Franja

κερδαίνω [fut. κερδανῶ, ion. κερδανέω in κερδήσω, -σομαι, aor. ἐκέρδηνα, ion. ἐκέρδησα] (κέρδος) 1. (pri)dobivam, iščem dobička, imam dobiček, korist, ἀπό, ἐκ, πρός, παρά τινος iz česa, od koga, μέγα κερδαίνω imam velik dobiček, χρηστὰ ἔπη dobim lepe (prijazne) besede, Μεγάροισι περιεοῦσι če se M. ohrani. 2. NT pridobim si kaj, naklonim si koga τί, τινά, obvarujem se česa ὕβριν.

κινδῡνεύω (κίνδυνος) I. act. 1. a) grem, postavim se v nevarnost, drznem se, upam si, poskusim se πρὸς τοὺς πολεμίους; b) sem v nevarnosti (pos. v boju, pred sodnijo), ὑπέρ τινος zaradi koga, περί τινος (τινι) za kaj, τῇ ψυχῇ, περὶ τῆς ψυχῆς sem v smrtni nevarnosti, gre mi za življenje, zatožen sem na smrt, κινδυνεύω τι ἀποβαλέειν preti mi nevarnost, da kaj izgubim, ὁ κινδυνεύων zatoženec; c) prestanem nevarnost. 2. zdi se, mogoče je, verjetno je, bati se je, da (nav. z inf.), κινδυνεύομεν προδοθῆναι bati se je, da nas izdajo, mogoče (bržkone) nas izdajo; κινδυνεύεις ἀληθῆ λέγειν zdi se, da govoriš resnico, tvoja razlaga se mi zdi prava; tudi v trdilnih odgovorih: κινδυνεύει tako se zdi, da. II. pass. zabredem, pridem v nevarnost, preti mi nevarnost, κίνδυνος κινδυνεύεται ἐν τοῖς υἱέσι sinovi pridejo v nevarnost, ἐν ἑνὶ ἀνδρὶ πολλῶν ἀρεταὶ κινδυνεύονται vrline mnogih so zavisne od enega moža, o vrlinah odločuje en mož; τὰ κινδυνευθέντα, τὸ κεκινδυνευμένον nevarno podjetje, drzen čin.

κιχάνω in med., κιγχάνω ep. poet. [Et. iz κιχάνϝω. – Obl. fut. κιχήσομαι, aor. κιχήσατο, cj. κιχήσομαι, aor. 2 ἔκιχον, cj. κίχω, 3 sg. ep. κίχῃσι, opt. κίχοιμι, kor. aor. ἐκίχην, κίχης (-εις), du. κιχήτην, pl. κίχημεν, cj. κιχήω, -ήομεν (-είω, -είομεν), opt. κιχείην, inf. κιχῆναι, -ήμεναι, pt. κιχείς, κιχήμενος]. 1. dosežem, dohitim, dospem do koga τινά, νῆα, χῶρον, βέλος κιχήμενον ki ga je hotela zadeti; pren. νῦν με μοῖρα κιχάνει, τέλος θανάτοιο κιχήμενον; ποσί dohitim v teku, δουρί dosežem s kopjem, ἄστυ osvojim si. 2. naletim na koga, dobim, najdem τινὰ παρὰ νηυσί, τινὸς ἐμψύχου.

κίχρημι = χράω posojam; med. izposojam si.

κλέπτης, ου, ὁ (κλέπτω) 1. tat, goljuf, slepar. 2. adi. zvit, goljufiv, κλέπτης αὐτοῦ ψηφοποιὸς ηὑρέθης spoznal je, da si ga zvijačno za glasove prevaral; sup. κλεπτίστατος 3 najbolj samopašen.

