Franja

Zadetki iskanja

  • spodkopáti to sap (tudi figurativno)

    moja moč je spodkopana my strength is sapped (ali worn-out)
    spodkopáti temelje države to undermine the foundations of the State
  • s polnimi pljuči frazem
    (na vso moč) ▸ teli tüdőből, teli torokkal, teljes gőzzel
    Uf, kako se je drl, s polnimi pljuči. ▸ Uff, hogyan kiabált, teli torokból.
    V času počitnic si vsak želi s polnimi pljuči uživati na svojem vrtu. ▸ Az ünnepek alatt mindenki teljes gőzzel ki akarja élvezni a kertjét.
    Državni zbor bo do poletnih parlamentarnih počitnic lahko delal s polnimi pljuči. ▸ Az Országgyűlés a nyári szünetig teljes gőzzel dolgozhat.
  • sposobnost [ó] ženski spol (-i …)

    1. die Fähigkeit, die Tüchtigkeit

    2. za kaj: die -fähigkeit (adsorbcijska Adsorptionsfähigkeit, pravdna [Prozeßfähigkeit] Prozessfähigkeit, poslovna Geschäftsfähigkeit, pravna Rechtsfähigkeit, za delo Erwerbsfähigkeit, koncentracije Konzentrationsfähigkeit, ljubiti Liebesfähigkeit, mišljenja Denkfähigkeit, priseči Eidesfähigkeit, za presojo Urteilsfähigkeit, za sklepanje kolektivnih pogodb Tariffähigkeit)

    3. (usposobljenost) die Befähigung, -befähigung (za poučevanje Lehrbefähigung)

    4. (moč) das -vermögen (ločilna Auflösungsvermögen, miselna Denkvermögen, prebojna Durchdringungsvermögen, dojemanja Begriffsvermögen, izražanja Ausdrucksvermögen, vživljanja Einfühlungsvermögen, sučna Drehungsvermögen); die -kraft (lomna Brechkraft)
    sposobnost uveljavljanja das Durchsetzungsvermögen, die Durchsetzungskraft

    5. (kapaciteta) die -kapazität (zadrževanja vode Wasserkapazität); (možnost) die -barkeit (barvanja Färbbarkeit, mešanja Mischbarkeit, strjevanja Gerinnbarkeit)

    6. tehnična: die -tüchtigkeit (letenja die Lufttüchtigkeit, za plovbo Seetüchtigkeit, za vožnjo Fahrtüchtigkeit); osebna: die -tauglichkeit (za vožnjo Fahrtauglichkeit)

    7. moralna: die -würdigkeit (kreditna Kreditwürdigkeit)

    8.
    sposobnost za vojaško službo die Diensttauglichkeit, Militärtauglichkeit, Wehrfähigkeit

    9.
    plačilna sposobnost Zahlungsfähigkeit, die Solvenz

    10.
    sposobnost za življenje Lebensfähigkeit, Lebenstauglichkeit, die Lebenseignung
    izpad sposobnosti za kaj: medicina die Schwäche, Funktionsschwäche
    |
    biti odvisen od svojih sposobnosti auf sich selbst gestellt sein
    razviti svoje sposobnosti sich selbst verwirklichen
    razvoj lastnih sposobnosti die Selbstentfaltung
    po svojih najboljših sposobnostih nach bestem Können
  • srčànica ž
    1. sora: srčanica vezuje prednju i zadnju osovinu kola
    2. bot. srčnica, Leonurus
    3. bot. rdeči koren, onosma; bot. srčna moč, Potentilla erecta
  • sŕčen1 (-čna -o) adj. di, del cuore, cardiaco; ekst. del cuore, sentimentale, amoroso:
    srčni utrip battito cardiaco
    med. srčni bolnik malato di cuore
    srčni napad attacco cardiaco
    FRAZEOLOŠKA/TERMINOLOŠKA RABA:
    srčna astma asma cardiaca
    srčna kap colpo apoplettico
    srčna mišica muscolo cardiaco
    med. srčna napaka vizio cardiaco
    med. srčna nevroza nevrosi cardiaca
    med. srčni infarkt infarto cardiaco
    med. srčni kolaps collasso cardiaco
    med. srčni krč angina pectoris
    med. srčni spodbujevalnik segnapassi, pace maker
    anat. srčni preddvor atrio
    anat. srčni prekat ventricolo
    anat. srčni pretin setto
    igre srčna desetica dieci di cuori
    bot. srčna korenina radice principale
    bot. srčna moč tormentilla (Potentilla erecta)
    srčne zadeve faccende del cuore
    srčne težave pene amorose
    srčna dobrota bontà del cuore
    srčna želja desiderio ardente
    sesti na srčno stran sedersi alla sinistra
  • steznik|a ženski spol (-e …) rastlinstvo, botanika (srčna moč) die Blutwurz
  • strain2 [stréin]

