-
λευκό-πηχυς, υ z belimi laktmi, belorok.
-
λύω [Et. lat. luo, ere, solvo (iz se-luo), stvn. far-liosan = nem. ver-lieren (r iz s), Verlust, -los, lösen. – Obl. pr. in impf. at. ῡ, ep. ῠ, v ostalih časih ῡ pred σ, sicer ῠ; fut. λύσω itd.; ep. impf. λύον, aor. λῦσα, pf. pass. opt. 3 sg. λελῦτο, pl. λελῦντο; aor. med. 3 sg. λύτο, λῦτο, pl. λύντο, aor. pass. 3 pl. λύθεν]. I. act. in pass. 1. a) odvežem ὄνον, ἱμάντα, θώρηκα, ζώνην, πρυμνήσια, ἱστία, razvozlam, zrahljam, izprežem ἵππους ἐξ ὀχέων, ὑφ' ἅρμασιν, ὑπὸ ζυγοῦ; pass. odvežem se, odtrgam se, λελυμένος odvezan, neuklenjen, prost; b) slečem στολάς, odpnem πέπλον; c) izpustim, oprostim, odkupim, χρημάτων za denar, zamenjam (ujetnike), ἀνὴρ ἀντ' ἀνδρὸς λυθείς mož zamenjan za moža; d) odprem κλῇθρα, στόμα (odkrito) govorim; ἀσκόν razvežem; e) popustim ἡνίαν; f) odrešim, osvobodim, oprostim, rešim ἀπὸ τοῦ δεσμοῦ, ποδῶν ἀκμάς, ὄκνου strahu, ἔκ τινος, τινά τινος. 2. a) razvežem, razdružim, od-, razpustim ἀγορήν, ἀγῶνα, τάξιν, στρατιάν, γέφυραν poderem; b) zlomim, oslabim μένος, γυῖα, γούνατα; γυῖα λύθεν udje so omlahnili, σὴ βίη λέλυται tvoja moč je zlomljena; c) razrušim, uničim, poderem ναόν, μεσοτείχιον, πόλιν, κάρηνα, πάλαισμα; prelomim, kršim ὅρκον, νόμον, σπονδάς, popačim ἐντολήν NT, uničim, ovržem γραφήν NT, razdenem ἔργα NT; pass. strohnim, razpadem στοιχεῖα, πάντα NT, σπάρτα; d) odstranim, odpravim, razveljavim νόμους, ἄχος ἀπ' ὀμμάτων odvzamem, poravnam νείκεα, spravim, popravim ὅσ' ἐξήμαρτον, φόνον φόνῳ, ἁμαρτίας; e) olajšam, odvzemam, pomirim, potolažim μελεδήματα θυμοῦ, μοχθήματα, odstranim τὸ βάρος τῆς πημονῆς, ἀπορίαν rešim težavno vprašanje, τὸ τέλος τοῦ βίου dovršim tek življenja. 3. a) koristim, τέλη λύει = λυσιτελεῖ, tudi sam λύει koristno je Ksen. An. 3, 4, 26; b) izvršujem svojo dolžnost, plačujem dolg, izpolnim τὰ τοῦ θεοῦ μαντεῖα. II. med. 1. odvežem kaj sebi, izprežem svoje konje ὑπ' ὄχεσφι, ἱμάντα odvežem svoj pas; τεύχεα snamem (zase) opravo (z ram ubitega sovražnika). 2. odrešim, odkupim si, θυγατέρα svojo hčer, osvobodim si kaj (zase, svoje).
-
μάρ-ναμαι d. m. ep. [Et. lat. moreb. Mars, Martis; sor. μαραίνω. – Obl. opt. μαρναίμην in μαρνοίμην; imper. μάρναο, impf. (ἐ) μάρναο, -ατο, inf. μάρνασθαι] borim se, vojskujem se, prepiram se, (ἐπί) τινι s kom, δο(υ)ρί s kopjem, σύν τινι združen s kom.
-
οὗτος, αὕτη, τοῦτο [Et. iz ὁ + υ + το-. – Obl. gen. τούτου, ταύτης itd.; ion. gen. pl. fem. τουτέων]. pron. demonstr. 1. ta, ta, to, ta tukaj, kaže navadno na sedanje, navzoče, včasih na prejšnje, redkeje na sledeče; οὗτος ὁ ἀνήρ ali ὁ ἀνὴρ οὗτος ta mož tukaj (tam), οὗτος ἐγώ = tukaj sem, ταῦτα ἀποκρινάμενος εἶπον τάδε. Posebno stoji za osebo: οὗτος ti tukaj, τίς οὗτος kdo si? včasih se nanaša τοῦτο in ταῦτα na fem. ali masc. v sg. ali pl. οἶνόν τε καὶ σῖτον μελίνης, τοῦτο γὰρ ἦν πλεῖστον. 2. καὶ οὗτος in ta, in sicer, tudi ta, καὶ ταῦτα in to, in sicer. 3. οὗτος, ὅς tisti (oni), kateri. 4. oni znani, slavni, zloglasni ὁ πάντ' ἄναλκις οὗτος, οἱ τὰς τελετὰς ἡμῖν οὗτοι, καταστήσαντες, τούτους τοὺς πολυτελεῖς χιτῶνας, τούτους τοὺς συκοφάντας (one zloglasne). 5. pogosto se prevaja s: tukaj, tam, πολλὰ ὁρῶ ταῦτα (tam) πρόβατα, ξένοι οὗτοι (tukaj) ἕτοιμοι, ἀναλίσκειν. 6. adv. a) τοῦτο, ταῦτα tako, zato, zaradi tega, αὐτὸ τοῦτο ravno zaradi tega; τοῦτο μὲν … τοῦτο δέ sedaj … sedaj, nekaj … nekaj, deloma … deloma; b) ἐκ τούτου nato, ἐκ τούτων iz tega, od tega časa, nato, zato; c) εἰς τοῦτο do sedaj, tako daleč (τινός v čem), κατὰ τοῦτο na tem mestu, zato, tako, διὰ ταῦτα zato, μετὰ ταῦτα nato, πρὸς ταῦτα nato, ἐν τούτῳ medtem, v tem trenutku, ταύτῃ tu, na tem mestu, na ta način, οἱ ταύτῃ ljudje v tem kraju, τὰ ταύτῃ ti kraji.
