bičev. II. z dat. 1. krajevno a) na vprašanje kje?: pod ὑπό θάμνῳ κατάκειμαι, μάρναμαι ὑπὸ τείχει, ὑπὸ Ἰλίῳ pod zidovjem Ilija, εὕδω ὑπὸ πέτρῃ, ἔχω ὑπὸ τῷ ἱματίῳ, ὑπὸ Τμώλῳ na vznožju Tmola, οἱ ὑπὸ τοῖς ἅρμασιν ἵπποι (v voz) vpreženi konji; b) pri glagolih premikanja, na vprašanje kam?: τίθημι ὑπ' αἰθούσῃ postavim na mostovž, Σαρπηδόνα εἶσαν ὑπὸ φηγῷ pod bukev, κατακρύπτω ὑπὸ κόλπω, ἔζευξαν ὑφ' ἅρμασιν v (pred) voz, πίπτω ὑπὸ τῷ ἵππῳ pod konja. 2. pren. a) pod oblastjo, δέδμητο δὲ λαὸς ὑπ' αὐτῷ narod mu je bil podložen, ὑφ' ἡνιόχῳ pod vodstvom voznika, εἰμὶ ὑπό τινι sem komu podložen, ἔχω ὑπ' ἐμαυτῷ imam v svoji oblasti, στρατεύομαι ὑπό τινι služim (kot vojak) pod vodstvom koga, γίγνομαι ὑπό τινι pridem pod oblast koga, ποιοῦμαι ὑπ' ἐμαυτῷ spravim pod svojo oblast, podjarmim si, ὑπὸ παιδοτρίβῃ ἀγαθῷ pod varstvom dobrega vzgojitelja; b) = ὑπό z gen.: od, po, vsled, zaradi δάμναμαι ὑπὸ δουρί (ὑπὸ χερσί τινος), Ἀτρείδεω ὑπὸ χερσίν pod Atridovimi udarci, slično τυπεὶς ὑπὸ δουρί, ὑπ' Ἀτρείδῃ πότμον ἀναπλήσαντες, κτεινόμενος ὑπὸ Πατρόκλῳ, ἐφόβηθεν ὑφ' Ἕκτορι so bežali pred Hektorjem, παῖδα τίκτω ὑπό τινι rodim s kom, ὁρμηθέντες ὑπὸ πληγῇσιν gnani od udarcev; c) ὑπὸ σκότῳ v temi, ὑπ' ἀμύμονι πομπῇ pod varnim spremstvom. III. z acc. 1. krajevno (na vprašanje kam? in kje?): pod, tja … pod, ὑπὸ Τροίην ἦλθον prišel sem pod (v) Trojo, εἶμι ὑπὸ γαῖαν grem pod zemljo, ὑπ' αὐγὰς ἠελίοιο pod solnčnimi žarki, podnevi; pred ὑπάγω ὑπὸ τὸν δῆμον, ὑπὸ δικαστήριον ἄγω; ὑπὸ τὸν Κιθαίρωνα ναός ἐστιν pod K., ὁ ὑπὸ γῆν χρυσός. 2. pren. pod oblast (jo), pod varstvo (m), pod zaščito, ὑπ' ἐμαυτὸν ποιοῦμαι spravim pod svojo oblast, podvržem si, γίγνομαι ὑπό τινι pridem pod oblast koga, εἰμὶ ὑπὸ βασιλέα sem pod oblastjo kralja, οἱ ὑπό τινα podložniki, οἱ ὑπό τινα ὑπάρχοντες podpoveljniki; εἰμὶ ὑπὸ τὸν πεζὸν στρατόν sem pod varstvom pehote, slično καταφεύγω ὑπὸ τὸν στρατόν pribežim pod varstvo vojske (na suhem). 3. časovno: pod, proti, ob, ὑπὸ νύκτα pod noč, proti noči, ponoči, ὑπὸ τοὺς αὐτοὺς χρόνους, ob istem času, ὑπὸ τὰς ἡμέρας ἐκείνας one dni, ὑπὸ τὴν κατάλυσιν τοῦ πολέμου kratko pred sklepom miru; ὑπὸ τὸν σεισμόν ob času potresa, πάνθ' ὑπὸ μηνιθμόν dokler se je srdil, ὑπὸ ταῦτα ob tem času. 4. ὑπό τι: nekoliko, nekaj ταῦτ' ἐστὶν ὑπό τι ἄτοπα.

