Franja

μηχανάω, nav. d. m. μηχανάομαι, ion. -έομαι [fut. μηχανήσομαι, aor. ἐμηχανησάμην, pf. μεμηχάνημαι (tudi s pas. pom.), adi. verb. μηχανητέον; ep. pr. opt. 3 sg. μηχανόῳτο, pt. μηχανόωντας, impf. 3 pl. μηχανόωντο; ion. opt. 3 pl. μηχανῴατο; pt. μηχανεόμενος] 1. (zvijačno) si kaj izmislim, zasnujem, spletkarim, mislim na kaj, trudim se, prizadevam si, namerjam, kujem naklepe, (posebno o zavratnih in sovražnih naklepih) κακά, ἀτάσθαλα, τινί, ἐπί τινι, τὰ ἔχθιστα, ἔς τινα, οὐδὲν καινὸν ἐπί τινα. 2. umetno izdelam, modro napravim, τεῖχος zidam, λαγόν umetno pripravim, εἴσβασιν poskušam vdreti (v svetišče); zvito izvršim, pribavim si kaj ταῦτα, πᾶν delam z vsemi silami na kaj, uporabim vsa sredstva; storim, delam ταῦτα, iznajdem δύναμιν εἰς σωτηρίαν; pass. μεμηχάνηται τοὖργον moje delo je dovršeno, ἐξ ἀδίκου μεμηχανημένον krivično pridobljeno. 3. povzročim, vzbujam γέλωτα.

Μιλτιάδης, ου, ὁ 1. Pizistratov sovrstnik iz Aten, ki si je pridobil vlado v Herzonezu. 2. njegov netjak, zmagalec pri Maratonu.

μισθόω 1. act. dajem v najem, v službo, oddajam komu kakšno delo za pogojeno plačilo, ἐμαυτόν stopam v službo, dajem se podkupiti, prodam se. 2. pass. najme me kdo, stopam v službo. 3. med. najemam si, jemljem v službo, podkupujem τί, τινά koga, τινός za plačilo.

μνάομαι¹ med. (μιμνῄσκω) [pt. praes. ep. μνωόμενος, ion. μνεώμενος; impf. ep. μνώοντο] 1. ep. = μιμνῄσκομαι. 2. ion. iščem česa, prizadevam si (potegujem se) za kaj τί.

μνήμη, ἡ (μνάομαι) spomin, pomnjenje, spominek, ἀπὸ μνήμης iz spomina, μνήμη γίγνεταί τινος spominja se kdo česa, μνήμην ἔχω τινός spominjam se; μνήμην ποιοῦμαί τινος omenjam kaj, μνήμην πάντων ἀνθρώπων ἐπασκέω gojim spomin na vse ljudi, bavim se z zgodovino vseh ljudi, NT spominjam se; μνήμην παρέχομαι postavljam si spomenik.

μνηστεύω (μνηστός) 1. act. in med. snubim γυναῖκα, potegujem se za kaj, stremim po čem; z inf. trudim se, prizadevam si ἄρχειν, τὴν γυναῖκα ἀναλαβεῖν. 2. pass. dam se zasnubiti, NT zaročim se τινί.

