Franja

δορύ-ξενος 2 poet. sobojniški, ἑστία gostoljuben; subst. ὁ sobojevnik, vojni tovariš, bojni zaveznik, gostinski prijatelj.

ἐκκλησία, ἡ (ἐκ-καλέω) 1. a) ljudski zbor, skupščina, vojni zbor; ἀναστῆσαι odpustiti; ἐγένετο se je izvršila; b) judovska občina, cerkev NT. 2. zborišče, zbornica.

ἐκκλησιάζω [augm. ἐξεκ., ἤκκλ.] 1. sklicujem ljudski ali vojni zbor, zborujem. 2. prihajam na zbor, posvetujem se, govorim v zboru περί τινος, τί.

ἐμ-πολέμιος 2 (πόλεμος) kar spada k vojski, vojni, vojsken, ταῦτα τὰ ἐμπολέμια tako je v vojni.

ἔμ-πορος, ὁ (πορεῖν) 1. kdor popotuje na tuji ladji, popotnik. 2. trgovec, veletržec, vojni zalagatelj; pren. κακὴ ἔμπορος βίου ki s svojim življenjem slabo trguje, ki življenje pod nič proda.

ἐπιγραφή, ἡ 1. nadpis, napis. 2. po premoženju določeni vojni davek.

ἐπιστρατεία, ion. -τηίη, ἡ ἐπιστράτευσις, εως, ἡ ion. napad, vojna, vojska, vojni pohod, τινός proti komu.

καινός 3 [Et. iz κανjός, qn̥njo-s, kor., qen-, lat. recens (re-cen-t), slov. za-čn-em, -čę́ti (iz qn̥n-), kon-ec (iz qon-)] 1. nov, na novo opran, še nerabljen πέπλωμα, οὐδὲν καινότερον εἰσέφερε τῶν ἄλλων on ni ravnotako nič novejšega vpeljaval kakor drugi; ἐκ καινῆς iznova, καινὰ πράγματα novotarije, prevrat, revolucija (lat. res novae). 2. izreden, čuden, nenavaden, nepričakovan, τὸ καινὸν τοῦ πολέμου kar je v tej vojni nepričakovano.

κατα-λαμβάνω [fut. καταλήψομαι, aor. κατέλαβον, pf. κατείληφα, pass. pf. κατείλημμαι, aor. κατελήφθην, ion. fut. καταλάμψομαι, pf. καταλελάβηκα, pass. pf. καταλέλαμμαι, aor. κατελάμφθην] I. act. 1. zgrabim νῶτα, primem, zasedem ἀκρόπολιν, πάντα φυλακαῖς, osvojim, utaborim se στρατόπεδον, dobim, prevzamem (vrhovno poveljništvo v svoje roke) τὰ πράγματα. 2. a) dosežem, zadenem, doidem, ujamem; b) zalotim, zasačim, najdem τινὰ λελυμένον, περιπατοῦντα, ἐπ' αὐτοφώρῳ; μάχην pridem o pravem času k bitki; c) o dogodkih, sreči, nesreči in drugih nezgodah: zgrabi, zadene me kaj, σκοτία με tema me objame, συμφορά, νοῦσος, κίνδυνος, πάθος με καταλαμβάνει zadene, zaloti me nesreča, bolezen, nevarnost, trpljenje, κατειλημμένος εἰμὶ ἐν ἀνάγκαις zabredel sem v stiske in nadloge; pos. intr. pripetim se, dogodim se, nastanem, κατὰ τὴν καταλαβοῦσαν συμφορήν zaradi nesreče, ki jih je zadela, τὰ καταλαβόντα dogodki, nastala nesreča, πόλεμος καταλαμβάνει vojska nastane; pogosto impers. καταλαμβάνει με = συμβαίνει μοί, κατέλαβέ με στρατεύεσθαι slučajno sem šel na vojno, ἕνα κατέλαβε ἀποθανεῖν primerilo se je, da je eden umrl; καταλελάβηκε ἐμέ τοῦτο ἐς ὑμέας ἐκφῆναι čutil sem se prisiljenega, vam to povedati; d) duševno: zgrabim, umevam, razumem NT, spoznam τὶ διά τινος. 3. krepko držim, zadržujem, oviram δύναμιν, πῦρ, διαφοράς poravnam spore ali nasprotja, ἐρίζοντας pomirim, ὁ θάνατος καταλαμφθεὶς ἐσιγήθη vest o umoru se je potlačila in prikrila, ἐμαυτόν krotim, brzdam se, τινὰ ὅρκοις vežem s prisego, σπονδαὶ κατειλημμέναι potrjena zaveza; τὰ ἐν τῷ στρατοπέδῳ ἔτι βεβαιότερον κατέλαβον razmere v vojni (= oligarhijo) so še bolj utrdili. II. med. 1. osvojim si kaj, bavim se poprej s čim, poprej pripovedujem. 2. vem, vidim, spoznam NT.

