Franja

Zadetki iskanja

  • umréti morir (od de, za por) ; morirse; fallecer ; fam pasar a mejor vida; expirar

    umreti od žeje morir de sed
    umreti v cvetu let morir en la flor de la vida
    umreti naravne smrti morir de muerte natural
    umreti nasilne smrti morir de muerte violenta, morir de (ali a) mano airada
    človek bi umrl od smeha es para morirse de risa
    vsi ljudje morajo umreti todos somos mortales
  • untura ženski spol namaščenje, namazanje, maža

    untura para el masaje maža za masiranje
  • ūnus 3, gen. ūnīus, dat. ūnī (stlat. oinos, oenus) (prim. gr. οἴνη enka na kocki, οἰνός = got. ains = stvnem. in nem. ein, sl. eden, umbr, ūnu = unum; z drugo pripono skr. ḗ-kaḥ eden, gr. οἶος [iz οἶ(Ƒ)ος] edin, sam)

    1. kot num. eden, en, edin, edini; po svojem pomenu večinoma v sg.: Pl. idr., non solum unum actum, sed totam fabulam conficere Ci., unā nocte L., vix una sospes navis H.; partitivno razmerje se v klas. lat. izraža le s praep.: unus ex militibus, e filiis C., unus ex Curiatiis L., unus ex fortunatis hominibus Ci., unus de magistratibus Ci.; pesn. in poznolat. s partitivnim gen.: unus natorum Priami V., principum unus L., unus eorum pontium C., unus multorum H. = unus e (de) multis Ci. eden izmed mnogih, navaden človek, vsakdanjež (toda: es unus ex multis Plin. iun. ne godi se ti bolje kot večini ljudi); začenjajoč vrsto, vrstni red: partes tres, quarum unam incolunt Belgae, alteram Aquitani, tertiam Celtae C., unum, alterum, tertium annum Ci., unam (sc. partem) … aliam (redko!) … tertiam C., dies unus, alter, plures Ci., unus et alter dies Ci. en dan ali dva, unā ex parte … alterā ex parte C., uno alterove ictu L.; subst. m: unus et (atque, aut, vel) alter eden in (ali) drugi; z oslabljenim pomenom: Ter., Iuv. idr., amici … de multis unus et alter erant O. le kaka dva, le nekoliko (njih), unus dicenti aut alter adstitit T. eden ali drug(i) poslušalec, le nekaj poslušalcev, unus aut summum alter Ci. ep. eden ali kvečjemu dva, unus post alterum Aur. drug za drugim; uno plus Etruscorum cecidisse L. za enega moža več, en mož več; ad unum omnes ali omnes ad unum C., Ci., L. vsi do zadnjega (moža, pa tudi ta še z njimi) = vsi skupaj, vsi brez izjeme; pesn. v istem pomenu tudi samo ad unum: Luc. fr., Ci. idr., exosus ad unum Troianus V.; tudi: omnes cum uno Gell.; subst. n.: unum est, quod me perturbat Ci., unum sustinere pauci possunt, utrumque nemo Ci.; poseb.: in unum omnes cogere S., L. ali contrahere L. ali convocare, convenire S. ali venire, coire V. na en kraj, na enem kraju ali mestu, skupaj, sarcinas in unum conicere L. na en kup, fluvius dilapsus in unum confluit Ci., in unum fundere Col.; v zvezah z drugimi števniki: unum et viginti annos Ci., uno et octogesimo anno Ci.; pl. se uporablja le α) pri subst., ki so pl. tantum: Ter., Varr., Val. Fl. idr., unae decumae Ci., in una moenia convenere S., una castra facta ex binis C., ubi unae atque alterae scalae comminutae S.; pesn.: una excidia V. enkratna pogibel. β) pri razvrstitvah: uni … alii eni … drugi, uni … alteri … tertii eni … drugi … tretji.

