Franja

Zadetki iskanja

  • arrière2 [arjɛr] adjectif, invariable zadajšnji; masculin zadnji del; hrbtna stran; marine zadnji del ladje, zadnji krn; sport branilec; militaire zaledje, pluriel komunikacije v zaledju

    vous serez mieux à l'arrière bolje boste (sedeli) zadaj
    les feux arrière de la voiture zadajšnje luči pri avtu
    marche féminin arrière (automobilisme) ritenska vožnja
    avoir vent arrière imeti veter v hrbtu, pluti z vetrom
  • arrière-ban [arjɛrbɑ̃] masculin, militaire zadnji vpoklic, črna vojska

    convoquer ban et l'arrière-ban zbobnati skupaj vse, kar leze in gre
  • arrière-pont [-pɔ̃] masculin zadnji del ladijskega krova
  • arrière-train [-trɛ̃] masculin zadnji del telesa četveronožcev; familier zadnjica, zadnji del voza
  • Ausläufer, der, (-s, -) rob, skrajni, zadnji rob; eines Gebirges: obronek; (Bote) kurir; Pflanzenkunde živica, pritlika; Technik iztekalna naprava
  • Auslaut, der, izglasje, zadnji glas besede
  • back-bencher [bǽkbenčə] samostalnik
    poslanec, ki sedi v zadnji klopi in ki ni član kabineta
  • back-end [bǽkend] samostalnik
    zadnji konec; konec sezije; pozna jesen
  • backmost [bǽkmoust] pridevnik
    najzadnejši, čisto zadnji
  • back on neprehodni glagol
    biti na zadnji strani (to)
    gledati proti zadnji strani
  • Besanmast, der, [Schiffahrt] Schifffahrt zadnji jambor
  • breech1 [bri:č] samostalnik
    zadnji del, dno; ležišče topa; del hlač, ki pokriva zadnjico
    arhaično zadnjica
    množina (jahalne) hlače; kratke hlače

    figurativno to wear the breeches nositi hlače, ukazovati (žena možu)
    breeches part moška vloga, ki jo igra ženska
  • Bruch1, der, (-/e/s, Brüche)

    1. zlom (auch von Knochen), Technik prelom, lom, (Bruchstelle) prelom, von Stoffen, Bändern (tudi Medizin): pretrg, im Deich: prebitje, udor, Bergbau zrušek; im Papierbogen: pregib, an der Hose: guba, figurativ prekinitev, eines Vertrages: kršitev, (Zerwürfnis) razkol

    2. Mathematik ulomek (gemeiner pravi, unechter, uneigentlicher nepravi, ungleichnamige Brüche ulomki z različnimi imenovalci)

    3. Medizin (Darmbruch) kila (eingeklemmt vkleščen)

    4. Papiereinheit: tretjina pole

    5. Jagd zadnji grižljaj zu Bruch gehen razbiti se, (zerfallen) razpasti; etwas zu Bruch fahren/fliegen razbiti
  • buttock1 [bʌ́tək] samostalnik
    zadnji del (telesa)
    množina zadnjica, zadek, rit
  • cachetero moški spol klavski nož; bikoborec, ki zada biku zadnji sunek z nožem
  • cantle [kǽntl] samostalnik
    odrezek (blaga), kos, del; zadnji del sedla
  • catarifrangēnte

    A) agg. odseven

    B) m

    1. avto svetlobni odbojnik; zadnji odsevnik

    2. mačje oko, svetlobni odbojnik (na obcestnem kamnu)
  • clausule [klozül] féminin zadnji člen kitice, stiha
  • coda f

    1. rep:
    rizzare la coda pren. spet se opogumiti, dvigovati greben
    abbassare la coda znižati ton
    andarsene con la coda fra le gambe pren. stisniti rep med noge
    avere la coda di paglia pren. zavedati se, da nimaš prav
    il diavolo ci ha messo la coda pren. tu ima hudič svoje kremplje vmes
    coda di cavallo anat. konjski rep; konjski rep (lasje)

    2. ekst. rep:
    la coda di un aereo rep letala
    la coda dello sci rep smučke
    la coda della cometa rep kometa
    vettura di coda železn. vagon na repu vlaka
    reparto di coda voj. oddelek na repu kolone
    coda della tavola mesto na koncu mize
    guardare con la coda dell'occhio gledati s kotički oči
    non avere né capo né coda pren. biti brez repa in glave
    in coda na repu

    3. podaljšek, zadnji del, zaključek (tudi pren.):
    la coda della lettera zaključek pisma
    la coda polemica di un provvedimento polemika ob sprejetju ukrepa
    pianoforte a coda koncertni klavir
    abito a coda di rondine frak

    4. vrsta:
    fare la coda, mettersi in coda čakati v vrsti, postaviti se v vrsto

    5. film
    la coda della pellicola drobec filmskega traku (pri montaži)

    6.
    coda di cavallo bot. njivna preslica (Equisetum arvense)
    coda di topo bot. svinjski rep (Phleum pratense)
  • cōgō -ere, coēgī, coāctum (iz *coagō)

    I.

