prae-vinciō -īre -vinxī -vinctum (prae in vincīre) prej ali spredaj zvez(ov)ati, prej (da(ja)ti) v spone (okove, verige), prej vkleniti (vklepati), prej vkovati, prej okovati: Ven., virgines, quae corporibus suspensis demortuae forent, ut hae omnes nudae cum eodem laqueo, quo essent praevinctae, efferrentur Gell.; metaf.: ferinis voluptatibus praevinctus Gell. v sponah naslade.
zakováti -ujem, zakuj -te, zakoval -a
1. okovati koga, baciti u bkove: zakovati koga v železje
2. zakovati, prikovati, pribiti: zakovati vrata
3. ukovati, potkivajući konja raniti ga, zabiti mu klinac u meso: zakovati konja; kovaču se včasih zakuje
armer [arme] verbe transitif oborožiti; opremiti; technique ojačiti, armirati
s'armer oborožiti se
armer les recrues oborožiti rekrute
armer un fusil napeti petelina pri puški
armer un canon nabiti top
armer le béton armirati beton
armer un navire opremiti ladjo
armer de fer okovati, ojačiti z železom
armer quelqu'un chevalier (histoire) poviteziti koga
armer quelqu'un contre un autre koga ščuvati k odporu proti komu drugemu
s'armer de tout son courage ves svoj pogum zbrati
s'armer de patience oborožiti se s potrpežljivostjo
circumclūdō -ere -clūsī -clūsum (circum in claudere)
1. (krog in krog) okleniti (oklepati), obda(ja)ti: parietes, qui circumcludunt porticus ambulationes Vitr., cornua argento c. C. okovati, si nubes solem circumcludent Plin.
2. sovražno obda(ja)ti, obkoliti (obkoljevati), zaje(ma)ti: cum aliquot cohortibus... Caesaris equites Auct. b. Hisp., circumcludi duobus exercitibus C. ali vallo Auct. b. Hisp., iniquitate loci circumclusus Suet.; pren.: Catilina consiliis, laboribus, periculis meis circumclusus Ci. zajet.
doubler [duble] verbe transitif podvojiti; preganiti; podložiti (obleko); iti, peljati (quelque chose mimo česa); automobilisme prehite(va)ti; figuré pomnožiti, ojačiti, zvišati; théâtre nadomeščati (v igri); film sinkronizirati; marine objadrati, pluti okoli; technique dublirati; typographie (pomotoma) dvojno staviti; verbe intransitif dvojno, dvakratno narasti, podvojiti se
doubler un acteur nadomestovati igralca
doubler une classe ponavljati razred
doubler en fer okovati z železom
doubler le pas podvojiti korak; figuré truditi se z večjo vnemo
doubler un cap objadrati rt
doubler une voiture prehiteti (drug) avto
défense de doubler! prehitevanje prepovedano!
doubler quelqu'un (familier) izdati koga
doubler de fourrure podložiti s krznom
doubler de valeur podvojiti se v vrednosti
mes impôts ont doublé davki so se mi podvojili
fīgō -ere, fīxī, fīxum (prim. gr. θήγω brusim, ostrim).
I.
1. pribiti, zabiti, pripeti, pritrditi, obesiti, v pass. tudi = tičati, sprijeti se, držati se česa: imbrices elavulis f. Ca., f. arma V., spoliis decorata est regia fixis O., piscis … nullos nisi fixus sentiat hamos O. če ne visi (ob trnku); pren.: illud maneat atque fixum sit Ci. bodi „pribito“ = naj drži kot pribito, malum se fixit Sen. ph. se je ukoreninilo. Kje? z abl. loci: saxis fixus asperis Enn., f. humo plantas V., arma thalamo fixa V., (naris) medio fixa palato O., arbor fixa cacumine montis O. ukoreninjeno; s praep.: aliquem in cruce Ci. (poklas. aliquem ali corpus alicuius cruci Plin., Q., Suet. ali in crucem Iust.) cuspidem in terra L., ramum in limine V., mentum ad guttura V., linguā ad mentum fixā O. ker se je jezik prijel brade, figitur in prato ancora O. tiči, alto sub aethere fixae stellae O., f. nummum in luto Pers.; pesn.: f. palum in parietem Pl. zabiti; metaf.: vestigia f. V. trdno korakati, stopati, toda: (Io) primo vestigia visu figit Val. Fl. obstane, fixus manebat V. obstal je (kakor pribit, kakor vkopan), ni se ganil z mesta, oscula f. poljube pritiskati na, poljubljati: Val. Fl., oscula dulcia figet V., gelidis in vultibus oscula figens O.; pesn. z dat.: peregrinae oscula terrae figit O., pedibus oscula f. Sil.; (o očeh) upreti v kaj: foculos (vultūs) in virgine zagledati se V., O., oculos in corpore Sil., lumen in humo O., lumina fixa tenere in vultu O.; s samim abl.: f. oculos solo V., lumina terrā O.; pesn. z dat.: prim.: fixus in silentium T. v molk zatopljen; pupulas cibo f. H.; poklas.: oculos in terram f. L., Sen. ph.; (o duhu)
a) vtisniti si (v srce), zapomniti si: f. aliquid perpetuo (adv.) animo Ci., illud fixum in animis vestris tenetote, vos … iudicaturos esse Ci. memoria vestris fixa mentibus Ci., mea dicta figite animis V., aliquid penitus animo f. T.;
b) svoje misli idr. obrniti na kaj: mentem … omnem in Milonis consulatu fixi Ci. ep.
