Franja

πόσος 3, ion. κόσος kolikšen? kako dolg(o)? kako daleč? koliko? πόσος τις kolik pač? ἐπὶ πόσῳ in πόσου za koliko? za kakšno ceno? πόσῳ pri komp. (za) koliko ? – adv. πόσον kako daleč od.

προ-άγω in med. (gl. ἄγω) I. trans. 1. naprej iz-, popeljem, vodim, ženem; dalje tiram, podim, odvedem, spravim, ὁ χρόνος προῆγεν αὐτόν čas ga je spravil naprej, postal je starejši. 2. pren. a) pripravljam, na-, priganjam koga do česa, izpodbujam, nagovarjam koga k čemu; zavajam, zapeljujem v kaj ἐπί τι, εἴς τι, κινδυνεύειν, εἰς γέλωτα spravljam v smeh, εἰς πράγματα v nevarnosti, φόβον poskusim strašilo; pass. vdam se čemu, εἰς φιλοποσίαν pijančevanju; b) pomikam naprej τὸ στράτευμα, povišujem, povzdigujem, εἰς τοῦτο προηγμένα τὰ πράγματα tako daleč je prišlo z državo, ἐς τοῦτό σφεα προηγάγοντο tako visoko so svojo moč povzdignili. II. intr. grem, hodim, pomikam se naprej, hodim spredaj pred kom τινά, τί NT; napredujem, grem predaleč; pt. προάγων prejšnji προφητεῖαιNT.

προ-ήκω (nav. s pf. pomenom) 1. pomeknil sem se naprej, napredoval sem, τὰ πράγματα ἐς τοῦτο προῆκε razmere (položaj) so tako daleč prišle. 2. sem pred kom, prekašam, nadkriljujem koga, τινί v čem.

προ-κάθημαι med., ion. -κατημαι 1. spredaj sedim, sem pred kom, sem na izpostavljenem mestu, πρὸ τῆς ἄλλης Ἑλλάδος bivam (tako daleč) pred ostalo Helado. 2. stojim pred kom v zaščito, varujem, branim, ščitim τινός.

προ-οράω in med. [gl. ὁράω; ion. praes. pt. προορέων, NT impf. med. προορώμην in προωρώμην] 1. naprej ali predse gledam, vidim pred seboj, v daljavi, od daleč, iz daljine zapazim τινά, τί. 2. naprej vidim, zapazim, spoznam, vem, slutim, vidim v bodočnost τί. 3. a) skrbim za koga, pazim na kaj τινός, oziram se na kaj τί; b) sem previden, imam pred očmi; c) premišljam, preudarjam.

πρόσω-θεν adv. od daleč, iz daljave.

προ-τείνω (gl. τείνω) 1. act. a) (predse) iztegujem, molim, (po)dajem χεῖρα, δεξιάν, razprostiram pred kom, ἱμᾶσί τινα (trdo) povežem z jermeni, ἐμαυτὸν μακρόν uležem se po dolgem; b) zastavljam, postavljam v nevarnost ψυχήν; c) nudim, predlagam, ponujam, obetam τί τινι; d) mamim, slepim s čim, πρόφασιν navedem vzrok, izgovarjam se s čim θεούς; λόγους kažem od daleč kot vado. 2. med. a) postavljam pred koga, kažem na ἔρωτα, navajam ἀνθρώπους, ponujam, predlagam διαλύσεις; b) zahtevam za sebe μισθόν.

προ-φαίνω [gl. φαίνω, pf. pass. 3 sg. προπέφανται, aor. pass. pt. προφανείς] I. act. tr. in pass. 1. (po)kažem, storim, da se kaj pokaže, spravljam na svetlo (na dan) τέρατα; σκέλη οὐρανῷ iztegujem, molim noge proti nebu; izrečem, izgovorim. 2. naprej na-, oznanjam, omenjam, razodevam, pomenim φάσμα, obetam, prorokujem τί τινι. II. act. intr. in med. z aor. pass. 1. od daleč sem viden, se po-, prikazujem, svetim, sijem σελήνη; jasno se pokažem, προπέφανται popolnoma svetlo (jasno) je, οὐδὲ προὐφαίνετ' ἰδέσθαι tudi ni bilo svetlo (da bi mogli videti). 2. nastanem, pridem na dan, pojavim se, προὐφάνη κτύπος se je zaslišal.

