Franja

στάχυς, υος, ὁ [Et. kor. ste(n)gh-, nem. Stange, Stengel, slov. stožje, stog] ep. klas, sad, zarod, otrok, γηγενής o Spartih, ki so vzrastli iz zemlje.

στεῦμαι med. [Et. got. stiurjan, pritrditi; stvn. stiura, nem. steuern, Steuer. – Obl. samo στεῦται, στεῦνται, στεῦ(ν)το] postavim se, stojim; nameravam, obetam, pretim, delam se, διψάων kakor da bi bil žejen; ἀκοῦσαι trdim, da sem slišal, εὐχόμενος pohvalim se.

σύ, ajol. in dor. τύ, ep. τῡ́νη, ojačeno σύγε, σύπερ pron. pers. 2 os. [Et. idevr. tu (tū), lat. tū, slov. ti, nem. du; acc. σέ iz τϝε; gen. σεῖο iz τϝεῖο; dat. σοί iz τϝοι; σός iz twos, tewos, lat tuus, slov. tvoj. – Obl. sg. gen. σοῦ (in enkl.), ion. ep. poet. σέο, σεῦ, σέθεν, σεῖο, σεῖ', τεοῖο; dat. σοί, dor. in ion. τοί, τεΐν; acc. σέ; (razen σύ, τύνη, σεῖο, τεοῖο, τεΐν so navedene oblike tudi enklitične); dual. nom. in acc. σφῶι, σφώ, gen. in dat. σφῶιν, σφῷν; pl. nom. ὑμεῖς, ep. ajol. ὔμμες, gen. ὑμῶν, ion. ὑμέων. ep. ὑμείων, dat. ὑμῖν, ep. poet. ὕμιν, ὗμιν, ajol. in ep. ὔμμι(ν), ὔμμ', acc. ὑμᾶς, ion. ὑμέας, ajol. in ep. ὔμμε] ti.

συχνός 3 [Et. iz τυκ-σνο-ς; tuq- od twe(n)g-, sor. σάττω iz twn̥q-jō] 1. pogosten, številen, nepretrgan, mnog, obilen, izdaten. 2. o prostoru: daljni, dolg, prostoren, širok. – adv. συχνόν daleč, v daljavi, v velikih presledkih. 3. čas.: mnog, dolg, neprestan, trajen, συχνὰς ἡμέρας več dni zaporedoma.

σφεῖς, neutr. ion. σφέα [Et. od se, lat. si-bi, slov. se-bi. – Obl. gen. σφῶν, ep. ion. σφέων, σφείων, dat. σφίσι(ν), ep. ion. poet. σφί(ν), σφ', acc. σφᾶς, ep. ion. poet. σφέας, σφάς, σφέ, σφ'; σφί(ν), σφέ, σφάς samo enklit.] pron. 3 osebe: 1. demonstr. = αὐτοί sami; Sof. O. C. 1490 je σφί = αὐτῷ. 2. reflex. = ἑαυτῶν itd.: sebe, sebi, se; kot indir. reflex. pa se prestavi: njih itd.; Il. 10. 398 = ὑμεῖς; pogosto v zvezi z αὐτοί.

τηλίκος 3 ep., τηλικόσδε, -ήδε, -όνδε τηλικ-οῦτος, τηλικαύτη, τηλικοῦτο(ν) [Et. iz τᾱ-λικ-ος od kaz. zaimka to-, lat. talis, slov. tolik] 1. tolik(šen), tako velik (važen, mogočen), tako majhen, τηλικοῦτον tako zelo. 2. tako star, v tej starosti, tako izkušen, tako mlad.

τοῖος 3, τοιόσδε 3 τοιοῦτος, τοιαύτη, τοιοῦτο(ν), okrepljeno τοιουτοσί tak, takšen, tale; pregnant. toliko star, tako lep, izvrsten, zal, okruten itd. ἔλεγον τοιάδε takole, ἐν τῷ τοιούτῳ v takih razmerah, τοιαῦτα taki slučaji (vzroki, odnošaji), ἐν τῷ τοιῷδε v teh razmerah, v takem položaju, κατὰ τοιόνδε na takšen način, takole, iz tega vzroka; τοῖος μέγας tako prostran (velik); adv. τοῖον tako zelo, (prav) tako, θαμὰ τοῖον tako pogosto, σιγῇ τοῖον prav tiho.