ὑπο-βάλλω [gl. βάλλω, ep. praes. inf. ὑββάλλειν] I. act. 1. mečem pod kaj, podmetavam, podlagam, izročam ἐμαυτόν. 2. a) segam v besedo, prekinem govor komu; b) nagovarjam, podpihujem koga τινά NT; c) spominjam na kaj, razlagam. II. med. 1. podmetavam, podlagam si kaj (pod se), pustim, da se mi podtakne (otrok). 2. izmišljam, širim lažnjive govorice μύθους.

ὑπο-δέω [fut. ὑποδήσω itd.] 1. act. spodaj pri-, navezujem, podvezujem, privezujem na nogo, obuvam τινά τινι. 2. med. privezujem si, obuvam se, ὑποδεδεμένος obut.

ὑπο-δῡ́νω ion. ὑπο-δύομαι intr. [fut. ὑποδῡ́σομαι, aor. ὑπέδῡν, pf. ὑπο-δέδῡκα; ep. fut. 2 sg. ὑποδύσεαι, aor. mixt. 3 sg. ὑπεδῡ́σετο] 1. potapljam se pod kaj; a) grem (lezem, smuknem, skrijem se) pod kaj, grem ali vderem v kaj; b) počenem, sklonim se, pripogibam se pod kaj, jemljem kaj nase τὸν μὲν ὑποδύντε φερέτην; c) oblečem spodaj, podoblečem si kaj, podobujem si kaj pod kaj τί τινι; d) prikradem se, prilezem, izkušam priti komu do živega; e) lotevam se česa, izvršujem, jemljem nase, začenjam πόλεμον; f) izpreletim, obidem γόος; g) prilizujem, prikupim se komu τινά. 2. prihajam izpod česa (na vrh) pomolim iz (vode), prilezem izpod česa θάμνων; pren. izkopljem se iz česa, osvobodim se česa κακῶν.

ὑπο-ζώννῡμι [gl. ζώννυμι; pf. pt. pass. ὑπεζω(σ)μένος] 1. act. podvezujem, podpašem, povežem, ovijam. 2. pass. podpašem si kaj, ζειρὰς ὑπεζωσμένοι ἦσαν imeli so podpasane halje, podrecali (podpasali) so si bili halje.

ὑπο-λαμβάνω (gl. λαμβάνω) 1. spodaj primem (zgrabim), primem pod pazduho, podpiram αὐλητρίς, jemljem na hrbet, naprtim si τινά; τινὰ ἀπὸ τῶν ὀφθαλμῶν jemljem izpred oči NT; pren. a) sprejemam gostoljubno, jemljem v varstvo (v svoje okrilje) τοὺς φεύγοντας; b) (sovražno) napadam, popadem, zgrabim; αὐτά obdolžim radi tega; c) primem, ulovim ναῦς; d) skrivaj (od)jemljem, odtegujem, izmikam ὅπλα, izneverim ναύτας; δῆμον izkušam pridobiti; e) pren. napadem, zalotim, popadem χειμών, μανία, λοιμός, νόσος, δυσχωρία ὑπέλαβε αὐτούς prišli so v težaven kraj. 2. a) (po)primem za besedo, sežem v besedo, prekinem koga v govoru λόγον, μεταξύ, odgovorim, odvrnem; b) sprejmem predlog λόγον, menim NT, mislim, slutim; smatram, imam za kaj ἔρωτά τι; c) umem, razumem ὀρθῶς. 3. sledim, nastopam, ναυμαχίη ὑπολαβοῦσα sledeča pomorska bitka, λοιμὸς ὑπολαβών temu sledeča kuga.