Franja

napráviti hacer; fabricar; elaborar; confeccionar; construir

napraviti dolgove contraer deudas
napraviti koga za direktorja nombrar (hacer) director a alg
napraviti krivico komu ser injusto con alg
napraviti dolg obraz (kisel obraz) poner cara larga (cara de vinagre)
napraviti kavo hacer café
napraviti luč encender la luz
napraviti konec čemu poner término (ali fin) a a/c
napraviti izlet hacer una excursión
napraviti prostor hacer sitio
napraviti poskus hacer un ensayo
napraviti se (obleči se) vestirse
dobro napravljen bien vestido
napraviti se mrtvega hacerse el muerto

naprosíti

naprositi koga za kaj pedir a/c a alg; solicitarle a alg a/c

naredíti hacer ; (izvesti) ejecutar ; (ustvariti) crear ; (izdelati) fabricar, elaborar ; (proizvesti) producir ; (povzročiti) causar, producir

narediti dolgove contraer deudas
narediti za direktorja koga hacer (ali nombrar) director a alg
narediti konec čemu poner término (ali fin) a a/c
narediti luč encender la luz
narediti posteljo hacer la cama
narediti prostor hacer sitio
tu se ne da nič narediti aquí no se puede hacer nada
narediti sprehod dar un paseo
naredil se je bolnega se hizo el enfermo
kaj ti je naredil? ¿qué te ha hecho?
kaj naj naredim? ¿qué voy a hacer?

Nasennius -iī, m Nazénij, rim. nom. propr.; znan je C. Nasennius Gaj Nazenij iz Svese, l. 66 na vojni odpravi zoper Kreto vodja manipla (pod vrhovnim poveljstvom Kvinta Cecilija Metela), kasneje poslovnež in l. 42 Brutov pristaš: Ci. ep.

naslóv address, direction; title; (članka v časopisu) heading; (nadpis) superscription, inscription; (naziv) name, title, appellation

na naslóv (pri) (pismo) care of (krajšava: c/o)
obrniti se na napačen naslóv (figurativno, pogovorno) to come to the wrong shop
moj stalni naslóv je... my permanent address is...

naslòv dirección f ; señas f pl ; título m (knjige de un libro)

akademski naslov título m académico
napačen naslov dirección equivocada
zasilen naslov dirección fortuita
imeti naslov tener el título (de)
knjiga ima naslov el libro se titula
doseči naslov sacar un título
dati naslov čemu (in)titular a/c
napisati naslov na pismo poner la dirección en la carta
podeliti naslov conceder un título
priti, obrniti se na napačen naslov (fig) errar el tiro
braniti naslov (šp) defender el título

naspróti enfrente; frente a

poslopje nasproti el edificio (de) enfrente
nasproti postaviti oponer, contraponer (čemu a a/c)

natánčno exactamente; precisamente; meticulosamente; minuciosamente ; (podrobno) detalladamente; estrictamente

bolestno natančno escrupulosamente
natančno poznati conocer a fondo
natančno navesti precisar, especificar
natančno premisliti kaj reflexionar bien a/c

natural¹ [nǽčərəl] pridevnik (naturally prislov)
naraven; resničen, pristen; fizičen; prirojen, lasten (to)
rojen (govornik), od rojstva (bebec); naraven, nezakonski (otrok, oče)
glasba razvezen

to come natural to biti komu lahko, biti komu prirojeno
to die a natural death umreti naravne smrti
natural gas zemeljski plin
natural history prirodopis
natural law naravni zakon
natural philosophy fizika
natural science naravoslovje
natural selection naravna selekcija (po Darwinu)
glasba natural sign razvezaj
natural spring zdravilni vrelec
glasba natural scale C dur
natural treasures naravne lepote
natural weapons nohti, zobje, pesti

natvésti

natvesti komu kaj fam embaucar, hacer creer a/c a alg; fam dársela con queso (ali pegársela) a alg
on si pusti vse natvesti fam se traga todas las bolas

naučíti

naučiti koga kaj enseñar a alg a/c
naučiti koga brati enseñar a leer a alg
naučiti se aprender (brati a leer)
naučiti se na pamet aprender de memorias, aprenderse a/c
naučiti se za mehanika aprender (para) mecánico

Nautius 3 (prim. Nautēs) Návtij(ev), star rim. patricijski rod, od katerega so najbolj znani:

1. Sp. Nautius Rutilus Spurij Navtij Rutil, eden izmed patricijev, ki jih je l. 493 senat poslal k ljudstvu, ki se je izselilo na Sveto goro, konz. l. 488: L.

2. C. Nautius Rutilus Gaj Navtij Rutil, konzul l. 475, l. 458 drugič konzul, vojskovodja zoper Ekve, zmagovalec nad Sabinci pri Eretu: L.

3. Sp. Nautius Spurij Navtij, vojaški tribun pod konzulom Papirijem Kurzorjem; l. 293 se je proslavil v boju s Samniti: L.

navájen habituado; acostumbrado

biti navajen na kaj estar habituado (ali acostumbrado) a a/c

navelíčan harto

naveličan življenja cansado de la vida
biti naveličan česa estar harto da a/c, estar cansado (ali hastiado) de a/c

nazóren expresivo; claro; evidente; gráfico

nazorni pouk enseñanza f intuitiva; lecciones f pl de cosas
nazorno opisati describir plásticamente
napraviti nazorno dar idea clara (kaj de a/c)

needín desunido; desavenido (z con)

biti needin s kom glede česa no estar de acuerdo (ali conforme) con alg sobre a/c
biti needini (med seboj) estar desavenidos

nepōs¹ -ōtis, m (indoev. kor. *nepot- vnuk, potomec, (sekundarno) nečak; novejše etimologije povezujejo to besedo z lat. potis [ne-pōs (*ne- ne in *pot- moč) torej = „nemočen“, „nesamosvoj“, „nedoleten“]; prim. skr. nápāt vnuk, potomec, naptī́- vnukinja, potomka, gr. ἀ-νεψιός nečak, bratranec, ἀ-νεψιά nečakinja, sestrična, lat. neptis, sl. nečak, hr. nȅćāk, starejše lit. nepotis, nepuotis vnuk, nečak, stvnem. nevo vnuk, sorodnik, nift vnukinja, nem. Neffe, Nichte, ang. nephew)

I.