ῥῦμα, ατος, τό 1. (ἐρύω) tetiva, ἐκ τόξου ῥύματος kolikor doseže strel, za (na) streljaj (daleč). 2. (ῥύομαι) rešitev, zaščita, zavetje, obrana.

συχνός 3 [Et. iz τυκ-σνο-ς; tuq- od twe(n)g-, sor. σάττω iz twn̥q-jō] 1. pogosten, številen, nepretrgan, mnog, obilen, izdaten. 2. o prostoru: daljni, dolg, prostoren, širok. – adv. συχνόν daleč, v daljavi, v velikih presledkih. 3. čas.: mnog, dolg, neprestan, trajen, συχνὰς ἡμέρας več dni zaporedoma.

τείνω [Et. iz τένjω, lat. tendere, nem. dehnen. – Obl. fut. τενῶ, aor. ἔτεινα, pf. τέτακα, pass. pf. τέταμαι, aor. ἐτάθην, fut. ταθήσομαι, adi. verb. τατός, τατέος; med. fut. τενοῦμαι, aor. ἐτεινάμην; ep. aor. τεῖνα, pass. τάθην, plpf. τετάμην, du. τετάσθην]. A act. I. trans. 1. iz-, raztegnem, napenjam, napnem τόξον, natezam ἡνία, ναὸς πόδα, trdno privežem, obešam τὶ ἔκ τινος, βέλη ἐπί τινι mečem, streljam na; pren. ἶσον τείνω πολέμου τέλος enako (daleč od obeh) napnem ali raztegnem, postavim odločitev (izid) boja, sem nepristran, obema sem enako naklonjen; pos. a) βοήν, αὐδάν zaženem krik, kričim; b) λόγον εἴς τινα merim z besedo na koga. 2. razpenjam, raztegujem, razširjam, λαίλαπα vzdignem vihar, βίον dolgo živim; μακροὺς λόγους imam dolge govore, μακράν dolgo (obširno) govorim. II. intr. 1. stremim za čim ἄγαν, hitim πρός τι, ἄνω; ἐπί τινος grem nad koga. 2. razprostiram se, raztezam se εἴς τινα, segam do, zadevam, tičem se, letim na koga, nanašam se, merim na koga (kaj) πρός τινα (τι), ἐγγύς τι τείνω τινός sličen sem komu, ἑξῆς vlečem se, ležim v pravilnih vrstah. B pass. I. 1. a) sem raztegnjen ali napet ἱστία τέταται, τελαμῶνε, φάσγανον (napet sem in) visim, obešen sem; pren. μάχη ἐπὶ ἶσα τέτατο je bila enako napeta = neodločena, δρόμος ἵπποισι ἐτάθη konji so dirjali na vso moč, ὑσμίνη boj se začenja (se bije); b) napenjam se, trudim se, stremim za čim. 2. a) zleknem se, iztegnem se; pf. zleknjen sem, ležim (mrtev); b) razprostiram se νύξ, obračam se, εἴς τινα proti komu. C med. iztegujem svoje, χεῖρε razprostiram svoje roke.