    1. prehodni glagol
    nategniti, napeti; (pre)napenjati, pretegniti, (i)zviniti, izpahniti

    to strain a rope nategniti vrv
    to strain every nerve napeti vse živce, vse od sebe dati
    to strain one's eyes prenapenjati si oči
    to strain a muscle nategniti si mišico
    to strain one's wrist izviniti si zapestje; tehnično upogniti, zverižiti, (preveč) raztegniti, deformirati, preoblikovati; forsirati, silo delati; prekoračiti, preveč zahtevati, precenjevati, previsoko oceniti
    to strain the law silo delati zakonu (pravici)
    to strain the meaning of a word forsirati, silo delati pomenu besede
    to strain a point predaleč iti
    to strain the truth po svoje resnico prikrojiti
    to strain one's credit (one's powers, one's rights) prekoračiti svoj kredit (svoja pooblastila, svoje pravice)
    to strain one's strength precenjevati svojo moč; precediti, filtrirati, pasirati (tudi out)
    to strain out coffee grounds (pre)filtrirati kavino goščo; (močno) stisniti (to k), objeti; zastarelo (pri)siliti, primorati, priganjati

    2. neprehodni glagol
    vleči, trgati; (do skrajnosti) se napenjati, si prizadevati, se truditi (for, after za)
    stremeti (for, after po)
    upogniti se, (s)kriviti se, zviti se; teči, curljati skozi, pronicati (o tekočini); ustrašiti se (at pred)
    osupniti, ostrmeti, ustaviti se (at ob)
    imeti preveč pomislekov

    the dog strains at the leash pes vleče (za) vrv
    he strains too much after effect on preveč stremi, se lovi za efekti
    the ship strained in the heavy sea ladja se je krivila v razburkanem morju
    to strain at a gnat pri malenkostih se obotavijati (se obirati)
    he is straining under the load šibi se pod bremenom
  • strēnuus 3, adv. (indoev. kor. sterē- oster, raskav, energičen, močan biti, razširjen iz kor. ster- [gl. sterilis]; prim. gr. στρηνής in στρηνός oster, raskav, močen, στρῆνος moč, sl. stradati, strad, stradanje)

    1. močen (močan), krepek (krepak), čvrst, utrjen: membra O., manus Cels., corpus Gell., remedium Cu. močno = hitro delujoče (učinkujoče) zdravilo, toxicum Col. močan = hitro delujoč (učinkujoč) strup, saltus (skok) Cu.

    2. delaven, prizadeven, marljiv, priden, podjeten, sposoben za kaj, okreten, odločen, boder, čil, uren, nagel, jadrn, agilen, vrl, vesel, živahen (naspr. iners, ignavus, imbellis, timidus): Pl., Ter., Luc. ap. Prisc., Eutr., Veg. idr., mercator strenuus studiosusque rei quaerendae Ca., ut cognosceret te si minus fortem, at tamen strenuum Ci., strenuus et fortis H., intellegebat sibi cum viro forti ac strenuo negotium esse N., fortis ac strenuus socius L., strenui et imbelles S., quodsi cessas aut strenuus anteis H., nunc i, rem strenuus auge! H., iners pro strenuo in manipulum redibat T., strenui ignavique in victoria idem audebant T., strenue (naspr. otiose) hoc facere Pl., Corn., mandata sibi impigre et strenue facere Gell., strenue navigare, arma capere Ci., quae … strenue et fortiter fecisti L., ubi quid fortiter ac strenue agendum esset L., vel mori strenue quam tarde convalescere mihi melius est Cu.; z abl.: Ap. idr., et manu fortis et bello strenuus N., bello strenuus T. vrl (pogumen) vojak, manu strenuus T., Iust. krepek, gens linguā magis strenua quam factis L.; z in z abl.: Ter. idr., nisi forte imperatorem quis idoneum credit in proeliis quidem strenuum et fortem Q.; z gen.: strenuus militiae T. vrl vojak; z dat. gerundivi: (sc. puella) faciendis strenua iussis O.; metaf. o stvareh: adulescens strenua facie Pl., operam rei publicae fortem atque strenuam perhibuit Ca. ap. Gell., strenua nos exercet inertia (oksimoron) H. dejavna nedelavnost, opravilno nedelo, prazno pečkanje, militia Eutr. sposobnost, vrlost v vojaški službi, navis O. urna, hitra, mors Cu. nagla, nenadna; occ. (v negativnem pomenu)
    a) podjeten, odločen: neque fidei constans neque strenuus in perfidia T.
    b) nemiren: multi in utroque exercitu, sicut modesti quietique, ita mali et strenui T.

