Franja

Rhadamanthus (Rhadamanthos) -ī, acc.-on, m (gr. le Ῥαδάμανϑυς) Radamántis, Zevsov (Jupitrov) sin, Minosov (Minojev) brat, ki je zaradi svoje pravičnosti po smrti postal eden od sodnikov v podzemlju: Ci., O., V., Cl.

rigātiō -ōnis, f (rigāre) polivanje, škropljenje, zalivanje rastlin in dreves: Pall., sin autem sicco loco seri debuerint, quo rigationem ministrare non expediat Col., sic exculta semina sine rigatione tota aestate satis valebunt Col., rigatio hortorum Front.

ripio moški spol odlomek, odpadek, (pre)ostanek; gramoz; mašilna beseda; starina, stara šara

no perder ripio (fig) vse poskusiti
sin perder ripio skrajno pazljivo, ne da bi izgubil eno samo besedo

ríziko riesgo m

brez rizika sin (correr) riesgo
na lastni rizik por riesgo propio
na moj rizik por mi cuenta y riesgo
na naš rizik a nuestro riesgo
izpostaviti se riziku correr el riesgo
prevzeti rizik hacerse cargo del riesgo, asumir el riesgo

ríž arroz m

luščen riž arroz mondado, arroz sin cáscara
mlečni riž arroz con leche
gojenje riža cultivo m del arroz
gojitelj riža arrocero m
piščanec z rižem pollo m con arroz

rodeo moški spol obitje, ovinek; zbirališče pašne živine; prostor za živino na sejmu; figurativno opis; izgovor; tolpa tatov; ameriška španščina zbiranje vsega goveda neke haciende

decir por rodeo namigovati
dar un rodeo po stranski poti iti, ovinek napraviti
andar con rodeos ovinka(ri)ti, ovinke delati
buscar rodeos prazne izgovore iskati
declarar sin rodeos naravnost izjaviti; Am veselica, prirejena z motivacijo podkovanja konj

rodíti to bear; to give birth (sina to a son); to be delivered of a child; to bring forth; figurativno to generate, to bear fruit

prezgodaj rodíti (splaviti) to miscarry
rodíti se to be born
rodil se mu je sin he had a son born to him
nisem se včeraj rodil (figurativno, nisem tako neumen) I was not born yesterday
to drevo slabó rodi this tree is a poor fruiter

roi [rwa] masculin kralj (tudi figuré)

du roi kraljev, dvorni
de par le roi v imenu kralja
les Rois mages (religion) trije modri
jour masculin, fête féminin des Rois (religion) praznik svetih treh kraljev (6. januar)
gâteau masculin, galette féminin des Rois kolač, ki se jé na praznik sv. treh kraljev in v katerem je zapečen bob (fève féminin); kdor ta bob dobi, postane »roi de la fève«
roi de carreau, de cœur, de pique, de trèfle karo, srčni, pikov, križev kralj (pri kartah)
roi de la forêt hrast
le Roi Soleil Ludvik XIV.
le roi très-chrétien francoski kralj
le roi catholique španski kralj
heureux comme un roi zelo srečen
échec au roi! šah (kralju)!
morceau masculin de roi odlična, slastna jed, familier lepa ženska
souhait masculin de roi sin in hči (se reče o osebi, ki sta se mu rodila dva otroka različnega spola)
devenir roi zasesti prestol, postati kralj
être plus royaliste que le roi biti bolj papeški kot papež
tirer les rois (figuré) razdeliti (si) kolač
travailler pour le roi de Prusse zastonj delati, pustiti, da vam drugi odvzamejo zaslužek, dobiček

rokàv manga f

rečni (morski) rokav brazo m de río (de mar)
brez rokavov sin mangas
kratek (dolg, 3/4) rokav manga corta (larga, tres cuartos)
nabran rokav manga de farol (ali de jamón)
iz rokava stresti (fig) sacarse de la manga; improvisar
to se ne strese kar iz rokava eso no puede improvisarse, fam eso no se trae en la manga
zavihati (si) rokave arremangarse

Rōmulus -ī, m Rómul, eponimni heroj mesta Rim, ki ga je zgradil skupaj z bratom Remom, sin Marsa in Ree Silvije, prvi rimski kralj, po smrti čaščen kot bog Kvirin (Quirīnus). Kot adj. Rōmulus 3 Rómulov, potem tudi = rímski: Romula ficus O. (= Rūmīnālis ficus) Romulova smokva (pod katero je volkulja dojila Romula), Romula tellus V. ali hasta Pr. rimska. — Adj.

1. Rōmuleus 3
a) Rómulov, rómulski: ensis O., manus O., fera Iuv., casa Petr.
b) rímski: urbes O., colles (= Roma) O., senatus Sil.