κλέπτω [Et. lat. clepo, ere, skrivaj vzeti; strslov. po-klop, pokrivalo. – Obl. fut. κλέψω, -ομαι, aor. ἔκλεψα, pf. κέκλοφα, pass. pf. κέκλεμμαι, aor. ἐκλάπην, ion. poet. ἐκλέφθην, adi. verb. κλεπτέον, ion. impf. iter. κλέπτεσκε]. I. act. in pass. 1. a) kradem, skrivaj si prilaščam, zmikam; b) prikrijem, poneverim χρήματα, δημόσια; c) skrivaj zasedem (mesto ali prelaz); d) skrivaj odnašam, skrivaj obdržim kaj Ksen. An. IV, 1, 14; e) dobim kaj po zvijači, prisleparim si νίκην, skrivaj izvršim σφαγάς, raznašam lažnive govorice μύθους. 2. a) (pre)varam, goljufam, (pre)slepim; pass. θεοῖσι κλέπτομαι bogovi me varajo, εἰ μὴ χρόνῳ κεκλέμμεθα če nismo vsled starosti v zmoti, če nas starost ne vara; b) νόῳ varam, prikrivam, potajujem se. II. med. 1. skrivaj, neopažen kaj delam, προβαίνω τὰ πρόσω κλεπτόμενος kradem se naprej, grem naprej kakor tat. 2. kradem od svojega.

κληρόω (κλῆρος) 1. act. žrebam, po žrebu določim, izberem, volim, prisodim, izžrebam; pass. izžrebajo me, izvolijo me za kaj. 2. med. a) dobivam po žrebu, izžrebam si; b) žrebam zase, udeležujem se žrebanja (volitve), dam se po žrebu voliti.

κομίζω [fut. κομιῶ, aor. ἐκόμισα, ep. κόμισσα in (ἐ)κομισσάμην, pass. pf. κεκόμισμαι, aor. ἐκομίσθην, fut. κομισθήσομαι, med. fut. κομιοῦμαι, ion. κομιεῦμαι] I. act. 1. oskrbujem κτήματα, opravljam ἔργα, strežem, (gostoljubno) sprejemam, hranim, redim τινὰ μέλιτι. 2. a) nosim pri (v) sebi, prinašam, spravljam (na varno mesto), rešujem; pokopavam (mrtvece), κομίζοις ἂν σεαυτόν poberi se; odnesem, dobim ἄκοντα, poberem τρυφάλειαν, χλαῖναν, ugrabim χρυσόν, ἵππους, uživam ἔπαινον; b) peljem, vodim εἴσω, pripeljem παῖδα, odpeljem kam; νεκρούς pobiram in odnašam; c) peljem nazaj. II. pass. prinesejo me nazaj, πλέων vozim se, veslam, plovem ob čem; nosi, nese me kaj, hodim, potujem, ἔς τι dospem, vračam se πάλιν. III. med. 1. sprejemam pri sebi, pogostim. 2. odnašam s seboj ἔγχος, potegujem, ženem s seboj ποίμνας, jemljem iz česa, pridobivam si kaj δόξαν, grem po kaj, odpravim se kam, naselim se kje. 3. prinašam s seboj. 4. dobivam zopet (nazaj) νεκρούς; τὴν ἀδελφήν.

κόπτω [Et. slov. kopati, kopito, kopje; sor. skopiti, skopec; lat. capus, kopun. – Obl. fut. κόψω, aor. ἔκοψα, pf. κέκοφα, pass. pf. κέκομμαι, aor. ἐκόπην, fut. κοπήσομαι, fut. 3 κεκόψομαι, ep. pf. act. κέκοπα]. I. act. 1. tolčem, bijem, pobijam, suvam, ranim, ubijam, kóljem βοῦς, grizem, (u)pičim (o kači); odbijam, odrušim, raz-, odsekam κεφαλήν, sekam δένδρα, pustošim χώραν, κόπτων καὶ καίων požigajoč in pustošeč; razbijam, raztolčem γέρρα, poškodujem (ladje). 2. kujem δεσμούς, νόμισμα. 3. trkam, potrkam τὴν θύραν. 4. utrudim, mučim, nadlegujem. II. med. 1. udarjam se. 2. tolčem se, bijem se (po prsih), žalujem. 3. dam si kovati (denar).