2. occ.
a) javno pribiti, nabiti: f. tabulam immunitatis, tabulas, decretum, leges in Capitolio, caput legis in poste curiae, tabula fixa in Thermis Ci., fixum est in publicis monumentis testimonium dignitatis (meae) Ci., nec verba minacia fixo aere legebantur O., senatus consultum aere publico f. T.
b) (kot posvetilo ali znamenje zmage) obesiti, natakniti: arma in parietibus Ci., arma V., arma ad postem Herculis H., clipeum postibus adversis, sacra ad fastigia dona, dona Laurenti divo V., spolia O., spolia in postibus L., qui spolia ex hoste fixa domi haberent L.
c) (po)staviti, (z)graditi, (se)zidati, ustanoviti: alicui crucem, crucem in illo loco Ci., moenia O., sedem Cumis Iuv. ali domos T. trdno naseliti se, , revolubile saxum Sil., tropaca Fl., munimenta, praesidia Amm.; metaf.: nequitiae fige modum tuae H. = nekaj od …
II.
1. zabiti: dictator clavi figendi causā L. (najvišji oblastnik je vsako leto dne 13. 9. zabil letni žebelj v Jupitrovo kapelo (Iovis cella) na Kapitolu), f. in acumine dentes, ungues cervicibus, robora rostro O. aquilam humo T. caligas auro Iust. z zlatimi žeblji okovati.
2. zabosti, vbosti: mucrones in cive an in hoste figantur Ci. f. sub pectore taedas V. spiculum inter aures equi L. hoc (plumbum) dens in nympha Peneide fixit O. f. sagittam in medio crure Cu.; v pass.: harundo fixa sub aure O. tiči, lamina in gutture fixa est O. rezilo se je zabodlo v … , fixa sagitta, fixum telum V.; s samim abl.: figere mucronem tempore, iaculum tellure O.
3. prebosti, zadeti, ustreliti, streljati, raniti, pobiti, ubiti: viscera veribus, aliquem telo; cuspide, iaculo, cervam telis V. pectora telo O. hostes telis Auct. b. Alx. aliquem sagitta O., T. figar a sagitta O. capita ferarum sagittis Suet.; brez abl. instrumenti: f. cervas V. streljati, sub nube columbam, aliquem latus inter et ilia V. arcus figit omnia O. Gryneus figitur in lumina O. f. suem Mart.; occ.: f. mortem Sen. tr. ali vulnera Mart. zadati; pren. α) koga s čim zadeti, — zbosti: aliquem f. maledictis Ci. adversarios f. Ci. β) kaj z očmi prebosti, oči upreti v kaj: lumine terram Pers. torvo lumine domum Stat.
4. metaf. pridejati, vzdeti: nomen titulis Sil.
Kette, die, (-, -n) veriga, dünne, kleine: verižica; (Halskette) ogrlica; (Reihe) niz; von Personen: vrsta; Chemie, elektronische Datenverarbeitung zaporedje; Mathematik veriga; beim Weben: osnova; (Panzerkette) gosenica, gosenice; (Vogelkette) kita; an die Kette legen prikleniti, figurativ prikleniti (koga), omejiti (komu) svobodo; Ketten, pl , verige, okovi; in Ketten legen okovati v verige; die Ketten sprengen razgnati okove
koníca (peresa, orodja) nib; (igle, noža, svinčnika itd.) point; (zvonika, stolpa, strehe) spire
noževa koníca point of a knife
ptičje pero s črno koníco a blacktipped feather
opremiti, okovati s koníco kaj to tip something
zožiti (se) v koníco to spire
prometne koníce (figurativno) peak (traffic) hours pl, rush hour
želézo iron
kovano želézo wrought iron
lito želézo cast iron
mehko želézo soft iron
staro želézo scrap iron
surovo želézo pig iron, crude cast iron
valjano želézo rolled iron
zarjavelo želézo rusty iron
ležišče želéza iron deposits pl
rudnik želéza iron mine
profilno želézo section iron
dati med staro želézo (figurativno) to consign to the scrap heap
okovati z želézom to iron
imeti dvoje želéz v ognju (figurativno) to have two strings to one's bow
imeti več želéz v ognju to have several strings to one's bow, to have several irons in the fire
ima preveč želéz v ognju (figurativno) he has too many irons in the fire
kuj želézo, dokler je vroče! strike while the iron is hot!, make hay while the sun shines!
kujmo želézo dokler je vroče! let us strike while the iron is hot!, let us make hay while the sun shines!
vreči med staro želézo to throw away as useless, to scrap
обтягивать, обтянуть prevlačevati, prevleči; nategovati, nategniti;
о. колесо железом nabi(ja)ti železni obroč na kolo, okovati kolo