2. Rōmulāris -e Rómulov: ficus L. = Rūmīnālis ficus.

3. Rōmilius 3 romílijski, ime neke tribus: tribus Varr., Ci., Fest. — Po gr. patron. Rōmulidae -ārum (ali -dum: Prud.) Romulídi, Rómulovi potomci, pesn.= Rimljáni: V., Pers., Lucr.

rosa ženski spol roža, vrtnica; rdečica (na koži); (stropna) rozeta; rozeta (diamant); ogenj (draguljev); lepota

rosa de cien hojas, rosa centifolia stolista vrtnica
rosa enredadera vrtnica plezavka
rosa del Japón hortenzija
rosa musgosa roža mahovka; stolista vrtnica
rosa náutica (mor) vetrovnica (na kompasu)
color de rosa rožnata barva
esencia de rosas, aceite de rosa rožno olje
diamante rosa rozeta (diamant)
no hay rosa sin espinas ni rože brez trnov

róža bot rosa f ; (grm) rosal m

divja roža rosa f silvestre
ledene rože (na oknu) flores f pl de escarcha, escarcha f de las ventanas
zdravilne rože hierbas f pl medicinales; simples m pl
gojitelj (gojitev) rož cultivador m (cultivo m) de rosas
Kavalir z rožo (opera) El Caballero de la rosa
nasad, vrt rož rosaleda f, rosalera f
ni mi z rožami postlano (fig) no estoy sobre un lecho de rosas
ni rože brez trna no hay miel sin hiel

ruido moški spol šum, hrušč, hrup, hrum; pok(anje); ton; figurativno prepir; vrvež; govorica; prazen blišč (sijaj); glasba tolkalo, šlager

ruido ensordecedor oglušujoč hrup
sin ruido brez šuma ali hrupa
hacer (ali meter) ruido hrup delati; fig prah dvigniti, zbuditi pozornost
mucho ruido, pocas nueces mnogo hrupa za nič

rumbo moški spol smer vetra, smer plovbe, kurs, pot, smer poti; sijaj, blišč; velikodušnost

moza de rumbo čvrsto dekle
sin rumbo na stranpotih, na krivih potih
cambiar el rumbo spremeniti pot, po drugi poti iti, drugo pot ubrati
dar otro rumbo a la conversación pogovor drugam zasukati
tomar un rumbo favorable ugodno se obrniti (posli)

rumor moški spol govorica; mrmranje, šepetanje

sin rumor brez šuma
corre (ali circula) el rumor, corren rumores que... govori se, da ...

s. kratica su; seguro; servidor; siempre; sobre; según; solo; sin; suizo(s); supra

s/ kratica sobre; según; su(s); sin

s (ozir. z)

1. (spremljanje, odnos) con

z menoj (s teboj, z njim, z njo, z nami) conmigo (contigo, con él, con ella, con nosotros)
v spremstvu z acompañado de, en compañía de
iti s kom ir con alg, acompañar a alg
in s tem, konec (besedi)! y con esto, acabamos

2. (povezanost, združenost)

kava z mlekom café m con leche
z ali brez (mleka)? ¿con o sin?
kruh z maslom pan con mantequilla

3. (sredstvo) con; por; en, a

s palico con un bastón
razrezati z nožem cortar con un cuchillo
s pošto por correo
prispeti z letalom llegar en avión
potovati z vlakom viajar en tren, viajar por ferrocarril
pisati s svinčnikom escribir con lápiz (ali a lápiz)
plačati z zlatom pagar en oro
pisati s pisalnim strojem escribir a (ali con la) máquina
dotakniti se s prstom tocar con el dedo

4. (način) con; por; a, en

z namenom con intención
z veseljem con mucho gusto
s silo por (la) fuerza, a viva fuerza
z eno besedo en una palabra
z velikim strahom con mucho miedo
z mirno vestjo con la conciencia tranquila
pokazati s prstom na koga señalar a alg con el dedo

5. (lastnost)

deklica z modrimi očmi una muchacha de ojos azules

6. (čas) con; a

s časom (sčasoma) con el tiempo
z 10-imi leti a los diez años; a la edad de diez años

7.

kaj je z njim? ¿que le pasa?
držati s kom (biti na strani koga) estar del lado (ali de la parte) de alg
nimam nobenega posla s tem nada tengo que ver con ello
vračati dobro z zlim devolver bien por mal

s.a. kratica sin año

saber* vedeti, (po)znati, razumeti; izvedeti; spoznati; učen ali pameten biti, znanje imeti; dišati, okus imeti (po)

saber de memoria na pamet znati
saberlo todo vse znati
saberlas todas, saberlas muy largas zelo premeten biti
saber por la prensa izvedeti iz časopisa
a lo que yo sé kolikor jaz vem
por lo que sé kolikor vem
le sabía en casa vedel sem, da je doma
sin saberlo ne da bi za to vedel
sin saberlo yo ne da bi jaz za to prej vedel
saber a dišati po, imeti okus po
saber a quemado dišati po zasmojenem
no saber de u/c nobenih vesti ne imeti o čem; ne vedeti, kje je kaj
saber bien dobro dišati
hacer saber dati komu vedeti, sporočiti komu kaj, obvestiti
a saber, es a saber in sicer, namreč, tj.
no saber cuántas son cinco (fig) ne znati do pet šteti, zelo neumen biti
ya se sabe to je samo po sebi umevno
a saber cuándo vendrá kdo ve, kdaj bo prišel
vete (ali vaya V.) a saber kdo ve! to je težko reči!
no saber dónde meterse (fig) biti v veliki zadregi
está por saber si... vprašanje je sedaj, če ...
sabe Dios vedi bog
me sabe mal žal mi je
las gentes que saben izobraženi ljudje
no, que yo sepa ne, da bi jaz vedel
¿puede saberse? smem vprašati? lahko izvem?
todo se sabe nič ne ostane prikrito
¡sepamos! na dan s tem!