Franja

ψαύω [fut. ψαύσω, aor. ἔψαυσα, pass. pf. ἔψαυσμαι, aor. ἐψαύσθην; ep. impf. ψαῦον] 1. potegnem z roko črez kaj, dotaknem se, potipam, drgnem se ob kaj τινός, τί, τινά, παρηίδος božam; Il. 16, 216 je νευόντων gen. abs. = kadar so se naprej nagnili. 2. pren. a) uživam, pokusim, γάμων mislim na zakon; b) napadem χερσίν, θεὸν ἔν τινι razžalim s čim.

ψεύδω [Et. strslov. spytьnъ, brezuspešen, zastonj; frizinški sp.: v spitnih rotah = v krivih prisegah. – Obl. fut. ψεύσω, aor. ἔψευσα, pass. pf. ἔψευσμαι, aor. ἐψεύσθην, fut. ψευσθήσομαι, fut. 3 ἐψεύσομαι, med. fut. ψεύσομαι, aor. ἐψευσάμην]. I. act. 1. postavim kaj na laž, (po)kažem, da je kaj laž ἡ ἐπίνοια τὴν γνώμην, οὐδὲν σῆμα ψεύδοντες nobeden njihov znak ni varal. 2. a) varam, pokazim, uničim ἐλπίδας; b) goljufam, zapeljem, (pre)slepim τινά, τινά τινος (τι) koga v čem. II. pass. nalaže (prevara, preslepi) me kdo, (z)motim se, sem prevaran, τῆς γνώμης ali τῇ γνώμῃ v mnenju, περί τινος, ἔν τινι, τί v čem, διὰ τὸ ἐψεῦσθαι ἑαυτῶν ker samega sebe ne poznajo, ἡ τρίτη τῶν ὁδῶν μάλιστα ἔψευσται je popolnoma (najbolj) napačna, ἡ ψευσθεῖσα ὑπόσχεσις obljuba, ki se ne drži. III. med. 1. intr. lažem se, govorim neresnico, varam, nezvesto ravnam, τινί, πρός, εἴς τινα, κατά τινος proti komu, τί, περί τινος v čem. 2. trans. a) izmislim γάμους, ἀφανῆ περί τινος; b) nalažem koga, (pre)varam δόξαν, goljufam, τινά τι koga v čem, χρήματα glede denarja; pos. kršim, prelomim ὅρκια, συνθήκας, ὑπόσχεσιν; οὐκ ἐψεύσαντο τὰς ἀπειλάς uresničili so grožnje.

ψηφίζω [fut. ψηφιῶ, aor. ἐψήφισα, pf. ἐψήφικα; pass. pf. ἐψήφισμαι, aor. ἐψη-φίσθην, fut. ψηφισθήσομαι, med. fut. ψηφιοῦμαι, aor. ἐψηφισάμην] 1. act. in pass. (pre)računam, izračunam NT, δίκην κατά τινος dam glasovati (z glasovanjem odločiti), obsodim. 2. med. a) oddam svojo glasovnico (svoj glas), glasujem; b) sklepam, določam, odločam (z večino glasov), τὰ ἐναντία nasprotno glasujem; c) τινί τι dovoljujem komu kaj (po narodnem sklepu), prisodim komu kaj. 3. pass. odločen sem, sklenjen sem, odobren sem, τὰ ψηφισθέντα, ἐψηφισμένα sklep.