μοῖρα¹, ἡ [Et. iz μορjα, gl. μείρομαι] 1. del (celote), kos, del zemlje, kraj, stran dežele, τριτάτη δ' ἔτι μοῖρα (νυκτὸς) λέλειπται, χώρης ὀλίγην ἔτι μοῖραν ἔχοντες, πατρῴας γῆς, δώδεκα μοίρας δασάμενοι (na dvanajst delov), ἐστρατεύετο ἐς τὴν Περσέων μοῖραν v ozemlje Perzijanov, τῶν πέντε τὰς δύο μοῖρας νέμονται dve petini; Her. 5, 69 stranka, τὸν Ἀθηναῖον δῆμον πρὸς τὴν ἑωυτοῦ μοῖραν προσεθήκατο je spravil na svojo stran; pren. μοῖραν φιλίας οὐδεμίαν παρέχομαι prav ničesar ne nudim glede na prijateljstvo. 2. del, ki komu pristuje, delež μοίρας νέμω, φθίνοντι μοῖραν νέμω storim umirajočemu, kar mu gre, αἰδοῦς μοῖραν ἔχω sram me je, ἑκάστῳ μοῖραν ἐπέθηκαν vsaki stvari so postavili določeno mejo, τὸ ἐμπλήκτως ὀξὺ ἀνδρὸς μοίρᾳ προσετέθη brezumna naglica se je smatrala za korenjaštvo. 3. kar se spodobi, pristojnost, spodobnost, κατὰ μοῖραν (= ἐν μοίρᾳ) ἔειπες povedal si, kakor se spodobi, kakor je prav, παρὰ μοῖραν ἔειπες nič spodobnega nisi povedal. 4. kar je človeku usojeno, usoda, žreb, prisojeni čas življenja, sreča (= ἐσθλὴ μοῖρα, oppos. ἀμμορίη Od. 20, 76), nesreča, smrt (= μοῖρα θανάτου), οὐ γάρ πώ τοι μοῖρα θανεῖν ni ti še usojeno umreti, μοῖρ' ἐστί usojeno je, μοῖρα ἔχει με usojeno mi je, τῇ σεωυτοῦ μοίρῃ περίεις tvoja sreča te je rešila, καθημερία μοῖρα usoda današnjega dne, πρὸς διπλῆς μοίρας po dvojni (smrtni) usodi; θεία μοῖρα božja odredba (volja). 5. čin, dostojanstvo, ugled, spoštovanje, ἐν μοίρᾳ εἰμί sem spoštovan, ἐν οὐδεμιῇ μοίρῃ ἄγω τινά prav nič ne cenim koga.

μῡθολογεύω ep. μῡθολογέω (μῦθος, λέγω) pripovedujem, obširno govorim o čem περί τινος, izmišljam si in pravim basni.

ναυπηγέω (ναυ-πηγός) 1. act. in pass. tešem, gradim, delam ladje. 2. med. delam si, dam si narediti ladje.

νεβρίζω odevam si kožo jelenčeta.

νέμω [Et. kor. nem, dodeliti, vzeti, šteti, nem. nehmen (stvn. neman), lat. numerus. – Obl. fut. νεμῶ, med. νεμοῦμαι, ion. νεμέω, νεμέομαι; aor. ἔνειμα, ἐνειμάμην, pass. ἐνεμήθην, fut. pass. νεμηθήσομαι]. ep. in poet. νωμάω [fut. νωμήσω, aor. ἐνώμησα] I. act. in pass. 1. delim, razdelim κρέα, τὰ τῶν λαφύρων, podelim, dam τινί τι, τιμήν, τιμὰς φίλοις izkazujem prijateljem čast, spoštujem svet prijateljev, τὸ πιστὸν τῆς ἀληθείας povem popolno resnico, ὤραν τινός skrbim za koga, dovoljujem, prepuščam αἵρεσιν, pripisujem αἰτίαν, τὸ ἀπ' ἡμέων οὕτω ἀκίβδηλον ἐὸν νέμεται ἐπὶ τοὺς Ἕλληνας naše obnašanje (ravnanje) nasproti Helenom je tako odkrito in pošteno, μεῖζον μέρος τινί više cenim, smatram za bolj važno, πλέον οἴκτῳ pretiravam usmiljenje, τὸ ἴσον, τὰ ἴσα delim enako, dajem isto čast, sem nepristranski. 2. a) jemljem (kot svoj delež), prisvajam si, imam; vladam, upravljam πόλιν, ἀστραπᾶν κράτη imam oblast nad silnimi bliski, ἧς κράτη καὶ θρόνους νέμω v kateri gospodujem in vladam, κράτη καὶ δόμους osvojim si, polastim se; b) obdelujem, stanujem, prebivam, κισσὸν νέμουσα ki prebiva v bršljanu, upotrebljam, izrabljam μέταλλα; c) smatram, imam koga za kaj, priznam φίλον τινά, τήνδ' ἁμαρτίαν, ἐμαυτὸν παῖδα τῆς τύχης, τάνδε οὐκέτι νέμω πόλιν ne smatram več za državo; častim koga, θεόν kot boga. 3. a) dodelim kot pašo, pustim, da se pase, pasem, gonim na pašo, οἱ νέμοντες pastirji; pren. χόλον kuham jezo; b) popasem, τὰ ὄρη pasem na gori; pren. uničim, opustošim πυρί; pass. uničim se πυρί, τὸ ὄρος νέμεται αἰξί na gori se pasejo koze. II. med. 1. razdelim med, prisvojim si. 2. imam, posedujem, uživam, vodim, vladam ἔργα, τεμένη, πατρώια ἔργα; stanujem, bivam v ἄλσεα, Ἰθάκην, πόλιν, obdelujem γῆν; χώραν bivam v deželi in jo izkoriščam. 3. pasem se, hodim na pašo; popasem, objem τί, hranim se s čim τινός. 4. o ognju: razširim se.

