fortress2 [fɔ́:tris] prehodni glagol
zavarovati s trdnjavo
poetično ščititi, braniti
Zadetki iskanja
- guard2 [ga:d] prehodni glagol & neprehodni glagol (from, against)
stražiti, čuvati (se), varovati (se); braniti, ščititi; na straži stati; bedeti
guard your lips pazi na jezik - guardare
A) v. tr. (pres. guardo)
1. gledati:
guardare di traverso, storto, in cagnesco gledati postrani, sovražno
guardare di buon occhio prijazno, naklonjeno gledati
guardare di mal occhio gledati nenaklonjeno, sovražno
guardare con la coda dell'occhio gledati s kotičkom očesa, kradoma gledati
non guardare in faccia qcn. pren. delati se, kot da koga ne poznaš, gledati mimo koga
non guardare in faccia a nessuno pren. ne pogledati ne levo ne desno, ravnati odločno, nepristransko
guarda! guarda! glej, glej!
guarda che roba! glej no, kaj takega! (izraz presenečenja, razočaranja)
stare a guardare samo stati in gledati, neprizadeto gledati
che state a guardare? kaj pa vi stojite in gledate?
2. pazljivo gledati, opazovati:
guardare per il sottile biti malenkosten, dlakocepski
3. paziti (na), varovati, braniti:
Dio me ne guardi! bog me tega obvaruj
guardare a vista qcn. ne puščati koga izpred oči
B) v. intr.
1. gledati, paziti (na):
guardare ai fatti propri brigati se zase, za svoje zadeve
2. gledati, paziti, potruditi se:
guarda di studiare glej, da se boš učil
3. gledati proti, biti obrnjen proti:
le finestre guardano sulla piazza okna gledajo na trg
C) ➞ guardarsi v. rifl. (pres. mi guardo)
1. gledati se:
guardarsi allo specchio gledati se v zrcalu
2. vzdržati se, varovati se:
guardati dal ripetere simili calunnie glej, da ne boš ponavljal takih obrekovanj
guardati dalle lusinghe degli adulatori varuj se laskanja prilizovalcev
guardarsi ai fianchi pren. varovati si hrbet
3.
si guardano teneramente negli occhi nežno si gledata v oči
stare a guardarsi pren. stati križemrok
non guardarsi più pren. nič več se ne pogledati - halten (hielt, hat gehalten)
1. transitiv držati (sich se, an za), Technik pridrževati; (zurückhalten) zadrževati, zadržati, Wasser, Feuchtigkeit: držati, ohranjati, obdržati; Ruhe, Ordnung, Geschwindigkeit: vzdrževati; eine Stadt, Stellung Heerwesen, Militär držati, braniti; (aufbewahren) (gut) verschlossen usw.: hraniti; eine Sitzung, Rede, Messe, Dienstboten, Diät, sich eine Geliebte: imeti; Hochzeit halten poročiti se, Tiere: imeti, rediti; eine Ware: imeti (v asortimaju), prodajati (das halten wir nicht tega pri nas ne prodajamo) ; ravnati se (ich halte es so tako ravnam) , das kann man halten, wie man will tu človek lahko ravna, kot hoče; eine Behauptung, Festung: ubraniti, braniti; redno opravljati; Festtage halten redno praznovati; Mittagsschlaf halten redno spati po kosilu; sich halten držati se (an česa) , biti trajen; sich nicht halten lassen biti neubranljiv; sich eine Zeitung usw. halten biti naročen na; sich bereit halten biti pripravljen, biti v pripravljenosti; halten auf paziti na, gledati na; große Stücke auf jemanden halten veliko dati na koga/pričakovati od koga; halten für imeti za; halten von misliti o; nichts von etwas halten imeti slabo mnenje o, nasprotovati čemu; an sich halten obvladovati/obvladati se, dati kaj nase; an sich halten mit skopariti z; es (so) halten ravnati tako; es mit jemandem halten držati s kom; sich für sich/tapfer/gut halten držati se zase/hrabro/dobro
2. intransitiv ustaviti se, stati (der Zug hält hier 5 Minuten vlak stoji 5 minut)
3. gehalten sein in weiß usw.: biti v (belem); gehalten sein zu biti dolžan (kaj storiti)
4. Ausschau halten ogledovati/razgledovati se; Einzug halten vseliti se, priti v; Rast halten počivati, spočiti se; Wache halten biti na straži; sich schadlos halten odškodovati se; Treue halten biti/ostajati zvest - im-pediō -īre -īvī (-iī) -ītum (prim. en-pediō, com-pēs, pedica, gr. πέδη, nem. Fessel) pravzaprav „noge dati v spone“; od tod
1. (trdno) držati, (z)vezati, oplesti, omotati, omrežiti, vkleniti (vklepati), oviti: Pl., impediunt vincula nulla pedes O., illis crura impediit O., cervus retentus impeditis cornibus Ph., frenis impediuntur equi O. se obrzdajo; pesn.: cornua sertis impedienda O. oplesti, caput impedire myrto H., crus pellibus H. oviti, omotati; s čim? z abl. instrumenti, a pri Pl. tudi: se in plagas i.