ὠθέω [Et. iz ϝωθέjω, kor. wedh, udariti. – Obl. impf. ἐώθουν, fut. ὤσω, aor. ἔωσα, pf. ἔωκα, pass. pf. ἔωσμαι, aor. ἐώσθην, fut. ὠσθήσομαι, adi. verb. ὠστός in ὠστέος; med. fut. ὤσομαι, aor. ἐωσάμην; ep. impf. ὤθεον, 3 sg. ὤθει, iter. ὤθεσκε, fut. inf. ὠσέμεν, aor. cj. 1 pl. ὤσομεν, iter. ὤσασκε, aor. med. ὤσατο, cj.3 sg. ὤσεται; poet. fut. ὠθήσω, aor. ὤθησα; ion. aor. ὦσε, pf. pass. ὦσται, pt. ὠσμένος]. I. act. in pass. 1. a) suvam, rinem, tiščim, odrivam, odbijam, nazaj porivam, potiskam; b) izdiram δόρυ ἔκ τινος; c) valim λᾶαν ἄνω, pahnem nazaj, odpodim νέφος ἀπ' ὀφθαλμῶν, ὦσα παρέξ odrinil sem od suhe zemlje, ἀθάπτους mečem na stran, zametavam, ξίφος διά τινος porinem meč skozi kaj, ἀπ' οἴκων odpodim, ἐπὶ κεφαλήν postavljam na glavo, ἐμαυτὸν ἐς πῦρ vržem se (planem) v ogenj; d) suvam naprej, premikam s silo z mesta. 2. prenaglim (se), prehitro storim kaj πρήγματα. II. med. 1. rinem se, rijem naprej, derem (tiščim) naprej εἰς τὸ πρόσθεν, planem na kaj. 2. odrivam od sebe τινά, τινός in ἀπό τινος; izpahnem, izobčim τινὰ ἔκ τινος.

ὠμοθετέω in med. (ὠμός, τίθημι) ep. polagam sirove kose mesa na kaj ἐπ' αὐτῶν.

ὠνέομαι med. [Et. iz ϝωνέομαι, od ὦνος. – Obl. impf. ἐωνούμην, fut. ὠνήσομαι, aor. ἐπριάμην, NT ὠνησάμην, pf. ἐώνημαι (med. in pass.), aor. pass. ἐωνήθην, adi. verb. ὠνητός, -έος, ion. impf. ὠνεόμην]. 1. kupujem, nakupim, τινός za kaj (s čim), ἐξ ἀγορᾶς na trgu, παρά τινος od koga; pass. kupim se Pl. Fajd. 69 b; pos. a) podkupujem; b) jemljem v najem (zakup). 2. hočem kupiti, ponujam, kupčujem, pogajam se.

