Franja

ὅ-δε, ἥ-δε (dor. ἅ-δε), τό-δε (lat. hic) [dat. pl. τοῖσδε, ep. τοἰσδεσ(σ)ι, ion. τοισίδε] pron. demonstr. 1. osebe. 1. kraj. ta-le, to-le, ta (tukaj) tam, τίς ὅδε ἕπεται kdo sledi tukaj, ἥδε ἡ πόλις naše mesto, ὅδ' ἀνήρ = ἐγώ, ἐγὼ ὅδε jaz tukaj. 2. čas. sedanji, današnji; ἥδε ἡ ἡμέρα, današnji dan, τὰ νῦν τάδε ravno sedaj. 3. sledeči, naslednji ἀκούετε καὶ τάδε. 4. adv. a) τῇδε, dor. τᾷδε tako, tam, zato, na ta način; b) τόδε semkaj, zato; c) τοισίδε tako, s temi besedami; d) ἀπὸ (ἐκ) τοῦδε od sedaj, μέχρι τοῦδε dotlej, do tukaj.

οἷος 3 (gl. ὅς) kakšen, kakov, kakršen; pogosto se sloveni s: kakor οἷος δ' Ἄρης πόλεμόνδε μέτεισιν, lat. qualis; stoji 1. v relativnih stavkih in se nanaša na korelativa τοῖος, τοιοῦτος, τοιόσδε, ἀοιδοῦ τοίου, οἷος ὅδ' ἐστίν kakršen je ta; οὐ γὰρ που τοίους ἴδον ἀνέρας, οἷον kakor; demonstrativ se tudi izpušča στιβαρώτερον οὐκ ὀλίγον περ ἢ (τοῖον) οἵῳ Φαίηκες ἐδίσκεον; οὐδὲν οἷον τὸ αὐτὸν ἐρωτᾶν nič ni tako dobro, kakor = najbolje je, ga vprašati. – včasih se asimilira z odvisnim sklonom, na katerega se nanaša: γνόντες τοῖς οἵοις ἡμῖν καὶ ὑμῖν χαλεπὴν εἶναι δημοκρατίαν da je ljudem kakor smo mi in vi, ljudem naše in vaše vrste; χαριζόμενος οἵῳ σοὶ ἀνδρί = ἀνδρὶ τοιούτῳ, οἷος σὺ εἶ; πρὸς ἄνδρας τολμηροὺς οἵους καὶ Ἄθηναίους = οἷοι καὶ Ἀθηναῖοί εἰσιν. 2. v zavisnih vprašanjih: οἶσθα, οἷος ἐκεῖνος ἀνήρ, ὁρᾶτε δὴ ἐν οἵῳ (v kakšnem nevarnem položaju) ἐσμέν, σκέψαι δὲ οἵῳ ὄντι μοι περὶ σὲ οἷος ὢν περὶ ἐμὲ ἔπειτά μοι μέμφῃ pomisli, kakšen sem jaz proti tebi in ti proti meni in mi vendar očitaš. 3. pri vzkliku: kakšen, kako velik (dober, neznaten, grozen itd.): οἷον ἔργον δέδρακας! οἷον ἔχεις ἐπίμαστον ἀλήτην! οἷον δή νυ θεοὺς βροτοὶ αἰτιόωνται! kaj vse pač očitajo ljudje bogovom! 4. kavzalno = ὅτι τοιοῦτος: ἐμακάριζον τὴν μητέρα, οἵων τέκνων ἐκύρησε ker (da) je imela takšne otroke; οἷ' ἀγορεύεις = ὅτι τοιαῦτα ἀγορεύεις, οἷά μ' ἔοργας = ὅτι τοιαῦτα; včasih stoji οἷος dvakrat: οἷ' ἔργα δράσας οἷα λαγχάνει κακά = da ga je po takšnih činih zadela takšna nesreča. 5. z inf. = ὥστε = da (ako stoji ali se lahko dostavi v prejšnjem stavku τοιοῦτος) takšen da, sposoben, zmožen: δοκεῖ μοι τὸ πολὺ τῶν ἀνθρώπων οἷον ἕπεσθαι; Σωκράτης τοιοῦτος ἦν, οἷος μηδενὶ ἄλλῳ πείθεσθαι ἢ τῷ λόγῳ; καλόν ἐστιν ἡ ἐπιστήμη καὶ οἷον ἄρχειν τῶν ἀνθρώπων; λέγειν οἷός τ' ἀνήρ. – οἷός τέ εἰμι (z inf.) morem, zmorem, mogoče mi je, sem sposoben, οἷόν τέ ἐστι ali οἷά τέ ἐστι mogoče je, dovoljeno je, sme se storiti, οἷόν τε ὄν dasi je bilo mogoče. 6. ojačuje superlativ: kar (= ὥς); ἀπέχθειαι οἷαι χαλεπώταται; ὄντος πάγου οἵου δεινοτάτου; ἀφόρητος οἷος κρυμός (= θαυμαστὸς ὅσος) čudovito hud mraz; ὡς οἷόν τε μάλιστα kar najbolj. 7. adverb. a) οἵως (redko): οἷος ὢν οἵως ἔχεις kak junak si in kakšna je tvoja usoda!; b) οἷον, οἷα kakor (da bi), takorekoč, kakor n. pr., kakor, ker pač (οἷον δή), οἷον ἀστέρα tako svetlo kakor zvezdni utrinek; s pt. = ἅτε (navaja stvarni vzrok) ker pač; pri števnikih: blizu, približno οἷον δέκα στάδιοι.