    1. zgnati (zganjati), skupaj spraviti (spravljati), zb(i)rati, (na kup) zgrniti (zgrinjati): oves intro Pl., Tityre, coge pecus V., pecudes stabulis c. V., cogit is, qui congregat homines et convocat Ci., homines emisti, coēgisti, parasti Ci., Orgetorix ad iudicium omnem suam familiam... undique coēgit C., amici, quos neque armis cogere neque auro parare queas S., omnes eodem cogimur H.; nab(i)rati, kopičiti, nakopičiti (nakopičevati): talenta ad quindecim Ter., vinum Pl. pridelati, oleam Ca., fructūs Varr., Col., Dig., spumantia mella V., bis gravidos cogunt fetus V. dvakrat naberejo obilen pridelek medu, c. aurum H., plura quam satis est H. occ.
    a) voj. zb(i)rati, zgrniti (zgrinjati), združiti (združevati): Vell., T., arma capere, manum cogere Ci., c. manus quam maximas posset C., peditatūs equitatūsque copias C., exercitum S., auxilia undique V., copias in unum locum C., multitudinem hominum ex agris C., equites ex Latio et a sociis S., socios ad litora V., Hesperiam sub arma V. združiti pod orožjem; (o ladjah): ingentem vim navium L., naves in Venetiam C., classem ex Asiā C.
    b) zb(i)rati = (po)klicati, poz(i)vati, sklic(ev)ati, poseb. o senatu: senatum frequentem coēgi Ci., senatum in curiam c. L., senatus cogitur Ci., (senatores) cogimur in senatum Ci., quid erat causae, cur in senatum hesterno di tam acerbe cogerer? Ci.; o sodnikih: cogendi iudices inviti Ci., c. consilium de reo Q., iudicia maiestatis Suet.; legitimum numerum decurionum Icti.; o zborih sploh: c. concilium C., V., L., bucina cogebat priscos ad verba Quirites Pr. je klicala na pogovor.
    c) (davke, denar) izterj(ev)ati, pob(i)rati: sestertium ducenta milia coēgit Ci., pecuniam c. a civitatibus Ci., pecunias L., ternos denarios Ci., nummos ab aratore Ci., quantus numerus frumenti cogatur ex omni agro Ci., bona Seiani aerario ablata in fiscum c. T. zaseči.
    č) voj. agmen cogere ali samo cogere (vojsko na pohodu) skupaj držati (da se četa ne razmakne), tvoriti zaplečje, biti v zaplečju, četo sklepati: impedimentorum agmen cogit legio undecima Hirt., agmen neglegentius c. L. prenemarno paziti na red v vrstah, primae legionariae cohortes ibant, levis armatura et equitatus cogebant L. so bili zadnji, cuneis coactis se agglomerare V. v strnjenih klinastih četah; o ladjah: prima praetoria navis Eudami erat; cogebat agmen Chariclitus; Pomphilidas mediae classi praeerat L.; pren. biti v zadnji vrsti, zadnji biti: ut nec duces simus nec agmen cogamus Ci., stellarum agmina cogit Lucifer O., itaque sic ordinandus est dies omnis, tamquam cogat agmen Sen. ph. kakor da je zadnji v življenju.

    2. pren. pass. združiti (združevati) se, skleniti (sklepati) se, strniti (strinjati) se: duae tunicae in unum coactae Cels., coactis cornibus in plenum novies lunaribus orbem O. krajčeva roglja sta se... zbližala in strnila v ščip, unde coactis cornibus in plenum menstrua luna redit Pr., in quo (caelo) nubes, imbres ventique coguntur Ci. se kopičijo, se tvorijo, tempestate coactā Lucr., magnum per inane coactā semina V. nerazkrojene prvine. occ.
    a) več snovi s kako tekočino pomešati in tako v eno tvarino združiti, (po)mešati kaj s čim: cogi aquā, ex aqua, ex aceto Cels. (o zdravilih).
    b) tekočo ali redko snov zgostiti (zgoščati): in nubem cogitur aër V., frigore mella cogit hiems V. zgošča, povzroča, da zmrzne, c. lac in duritiem Plin., lac coactum Varr., O. sesirjeno mleko, sanies tenuis, non coacta Cels., alvus coacta Cels. zapečeno telo, fel sole coactum ad crassitudinem mellis Plin., vestis coacta Plin. zvaljana, stopana; od tod subst. pt. pf. coācta -ōrum, n zvaljana (stopana) volna ali zvaljani lasje, klobučevina: milites aut ex coactis aut ex centonibus... tegimenta fecerant C.

    3. sestaviti (sestavljati), zvez(ov)ati, vezati: Q., dum haec, quae dispersa sunt, cogantur Ci., in alternos cogere verba pedes O.; logično sklepati, izvajati, zaključiti (zaključevati): ex quibus id, quod volumus, efficitur et cogitur Ci., hoc cogere volebat, falsas litteras esse Ci.

    II.

