Franja

Σοφο-κλῆς, έους, ὁ slavni tragiški pesnik s Kolona v Atiki (od 496 do 406 pr. Kr.).

σπουδή, ἡ (σπεύδω) 1. naglica, urnost, brzina, hitrica. 2. a) gorečnost, vnetost, marljivost, težnja, teženje, prizadevanje, trud, napor, delavnost, pridnost, σπουδὴν ἔχω, ποιοῦμαι trudim se, delam z naporom (vneto) na kaj, ἐν σπουδῇ μοί ἐστιν je mi do česa (za kaj); b) vdanost, privrženost, veselje do česa, naklonjenost. 3. resnost, dostojnost, resna volja, važnost, σπουδὴ λόγου važna vest. – adv. σπουδῇ, ἀπὸ σπουδῆς, κατὰ σπουδήν, σὺν σπουδῇ a) v naglici, hitro, z vnemo, vneto, marljivo, s trudom, komaj, ἄτερ σπουδῆς brez truda; b) resno, v resni stvari χαριεντίζομαι, nalašč, hotoma.

στηρίζω (gl. στερεός) [fut. στηρίξω, aor. ἐστήριξα, pass. pf. ἐστήριγμαι, aor. ἐστηρίχθην; NT fut. στηρίσω] 1. act. trans. a) storim, da trdno stoji, podpiram, opiram ἴριδας, χάσμα; utrjujem, κάρη οὐρανῷ vzdigujem, dotikam se (segam z glavo do) neba; b) potrjujem, vzpodbujam, hrabrim τινά NT; c) πρόσωπον sklenem, nameravam NT. 2. act. intr. in med. trdno stojim, opiram se, naslanjam se NT; σχολᾷ počivam, ποσίν čvrsto (trdo) nastopam, ἐς τὴν καρδίαν (πόνος) stiska se polasti, prevzame srce; κακὸν κακῷ ἐστήρικτο zlo je na zlo pritiskalo, κῦμ' οὐρανῷ στηρίζον proti nebu se dvigajoč (do neba segajoč) val, κλέος οὐρανῷ στηρίζον slava, ki sega do neba, πρὸς οὐρανὸν ἐστήριξε φῶς πυρός dvignil se je (švignil je) proti nebu.

στόμα, ατος, τό [Et. nem. Stimme (got. stibna; bn iz mn)] 1. usta, στόμα πρὸς στόμα λαλέω govorim iz ust do ust (osebno) NT; a) pogosto pren. grlo, jezik, govor, beseda, τὸ τᾶς εὐφήμου στόμα φροντίδος ἱέντες pošiljajoči tihe izjave (vzdihe) pobožnega srca, θηλύνομαι στόμα postanem mehek, ne morem več govoriti trdih besedi, ὑπίλλω στόμα pokorno molčim pred kom, ἐλευθεροῖ στόμα ohrani si jezik čist, τὸ στόμα ὀξύνω nabrusim jezik, ἀπὸ στόματος λέγω povem na izust (na pamet); τὸ θεῖον στόμα božje besede, božji glas, ἀνὰ στόμα (ἀνὰ, διὰ στόματος, ἐν στόμασιν) ἔχω ali ἄγω τινά imam na jeziku, vedno govorim o kom; ἐν ἑνὶ στόματι δοξάζω enoglasno hvalim (slavim) NT; κρίνω ἐκ τοῦ στόματος sodim koga po besedah; b) lice, obraz; c) izliv, ustje, izhod, vhod, ἑπτάπυλον στόμα sedmerovraten vhod = mesto s sedmimi vrati; d) žrelo, prepad πολέμου, ὑσμίνης; e) odprtina, razpoka, širina, τὸ κάτω στόμα spodnja širina jarka. 2. a) sprednja stran česa, ospredje, pročelje, čelo vojske, οἱ κατὰ στόμα sovražniki, ki stoje nasproti našemu pročelju, κατὰ στόμα v prvi bojni vrsti, spredaj, v ospredju, na vrhu; b) ost (kopja); c) rob, rez(ina), ostrina meča.