Κτησίας, ου, ὁ zdravnik iz Knida, ki je spremljal perz. kralja Artakserksa v vojni proti Kiru.

Λάχης, ητος, ὁ atenski vojskovodja v peloponeški vojni.

Μέν-ανδρος, ὁ atenski vojskovodja v peloponeški vojni.

μετά [Et. nem. mit (stvn. miti), iz με- (idevr. me-dhi, gl. μέσος) + obrazilo τα] I. adv. 1. vmes, med njimi, v sredi (njih). 2. a) čas. potem, pozneje; b) kraj. vzadi, zadaj. II. praep. 1. z gen. a) v sredi, med λέξο μετ' ἄλλων, μετὰ δμώων πῖνε, κεῖμαι μετὰ θηρῶν, κεῖμαι μετά τινος ležim poleg koga, διάγω μετὰ τῶν θεῶν, οἰκέω μετά τινος sem s kom oženjen, μετὰ νεκρῶν med mrtvimi (v kraljestvu mrtvih); b) s, z, v družbi (zvezi) s kom μάχομαι, παραβοηθέω, πολεμέω, κινδυνεύω, συμπράττω μετά τινος, γίγνομαι μετά τινος stopim na čigavo stran, zvežem se s kom, εἰμὶ μετά τινος sem na čigavi strani, pomagam mu; μάχομαι μετὰ Βοιωτῶν zvezan z Bojočani; νεῖκος τίθεμαι μετά τινος poravnam prepir s čigavo pomočjo; pomni μάστιγι μετὰ κέντρων = μάστιγι καὶ κέντροις, Δημοσθένης μετὰ τῶν ξυστρατήγων (= καὶ οἱ ξ). σπένδονται, στέγη μετὰ πυρός streha z ognjem, μετὰ θεῶν z božjo pomočjo, μὴ θεῶν μέτα = θεῶν μὴ βουλομένων, μετὰ σοῦ s tvojo pomočjo, οἱ μετά τινος tisti, ki so s kom, tovariši, spremljevalci, pristaši, vojaki, οἱ μετ' Ἀριαίου A. in njegovi vojaki; c) vzročno naznanja sredstvo, način ali spremno okoliščino: s, z, po, pri, μετὰ τοῦ σώματος γνῶναι po telesu (= s telesom), μετὰ τοῦ νόμου διακινδυνεύω borim se na strani postave, μετὰ πολλῶν δακρύων s solzami v očeh, οὐκ οἴκτου μέτα brez tarnanja, μετὰ δέους s strahom, μετ' ἀληθείας resnično, μετ' ἀδικίας krivično, μετ' οἴνου pri vinu, μετ' ἀνακωχῆς med premirjem, μετὰ καιροῦ po razmerah, μετὰ ῥυθμοῦ v taktu, μετὰ τοῦ γυμνάζειν pri borjenju, μετὰ δώρων s podkupovanjem, μετ' ἀδείας zagotovivši pomiloščenje, μεθ' ὁτουοῦν τρόπου na katerikoli način, μετὰ πολλῆς φαντασίας z velikim sijajem NT, μετὰ παρατηρήσεως vidno, očitno NT, γενόμενος μετὰ τοῦ ξυνετοῦ καὶ δυνατός postal je ne samo preudaren, ampak tudi mogočen, μετὰ σωφροσύνης τε καὶ αἰδοῦς pametno in skromno (zmerno). 2. z dat. ep. poet. = ἐν, med, pred, pod, v družbi s kom, μετὰ χερσὶν ἔχω držim v rokah, μετ' Ἀχαιοῖσιν, μετὰ πρώτοισι, μετὰ πνοιῇσ' ἀνέμοιο obenem s pišem vetra, hitro kakor veter, μετὰ φρεσίν v srcu, μετ' ἄλγεσιν v bolečinah; μετὰ κύμασιν pod valovi, μετὰ τοῖσιν ἐλέχθην njim sem bil pridružen, ἀρχὸν δὲ μετ' ἀμφοτέροισιν ὄπασσα obema oddelkoma sem dodal vodnika, πύματον ἔδομαι μετὰ οἷς ἑτάροισιν za njegovimi tovariši. 3. z acc. a) kraj. α.) na vprašanje kam izraža smer premikanja: v sredo (med), med, k: μετ' αὐτοὺς ἦλθε stopil je med nje, φεύγω μετὰ νέας k ladjam, ἔρχομαι μετά τινα prihajam h komu, napadam koga = ὁρμάομαι μετά τινα, μετὰ χεῖρας ἔχω držim kaj v rokah, bavim se s čim, εἶμι μεθ' ὅμιλον, ἐλαύνω μετὰ νῆας k ladjam (v tabor), ἀΐσσω μετὰ χῆνας v sredo med gosi, βάλλω μετ' ἔριδας zapletem v prepire, βαίνω μετά τινα napadem koga; β.) izraža nasledovanje v prostoru: za, po, ἕπομαι μετά τινα grem za kom, sledim komu, μεθ' Ἕκτορα za H., μετ' ἴχνια βαῖνε θεοῖο šel je po stopinjah boginje, ἔσχατοι μετὰ Κύνητας οἰκέουσι za K.; b) časovno: po (lat. post), μετ' ἐμέ po moji smrti, μεθ' ἡμέραν po dnevu, ko je napočil dan, μετὰ μικρόν kmalu, μετὰ τοῦτο (ταῦτα) nato, potem, αἱ μετὰ τὸν Μῆδον σπονδαί po perzijski vojni, μετὰ Πάτροκλον θανόντα po Patroklovi smrti; preneseno izraža α.) namen: po, μετὰ πατρὸς ἀκουήν po poročilo o očetu, da bi kaj izvedel o očetu, πλέων μετὰ χαλκόν po medovino, θωρήσσοντο μετὰ πόλεμον oboroževali so se za vojno, ἔρχομαι μεθ' ὕδωρ po vodo; β.) red ali stopnjo: za, poleg, κάλλιστος ἀνὴρ μετ' ἀμύμονα Πηλείωνα, ἀριστῆες μετ' Ἀχιλλέα, πρώτῳ μετ' ἐμέ; γ.) po, vsled; μετὰ σὸν καὶ ἐμὸν κῆρ po tvoji in moji volji (želji), μετὰ κλέος ἵκετ' Ἀχαιῶν vsled slave Ahajcev.