    Opomba: Neklas. komp. strēnuïor: Luc. ap. Prisc., Pl.; neklas. superl. strēnuissimus: Ca., S., T., Eutr.
  • striking1 [stráikiŋ] pridevnik
    ki bije; očit, zbujajoč pozornost, opozorljiv; presenetljiv, osupljiv, frapanten, izrazit; stavkajoč

    striking clock ura, ki bije ure
    striking distance daljina, do katere seže udarec
    striking force vojska udarna sila (četa)
    striking power udarna moč
    striking resemblance frapantna podobnost
    striking work mehanizem, ki bije (v uri)
    the striking workmen stavkajoči delavci
  • strínjati (-am)

    A) imperf.

    1. serrare, stringere (le file)

    2. accomunare, assommare:
    v sebi strinja moč in modrost assomma in sè forza e saggezza

    B) strínjati se (-am se) imperf. refl. convenire, essere d'accordo; acconsentire, accordarsi (su):
    v celoti se strinjati essere pienamente d'accordo
    strinjati se v vsem consentire su tutto
  • stroj1 [ô] moški spol (-a …) die Maschine (batni Kolbenmaschine, brusilni Schleifmaschine, cepilni Spaltmaschine, cestarski Straßenbaumaschine, delovni Arbeitsmaschine, etiketirni Etikettiermaschine, fakturirni Fakturiermaschine, frankirni Frankiermaschine, gradbeni Baumaschine, hladilni Kältemaschine, likalni Bügelmaschine, lupilni Entrindungsmaschine, Schälmaschine, mesilni Knetmaschine, molzni Melkmaschine, obdelovalni Werkzeugmaschine, papirni Papiermaschine, parni Dampfmaschine, Dampfkraftmaschine, pisalni Schreibmaschine, pisarniški Büromaschine, pogonski Kraftmaschine, polirni Poliermaschine, polnilni Lademaschine, pometalni Kehrmaschine, pomožni Hilfsmaschine, pralni Waschmaschine, predilni Spinnmaschine, računski Rechenmaschine, ravnalni Richtmaschine, rezalni Schneidemaschine, ročni Handmaschine, rotacijski Rotationsmaschine, seštevalni Addiermaschine, skobeljni Hobelmaschine, stavni Setzmaschine, škrobilni Schlichtmaschine, tesalni Behauungsmaschine, za kovičenje Nietmaschine, za lepljenje Anleimmaschine, za piljenje Feilmaschine, za razvijanje Entwicklungsmaschine, za vezenje Stickmaschine, za vtiskovanje črk Prägemaschine, za zemeljska dela Erdbaumaschine, tkalni Webmaschine, toplotni pogonski Wärmekraftmaschine, ulivalni Gießmaschine, usedalni Setzmaschine, vrtalni Bohrmaschine, vzbujalni Erregermaschine, zasekovalni Schrämmaschine, zgibalni Falzmaschine, žakardni Jacquardmaschine, žebljalni Nagelmaschine, žetveni Erntemaschine, žlebilni Rillmaschine); das Gerät (fotokopirni Fotokopiergerät, nakladalni Ladegerät; tudi izpeljano iz glagola: nakladalni Auflader, pulpirni der Pulper, za posipanje der Streuer, za trganje asfalta der Straßenaufreißer, vrtalni der Bohrer); velik stroj, naprava: das Großgerät, die Anlage, das Werk (vrtalni Bohrwerk)
    pomivalni stroj der Geschirrspüler, der Spülautomat, die Geschirrspülmaschine
    tiskalni/tiskarski stroj/stroj za tisk die Presse, Druckpresse, Druckerpresse, die Druckmaschine
    (bankovcev Banknotenpresse)
    stroj za uničevanje aktov der Reißwolf, Papierwolf
    … stroja Maschinen-
    (del das Maschinenteil, izkoriščenost die Maschinenauslastung, končnica das Maschinenendschild, konstrukcija die Maschinenkonstruktion, lom der Maschinenbruch, moč die Maschinenleistung, oskrba die Maschinenwartung, podnožje der Maschinengrundrahmen, der Maschinenfuß, poškodba/okvara der Maschinenschaden, smer teka die Maschinenrichtung, stojalo Maschinenständer, uporaba der Maschineneinsatz, vodenje die Maschinenbedienung, vodja/upravljavec der Maschinenführer, zmogljivost die Maschinenleistung)
    lopa za stroje der Maschinenschuppen
    delo s strojem die Maschinenarbeit
    pogon s strojem der Maschinenantrieb
    s strojem/stroji mit der Maschine
    … strojev Maschinen-
    (delovni čas die Maschinenarbeitszeit, hrup der Maschinenlärm, konstruiranje die Maschinenkonstruktion)
    neodvisen od stroja maschinenunabhängig
    delati pri stroju an der Maschine stehen
  • strokovn|i (-a, -o) Fach- (članek der Fachaufsatz, jezik die Fachsprache, krogi Fachkreise množina, nadzor die Fachaufsicht, odbor der [Fachausschuß] Fachausschuss, prevajalec der Fachübersetzer, sodelavec der Fachmitarbeiter, tisk die Fachpresse, učitelj der Fachlehrer, izobrazba die Fachbildung, Fachausbildung, knjiga das Fachbuch, knjižnica die Fachbibliothek, literatura die Fachliteratur, moč die Fachkraft, revija die Fachzeitschrift, skupina die Fachgruppe, šola die Fachschule, učiteljica die Fachlehrerin, založba der Fachverlag, žirija die Fachjury, besedilo der Fachtext, delo die Facharbeit, izobraževanje die Fachausbildung, področje der Fachbereich, poročilo der Fachbericht, svetovanje die Fachberatung, šolstvo das Fachschulwesen, vprašanje die Fachfrage, združenje der Fachverband)
  • strong [strɔŋ]

