Franja

būcula¹ (bōcula) -ae, f (demin. bōs) kravica, telica, junica, ica: Arn., bucula... captavit naribus auras V.; kot kip: Plin., Aus., ex aere Myronis bucula Ci.

iuvenculus 3 (demin. k iuvencus) mlad: bos iuvenculus Ambr., virgo Aug., tympanistriae Vulg., viduae Tert. Subst.

1. iuvenculus -ī, m
a) mlad človek, mladenič, mladec: Aur., Hier., Ambr.
b) mlad (jun) bik, junec: Vulg.

2. iuvencula -ae, f mlado dekle, mladenka, mladica, junica: Vulg., Eccl.

iuvencus 3 (iuvenis) mlad: equus Lucr., gallina Plin., M.; subst.

1. iuvencus -ī, m
a) mladec, mladenič, sin: te suis matres metuunt iuvencis H.
b) mlad bik: Varr., Mart., fortes ad aratra iuvenci V., novellus iuvencus (naspr. veteranus bos) Col., iuvencus aequoreus Sil. morski pes, tjulenj; meton. goveje usnje: nec pudor emerito clipeum vestisse iuvenco Stat.

2. iuvenca -ae, f
a) mladenka, mladica, devica: H. Graia iuvenca venit O.
b) mlada krava, junica: Varr., H., pascitur in silvā iuvenca V., Inachia iuvenca (= Io) V. = iuv. Pharia O.; o Izidi: Mart.

Opomba: Gen. pl. iuvencûm: V., Stat.

iuvenīx -īcis, f (iuvenis) mlada krava, junica, telica: Pl.; skrč. soobl. iūnīx -īcis, f: Pers.

vitula -ae, f (vitulus) telica, mlada krava, juníca, ícika: Vulg., Hier., vitulus et vitula Varr., facere vitulā V. žrtvovati telico, ego hanc vitulam — … binos alit ubere fetus — depono V.

sterilis -e (prim. skr. starī́ḥ krava jalovica, gr. στεῖρα [iz *στέρjα] nerodovit(n)a, jalova, στέριφος nerodoviten, got. staírō nerodoviten, stvnem. stero oven, nem. Sterke junica, krava, ki se še ni otelila, islandsko stirtla nerodovitna krava)

1. nerodoviten, neploden, jalov, sterílen (naspr. fertilis, o ženskah in živalih praegnans, fecunda, gravida): Varr., Sen. ph. idr., agri, silvae, arena V., avenae V. bilnice, ljuljka, platani V. ob katerih niso speljane trte, vacca (= gr. στεῖρα βοῦς) V. jalovica, jalovka, jalova samica, jalova krava, iuvenca O., ova Plin., tellus O., aristae O. prazni, ulvae, herba O., steriles herbas eligens Cu. plevel, sterile solum Cu., humus Cu., Pr., palus H., semen Cat., vir(i) Cat., Plin., Mart., Octavia T., uxor Sen. rh., Iuv., domus Pr. brez otrok; sterile est z inf.: serere e pampinariis sterile est Plin. podraslekovi potaknjenci so jalovi, podraslekove reznice so jalove. Adv. steriliter: Eccl.

2. metaf.
a) prazen, brez česa: prospectus Pl. brez ljudi, neobljuden, brezljuden, manus, amator Pl. ali epistulae Plin. iun. ali amicus Iuv., Mart. brez daril, Februarius Ci. ep. ne prinašajoč nič daril ali (po T.) ne dajajoč nič zaslužka, vadum Sen. tr. brez vode, civitas ab aquis Ap., nummi Icti. ne obrestujoč(i) se; poklas. z gen.: steriles veri Pers. ki ne poznajo resnice, sterilis laurus bacarum, steriles plumbi lapides Plin.; z abl.: temporis punctum aut beneficio sterile aut vacuum laude Plin. iun.
b) jalov, neploden, nerodoviten, neuspešen, brezuspešen, nekoristen, brezkoristen: annus (naspr. fertilis) Sen. ph., ingenii fuit sterilis Sen. ph. bil je neplodnega duha = imel je malo duha, senium hominis Col., labor Mart., amor O., Stat. ne vračana, fama Stat., Mart., cathedra Mart., Iuv. ki ničesar ne da (prinese, vrže); pesn. preg.: siccum sterili vomere litus aro O. ali litus sterili versamus aratro Iuv. = zastonj delam(o), zastonj se trudim(o); poklas. z gen. reven s čim, brez česa: virtutum sterile saeculum T., quae urbes talium studiorum fuere steriles Vell.

3. occ. meton. jaloveč, povzročajoč nerodovitnost: frigus Lucan., hiems Mart., nec sterilem seges (sc. sentiet) rubiginem H. suhe sneti. — Soobl. sterilus 3: Fest., P. F., corpora sonitu sterila Lucr. brez glasu.