ὡς¹ [Et. sor. lat. sīc, si, nem. so] I. adv. načina in primerjanja: kakor, takorekoč, kot, kakor bi (ako stoji za primerjano besedo, se naglaša ὥς) 1. a) pri primerah; v prejšnjem stavku stoji (ali se more dostaviti): οὕτως, ὧδε, ὥς; kakor πάντα ἀγορευέμεν, ὡς ἐπιτέλλω, διατίθει τὸ χωρίον οὕτως, ὡς ἄξιον ᾖ, ἐκινήθη ἡ ἀγορὰ ὡς κύματα μακρὰ θαλάσσης, ὡς ἂν ἐγὼ εἴπω, (οὕτω) πειθώμεθα πάντες; b) v omejujočih in pogojnih vmesnih stavkih: ὡς λέγουσι kakor pravijo, ὡς ἐμοὶ (δοκεῖ) po mojem mnenju, kakor sodim, ὡς ἀκούω, ὡς ὁρᾶτε; pogosto je v teh stavkih ὡς (z inf. ali acc. c. inf.) = kolikor, ako, če: ὡς μικρὸν μεγάλῳ εἰκάσαι ako (da) primerjamo majhno z velikim; ὡς ἐμὲ εὖ μεμνῆσθαι kolikor (ako) se prav spominjam, ὡς εἰκάσαι kolikor se dá soditi, bržkone, ὡς ἐμοὶ δοκεῖν po moji sodbi, ὡς ἔπος εἰπεῖν, ὡς συνελόντι εἰπεῖν gl. ἔπος in εἰπεῖν; ὡς ἂν εἶναι Ῥοδώπιος za Rodopine razmere; ὡς εὑρίσκειν kolikor najdem (ako preudarjam pri sebi); c) z gen.: ὡς ποδῶν εἶχον kakor hitro so mogli = ὡς εἶχε τάχους ἕκαστος. 2. v zavisnih vprašanjih: kako (= ὅπως): μερμήριζε κατὰ φρένα, ὡς Ἀχιλῆα τιμήσειε. 3. pri adi. in adv. a) pri vzkliku: kako (zelo) ὡς ἀθύμως ἔχετε, ὡς ἄνοον κραδίην ἔχει, ὡς ἡδὺς εἶ, ὡς ὑπερδέδοικά σου kako zelo sem v skrbeh zate! ὥς μοι δέχεται κακὸν ἐκ κακοῦ kako (mi) pač sledi nesreča za nesrečo; θαυμασίως (θαυμαστῶς) ὡς čudo veliko, ὑπερφυῶς ὡς χαίρω prav izredno se veselim; b) pri sup.: kolikor (je) mogoče, kar: ὡς δύναντο ἀδηλότατα kolikor mogoče skrivaj, ὡς δυνατὸν τάχιστα kar najhitreje, ὡς οἷόν τε ἄριστα kolikor mogoče dobro, kar najbolje; ὡς βέλτιστος kolikor mogoče dober, ὡς ἐς ἐλάχιστον = εἰς ὡς ἐλάχιστον, ὡς οἷόν τε μάλιστα πεφυλαγμένως kolikor mogoče previdno; slično: ὡς ἀληθῶς povsem zares, ὡς ἑτέρως popolnoma drugače, ὡς ἐτητύμως prav zares, ὡς ἠπίως prav tiho; c) pri števnikih: približno, okoli, blizu, pri σὺν ἀνθρώποις ὡς εἴκοσι, ὡς τὸ τρίτον μέρος, παῖς ὡς ἑπταετής; ὡς ἕκαστος skoraj vsak, ὡς τὰ πολλά, ὡς (ἐπὶ) τὸ πολύ, ὡς ἐπὶ πλεῖστον večinoma, večji del, navadno. 4. pri subst. in pronom. a) kakor, kot ὡς θεὸν σέβεται, ὡς ταμιείῳ ἐχρῆτο τῷ οἰκήματι, ἐπίσταμαι ὥς τις καὶ ἄλλος μάλιστα tako dobro kot vsak drug; b) (omejujoč) za, po razmerju: ὡς Λακεδαιμόνιος οὐκ ἀδύνατος εἰπεῖν za Lakedajmonca (= kolikor se more od L. pričakovati), πιστός ὡς νομεὺς ἀνήρ kolikor se more zahtevati od pastirja; φρονεῖ γὰρ ὡς γυνὴ μέγα ako pomislimo, da je ženska, μακρὰν γὰρ ὡς γέροντι ὁδὸν προὐστάλης za svojo starost si prehodil dolgo pot, ὡπλισμένοι ὡς ἐν τοῖς ὄρεσιν ἱκανῶς za gorske prebivalce so bili dobro oboroženi; ὡς ἀπ' ὀμμάτων kolikor se more videti, νέος ἦν ὡς ἐν ἄλλῃ πόλει ako sodimo po drugih državah, ὡς ἐμοί za človeka v mojih razmerah, ὡς ἐκ τῶν δυνατῶν (ὑπαρχόντων) kolikor se dá vsled razmer storiti, ὡς ἐκ τῶνδε pri (v) teh razmerah. 