    1. vtisniti, stisniti, potisniti (potiskati), (s)tlačiti v kaj, vriniti (vrivati): quercum cuncis coactis scindebat V. z zabitimi, zagozdenimi klini, arbores in sulcum c. V. zasaditi v brazdo; (o vetru): vis ventorum invitis nautis in portum navem coëgit Ci., est specus ingens, quo plurima vento cogitur unda V.; pren.: ita hac re in angustum nunc meae coguntur copiae Ter. so v skrajni stiski, qui quinquennalem ante censuram intra sex mensum et anni coēgisset spatium L. ki je stisnil v dobo, me in semihorae curriculum coēgisti Ci.; occ. o krajih in rekah zožiti (zoževati), utesniti (utesnjevati), omejiti (omejevati): torrens... iter cogit Cu., eum (amnem) ripae in tenuem alvum cogunt Cu.; poseb. pogosto v pass.: ubi in artissimas ripas cogitur amnis L., saltus in fauces coactus L. zožen v sotesko, structura tuguriorum in artius cogitur Cu. se zožuje.

    2. pren.
    a) s silo v kak položaj spraviti (spravljati), (pri)siliti, primorati v kaj: Boios in ius indiciumque populi Romani L., hostes in obsidionem iustam L.; poseb.: c. aliquem in provinciam L. (o cenzorju) odkazati komu mesto (torišče), zavrniti ga na..., c. aliquem in ordinem L. koga v vrsto zavrniti = opomniti ga, naj se drži reda, ponižati ga, nimium in ordinem se ipsum c. L. sam sebe preveč ponižati, crudelitatem suam in ordinem coactam putat Sen. ph.
    b) k čemu (pri)siliti, primorati, nagnati (naganjati), priganjati, vzpodbujati; abs.: invitus feci, lex coēgit Ter., non cogente, sed invito senatu Ci. ne na priganjanje, ampak proti volji senata, si res coget Ci., „non licet“; at causa cogit Ci., nullo cogente O. brez sile; z acc. personae: non uterer, si ille me non coēgisset Ci., quid enim refert, qua me ratione cogatis? cogitis certe Ci.; v pass.: coactus lacrimis Ci.; z acc. rei (toda klas. skoraj le z acc. neutr. kakega pron., z notranjim obj.) = (pri)siliti k čemu, izsiliti (izsiljevati) kaj: Vell., Plin., etiamne id lex coëgit? Ter., quod natura cogeret N., quod sors iniqua cogeret L. fr.; redkeje z acc. kakega drugega imena: persuadere aliquid, non omnia vi et minis cogere Ci., cogis adulterium dando tempusque locumque O.; z acc. personae in acc. rei: quod vos vis cogit, id voluntate impetret Ter., c. cives id omnes imperio legumque poenā Ci.; pesn.: quid non mortalia pectora cogis? V. k čemu ne siliš...?, v pass.: ego hoc cogor Ci., si quidem cogi aliquid pro potestate ab tribuno consules... possent L., vos id cogendi estis L.; nam. acc. rei skloni s praep.; z ad: c. aliquem ad militiam S., ad bellum, ad defectionem L., multo auro ad scelus T., ut ingratis ad depugnandum omnes cogerentur N.; z in: c. oppida vi atque armis in deditionem L., cogi in supplicium alicuius contra naturam suam Hirt.; z inf.: feminas in virorum conventum prodire cogis Ci., quae necessitas coēgit perferre, pertulit Ci., cogunt illi eum iurare C., invitos consistere cogunt C., metus cogebat fugere Cu.; z acc. personae in inf.: Lentulum se abdicare praeturā coēgistis Ci., regni novitas me talia cogit moliri V.; v pass.: senatum cogor reprehendere Ci., necessario puteos fodere cogebantur C., pugnam conserere coacti Cu.; z ACI pass.: centuriones ante pedes suos iugulari coēgit Ci., quod arma omitti cogebat L.; s finalnim stavkom: cogere incipit eos, ut absentem Heraclium condemnarent Ci., vi coacturos, ut per suos fines eos ire paterentur C., prece cogit (me),... ut tibi se laudare et tradere coner H.; v pass.: Eumolpidas sacerdotes a populo (esse) coactos, ut se devoverent N. Pogosto pt. pf. coāctus 3 izsiljen, prisiljen, primoran: coacti necessario se aperiunt Ter., quis umquam audivit, cum ego de me nisi coactus ac necessario dicerem Ci., expressum et coactum periurium Ci., lacrimae coactae O., c. nox Lucan., scelus Sen. tr., iniuria Plin., thalamus Stat., mors, deditio T.; z abl.: coactus egestate ali inopiā Ter., coactus fame Ci., re necessariā ali necessitate Ci., N., coactus metu ali terrore Ci. Od tod adj. pt. pf. coāctus 3 (pri)siljen, natezan, nenaraven: lacrimae coactae V. nenaravne, prihlinjene, „mačje“ (različno od lacrimae coactae O., gl. spredaj), numeri... non arcessiti et coacti Q., quod absurdum et nimis coactum foret Gell. Adv. coāctē

    1. v kratkem, na kratko; v komp.: coactius et festinantius aliquid facere Gell.

    2. natančno: Hier.; v komp.: coactius impretari verbum Gell.

    3. prisiljeno, nenaravno: coacte conicere aliquid Tert.; v komp.: Tert.