1. vnuk: Neptuni, Veneris Pl., Masinissae S., Atlantis (= Mercurius) H., Nerēius (= Achilles) H., nep. invisus (= Romulus) H., nep. pausillus Afr. fr. ali parvulus Cu. vnuček, crudelis Castor, ne dicam sceleratum et impium, qui nepos avum in capitis discrimen adduxerit Ci., Metellum enim multi filii filiae, nepotes neptes in rogum imposuerunt Ci., ne parricidio macularent partus suos, nepotum (vnukov) illi, hi liberûm progeniem L., ex filia nepos Ci., Eutr., Dig., ex filio nepos Gell., Dig., nep. ex fratris filio G., sororis nep. L. epit., Vell., Crispum … C. Sallustius … sororis nepotem in nomen adscivit T., sororum nepotes Suet.

2. f vnukinja: Ilia dia nepos quas aerumnas tetulisti: Enn. —

II. metaf.

1. tui nepōs vnuk v petem kolenu, prapravnuk: Ci. fr.

2. pesn. (pozni) potomec: venturos tollemus in astra nepotes V., in nepotum perniciem H., lexque eadem poenae, ne sis secura futuri, dicta tuo generi serisque nepotibus esto! O., Remi nepotes Cat., apud seras gentes populosque nepotum Lucan.

3. (o živalih) zarod: Col.

4. (pri trtah) stranska mladika, stranski poganjek, trtni podočnjak: Col.

5. poklas. bratranec, sestrič, nečak: Eutr., Hier. —

III. meton. potratnež, razsipnež, razkošnež, zapravljivec, požrtnež, požrešnež, uživač (naspr. patruus = strog sodnik nravstvenosti; gl. patruus): quis ganeo? quis nepos? quis adulter? Ci., non minus in populi Romani patrimonio nepos quam in suo Ci., haud paravero quod aut avarus ut Chremes terra premam, discinctus aut perdam ut nepos H., pater ardens saevit, quod meretrice nepos insanus amica filius uxorem grandi cum dote recuset H., scire volam, quantum simplex hilarisque nepoti discrepet H., ut ventres lamna candente nepotum diceret urendos H., nepos modo tertiam progeniem hominum, modo luxuriosum significat Prob.

Nerō -ōnis, m (sab. beseda: inter cognomina autem (sc. gens Claudia) et Neronis assumpsit, quo significatur lingua Sabina fortis ac strenuus Suet.; prim. Neriō, osk. ner mož, nerum = virorum, umbr. acc. pl. nerf = proceres, principes, skr. nar- mož, človek, gr. ἀνήρ mož) Néron, priimek Klavdijevega rodu. Poseb. znani so:

1. C. Claudius Nero Gaj Klavdij Neron, ki je kot konz. l. 207 premagal Hazdrubala pri Seni: L., Suet.

2. Tib. Claudius Nero Tiberij Klavdij Neron je služil pod Cezarjem v aleksandrijski vojni in bil v peruzijski vojni Antonijev pristaš; ko so triumviri sklenili dogovor, je prepustil Oktavijanu svojo soprogo Livijo, s katero je imel dva sinova, ki jih H. imenuje Nerones): Tiberija Nerona (poznejšega cesarja Tiberija) in Druza Nerona (očeta cesarja Klavdija): Auct. b. Alx., Suet.

3. Tib. Claudius Nero Tiberij Klavdij Neron, drugi rim. cesar (14—37 po Kr.), krajše imenovan Tiberius Tiberij: H., Vell., T., Suet.

4. Cn. Domitius A(h)enobarbus Gnej Domicij A(h)enobarb (Rdečebradec), sin Gneja Domicija A(h)enobarba in Agripine, roj. 15. 12. 37 po Kr., posinovljenec cesarja Klavdija, zato imenovan Tib. Claudius Nero, krajše Nero Neron, peti rim. cesar (54—68 po Kr.): Plin., T., Suet. Razvpit je bil predvsem zaradi svoje krutosti; od tod tudi vzdevek Calvus Nero za nič manj okrutnega cesarja Domicijana: Iuv., Aus. — Od tod adj. Nerōnēus 3 (z gr. končnico) Néronov (= cesarja Nerona): mensis T., Suet., certamen Suet. (= Nerōnia, gl. spodaj), unda Stat. Nerōniānus 3 Néronov: dictum (sc. konzula Nerona) Ci., piscina Cass. Subst. Nerōnia -ōrum, n (sc. sollemnia) nerónije, Neronove slovesne igre, ki jih je cesar Neron ustanovil sebi na čast; obhajali so jih vsako peto leto s tekmovalnimi boji, kjer so se tekmeci merili v dirkah, glasbi idr.: Suet.

neudeléžen

biti neudeležen v čem no tener participación en a/c

neugóden desfavorable; desventajoso ; (usoda) adverso

neugodne vremenske razmere condiciones f pl atmosfericas desfavorables
neugodno se izraziti o kom, o čem criticar a alg, a/c; censurar a alg, a/c; desaprobar el comportamiento de alg, desaprobar a/c