τόσος 3, ep. poet. τόσσος; τοσόσδε, τοσήδε, τοσόνδε, ep. τοσσόσδε 3; τοσοῦτος, τοσαύτη, τοσοῦτο(ν), ep. τοσσοῦτος, ojačeno τοσουτοσί, τοσαυτηί, τοσουτονί in τοσοσδί 3 tolik(šen) 1. tako velik, (dolg, širok, globok, močen), tako mogočen, tako star; tako obilen (mnogoštevilen). 2. pl. toliko, τρὶς τόσσοι trikrat toliko a) ravnotoliko, ἄλλους τοσούτους ravno toliko drugih; ἕτερον τοσόνδε ravno toliko; b) le (samo) toliko εἰπεῖν, τοσοίδε ὄντες le malo njih, tako malo njih; včasih odgovarja besedam ὅσος, ὅσοσπερ itd. 3. adv. a) ἐκ τοσοῦδε, ἐκ τόσου iz tolikšne daljave, od tako dolgega časa, od tega časa, tako dolgo, ἐν τοσούτῳ medtem, ἐς τοσόνδε, ἐς τοσοῦτον, ἐπὶ τοσοῦτον tako daleč, tako zelo, τοῦ χρόνου tako dolgo; b) τόσῳ, τοσῷδε, τοσούτῳ (nav. s komp.) toliko, za toliko, tem (več), ὅσῳ … τοσούτῳ čim … tem; c) τόσον, τοσ(σ)όνδε, τοσοῦτον tako zelo, tako daleč, tako dolgo, toliko, tem več (bolj), samo (le) toliko, tako malo; d) τοσούτῳ … ὅσῳ za toliko … kakor, οὐ τοσοῦτον … ὅσον ne tako zelo … kakor.

τράγος, ὁ [Et. prv. pomen: lizavec, od τρώγω, ἔτραγο-ν] kozel.

Τροία, ἡ, ion. Τροίη Troja 1. pokrajina (tudi Τρῳάς, ἡ)v severozapadnem delu Male Azije, tako imenovana po Erihtonijevem sinu (Τρώς, Τρωός); adi. Τρῳός 3 Trojev. 2. Τροία, Τροίη, Τρώων πόλις glavno mesto te dežele; adi. Τρωικός 3 in Τρῳός 3, ion. Τρώιος, fem. Τρωιάς, ἡ trojanski, Τρωιάς ἡ Trojanka; τὰ Τρωικά desetletna trojanska vojska. 3. adv. Τροίηθεν, ἀπὸ, Τροίηθε(ν) iz Troje, Τροίηνδε v Trojo.