    1. pridevnik
    močan, krepak, čvrst, zdrav; žilav, odporen; energičen, odločen, neomajen; živ, živahen, prizadeven, vnet, podjeten; bister, pameten, prenikav, nadarjen. (za); izrazit; prepričljiv, tehten; vpliven; alkoholen, močan (pijača); ki ima šanse za uspeh (kandidat); hud (veter), smrdljiv, žaltav
    slovnica krepak (glagol)
    trgovina trajen, soliden, trpežen, stalen
    vojska številen, močan po številu
    agronomija rodoviten
    zastarelo sramoten, škandalozen; ogorčen (boj)

    the strong mogočne, vplivne osebe, na katerih strani je moč (oblast)
    strong argument tehten, prepričljiv argument
    strong as a horse močan kot konj
    by the strong arm (hand) s silo
    strong breath neprijeten duh iz ust
    strong butter žarko, žaltavo maslo
    strong cheese oster, močno dišeč sir
    strong face energičen obraz
    strong flavour oster, neprijeten okus
    strong language robato govorjenje, psovke, kletvice
    a strong market trgovina ustaljen trg (tržišče)
    strong meat težka hrana; figurativno tisto, kar morejo razumeti le zelo pametni ljudje
    strong memory dober spomin
    strong measures ostre, drastične mere (ukrepi)
    strong mind pametna glava, bister um
    a strong nose markanten, izrazit nos
    the stronger sex močnejši (moški) spol
    a strong proof prepričljiv dokaz
    to be strong on imeti (kaj) za važno, živahno sodelovati pri (čem)
    he is as strong as a horse močan je kot konj (bik)
    to be strong in the purse imeti mnogo denarja
    he is strong in mathematics on je dober matematik
    to have a strong hold upon (over) imeti veliko moč (oblast, vpliv) na
    how strong were they? koliko jih je bilo (po številu)?
    to take strong measures privzeti energične ukrepe
    that is too strong! ta je pa prehuda!
    to use strong language robato, grobo se izražati, preklinjati, psovati