5. pri part. a) da izraža subjektivni vzrok, domnevek ali mnenje: kakor da, češ da, meneč da, ker, s pretvezo (včasih je treba part. dostaviti): ὡς ἂν στρατηγικῷ(sc. ὄντι) kakor da si izkušen vojskovodja, ὡς βουλόμενος kakor bi nameraval, πολλοὶ τὸν θάνατον δεδίασιν ὡς εὖ εἰδότες, ὅτι μέγιστον τῶν κακῶν ἐστιν kakor bi vedeli. Tako stoji tudi pri abs. gen. in acc. ὡς τοὺς θεοὺς κάλλιστα εἰδότας češ da bogovi to najbolje vedo, ὡς οὕτως ἐχόντων = ἡγούμενος, ὅτι οὕτως ἔχει, ἐρώτα ὅ τι βούλει, ὡς τἀληθῆ ἐροῦντός μου prepričan, da ti bom resnico povedal; κτύπος ὡς τειρομένου του kakor od človeka, ki, ὡς μάχης ἐσομένης ker je bil mnenja, da se bo vnela bitka; b) pri part. fut. izraža namen: ὡς ἀποκτενῶν (z namenom) da bi ga umoril, οἱ Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο ὡς μαχούμενοι; c) namesto ὡς s pt. fut. stoji pogosto ὡς s predlogi: ἀνήγοντο ὡς ἐπὶ ναυμαχίαν = ὡς ναυμαχήσοντες, φρύγανα συνέλεξαν ὡς ἐπὶ πῦρ (da bi si zakurili), κατέλαβε τὴν ἀκρόπολιν ὡς ἐπὶ τυραννίδι da bi se polastil; ἐπέκαμπτες ὡς εἰς κύκλωσιν kakor bi hotel obkoliti, ὡς πρὸς τί kaj misliš, da? ὡς πρὸς τί λέξων kaj da pove? πλεῖν ὡς πρὸς οἶκον da ploveš proti domu. II. veznik 1. v povednih stavkih (= ὅτι) da, γνοῖεν, ὡς δὴ ἐγὼ πολέμοιο πέπαυμαι, οἶσθ', ὡς πρεσβυτέροισιν Ἐρινύες ἀεὶ ἕπονται. 2. v posled. stavkih (= ὥστε): (tako) da z inf. ali acc. c. inf.: ὑψηλὸν δὲ οὕτω δή τι λέγεται τὸ οὖρος, ὡς οὐκ οἷά τε εἶναι ἰδέσθαι; posebno za komp. ἢ ὡς: kakor da bi οἱ ἀκοντισταὶ βραχύτερα ἠκόντιζον ἢ ὡς ἐξικνεῖσθαι. 3. v namernih stavkih: da bi (= ἵνα, ὅπως) βουλὴν ὑποθησόμεθα, ὡς μὴ πάντες ὄλωνται, ἐάσομεν ἕκηλον αὐτόν, ὡς ἂν εἰς ὕπνον πέσῃ. 4. v časovnih stavkih: ko, potem ko, brž ko, dokler: ἄσβεστος δ' ἄρ' ἐνῶρτο γέλως μακάρεσσι θεοῖσιν, ὡς ἴδον Ἥφαιστον ποιπνύοντα, Ἕκτωρ ὡς οὐκ ἔνδον τέτμεν ἄκοιτιν. 5. v vzročnih stavkih: ker, ὡς δὲ ἄρα ko pa torej, ὡς δή češ da, χαίρει μοι ἦτορ, ὥς μου ἀεὶ μέμνησαι; pogosto = kajti: ὡς μᾶλλον ἂν ἕλοιτό με kajti raji bi mene ujel, ὡς οὐκ οἶδα kajti ne vem, ὡς ταῦτ' ἐπίστω δρώμενα kajti vedi, da. 6. v želelnih stavkih: o da bi (= εἴθε, εἰ γάρ): ὡς ἔρις ἔκ τε θεῶν ἔκ τ' ἀνθρώπων ἀπόλοιτο; navadno stoji v zvezi ὡς ὤφελον z inf.: ὡς ὤφελες αὐτόθ' ὀλέσθαι o da bi bil tam poginil!

