Franja

Zadetki iskanja

  • tullius2 -iī, m (morda sor. z gr. τύλη žmula, svitek, žulj (prim. lat. tumeō in nem. schwellen) ali izpos. iz etr. (prim. etr. tul močan naliv)) v loku ali curku brizgajoča tekočina, vodomet, fontana: Isid., P. F. idr., animam misso sanguine tepido tullii efflantes volant Enn. fr., Tiburtes tullii Plin.
  • fontānus 3 (fōns) studenčen, studencev (gen.): unda, ora, numina (vodna b.) O., aqua Cels. idr. studenčnica, studenčna voda; subst. fontāna -ae, f studenec, vrelec: Vop.
  • Nāïas (nāïas) -adis, f in Nāïs (nāïs) -idis (-idos), acc. sg. -ida, acc. pl. -idas, f (gr. Ναϊάς, Ναΐς iz ναίω, torej = plavalka) Najáda (Naída)

    1. vodna, rečna nimfa (vila): Aegle, Naiadum pulcherrima V., illum fontana petebant numina, Naïades (naïades) O., Naïs Amalthea O., Naïades nymphae maris Isid.; atrib.: puellae V. ali sorores O.

    2. pesn.
    a) sinekdoha vsaka nimfa (Nereida, hamadriada): Naïades aequoreae O., inter hamadryadas celeberrima Nonacrinas naïas una fuit O., fatum naïdos arbor erat O.
    b) meton. voda: Naïda Bacchus amat Tib.

    3. kot rim. ženski priimek: Servilia Nais Servilija Naida: Suet. Od tod adj. Naïcus 3 najádski: Naica dona Pr.
  • per-luō -ere -luī -lūtum (-luitūrus) (per in luere) splakniti (splakovati), izplakniti (izplakovati), umi(va)ti, izmi(va)ti, (o)kopati, namočiti (namakati), (o)močiti (omakati): cumque manūs puras fontanā perluit undā O., pavimentum in balneis Fr., intestina aquā Cels., vasa aquā Col., sudore perlutus Ap.; med. (o)kopati se, umi(va)ti se: perlui undā H., aquā Plin., perluuntur in fluminibus C. — Soobl. pel-luō -ere: Fr.
  • per-tepidus 3 (per in tepidus) zelo mlačen, premlačen: fontana Vop.
  • pluviālis -e (pluvia) deževen, dèžen: aqua Cels., Sen. ph. idr. deževnica (naspr. aqua fontana), aquae O., Ambr., sidus O., Haedi, auster V., fungi O. po deževju zrasle gobe. Adv. pluviāliter kakor dež: Isid.
  • virgō -inis, f (etim. nepojasnjena beseda)

    1. (še nedotaknjena) devica ali deklica, dekle: Q., Mart., Amm. idr., virgines rapere S., cum Sabinas honesto ortas loco virgines rapi iussit Ci., ea sacra per mulieres ac virgines confici solent Ci., mihi matronarum ac virginum veniebat in mentem Ci., virgo incorrupta Ci., adulta H., nubilis N., virgo Saturnia (= Vesta) O., dea virgo (= Diana) O.; samo virgo (= Astraea) V., virgo Tritonia (= Minerva) V., Phoebea (= Daphne, pesn. = lovorjev venec, ker je Apolon svojo ljubico Dafno spremenil v lovoriko) O., bellica (= Minerva) Sil., audiat … scelus atque notas virginum (= Danaidum) poenas H., Virginis aequor (= Hellespontus) O., virgo Vestalis Ci., post virginum (sc. Vestalium) absolutionem Ci., virgines Vestae L. = virgines sanctae H., virgo vestalis maxima ali samo virgo maxima Suet. = natu maxima virgo O. = virginum Vestalium vetustissima T. najstarejša vestalka, virgo regia O. kraljična; atrib. = deviška, neporočena, neomožena: filia virgo Kom., Q., virgo filia Ci. idr., ornamenta Minervae virginis in meretriciam domum transtulit Ci., cui filiam virginem collocaverat N., virgines reginae Cu. kraljične, virgines anus Aug. stare device, zarjavele device.

    2. occ. mladenka, mlado dekle, mlada ženska (žena), deklica (tudi taka, ki ni ohranila čistosti): Sil., Cu., Iust. idr., virgo adultera (= Medea) O., audetque viris concurrere virgo (= Penthesilea) V., virgo infelix (= Pasiphaē) V., virginum matres iuvenumque H., virgines nuptae H.

    3. metaf.
    a) še čist mladenič, deviški mož (= ki se vzdržuje spolnega odnosa): Tert., Hier., Paul. Nol. idr., puer virgo Marc.
    b) o živalih, ki se še niso parile, še neoplojena, še neoplemenjena, še ne breja: equarum virginum Plin., virginis leae Stat., porca virgo Mart., piscis virgo Plin. Val., virgines buculae Arn., virgines carnes Plin. meso živali, ki se še niso parile.
    c) ozvezdje Devica: Hyg., splendenti corpore Virgo Ci. poet.
    d) Aqua (aqua) Virgō, tudi samo Virgō Devični vodovod v Rimu, ki ga je dal zgraditi Mark Agripa, tako imenovan zato, ker je njegov studenec baje odkrila neka devica; ta vodovod je v rabi še dandanes (Fontana Trevi): Plin., Front. idr., nec vos campus habet, nec vos gelidissima Virgo O., novo anno auspicabar in Virginem desilire Sen. ph. novo leto sem začel (sem posvetil) s skokom v Devični vodovod.
    e) o drugih neživih subj. = čist, nemešan, nepomešan, nepoškodovan, neokrnjen, nedotaknjen, cel, ne(upo)rabljen, prazen: terra Plin. še neobdelana, virgines rosae Ap. šele vzcvetele, senecta Tert. neporočena, brezzakonska, saliva Tert. slina na tešče, charta Marc. = še nerabljen papir, charta Mart. = še ne izdan (še ne bran) spis; porri virgines Marc.

    Opomba: Virgŏ merijo: Stat., Iuv., Aus.
Število zadetkov: 7