    2. prislov
    močno, zelo energično; izrecno, silno

    I am strong against further concessions sem odločno proti nadaljnjim koncesijam
    to come (to go) it rather strong sleng iti v skrajnost, pretiravati
    to be going strong sleng dobro uspevati (iti), biti v dobri formi
    to come out strong figurativno pošteno se lotiti (česa)
    he feels strong about it to mu je pri srcu; vznemirja se zaradi tega
  • stvaríteljski créateur

    stvariteljski duh l'esprit créateur
    stvariteljska moč puissance (ali énergie, activité) créatrice, (delovna) capacité ženski spol (ali puissance ženski spol) de travail, forces ženski spol množine
  • stvaríteljski creador

    stvariteljska moč fuerza f creadora
    stvariteljski duh genio m (ali espíritu m) creador
  • suc-cingō (sub-cingō) -ere -cīnxī -cīnctum (sub in cingere)

    1. podpasati (podpasovati), spodrecati (spodrecavati): tunicam Iuv.; večinoma pt. pf. succīnctus 3 podpasan, spodrecan: succincta aquam calefactat Pl., succincta anus, Diana, vestem (gr. acc.) ritu succincta Dianae O., succinctus amicus, cursor Mart., succincti popae Pr., succinctus amictu, trabeā V., pallā succincta cruentā V., succinctus patriā … papyro Iuv.; pesn. metaf.: succincta comas (gr. acc.) … pinus O. z golim deblom.

    2. opasati (opasovati), okleniti (oklepati), ovi(ja)ti, obda(ja)ti: Virginem et Leonem et Cancrum Anguis intortus succingit Vitr., quae lugubri succincta est stolā Enn. ap. Non., illa (sc. Scylla) feris atram canibus succingitur alvum (gr. acc.) O.; pogosteje pt. pf. succīnctus 3 s čim opasan, ovit, ogrnjen, opremljen, oborožen: quam (sc. Scyllam) fama secuta est candida succinctam latrantibus inguina (gr. acc.) monstris … vexasse rates V., Scyllaque virgineam canibus succincta figuram (gr. acc.) Tib., (sc. Iuno) nimbo succincta V., fusi stamine succincti O., succinctus pugione Antonius ap. Ci., gladio Enn. fr., Corn., cultro L., ferro succinctos nuntians … adulescentes venire L., (sc. soror) succincta pharetrā V.

    3. metaf. s čim obda(ja)ti, opraviti (opravljati), opremiti (opremljati), oskrbeti (oskrbovati), oborožiti (oboroževati), priskrbeti (priskrbovati) komu kaj: hoc … infestior, quod multo se pluribus … canibus (= z … vohuni) succinxerat Ci., succingere his animum bonis Petr., se terrore Plin. iun.; pogosteje v pt. pf.: Carthago … succincta portibus Ci., succinctus armis legionibusque L., totius ferme Orientis viribus succinctus Iust., succinctus patriā … papyro Iuv., dolis Sil. ali scientiā succinctus Q. Od tod adj. pt. pf. succīnctus 3, adv.

    1. gotov, pripravljen za kaj, na kaj, nared za kaj: barbara pars laeva est avidaeque succincta (po nekaterih izdajah substrata, po najnovejših addicta) rapinae, quam cruor et caedes bella que semper habent O., succincti ad omnem clausulam Q., exsilivit nostra succinctior armatura Amm. z okrevanim srcem se je zagnala naša vojna moč.

    2. skrčen, kratek: libellus Mart., succinctior brevitas Aug., arbores graciles succinctioresque Plin., succincte docere, dimicare Amm., succinctius fari Sid.
  • sūcidus (succidus) 3 (sūcus, succus) sočen, sočnat, svež: solum Ap., ficus Cael. (naspr. aridus), lana Varr., Cels., Plin., Iuv. sveža, pravkar odstrižena, še umazana volna, ki so ji pripisovali posebno zdravilno moč; tako tudi sucida vellera quinque Mart. in sordes sucidae (sc. pecudum) Plin.; metaf. sočen, sokovit = bujen, bohoten, ráščav: mulier Pl.
  • sucrant, e [sükrɑ̃, t] adjectif sladilen

    matière féminin sucrante sladilna snov
    pouvoir masculin sucrant de la, saccharine sladilna moč saharina
  • sumníčiti to suspect (koga česa someone of something); ZDA pogovorno to suspicion (someone of something)

    njega ni moč sumníčiti he is above suspicion
  • superō -āre -āvī -ātum (superus)