κορέννῡμι [Et. moreb. nem. Hirse (germ. hir-s-ja) in lat. Ceres, eris, boginja rodovitne zemlje. – Obl. fut. κορέσω, aor. ἐκόρεσα, pass. pf. κεκόρεσμαι, aor. ἐκορέσθην, ep. fut. κορέω, aor. ἐκόρεσσα, opt. med. 3 pl. κορεσαίατο, pf. act. κεκόρηα (s pas. pom.), pass. (ep. ion.) κεκόρημαι]. 1. act. nasitim, nasičujem τινά τινι, τί τινος s čim. 2. med. z aor. pass. in med. a) nasitim se, sit sem česa τινός; b) naveličam se česa τινός in pt.; κλαίων dosita se najokam; ἐκορέσσατο χεῖρας τάμνων utrudil si je roke s sekanjem, ὕβρει κεκορημένος iz prevzetnosti, poln prevzetnosti.

κρατέω (κράτος) 1. abs. imam moč ali oblast, sem močen ali mogočen, gospodujem, vladam, zapovedujem, zmagam, sem (postanem, ostanem) zmagovalec; ὁ κρατῶν (in pl.) zmagovalec, vladar, γνώμῃ zmagam s svojim mnenjem, moje mnenje obvelja, τῇ μάχῃ, πολιορκίᾳ zmagam v bitki; ὁ μὴ πειθόμενος κρατεῖ kdor ne veruje, ima prav (t. j. njegovo mnenje obvelja); posebno o uredbah, nazorih itd.: obdržim se, ohranim se, ostanem v veljavi τὰ ἐπιγιγνόμενα, τὰ νόμιμα ἐκράτησεν so se obdržale, ohranile, λόγος κρατεῖ govori se, δόξα πολλὴ κρατεῖ splošno mnenje je. 2. v zvezi s skloni: a) z dat. sem mogočen, sem prvi, vladam nad (med) νεκύεσσι, ἀνδράσι καὶ θεοῖσι; b) z gen. α.) sem močnejši, mogočnejši kakor, prekosim koga, ὁ λόγος τοῦ ἔργου ἐκράτει govorica je bila močnejša nego resnica; β.) imam oblast, gospodujem, vladam nad kom γλώσσης, γῆς, πάντων Ἀργείων, ἑνὸς κρατῶ λόγου le to hočem povedati, ὡς αὑτοῦ κρατῶν kakor sam svoj gospod, ἀνάγκη τούτων κρατεῖ sila mi to ukazuje, τὸ κρατοῦν τῆς πόλεως državna oblast; γ.) premagam, zmagam, osvojim si, polastim se τῶν νεκρῶν, τῆς γῆς, ἐμοῦ κρατοῦσι polastijo se me, βλέποντος užugam, ὅπλων vzamem (v svojo oblast), prejmem, ὄλβου priborim si; NT τῆς χειρός primem za roko, τῆς προθέσεως dosežem namen, ὁμολογίας držim se vere; κρατήσας μεγάλων χρημάτων lastnik mnogo denarja; c) z acc. α.) premagam, obvladam, užugam; pass. premaga, obvlada me kdo (kaj) κρατούμενος ὑφ' ἡδονῶν, οἱ κρατούμενοι premaganci, podložniki; β.) imam v posesti, posedujem, obdržim τὸ σὸν θάκημα; γ.) zgrabim, ujamem, popadem; izpolnjujem παράδοσιν NT; branim κέρατα ὄρους; držim se κεφαλήν, διδαχήν, λόγον πρὸς ἐμαυτόν ohranim v sebi, molčim, ἁμαρτίας zadržim (opp. ἀφίημι odpustim), ὀφθαλμούς oviram NT.