νίζω ep. poet, ep. νίπτω [Et. iz nigwjō. nem. Nix, krokodil, Nixe. – Obl. fut. νίψω, aor. ἔνιψα, pf. pass. νένιμμαι, 3 sg. νένιπται, adi. verb. νιπτός]. 1. act. perem, izpiram, umivam, snažim, čistim, očiščujem, spravljam, pomirjam. 2. med. umivam se (si), perem se, kopljem se, ἁλός v morju, ἐκ ποταμοῦ v reki.

νόος, skrč. νοῦς, ὁ 1. čut, um, razum, pamet, duh, preudarnost, razsodnost, previdnost; νοῦν ἔχω sem pameten, νοῦν προσέχω τινί, πρός τι obračam svojo pozornost na kaj, pazim, oziram se na kaj; (ἐν) νόῳ λαμβάνω razmišljam, preudarjam, ženem si k srcu; σὺν νόῳ z razumom, premišljeno, παρὲκ νόον brez pametnega razloga, nespametno; impers. νοῦν οὐκ ἔχει nespametno ali neumno je. 2. a) misel, volja, želja, namera, nakana, sklep, κατὰ νόον po želji; b) pri besedah ali dejanjih: pomen, zmisel. 3. a) mišljenje, značaj; b) duša, srce, ἐκ παντὸς νόου iz celega srca, prav rad.

ξενᾱγέω 1. vodim tujce okrog in jim kažem znamenitosti kraja, ἄριστά σοι ἐξενάγηται izborno si vodil; pass. vodijo me kot tujca okrog. 2. načelujem, poveljujem, zapovedujem najemnim četam ξενικοῦ.

ξυλίζομαι med. (ξύλον) grem po (nabiram si) drva.

ξῡ́ω [Et. idevr. qs-eu, lat. novācula iz qsnowā-, sor. ξαίνω] stružem, gladim, drgnem, snažim; gladko ostrižem (platno); med. gladim si kaj παλτόν.

ὀ-δάξ adv. (ὀ proth., δάκνω) ep. grizoč, z zobmi, ὀδάξ ἐν χείλεσι φύντες grizli so si (čvrsto) ustnice = požrli so jezo; ὀδάξ ἕλον οὖδας so ugriznili tla, so šli pod črno zemljo, so poginili.

ὁδοποιέω (ὁδο-ποιός) [impf. ὡδοποίουν, pf. ὡδοπεποίηκα] 1. narejam, delam pot ὁδόν, χῶρον (z)ravnam, storim dostopen. 2. med. narejam (delam) si pot.

οἰκειόω, ion. οἰκηιόω (οἰκεῖος) 1. act. in pass. prilastim, prisvojim si kaj, pridobivam kaj, napravljam koga za prijatelja; pass. sprijaznim se s kom, postanem komu prijatelj. 2. med. a) prisvajam, pridobivam si kaj, obračam kaj v svojo korist (svoj prid), zahtevam zase; b) pridobim (si) koga na svojo stran.

οἰκείωσις, εως, ἡ prilastitev, prisvojitev, οἰκείωσιν ποιοῦμαί τινος prisvajam si kaj.