συγ-καθίημι [inf. aor. συγκαθεῖναι] 1. trans. doli spuščam. 2. intr. ponižam se do česa, ravnam se po kom, vdam (podam) se.

συγ-κτάομαι (za)dobim s kom vred, pomagam osvojiti, pripomorem komu do česa τινί τι.

συγ-χόω 1. zasipljem, zaspem, zakopljem, sipljem na kup. 2. rušim, podiram do tal τείχεα.

συμ-πῑ́πτω 1. zrušim se, podiram se, sesedam se οἰκία, hiram, propadam σῶμα. 2. a) trčim skupaj s kom; udarim se, spoprimem se s kom, napadem koga τινί, πρός τι; b) zlagam se, ujemam se τινί. 3. zgodim se (ob istem času), pripetim se, primerim se τινί, πρὸς τὸ συμπῖπτον po potrebi, kakor potreba nanese; pogosto impers. συμ-πίπτει primeri se, dogodi se, pripeti se, συνέπεσεν ἐς τοῦτο ἀνάγκης prišlo je do te neizogibne (nujne) potrebe. 4. zabredem kam κακοῖς, zapadem čemu τινί, ἔς τι.

συμ-πληθύω ion. συμ-πληρόω 1. act. a) popolnoma napolnim (reko z vodo), storim, da naraste, ναῦν popolnoma napolnim ladjo z moštvom τινί; b) do-, izpolnjujem. 2. pass. NT: a) dopolnjujem se, izvršim se, prihajam ἡμέραι; b) napolnjujem se.

συν-δημαγωγέω vodim ali pridobivam ljudstvo s kom vred τινί, privedem ljudstvo do česa ἄνδρα ἀγαπᾶν.

συν-διαπολεμέω vojskujem se s kom vred do konca (do odločitve), pomagam komu dokončati boj μετά τινος.

συν-διαφέρω [fut. συνδιοίσω, aor. ion. συνδιήνεικα] prenašam s kom vred (do konca); τὸν πόλεμον pomagam komu vojno dovršiti, pomagam komu ἅμα τινί.

συν-εισφέρω do-, prinašam, prispevam, tudi jaz kaj τί.

συν-εκκομίζω 1. pokopljem skupno s kom τινά τινι. 2. prenašam do konca; Κύπριν pomagam komu pri ljubovanju.

συν-τετραίνω ion. συν-τιτράω (pre)vrtam, prederem skupno s čim; οἱ κόλποι τοὺς μυχοὺς ἀλλήλοις (zaliva) prodirata (segata) s svojima koncema skoro drug do drugega, se s svojima koncema skoraj dotikata; pf. pass. συντετρῆσθαι po predorih (rovih) zvezan ali spojen biti.

συν-τυγχάνω 1. trčim, zadenem skupaj s kom, sestanem se, snidem se s kom, srečam, namerim se na koga, prihajam do koga τινί NT, ὁ συντυχών katerisibodi; ἔργον συντυχόν navadno, malovredno delo; τινὸς κακοῦ ἀνδρός spoznam koga kot hudobnega človeka; μοίρᾳ ἐχθίονι zapadem sovražni usodi. 2. zgodim se, dogodim se, pripetim se, primerim se, zadene me kaj (včasih impers.) τὸ συντυχόν naključje.