ὠφελέω [fut. ὠφελήσω itd., fut. pass. ὠφελήσομαι in ὠφεληθήσομαι] 1. act. prihajam na pomoč, pomagam, podpiram, koristim, izkazujem uslugo, pospešujem τινά, poet. τινί, τινά τι koristim komu v čem, εἰς, πρός τι za kaj, μέγιστα zelo, διά τι s čim, οὐδέν nič ne opravim NT; οὐδεὶς ἔρωτος τοῦ δ' ἐφαίνετ' ὠφελῶν nihče mi noče te želje izpolniti. 2. pass. koristi (pomaga) mi kdo, podpira me kdo, dobivam pomoč (dobiček), imam korist (dobiček), ὑπό, πρός τινος od koga, ἀπό, ἔκ τινος od česa; Plut. Arist. 5 obogatim (-éti) na nepošten način πλὴν εἴ τινες ἐκεῖνον λαθόντες ὠφελήθησαν.

ὠφέλιμος 2 in 3 (ὠφέλεια) koristen, ugoden, pospešljiv, prijazen, dobrohoten τινί, ἔς τινα za koga, εἰς, πρός τι za kaj; τὸ ὠφέλιμον korist; Sof. Aj. 1022 πολλοὶ μὲν ἐχθροί, παῦρα δ' ὠφελήσιμα le malo prijateljev.

ахти (zast.) ah!, joj!, glej no!;
а. как хорошо! glej no, kako lepo!;
комната не а., какая soba ni bogve kaj;
сегодня не ахти как холодно danes ni bogve kako mraz

батюшка (zast.) oče, očka; častiti oče (duhovnik); (v nagovoru): dragi moj, ljubi moj;
батюшки, что вы наделали! za božjo voljo, kaj pa ste napravili

бобр m bober;
морской б. morska vidra;
убить бобра dobiti, kaj vrednega, (iron.) kozla ustreliti

Бог m Bog;
не б. весть to ni bogve kaj;
б. с ним bog ga nesi;
ради бога za božjo voljo;
слава богу dobro, srečno

быть biti, obstajati; dogajati se; delež.
будучи v uradnem jeziku in v pomenu ko ...
будучи профессором, он преподавал ko je bil profesor, je učil;
у тебя есть книга imaš knjigo;
пища есть jesti imam;
будь, что будет naj bo, kar bo; naj se zgodi kar koli;
быть так prav, naj bo tako;
и был таков in je izginil;
не будь он здесь ko bi ne bilo njega tu;
была не была na slepo srečo;
как же быть? kaj je storiti?,kaj sedaj?;
быть беде hudo bo!;
быть дождю deževalo bo!;
быть по сему tako naj bo!, dobro!, prav!;
так и быть zastran mene;
будет с тебя dovolj imaš

вдаваться, вдаться
во что vda(ja)ti se čemu, spuščati se v kaj, spustiti se v kaj;
залив вдаётся глубоко в берег zaliv sega globoko v obalo;
в. в обман (pre)varati se

вера f vera; (zast.) zaupanje;
дать чему веру zaupati v kaj;
служить верой и правдой zvesto in pošteno služiti;

вид m

1. pogled, razgled; videz, zunanjost; prizor; slika;
недовольный в. nezadovoljen obraz;
непринуждённый в. neprisiljeno obnašanje;
вид на жительство (zast.) osebna izkaznica;
открытки с видами razglednice;
я представил это дело во всех его видах osvetlil sem to zadevo z vseh strani;
гора в виде пирамиды gora v obliki piramide;
на вид na oko;
для вида na videz, za oči;
в. на реку razgled na reko;
у всех на виду vsem na očeh;
он на виду у полиции on je pod policijskim nadzorstvom;
потерять из виду izgubiti iz oči;
упустить из виду pozabiti na kaj;
в виду его неспособности zaradi njegove nesposobnosti;
в виде kakor da;
в виде процентов kot obresti;
под видом торговца kot trgovec, s trgovskega stališča;
под видом дружбы ko da je prijatelj;
делать вид pretvarjati se;
иметь свой виды imeti svoje namene (načrte);
никаких видов на успех nobenega upanja na uspeh;
иметь в виду upoštevati; imeti namen;
у него в виду большое наследство računana veliko dediščino;
в пьяном виде v pijanem stanju;
ни под каким видом nikakor ne;
у него хороший вид je zdravih lic;
имеет вид больного videti je bolan;
ей на вид 60 лет videti je stara 60 let;
в видах z namenom, zaradi;
в видах общей пользы v splošno korist;

2. oblika, način; zvrst, vrsta; (glagolski) vid

видано, виданное
видано ли это дело ali ste že kaj podobnega videli;

вмешивать, вмешать vmeša(va)ti;
в. кого в что (pren.) mešati koga v kaj, zaplesti koga v kaj;

вне izven, zunaj;
он вне себя от радости ves je iz sebe od veselja;
получить вне очереди dobiti kaj brez čakanja v vrsti