    I. intr.

    1. kvišku moleti, dvigniti (dvigati, dvigovati), vzdigniti (vzdigovati) se nad kaj, štrleti, moleti nad čim, starejše premolevati, nadviševati: superavit gravidus armatis equus Enn. ap. Macr., commodum radiosus sese sol superabat ex mari Pl., ripisque superat mihi … pectus Pl., (sc. angues) superant capite et cervicibus altis V., superat foliis oleaster V., superat agger ad auras Stat.; metaf. zmagati (zmagovati), nadvladati (nadvladovati), prevladati (prevladovati), (pre)obvladati, (pre)obvladovati, biti močnejši od koga
    a) kot voj. t.t.: nostra superat manus Pl., superavit postea Cinna cum Mario Ci., quibuscum saepenumero Helvetii congressi … plerumque superarint C., superare non minus consilio quam gladio C., per biduum equestri proelio C., cum videret hostes equitatu superare N., superare navibus Auct. b. Alx., numero hostis, virtute Romanus superat L., cum aliis partibus multitudo superaret Latinorum L.
    b) v nevojaškem pomenu: superat sententia Sabini C., tantum superantibus malis L., quoniam superat fortuna V., iamiam fata superant V. kaže svojo moč, totidem formā superante iuvencae V. neprekosljive (brezprimerne) lepote, superante salo V., victor superans animis V. prekipevajočega poguma, unde salo superant venti Pr., si superaverit morbus Plin. iun. če se razpase, če se razširi; od tod adj. pt. pr. v komp. superantior (bolj) razpasujoč se, šireč (razširjajoč) se: ignis Lucr.

    2. (pre)ostajati kaj = veliko (obilo) biti česa, obilovati, obiljevati, v izobilju biti na voljo (razpolago) kaj, biti odveč kaj, biti preveč česa: de eo, quod ipsis superat, aliis gratificari Ci., cui deest an cui superat? Ci., quis … tolerare potest illis divitias superare, … nobis rem familiarem etiam ad necessaria deesse? S., cui quamquam virtus, gloria atque alia optanda bonis superabant, tamen … S., eum otium superat L., superante multitudine L., si superant fetus L., superat gregibus dum laeta iuventas V. ko črede prekipevajo od bujne moči, superat tener omnibus umor V., umor superabat in arvis Lucr., antiquae gentis superant tibi laudes Tib.

    3. (kot ostanek) osta(ja)ti, preosta(ja)ti, biti še na voljo (razpolago): aetas huic si superet mulieri Pl., si quod superaret pecuniae retulisses Ci., quaeve humana superant S. fr., res … , quae Iugurthae … superaverant S. izvršitev (izpeljava) katerih je bila za Jugurto prevelik zalogaj (prezahteven podvig), nihil ex raptis in diem commeatibus superabat L., quid igitur superat, quod purgemus … ? L., si de quincunce remota est uncia quid superat? H., superet modo Mantua nobis V., amissa solus palma superabat Acestes V., pars quae sola mei superabit corporis Tib., sex superant versus Pr.; occ. v zvezi z abl. vitā in pesn. brez njega ostati (še) živ, še živeti, preživeti: uter eorum vitā superavit C., superet coniunxne Creusa Ascaniusque puer? V., quid puer Ascanius? superatne et vescitur aurā? V.; z dat.: captae superavimus urbi V.

    II. trans.

    1. premagati (premagovati) = iti čez kaj, preiti (prehajati), priti (prihajati), (pre)peljati se, voziti se, (pre)plavati čez kaj ali preko česa, prestopiti (prestopati), prekoračiti (prekoračevati), prečkati, prebroditi, plavati čez kaj, preplavati kaj, prepluti ipd.: temo superat stellas Enn. ap. Varr., superare Alpes L., Alpes cursu Lucan., iugum, montīs, limen V., munitiones L., fastigia tecti ascensu V. zlesti, povzpeti se na zatrep, iti (stopiti) kvišku na zatrep, fossas V. ali saltu viam V. ali retia saltu O. preskočiti, locum priorem V. prednje (prvo) mesto dobiti (doseči), tantum itineris T. prehoditi, prepotovati, flumina Cu., amnem adversum remis V. veslati po reki proti toku, aequor O., mare Sen. tr., fluvium Lucan. preplavati; metaf. (o neživih subj.) dvigniti (dvigati, dvigovati) se nad kaj, vzdigniti (vzdigovati) se nad kaj, preseči (presegati, presezati): (sc. tempestas) summas ripas fluminis superavit C. neurje (= silno deževje) je poplavilo … , quae (sc. turris) superare fontis fastigia posset Hirt., superantne cacumina (sc. Parnassi) nubes O., iubae (sc. anguium) superant undas V., posterior partus superat mensurā priores O.