σῴζω [fut. σώσω, aor. ἔσωσα, pf. σέσωκα, pass. pf. σέσω(σ)μαι, aor. ἐσώθην, fut. σωθήσομαι, adi. verb. σωστέον; ep. poet. σαόω, aor. ἐσάωσα, aor. pass. 3 pl. ἐσάωθεν; σάωμι: imp. σάω, impf. 3 sg. σάω; σόω: cj. 2 sg. σόῃς; σώω: pt. σώοντες, impf. iter. σώεσκον] 1. act. a) tešujem, ohranjujem koga nepoškodovanega ali pri življenju τινά, sploh: obranjujem, (ob)varujem, odrešim, zveličam, ozdravim, pomagam; pos. shranjujem, spravljam, varujem; srečno pripeljem do cilja ali domov; b) izpolnjujem, držim νόμους; c) obdržim zase, skrijem, zamolčim. 2. pass. in med. a) rešim si življenje, rešim se, odnesem pete, ohranim se, zveličam se; b) vrnem se zdrav domov, varujem se; τὸ ἄπραγμον οὐ σῴζεται ne more obstati; c) ohranim si v spominu, zapomnim si kaj τί.

τείνω [Et. iz τένjω, lat. tendere, nem. dehnen. – Obl. fut. τενῶ, aor. ἔτεινα, pf. τέτακα, pass. pf. τέταμαι, aor. ἐτάθην, fut. ταθήσομαι, adi. verb. τατός, τατέος; med. fut. τενοῦμαι, aor. ἐτεινάμην; ep. aor. τεῖνα, pass. τάθην, plpf. τετάμην, du. τετάσθην]. A act. I. trans. 1. iz-, raztegnem, napenjam, napnem τόξον, natezam ἡνία, ναὸς πόδα, trdno privežem, obešam τὶ ἔκ τινος, βέλη ἐπί τινι mečem, streljam na; pren. ἶσον τείνω πολέμου τέλος enako (daleč od obeh) napnem ali raztegnem, postavim odločitev (izid) boja, sem nepristran, obema sem enako naklonjen; pos. a) βοήν, αὐδάν zaženem krik, kričim; b) λόγον εἴς τινα merim z besedo na koga. 2. razpenjam, raztegujem, razširjam, λαίλαπα vzdignem vihar, βίον dolgo živim; μακροὺς λόγους imam dolge govore, μακράν dolgo (obširno) govorim. II. intr. 1. stremim za čim ἄγαν, hitim πρός τι, ἄνω; ἐπί τινος grem nad koga. 2. razprostiram se, raztezam se εἴς τινα, segam do, zadevam, tičem se, letim na koga, nanašam se, merim na koga (kaj) πρός τινα (τι), ἐγγύς τι τείνω τινός sličen sem komu, ἑξῆς vlečem se, ležim v pravilnih vrstah. B pass. I. 1. a) sem raztegnjen ali napet ἱστία τέταται, τελαμῶνε, φάσγανον (napet sem in) visim, obešen sem; pren. μάχη ἐπὶ ἶσα τέτατο je bila enako napeta = neodločena, δρόμος ἵπποισι ἐτάθη konji so dirjali na vso moč, ὑσμίνη boj se začenja (se bije); b) napenjam se, trudim se, stremim za čim. 2. a) zleknem se, iztegnem se; pf. zleknjen sem, ležim (mrtev); b) razprostiram se νύξ, obračam se, εἴς τινα proti komu. C med. iztegujem svoje, χεῖρε razprostiram svoje roke.

τελειόω, τελεόω 1. act. delam kaj popolno, dovršujem τί, izpopolnjujem NT; izvršujem σπονδάς, pospešujem, končam, srečno izvršim λόχον, dogotovim πάντα; posvetim, ἐτελέωσέ μιν (to) je odločilo njegovo izvolitev. 2. pass. a) izvršim se, izpolnim se NT, končam se, uspevam, posrečim se, obnesem se, pridem do cilja, τελεωθέντων ἀμφοτέροις ko se je obema ugodilo; b) dorastem, popolnoma se razvijem, sem (postanem) popoln NT.

τελειωτής, οῦ, ὁ (τελειόω) kdor dovršuje, dokončevalec, dopolnitelj, do-, izpolnjevalec NT.