-
προσ-ωφελέω pomagam komu υ τινά in τινί.
-
ταχύς, εῖα, ύ [Et. iz θαχύς dhn̥ghús-. – comp. θᾱ́σσων, θᾱ́ττων ταχίων τάχιον, ion. ταχύτερος 3, sup. τάχιστος 3] uren, hiter, nagel, ročen, okreten, πόδας brzonog, ταχίστη ὁδός najkrajša pot, τὸ τάχιστον najhitrejši del vojske. – adv. 1. ταχύ, ταχέως brzo, urno, hitro, jadrno, ročno, takoj, precej, pri tej priči; comp. θᾶττον hitreje, preje, rajši, prav hitro; sup. τάχιστα najhitreje, prej ko mogoče; v zvezi z ἐπεί, ἐπειδή, ἐπάν, ὡς, ἤν = čim prej, kar najhitreje, brž ko. 2. διὰ ταχέων urno, τὴν ταχίστην (tudi s ὁδόν) zelo hitro, čim prej. 3. τάχα a) hitro, brzo, kmalu; b) morda, pač.
-
τετρά-πηχυς, υ, gen. εος štiri lakte (komolce) dolg.
-
ὑπερ-ήμισυς, υ nad polovico, več ko polovica, črez polovico, večja polovica τινός.
-
φύω [Et. lat. sor. fui, futurus, slov. biti (iz by-ti), sem, bivati, nem. (ich) bin, bauen (stvn. būan), gršk. φύσις, φυτόν, φῦλον. – Obl. ῠ pred vok., ῡ pred kons.; fut. φῡ́σω, aor. ἔφῡσα, ep. impf. 3 sg. φύεν; intr. in med. φύομαι, fut. φῡ́σομαι, aor. ἔφῡν, cj. 3 sg. φύῃ, 3 pl. φύωσι, opt. φυίη, φύη, inf. φῦναι, pt. φῡ́ς, pf. πέφῡκα; ep. impf. med. φύοντο, aor. 3 sg. φῦ, 3 pl. ἔφῡν, redupl. aor. ἐπέφῡκον, pf. 3 pl. πεφῡ́κασι, πεφύᾱσι, pt. masc. πεφυῶτες, -ῶτας, fem. πεφυυῖα, plpf. πεφῡ́κεε(ν), NT pt. φυέν, fut. φυήσεσθαι]. I. act. 1. trans. storim, da kaj nastane, storim, da raste ali uspeva; povzročam, pripravljam πόνους τινί, ustvarjam, podelim φρένας τιvί; poganjam, rodim, donašam; ἄδηλα spravljam na dan, πώγωνα puščam si rasti brado, dobivam brado; γλώσσαν dobim, φρένας izpametujem se (Sof. El. 1463 postanem prevzeten), δόξαν napihnem se; ὁ φύσας oče, οἱ φύσαντες starši, ἡ ἡμέρα φύσει σε dan bo pokazal tvoj rod (kdo te je rodil). 2. intr. sem, postanem, rastem Il. I 149, NT Hebr. 12, 15. II. pass. 1. nastanem, rastem, rodim se, sem kakega rodu, izhajam od koga τινος, ἐκ, ἀπό τίνος, τὰ φυόμενα rastline, τὰ ἐκ τῆς γῆς φυόμενα zemeljski pridelki, μέγα πρᾶγμα velika nevarnost nastaja, ἔν τ' ἄρα οἱ φῦ χειρί stisnil mu je roko, ὀδὰξ ἐν χείλεσι vgriznem se v ustnice; aor. ἔφυν postal sem. 2. (pf. πέφυκα) sem od narave tak, sem sposoben za kaj, sem (bistroumen), οἱ τὰ σώματα πρὸς ὥραν (οἱ τὰς ψυχὰς πρὸς τὴν ἀρετὴν) εὖ πεφυκότες od narave bogato obdarjeni z lepimi telesi (z lepim dušami), οὕτως πεφυκότων v teh (takih) razmerah, ἄνθρωπος πεφυκώς človek, kakor je od narave ustvarjen, ὁ ἄνθρωπος πέφυκεν ὑπερφρονεῖν je po svoji naravi nagnjen k ošabnosti, πολὺ ῥᾷον ἔχοντας φυλάττειν ἢ κτήσασθαι πέφυκε πάντα naravno je, da je lažje; δένδρα πεφυκότα čvrsto ukoreninjena drevesa τὰ τοῖς ἵπποις πεφυκότα (ἡδέα) naravi konj (konjem) primerno.
-
управляющий m upravitelj, oskrbnik;
у. делами poslovodja;
у. делами канцелярии pisarniški ravnatelj; y.
домом hišni upravitelj
-
шумиха f prazen hrup, hrupna reklama;
поднять ш. y dvigniti hrup v javnosti