κρατῡ́νω, ep. καρτύνω (κράτος) 1. act. a) jačim, krepim, utrjujem πόλιν, zavarujem, τί τινι kaj s čim; b) imam v svoji oblasti, vladam, imam v rokah, uporabljam, dobivam (v roke), posedujem τινός, τί. 2. med. utrjujem, zavarujem si kaj.

κρύπτω [Et. iz κρυ-φ- (podaljš. z -φ-), slov. kriti (strslov. kryti iz qrū-). – Obl. fut. κρύψω, aor. ἔκρυψα, pf. κέκρυφα, pass. pf. κέκρυμμαι, aor. ἐκρύφθην, adi. verb. κρυπτέον; ep. impf. iter. κρύπτασκε, poet. aor. pass. 3 pl. ἔκρυφθεν, aor. 2 pass. ἐκρύφην; NT aor. pass. ἐκρύβην]. I. act. 1. trans. a) skrivam, prikrivam, zagrinjam τί, τινά, τί τινα kaj pred kom, τινί s čim, κατά τι v čem; b) pokrivam, branim τινὰ σάκεϊ; c) pokopavam νεκρὸν γῇ, χθονί, κατὰ χθονός, τάφῳ; ἀργύριον zakopavam; d) zakrivam, tajim, zamolčim τί τινα, τὶ πρός τινα; pass. κεκρυμμένος skrit, skriven, samoten νάπη. 2. intr. skrivam se, sem (ostanem) skrit, mirujem Διὸς κεραυνοί. II. med. 1. skrivam, zakrivam sebi (svoje), κάρα καλύμμασιν zagrnem si glavo. 2. skrivam pri sebi, zamolčim τἀληθές.

κτάομαι d. m., ion. κτέομαι [Et. kor. qthē(i), posedovati, perz. Ξέρξης. – Obl. fut. κτήσομαι, aor. ἐκτησάμην, pf. (z act in pas. pom.) κέκτημαι, ἔκτημαι, cj. κεκτῶμαι, opt. κεκτῴμην in κεκτῄμην, -ῇο, -ῇτο, fut. 3 κεκτήσομαι, ἐκτήσομαι, aor. pass. ἐκτήθην, adi. verb. κτητός, κτητέος, ion. pf. 3 pl. ἐκτέαται]. 1. a) pridobim komu kaj τινί τι; b) pridobim si, priborim si, dosežem τί, τινά, χάριν stečem si zahvalo ἀπό, ἔκ τινος, rodim παῖδας ἔκ τινος, podjarmim si τί, τινά, prisvojim si, naučim se τέχνην; c) o neprijetnih stvareh: nakopljem si ὀργὴν θεᾶς, κακά, ἔχθραν; δυσσέβειαν očitanje, da sem brezbožen; d) pridobim, naklonim si koga τινά, τινὰ πολέμιον napravim si koga za sovražnika. 2. pf. pridobil sem si, posedujem, imam, κεκτημένος pridobljen, osvojen; ὁ κεκτημένος posestnik, gospodar. 3. s pas. pom. aor. ἐκτήθην, Tuk. 1, 123 ἃ ἐκτήθη kar se je pridobilo.

κτεατίζω (κτέαρ) ep. poet. pridobivam si, aor. κτεάτισσα pridobil sem si (in sem nato imel).

κτενίζω ion. poet. češem; med. češem si κόμας.

κτῆσις, εως, ἡ (κτάομαι) 1. (pri)dobivanje, pridobitev; χρημάτων κτῆσιν ποιοῦμαι skušam si pridobiti. 2. last, posest, premoženje; μετάλλων ἐργασίας pravica, kopati v rudnikih.

κτιλόω ion. krotim, privadim; med. krotim si, sprijaznim se s kom, naklonim si koga τινά.