    2. occ.
    a) edin(i), samo en, samo eden, en sam, sam: Pl., Ter. idr., una spes C., una salus V., cui uni fidem habebant N., uno aditu relicto S., mulieres nuptae praeter unam Isidori filiam Ci., Pompeius plus potest unus quam ceteri omnes Ci., tu unus adulescens universum ordinem prohibuisti Ci., non unius agri, sed totius Siciliae calamitatem cognoscere Ci.; okrepljeno: Cicero ad haec unum modo respondit C., classis incolumis erat, unā tantum navi perforatā L.; tudi: unus est solus inventus Ci.; pogosto se unus sloveni z adv. samo, le, zgolj: hoc in unā virtute positum est Ci., unā celeritate praestare C., obtutu haeret defixus in uno V.; subst.: unus (sam) omnem omnium potestatem possidebat Ci., unus pro omnibus, una pro cunctis V., unum queri C.; pl. poseb. pri imenih ljudstev: uni ex omnibus Sequani C., Ubii, qui uni miserant C.; tudi: sequere me tres unos passūs Pl.; unus z nedoločnimi zaimki ali nedoločnimi števniki = posamezen, poedin: utilitati omnium plus quam unius alicuius consulit Ci., quibus si unum aliquod in te cognoveris Ci., aliquis unus (gr. εἷς τις) pluresve Ci., nec quisquam unus L. in noben posameznik, unum quodlibet probare Ci., quivis unus Ci. ali unus quivis Varr., unus quidam Ci., unus quilibet ali quilibet unus L., unum quidquid Kom., Lucr., nemo unus, nullus unus Ci. idr. noben posameznik, unum signum ex maximo numero nullum habere Ci. prav nobenega, nihil unum L. nič posameznega, prav nič; poseb. pogosto ūnusquisque, ūnaquaeque, ūnumquidque in ūnumquodque (pisano tudi ločeno ūnus quisque itd.) vsak edin, vsak posamezen, sleherni, vsak, vsakdo: unusquisque opiniones fingebat C., nostrum unumquemque norunt Ci.; metaf. unus edin = ki mu ni enakega, brezprimeren, preizvrsten, izvrsten, odličen, pred vsemi drugimi: simulacrum Cereris unum e sacrario auferendum curavit Ci. oni edini … kip, ki mu ni para, nemo de nobis unus excellat Ci., civitas, quae tibi una in deliciis fuit Ci., adiuro Stygii caput fontis, una superstitio … V.; okrepljujoč pri superl. = zelo, dokaj, daleč, kar, med vsemi, izmed vseh: unus ei fuit carissimus N., civis unus acutissimus Ci., non cum uno gladiatore nequissimo L., iustissimus unus qui fuit in Teucris V., unus omnium loquacissimus Ci., unus omnium ad dicendum maxime natus Ci.; prim.: cum unus in civitate maxime floreret N., eam unam rem maxime ratus conciliaturam L.; opisano: felix una ante alias virgo V.; pri komp.: quis unus fortior fuit? Ci., quam (sc. Carthaginem) Iuno fertur terris magis omnibus unam coluisse V., sagacius unus odoror H.
    b) isti, en in isti, prav tisti: Pl., Ap., Fl., Iust. idr., omnis una manet nox H., honos (labor) omnibus unus V., vox (mens) omnibus una V., qui unum imperium unumque magistratum cum ipsis habeant C., duobus in locis uno consilio bellum gerere Ci., uno tempore Ci., C., N., omnes uno ordine habere V. z vsemi ravnati enako; pogosto v reklu omnes uno ore vsi enoglasno, vsi v en glas, vsi soglasno: ceteri omnes uno ore auctores fuere Ter., de utilitate omnes uno ore consentiunt Ci., unoque omnes eadem ore fremebant V.; unus okrepljen z idem: H., Plin. iun. idr., exitus unus et idem Ci., uno eodemque partu V., verset multis modis eandem et unam rem Ci.; subst. n.: omnes sentiunt unum atque idem Ci., restat, ut omnes unum velint Ci.; v pl.: in unis aedibus, unis moribus Ci.

    3. metaf. (redko) kot pron. indefinitum neki, kàk(šen): Pl., Ter., Iust. idr., unus pater familias Ci., ut iudicem unum Ci., unus caprimulgus aut fossor Cat. kateri(si)bodi, kar prvi; kot subst. m nekdo: tradit uni O., rapta ab uno tuba Suet. Od tod adv. abl. sg. f. ūnā skupaj, in sicer

    1. krajevno na istem mestu, skupaj, pri kom, poleg, zraven koga, s kom (vred): Ter., domi una eruditi Ci., cum veheretur in raedā, una (poleg njega, pri njem) sedebat uxor Ci., una fui (bil sem poleg), testamentum simul obsignavi cum Clodio Ci., stabat una O. poleg, zraven, si in Italiā Pompeius consistit, una erimus Ci. z njim; tako tudi: ostendit cives Romanos, qui una erant C., ex his, qui una Cirtam profugerant, duos delegit S., Fabius centurio quique una murum accenderant C., quod una erant Macedones complures N., una ludos spectare, una cenare H., pecus et domos volvere una H. s seboj, una esse cum aliquo C. biti pri kom, s kom, una ire cum amicā in viā Ter.; pesn.: Pallas … una (sc. cum Euandro) … pauperque senatus tura dabant V.; una v zvezi s simul: una simul Pl. ali simul una Pac. fr., Pl., una mecum simul Pl., mecum una simul Ter., una simul cum suo vicino Pl.

    2. časovno obenem, hkrati, skupaj, sočasno: pugnatur una omnibus partibus C., pereant amici, dum inimici una intercidant Ci., amores una cum praetextā ponere Ci., haec vobiscum una consul agam S.