τέλος¹, ους, τό [Et. iz qweles- iz kor. qwel, vrteti; prv. pomen: zvršitev, višek = konec; sor. τέλλω] 1. a) konec, meja, izid, sklep, konec življenja, smrt, τέλος ἔχω po meni je NT, mrtev sem, ἡ ἀρχὴ καὶ τὸ τέλος začetek in konec NT, εἰς τέλος τοῦ ζῆν ἀφικνέομαι dospem na rob življenja, πρὸς τέλος γόων ἀφικνέομαι neham tarnati, τέλος γίγνεται τῇ ἡμέρᾳ dan se bliža (nagiba) h koncu, ἡ θυσία τέλος εἶχεν daritev je bila končana; μύθων konec govora, οὐ τέλος ἵκεο μύθων nisi še vsega povedal (kar bi moral povedati); b) (določen) rok χρόνου, μισθοῖο čas plačila; c) cilj, namen, smoter; τῆς πίστεως namen vere NT, τέλος (χαριέστερον) početje, dejanje; θανάτοιο τέλος = θάνατος, slično γάμοιο, νόστοιο τέλος = γάμος, νόστος; d) adv. τέλος, τὸ τέλος končno, naposled, nazadnje, slednjič, εἰς τέλος naposled, do konca NT, διὰ τέλους neprestano, popolnoma. 2. a) do-, izvršitev, uresničenje, izpolnitev, odločitev, τέλος ἔχει τι izpolnjuje se kaj, ἐν ἐμοὶ τέλος γίγνεται v mojih rokah je odločitev, τούτου τέλος ἐν θεῷ ἐστίν o tem odločuje bog; τέλος τίθημι καλῶς srečno dokončam, τόσσον τέλος ἔχον do tod (tako daleč) so bili narejeni, τέλος μάχης γίγνεται bitka se konča, ἐς τέλος ἔρχομαί τινος dospem do konca, končam (μανίας rešim se blaznosti), τέλος ἐπιτίθημί τινι končam kaj, ὃ πᾶσι τοῖς προτέροις ἐπέθηκεν τέλος s čimer je vsa prejšnja dejanja prekosil, τέλος γίγνεται ἐπ' ἀρῇσιν kletve se izpolnijo; τέλος ποιοῦμαί τινος dovršim kaj; b) uspeh ὁδοῦ, zmaga πολέμοιο, posledica τῶν γενομένων, δίδωμι ἀγαθὸν τέλος podelim uspeh, ἶσον τείνω πολέμου τέλος postavim izid vojne od obeh enako daleč, podelim (obema) enako bojno srečo. 3. vrh(unec), višek, poglavitna stvar, τῶν παίδων popoln razvitek, popolnost, vzor, τοῦ τέλους ἅπτομαι dosežem vzor, αἱ ἐν τέλει γυναῖκες zakonske (omožene) žene; τέλος λαμβάνω dozorim (o žitu), ἥβης τέλος mladostna moč, moška zrelost. 4. (državna) služba, čast, dostojanstvo, oblast, moč, πρὶν τέλος τι τούτων ἔχει predno bi postali pogoji pravnomočni, τέλος ἔχω imam oblast, εἰς τέλος καθίσταμαι, ἐν τέλει γίγνομαι nastopim službo; pos. τὰ τέλη (ἔχοντες), οἱ ἐν τέλει ὄντες višje oblasti, gosposka, vlada, oblastniki, uradniki, vojni svet, οἱ μάλιστα ἐν τέλει najvišji uradniki. 5. a) davek, carina, mitnina NT; b) stroški, izdatki, τοῖς οἰκείοις (ἰδίοις) τέλεσσι na lastne stroške, τέλη λύειν (= λυσιτελεῖν) koristiti τινί; c) (obljubljeno) darilo, daritev, nagrada, ἔγκαρπα sadni darovi, πάγχαλκα τέλη bojna oprava sovražnika, ki se mora Zevsu darovati. 6. pl. posvečenje, posvetitev, svete skrivnosti (misteriji), verska slavnost, praznik, νυμφικά svečano venčanje.

τηλ-αυγής 2 (αὐγή) poet. daleč sveteč, daleč viden. – adv. τηλαυγῶς (βλέπω) bistro, jasno NT.

τῆλε [Et. ajol. πήλυι, sor. πάλαι, τέλος] adv. v daljavi, daleč, daleč od τινός, ἀπό, ἔκ τινος.

τηλε-κλειτός 3 (κλέω) τηλε-κλυτός 3 (κλύω) ep. (na) daleč sloveč, preslaven.

τηλέ-πορος 2 (πορεύομαι) poet. ki se na daleč razteza, daljen.

τηλε-σκόπος 2 (σκοπέω) kdor daleč gleda.

τηλε-φανής 2 (φαίνομαι) ep. poet. daleč viden, razločen, ki se (na) daleč razlega, sliši.

τηλό-θεν adv. (τῆλε) ep. poet. od daleč, iz daljave, τινός daleč od.

τηλό-θι adv. (τῆλε) ep. daleč od τινός.