Μυρωνίδης, ου, ὁ atenski vojskovodja v pelop. vojni.

Νῑκίᾱς, ου, ὁ atenski državnik in vojskovodja v pelop. vojni.

σημαίνω [fut. σημανῶ, aor. ἐσήμηνα, (-μᾱνα), pf. σεσήμαγκα, pass. pf. σεσήμασμαι, 3 sg. -ανται, inf. -άνθαι, pt. -ασμένος, aor. ἐσημάνθην, fut. σημανθήσομαι; med. fut. σημανοῦμαι, aor. ἐσημηνάμην; ep. fut. act. σημανέω, aor. σήμηνα] I. act. 1. zaznamenujem, označujem, zapečatim; πλῆθος obračam pozornost na. 2. a) dam znamenje, da se kaj izvrši, dam geslo, povelje (v vojni), dogovorim se s kom po znamenju, τὸ πολεμικόν dajem (s trobento) znamenje, ἀνακώρησιν za umik, impers. σημαίνει zatrobi se; b) sploh: dam povelje, zapovedujem, velim, ukazujem, sem komu gospodar (poveljnik) τινί, τινός (ep.), ἐπί τινι, z inf.; c) kažem, razglašam τί; d) o bogovih: dajem, pošiljam usodno znamenje, naznanjam prihodnost; o stvari: pomenjam. 3. a) javljam, naznanjam, sporočam (da se je kaj zgodilo) πρός τινα; s pt. Κρέοντα προσστείχοντα da se Kreon bliža; b) tolmačim, razlagam; c) dokazujem. II. med. 1. označujem kaj za svoje (za sebe), (za)pečatim si, dam si zapečatiti. 2. spoznavam iz znamenj, sklepam, domnevam.

στέφανος, ὁ (στέφω) 1. krog, kolobar, venčanje, πάντῃ γάρ σε περὶ στέφανος πολέμοιο δέδηεν okrog tebe žari vojni kolobar, okrog in okrog tebe se je vnela vojska. 2. konkr. a) venec, krona, načelek, šapelj; b) častni venec kot nagrada za zmagalce, venec zmagalcev; c) plačilo, nagrada NT, kras, slava, zmaga.

στόλος, ὁ (στέλλω) 1. priprava; potovanje, pot, vožnja, vojni pohod, vojska, podjetje; τὸν πατρῷον στόλον ἑσπόμην odšla sem iz očetovske hiše odpuščena. 2. povod za potovanje, ἰδίῳ στόλῳ v lastnih zadevah (iz lastnega nagiba), δημοσίῳ στόλῳ v korist države (od države poslan), τίνι στόλῳ iz kakšnega povoda, τίς σ' ἐξῆρεν στόλος kakov pot je tebe (z doma) gnal? 3. spremstvo, čete, vojska, armada, brodovje ναυτικός, ναυβάτης. 4. ladijski nos, povprečni hlod na sprednjem delu ladje.

στρατηγικός 3 (στρατ-ηγός), fem. στρα-τηγίς, ίδος 1. ki se tiče poveljnika, poveljniški, ἐσθής poveljnikova obleka, τὰ στρατηγικά poveljnikove dolžnosti, ἡ στρατηγίς (ναῦς) poveljnikova (admiralska) ladja; πύλαι vhod k poveljnikovemu šatoru. 2. sposoben za poveljevanje, izveden v vojni umetnosti, vešč vojni, ἀνήρ izvrsten vojskovodja.

στρατηλασίη, ἡ (στρατ-ηλάτης) 1. vojni pohod, vojna. 2. vojska, armada, vojaki.