    Opomba: Pesn. gen. sg. ūnĭus: V., H., Lucr.; predklas. gen. ūnī: Pl.; tudi Cat.; dat. m ūnō: uno operario Varr.; dat. f unae: unae fibulae Ca.; voc. ūne: Pl. fr. ap. Prisc., Cat., Aug.
  • uporába uso m ; empleo m ; utilización f ; aplicación f

    uporaba sile empleo m de la fuerza
    brez uporabe sile sin recurrir a la fuerza
    način uporabe modo m de empleo (ali de aplicación)
    navodila za uporabo instrucciones f pl para el uso
  • upravíčen justo; justificado

    upravičen do, za con derecho a
    upravičeno upanje esperanza f fundada
    upravičena zahteva reclamación f justa
    upravičena pritožba queja f justificada
    upravičeni interesi intereses m pl legítimos
    biti upravičen za tener el derecho de (inf), tener derecho a (inf), estar autorizado para (inf)
    upravičeno justificadamente; con justo título
  • uràd oficina f pública; despacho m

    brzojavni urad oficina f de telégrafos
    carinski urad (of. de) aduana f
    urad za cene of. para la vigilancia de los precios
    civilni urad registro m civil
    davčni urad of. de recaudación de impuestos; administración f de impuestos
    dopisni urad agencia f
    gradbeni urad of. de obras y construcciones
    urad za najdene predmete depósito m de objetos hallados
    patentni urad registro m de patentes
    informacijski urad of. de información
    urad za potne liste of. de pasaportes
    potovalni urad agencia f de viajes, of. de turismo
    prijavni urad za tujce (policijski) registro m de extranjeros
    urad za pritožbe of. de reclamaciones
    rudarski urad Dirección f de Minas
    mestni stanovanjski urad of. municipal de la vivienda
    telefonski urad of. de teléfonos; central f telefónica
    tiskovni urad (pol) gabinete m de prensa
    župnijski urad curato m
  • urgírati instar

    urgirati kaj reclamar a/c con insistencia
    urgirati za kaj urgir para a/c
  • ústn(ic)a labio m

    spodnja (zgornja) ustnica labio inferior (superior)
    debela, viseča ustnica befo m
    črtalnik (ruž) za ustnice barrita (ali lápiz m) de carmín para los labios; colorete m
    gristi si, ugrizniti se v ustnice morderse los labios
  • ustváriti crear; producir; hacer, formar

    ustvariti si mnenje formarse una opinión
    biti kot ustvarjen za ser (ali estar) como hecho para; ser muy a propósito para
  • utéha consolación f ; consuelo m ; confortación f

    slaba uteha un menguado consuelo
    to mi je v uteho eso me consuela; eso es un consuelo para mí
  • utensilio moški spol priprava, orodje

    utensilios de casa hišno orodje
    utensilio para fumadores rekviziti za kajenje
  • utór ranura f ; muesca f

    klinasti utor ranura f para chaveta
  • utréti (pot) abrir ; (izravnati, zgladiti) aplanar, allanar (tudi fig)

    utreti pot za (fig) preparar el camino para; (olajšati) facilitar, allanar
    utreti si pot skozi množico abrirse paso a través de la multitud
  • v en; a; dentro de; entre

    v Madridu (v mestu, v inozemstvu) en Madrid (en la ciudad, en el extranjero)
    v daljavi a lo lejos
    v naši sredini entre nosotros
    v somraku entre dos luces
    v španščini en español
    v taktu a compás
    v korist a favor (de)
    v njegov prid a su favor
    v starosti 20 let a la edad de veinte años
    v letu 1978 en (el año) 1978
    v januarju en enero
    v teh dneh estos días
    v vsem mojem življenju en toda mi vida
    v kratkem en breve
    pasti sovražniku v roke caer en manos del enemigo
    odpotovati v Pariz partir por (ali para) París
  • vagón moški spol vagon, železniški voz

    vagón bascular, vagón de báscula vagon prekucnik
    vagón de carga, vagón de mercancías tovorni vagon
    vagón cisterna železniška cisterna
    vagón de cola zadnji vagon (pri vlaku)
    vagón para ganado živinski vagon
    vagón frigorífico, vagón refrigerante vagon hladilnik
    vagón de pasajeros potniški vagon
    vagón de primera (clase) železniški voz I. razreda
    vagón quitanieves železniški snežni plug
    vagón restaurán jedilni vagon
    vagón tanque železniška cisterna
  • vagón vagón m

    na vagone, v vagonih por vagones
    prtljažni vagon furgón m
    zadnji vagon pri vlaku furgón m de cola
    poln (naložen) vagon vagón m (completo)
    živinski vagon furgón m para ganado
  • vákuumski

    vakuumska cev (zavora) tubo m (freno m) de vacío
    vakuumska črpalka bomba f para hacer el vacío
  • valílen de incubación

    valilni aparat incubadora f
    valilno jajce huevo m para incubar
  • variar (pres: -ío) spreminjati (se), menjavati (se), različen biti, razlikovati se

    variar de plan spremeniti svoj načrt
    variar de precio biti različen v ceni
    eso varía (por completo) to je nekaj (čisto) drugega
    el mundo ha variado mucho svet se je zelo spremenil
    para (ali por) variar za spremembo
  • várnost seguridad f

    zaradi varnosti za večjo varnost para mayor seguridad
    varnost v prometu seguridad del tráfico
    kolektivna (javna) varnost seguridad colectiva (pública)
    socialna varnost seguridad social