    2. čez kaj ali preko česa priti, iti, prodreti (prodirati), seči (segati), preiti (prehajati), prehoditi, prepotovati: regionem Ci., regionem castrorum C., cursu insidias circa ipsum iter locatas L., clamor … superat inde castra hostium L. se razlega daleč čez … ; poseb. kot navt.t. t. pluti (ladjati, voziti se) mimo česa, objadrati kaj, obpluti, obladjati kaj, pluti ob čem, mimo česa, okoli česa: promunturium (promuntorium) Luc. ap. Serv., L., Auct. b. Afr., T., Pachynum L., Euboeam N., fontem, saxa Timavi V.

    3. metaf.
    a) koga ali kaj (v čem) prehite(va)ti, prestreči (prestrezati, prestregati), nadkriliti (nadkriljevati), prekositi (prekašati), preseči (presegati, presezati): etsi non dubitabam, quin hanc epistulam multi nuntii, fama denique ipse suā celeritate esset superatura Ci. ep., in doctrinis tanto antecessit condiscipulos, ut facile intellegi posset pari modo superaturum omnes in ceteris artibus N., ut (sc. Pyraei portus) ipsam urbem dignitate aequiperaret, utilitate superaret N., qui omnes homines supero Pl., superare aliquem virtute, doctrinā, arte dicendi Ci., qui summam spem civium … incredibili virtute superavit Ci., superare aliquem dignitate vitae, ingenio, omnes splendore N., omnes scelere L., aliquem avaritiā L., Alpium foeditatem L., aliquem nobilitate O., ferrum duritiā O., Phoebum canendo V., Marsya … Mygdoniam Phoebi superatus pectine loton Sil., ne sumptus fructum superet Varr., sententia numero … superata Gell. preglasovano.
    b) premagati (premagovati) koga, zmagati (zmagovati) nad kom, nadvladati (nadvladovati) koga, obvladati (obvladovati) koga, prevladati (prevladovati) nad kom, preobvladati koga, biti močnejši od koga, zmoči (zmagati) koga, užugati koga, ugnati koga α) kot voj. t.t.: Eutr., Fl. idr., hostes Pl., C., Hirt., alicuius ductu hostes C., hostes proelio C., Mysios S., apud Leuctra Lacedemonios N., bello Asiam N., quem (sc. ducem) neque consilio neque copiis superare possent N., clam ferro incautum superat V., quos (sc. hostes) nemo posse superari ratust (= ratus est) Pl., ita triumpharunt, ut ille (sc. Mithridates) pulsus superatusque regnaret Ci., maximas nationes … pulsas superatasque esse C., bello superatos esse Arvernos et Rutenos a[b] Q. Fabio Maximo C., bello superatus Amyntor O., Persas acie a suis esse superatos Cu., superati virtute illius Cu. β) v nevojaškem pomenu: Amm. idr., aliquem dolis Pl., quem nemo ferro potuit superare nec auro Enn. ap. Ci., morbus haud saepe quemquam superat S., superare aliquem donis V. utešiti, pomiriti, quorum fletu et desperatione superatus Eutr. omečen, omehčan; z neživimi obj.: si erum videt superare amorem Pl., quodsi meam spem vis improborum fefellerit atque superaverit Ci. (Orat. in Catilinam IV 23; po drugih je superaverit intr. = če prevlada), varietates autem iniuriasque fortunae facile veterum philosophorum praeceptis instituta vita superabat Ci., milites … labore haec omnia superaverunt C., falsa (laži) vita moresque mei superant S. pobijajo, quam (sc. necessitatem) ne dii quidem superant L., superare labores, casūs omnīs, iram votis V., difficultates Vell.