προσ-απόλλῡμι, -λύω [intr. προσαπόλλυμαι, fut. προσαπολοῦμαι, aor. -απωλόμην, pf. -απόλωλα] 1. trans. zraven ali obenem še pogubljam, uničujem, morim, izgubljam. 2. intr. obenem tudi jaz poginem, propadem, se izgubim.

προσ-διαλέγομαι d. p. [aor. προσδιελέχθην] zraven se tudi jaz razgovarjam, udeležujem se tudi jaz pogovora, odgovarjam komu na vprašanje τινί.

προσ-συμβάλλομαι med. vrhu tega tudi jaz pripomorem k čemu τί.

πρότερος 3 [Et. iz prō-ter-, sor. πρό, nem. vorder] 1. kraj.: sprednji πόδες. 2. čas.: prejšnji, starejši, παῖδες otroci prvega zakona, οἱ πρότεροι predniki, junaki starodavnosti, τῇ προτέρῃ prejšnji dan, dan poprej, včeraj, ὁ πρότερος γενόμενος starejši; z gen. ali ἤ: ἐμέο πρότερος prej nego jaz, τῷ προτέρῳ ἔτει ἤ leto prej kakor; tako stoji pogosto adi., kjer bi v slovenščini pričakovali adv.: πρότερος ἢ ὑμεῖς ἐποιησάμην δικαστάς prej nego vi. 3. o dostojanstvu in vrednosti: odličnejši, boljši, vplivnejši, močnejši od koga τινός. 4. adv. πρότερον, τὸ πρότερον preje, poprej, prejšnjikrat, hitreje, laže, ὁ πρότερον = ὁ πρότερος, τὸ πρότερον τῶν ἀνδρῶν τούτων (prejšnji čas) pred temi možmi; πρότερον ἤ predno se veže kakor πρίν z inf., cj., ind. πρότερον ἢ βασιλεῦσαι, οὐ πρότερον … πρίν ἤ(ali ἢν μή) ne prej, dokler ne; προτέρω d(a)lje naprej, silneje, močneje.

συμ-μανθάνω učim se hkrati s kom, izvem s kom vred, navadim se; aor. συμμαθεῖν: οὐδεὶς τόπος ἐπίσταταί με συμμαθεῖν nobeden kraj ne ve o Ajantu, da bi tudi jaz mogel izvedeti, πάνυ ἡδὺ συμμαθόντι τὸ πῶμα ἦν za tistega, ki se je navadil.

συν-αρέσκει impers. kaj ugaja (je všeč) tudi meni, zadovoljen sem s čim, tudi jaz mislim to μοί.

συν-εθέλω hočem isto s kom, tudi jaz sem pripravljen, οἱ συνεθέλοντες somišljeniki.

συν-εισφέρω do-, prinašam, prispevam, tudi jaz kaj τί.

συν-επιτίθεμαι med. lotim se skupno s kom česa τῷ ἔργῳ, napadam s kom vred τινί; NT pritrjujem tudi jaz.

συν-εράω ljubim tudi jaz, vračam ljubezen.

συν-ευπάσχω (piše se tudi razstavljeno) imam tudi jaz hkrati dobiček ali korist, τινί od česa.

συν-ευπορέω podpiram tudi jaz s čim, pomagam s svojim premoženjem komu τινί τινος.

συν-οικτίζω pomilujem tudi jaz koga, žalujem tudi jaz za kom τινά.

συν-τρέχω 1. tečem skupno s kom, tečem hkrati tudi jaz, τίνι μόρῳ συντρέχει v kakšno smrt hiti? 2. skupaj tečem, stekam se κρατήρ, pren. δόξα; a) zbiram se, kopičim se νέφεα; b) združujem se, zlagam se, ujemam se εἰς τωὐτὸ αἱ γνῶμαι συνέδραμον; τοῖς κριταῖς zedinim se, dogovorim se o volitvi sodnikov, τῇδε τοῦτο συντρέχει sreča in radost hodita skupno; c) derem, drevim se proti komu, spopadem se εἰς χεῖρας.

выше komp. k высокий in высоко višji; više; nad; navzgor; zgoraj, prej;
в. всего najvišji;
он в. меня on je večji kot jaz;
это в. моих сил to presega moje moči;
как в. сказано kakor je zgoraj omenjeno

же, ж pa, pač; vendar;
тот же ravno isti;
он же ravno on;
так же ravno tako;
отвечайте же! odgovorite vendar!;
я ушёл, он же остался jaz sem odšel, on pa je ostal;
он тот же on je vedno isti;
тогда же ravno takrat;
всё же нехорошо это to pač ni lepo

жалеть pomilovati; obžalovati; žal biti; prizanašati; (lj.) ljubiti;
жалею, что не видел его žal mi je, da ga nisem videl;
ты меня не жалеешь jaz se ti ne smilim;
не жалея сил brez prizanašanja

жарить peči, pražiti; (lj.) močno kuriti; (pren.) vneto kaj delati;
солнце жарит sonce pripeka neusmiljeno;
ж. ведро за ведром hitro izlivati vedro za vedrom;
ж. на гармонии divje igrati na harmoniko;
я побегу, а вы жарьте за мной jaz stečem, vi pa jo urežite za mano