φύω [Et. lat. sor. fui, futurus, slov. biti (iz by-ti), sem, bivati, nem. (ich) bin, bauen (stvn. būan), gršk. φύσις, φυτόν, φῦλον. – Obl. ῠ pred vok., ῡ pred kons.; fut. φῡ́σω, aor. ἔφῡσα, ep. impf. 3 sg. φύεν; intr. in med. φύομαι, fut. φῡ́σομαι, aor. ἔφῡν, cj. 3 sg. φύῃ, 3 pl. φύωσι, opt. φυίη, φύη, inf. φῦναι, pt. φῡ́ς, pf. πέφῡκα; ep. impf. med. φύοντο, aor. 3 sg. φῦ, 3 pl. ἔφῡν, redupl. aor. ἐπέφῡκον, pf. 3 pl. πεφῡ́κασι, πεφύᾱσι, pt. masc. πεφυῶτες, -ῶτας, fem. πεφυυῖα, plpf. πεφῡ́κεε(ν), NT pt. φυέν, fut. φυήσεσθαι]. I. act. 1. trans. storim, da kaj nastane, storim, da raste ali uspeva; povzročam, pripravljam πόνους τινί, ustvarjam, podelim φρένας τιvί; poganjam, rodim, donašam; ἄδηλα spravljam na dan, πώγωνα puščam si rasti brado, dobivam brado; γλώσσαν dobim, φρένας izpametujem se (Sof. El. 1463 postanem prevzeten), δόξαν napihnem se; ὁ φύσας oče, οἱ φύσαντες starši, ἡ ἡμέρα φύσει σε dan bo pokazal tvoj rod (kdo te je rodil). 2. intr. sem, postanem, rastem Il. I 149, NT Hebr. 12, 15. II. pass. 1. nastanem, rastem, rodim se, sem kakega rodu, izhajam od koga τινος, ἐκ, ἀπό τίνος, τὰ φυόμενα rastline, τὰ ἐκ τῆς γῆς φυόμενα zemeljski pridelki, μέγα πρᾶγμα velika nevarnost nastaja, ἔν τ' ἄρα οἱ φῦ χειρί stisnil mu je roko, ὀδὰξ ἐν χείλεσι vgriznem se v ustnice; aor. ἔφυν postal sem. 2. (pf. πέφυκα) sem od narave tak, sem sposoben za kaj, sem (bistroumen), οἱ τὰ σώματα πρὸς ὥραν (οἱ τὰς ψυχὰς πρὸς τὴν ἀρετὴν) εὖ πεφυκότες od narave bogato obdarjeni z lepimi telesi (z lepim dušami), οὕτως πεφυκότων v teh (takih) razmerah, ἄνθρωπος πεφυκώς človek, kakor je od narave ustvarjen, ὁ ἄνθρωπος πέφυκεν ὑπερφρονεῖν je po svoji naravi nagnjen k ošabnosti, πολὺ ῥᾷον ἔχοντας φυλάττειν ἢ κτήσασθαι πέφυκε πάντα naravno je, da je lažje; δένδρα πεφυκότα čvrsto ukoreninjena drevesa τὰ τοῖς ἵπποις πεφυκότα (ἡδέα) naravi konj (konjem) primerno.

ὡσπερ-αν-εί, ὡσπερ-εί adv. kakor (bi), kakor n. pr., takorekoč, prav kakor.

наряжать, дтиь

1. (na)lišpati, lepo oblačiti, obleči (nevesto);

2. odrejati, odrediti; določati, določiti;
н. на работу pošiljati na delo;
н. следствие odrediti preiskavo

какой-нибудь kateri koli, kakršen koli; neki;
какйе-н. 20 рублей kakih 20 rubljev;
хоть к. čeprav najmanjši, najslabši

набавлять, набавить doda(ja)ti, prida(ja)ti; povečati;
на дрова набавили drva so podražili;
н. цену več ponuditi (pri dražbi);
н. шагу pospešiti korak

набат m alarm, klic k pripravljenosti; plat zvona; poplah;
бить (ударить) в н. biti plat zvona

набивать, набить nabi(ja)ti (obroče, patrone); nabasati (žepe, pipo, želodec), (na)polniti; zabi(ja)ti (žeblje); utirati, utreti; natiskati (vzorce na tkanino); nastreljati; pobi(ja)ti;
н. кармин obogateti;
н. цены navijati cene;
н. руку (iz)uriti se v čem;
н. много дйчипа nastreljati mnogo divjadi;

набирать, набрать nabirati, nabrati; zb(i)rati; naje(ma)ti; sestavljati, sestaviti; poveč(ev)ati (hitrost); (po)staviti (za tisk);
н. в. армию jemati k vojakom;
н. номер telefonske številke obračati;
н. воды в рот trdovratno molčati;
н. в долг jemati na dolg;

набираться, набраться nab(i)rati se; nakopati si; dobi(va)ti; opi(ja)ti se;
н. духу opogumiti se;
н. ума postati pameten

набитый nabasan, natrpan;
н. обруч nabit obroč;
н. дурак popoln bedak