κῡ́ρω [impf. ep. κῦρε, fut. κύρσω, aor. ἔκυρσα; med. κύρομαι], vzpor. obl. κυρέω [fut. κυρήσω itd.] ep. poet. 1. abs. ali z dat. a) namerim se na koga (kaj), naletim, zadenem na kaj, trčim skup ἅρμασι; srečam koga; pren. α.) zabredem v kaj κακῷ, ἐσθλῷ; β.) hočem zadeti, merim na kaj αἰὲν ἐπ' αὐχένι κῦρε δουρὸς ἀκωκῇ; γ.) zadenem (resnico), uganem γνώμῃ ἐπεικάζων, ἦ καὶ δάμαρτα τήνδ' ἐπεικάζων κυρῶ ali morda (slučajno) prav domnevam, da je ta; b) zadene me kaj, pripeti se mi kaj, sem deležen, dosežem ταῦτ' ἐμοὶ κυρεῖν βουλήσομαι; dogodim se, pripetim se τί ποτ' αὐτίκα κύρσει kaj neki se bo zgodilo; ἄλλα δ' ἐξ ἄλλων κυρεῖ nesreča sledi nesreči; c) sem, nahajam se v kakem stanju, πῶς κυρεῖτε kako je, kako se imate, ἐν τῷ πράγματος κυρεῖ v kakšnem položaju se nahaja, ποῦ γῆς κυρεῖ kje biva, ἐνθάδε τοῦ πάθους v tako slabem položaju, τί νῦν κυρεῖ kako je ž njim, τάδε εὖ κυρεῖ to je dobro (v dobrem stanju); d) v zvezi s part. se prevaja z: ravno, slučajno, zares, θύων ἔκυρον ravno sem daroval, ὡς κυρεῖς ἔχων kakršen si, kjer ravno stojiš, πλησίον γὰρ ὢν κυρεῖ bil je ravno blizu, εἰ ζῶν κυρεῖ ako (slučajno) živi, κυρῶ ἔχων imam slučajno, ποῦ κυρεῖ συθείς kam je neki pobegnil, Φοῖβος εἰρηκὼς κυρεῖ Fojb je zares rekel, πρὸς τί ταῦτ' εἰπὼν κυρεῖς čemu neki si to rekel; tudi pt. κυρῶν se slično prevaja: ποῦ κυρῶν εἴης kje se ravno nahajaš. 2. z gen. ali acc. a) segam do, dosežem τέρμονα οὐρανοῦ, dotikam se νεφέλας αἰθερίας; b) dobim, deležen sem česa τινός, ἔκ τινος dobim od koga, δίκης dobim zasluženo kazen.

λαγχάνω [Et. strslov. poląčiti, dobiti, idevr. lenqh-. – Obl. fut. λήξομαι, aor. ἔλαχον, pf. εἴληχα, pass. εἴληγμαι, pt. εἰληγμένος, aor. ἐλήχθην; ep. aor. cj. λάχῃσι, λελάχω, pf. λέλογχα, ion. fut. λάξομαι]. I. intr. 1. žrebam, srečkam περί τινος NT. 2. po žrebu komu pripadem, pridem na del ἔς τι, ἐς ἑλάστην ἐννέα λάγχανον αἶγες na vsako ladjo je prišlo po žrebu devet ovac. 3. sem po žrebu določen, izvoljen za kaj βασιλεύς ali z inf. βουλεύειν, NT τοῦ θυμιάσαι zadene me, določen sem, da zažgem kadilo. II. trans. 1. po žrebu dobim, izžrebam kaj τὶ πάλῳ, κλήρῳ, prejmem, dosežem, dobim τινός; pf. dobil sem v oblast, vladam, upravljam τί, τινός; postanem, sem deležen česa, pridem do česa τινός, ὕπνου zaspim, κακά nakopljem si. 2. δίκην τινί naperim, začnem tožbo proti komu, zatožim koga, πρός τινα pri kom, τινός zaradi česa. 3. deležnega storim koga česa, dajem komu kaj, τινὰ πυρός sežigam, pokopavam koga.