compleō -ēre -plēvī -plētum (cum in *plēre; prim. plēnus)
1. izpolniti (izpolnjevati), napolniti (napolnjevati): Lucr., Pr., Col., Auct. b. Hisp., Q., Sil., ea (aula = olla) saepe deciens complebatur in dies Pl., c. paginam Ci. popisati, referto foro completisque templis Ci. prenapolnjena, hostes … fossam complent C., c. naves longas C. (o plimi), metu, ne complerentur navigia L. da se ladje ne bi prenapolnile, complentur valles V. se polnijo (z grozdjem), parvam quod non bene compleat urnam O., c. vestibulum Cu. (o oboroženih možeh); z abl. instrumenti: Tib., Lucan. idr., corpora telis Pl. obsipati, multo cibo et potione completi Ci., c. se conchis Ci. nažreti se, Dianam coronis et floribus Ci. Dianin kip obsipati, bogato okrasiti, meministis corporibus civium Tiberim compleri Ci., armis, cadaveribus, cruore … omnia compleri S., complere circum bestiis L., fossas sarmentis et virgultis, fossam aquā C., naves fluctibus complentur C., c. exercitum omnium rerum copiā C. obilno založiti, cupas sevo, pice Hirt., amphoras plumbo, statuas aëneas pecuniā N., litora coetu, ripas agmine V., munus Apolline dignum (= bibliothecam) libris H., atria turbā O., ora et exitus specuum sarmentis virgultisque T.; redk. (kot adj. plēnus) z gen.: Pl., Lucr., cum completus iam mercatorum carcer esset Ci. polna, convivium vicinorum cotidie compleo Ci. vsak dan imam v gosteh mnogo sosedov.
2. occ.
a) c. aliquam nabrenkati, nosečo narediti: quem propter corpus suom stupri compleverit Pl. ki se je spečala z njim, alias alii complent magis Lucr., de semine Iovis compleri Arn. zanositi.
b) voj. α) kak prostor ali kraj z ljudmi ali vojaki napolniti (napolnjevati), poseliti, docela zasesti: oppida multitudine, Italiam coloniis Ci., totum montem hominibus compleri iussit C., c. turrim militibus, scaphas longarum navium militibus, naves colonis pastoribusque C., naves bis denas seu plures V., classem sociis navalibus L. ali milite armato Sen. ph.; (o vojakih samih): milites murum celeriter complerunt C., ripam equi virique compleverant Cu. β) številčno popolniti, dopolniti (dopolnjevati): Sil., cum legionibus, quas in itinere compleverat C., armatorum decem milia completa sunt N. število oborožencev se je popolnilo na 10.000, neque est ea summa completa Ci. ni polnoštevilna, cohortīs pro numero militum complet S.
3. pren.
a) s čim napolniti (napolnjevati), polniti: ut … ipse Sol mundum omnem sua luce compleat Ci., lunae se cornua lumine complent V., orbem complet luna Tib., omnia … vini, unguenti, corporis odore c. Ci., aures meas complet sonus dulcis Ci., c. forum plangore et lamentatione Ci., clamore et fletu omnia C., omnia clamoribus, locum vagitu, nemus querelis assiduis Lucr., moenia clamore V., caelum clamore Sen. tr., aethera ululatibus V., maria terrasque inani sonitu verborum L., nondum spissa nimis c. sedilia flatu H. (o piščali), timendā voce complesti nemus H., c. atria fremitu, ululatu O., aequora fremitu Pr., vox horrenda Troum Rutulorumque agmina complet V. preleti čete, speluncas complent venti Lucr., spatium antri vox complet Lucan., caede incendioque cuncta c. L., cuncta fugā complentur L.; poseb. koga s kakim čustvom napolniti (napolnjevati) = navda(ja)ti: quoniam gaudio compleretur Ci., c. milites bona spe C., cuncta pavore, omnia fugā et terrore L., urbem luctu Cu., luctu compleri omnia S.; tudi z gen.: aliquem flagitii et formidinis c. Pl.; z ACI: completi sunt animi auresque vestrae me … legi et commodis vestris obsistere Ci. da nasprotujem zakonu in …
b) čas izpolniti, dopolniti, doživeti, preživeti, klas. le v zvezi z annos in glavnim števnikom: Gorgias centum et septem complevit annos Ci., cum septem et septuaginta annos complesset N.; pozneje tudi z annum in vrstilnim števnikom: centesimum annum complevisse Val. Max.; pesn.: genitor sua fata complerat O. je bil dopolnil leta svojega življenja, hic sua (fata) complevit O., c. tempora debita Parcae V., rerum humanarum sorte completā Cu., infans … materna tempora complet O. prebije čas materine nosečnosti.
c) kaj iz(po)polniti (iz[po]polnjevati), (iz)vršiti (izvrševati), dokončati: annuus exactis completur mensibus orbis V., nocturnum erat sacrum, ita ut ante mediam noctem compleretur L., his rebus completis (drugi pišejo confectis, comparatis) C., imperatis sine mora completis Amm. ko se je izvršilo, kar je bilo ukazano; illi enim corporis commodis compleri vitam beatam putant Ci., quo (genere) vita beata compleatur Ci. se izpopolni. — Od tod adj. pt. pf. complētus 3 popoln, dovršen: completus et perfectus verborum ambitus Ci.; komp. complētius Gell.
Opomba: Kontr. oblike iz perfektove osnove: complēstī (= complēvistī), complērunt (= complēvērunt), complērint (= complēverint), complērant, complēsse(m) idr.: Ci. idr.