2. metaf. v kaj zaplesti, zmešati: Ter., orbes orbibus V. prepletati, sin illud dicis, te impedies Ci. se zapletaš, haec mentio facta mentem dolore impedivit Ci., causam interrogationibus i. Ci. zmešati, zamotati.
3. narediti kak kraj nedostopen (nepristopen, nedohoden): plana … novo munimenti genere impedierant barbari Cu., saltum munitionibus i. L.; prim. impedītus 3.
4. zadrž(ev)ati, ovreti (ovirati) koga, preprečiti (preprečevati), braniti komu; abs.: omnia removentur, quae impediunt Ci., haec studia non impediunt foris Ci., impedit religio, tempus anni Ci., nihil impedio Ci. ne nasprotujem, ne branim, solutio impeditur Ci. zastaja; z obj. v acc.: ii non tam me impediunt quam adiuvant Ci., si te nihil impedit Ci., si quis impedisset reditum meum Ci., profectionem i. C., exercitum eadem fortuna, quae impediverat, expedivit L., aliquem in suo iure imp. C.; pass.: aliam sententiam se dicturum fuisse, nisi propinquitate impediretur Ci., impediri bello Poenos Cu. so zadržani … ; z dat. (analogno po obstare, impedimento esse): novitati non impedit vetus consuetudo Varr. ni v napoto; s čim? z abl. instrumenti: comitia auspiciis i. Ci., consules impediebantur lege Ci., omni morā senatus auctoritatem Ci., eius vox lacrimis impeditur Ci., narrare parantem impedit amplexu O. jo ovira pri pripovedovanju, ji brani pripovedovati, an nos conantīs servitutis vincla rumpere impediet? Ci. pri čem (ovirati)? od česa (zadrževati)? kaj (braniti)?; z abl.: eloquentia Hortensii me dicendo impediet Ci. mi bo branila govoriti, eum fugā i. T.; s praep.: ab delectatione omni negotiis impedimur Ci., eos potentia Scauri a vero bonoque impediebat S., se a suo munere i. Ci. Pogosteje s finalnim stavkom, ki je negativno izražen (kakor za glag. timendi): S., N., plura ne dicam, tuae me lacrimae impediunt Ci. mi branijo več (dalje) govoriti, (pravzaprav) me ovirajo (ker zahtevajo), da ne govorim, horum sententiam ne laudem, impedior Cn. Pompei triumphis Ci.; ne se ret. zamenjuje s quominus: S., N., Lucr., Sen. ph., formido tot viros impediat, quominus causam velint dicere Ci., impedior religione, quominus exponam Ci.; s quin: nequid impediare, quin … Corn.; z ut: sed se responsitando … ne impediat, ut … Ci.; redko stoji inf.: Lucr., O., mora pubem educere castris impedit V., pudor impedit me haec exquirere Ci.; na anakolutu sloni besedilo: rapiditate fluminis ad transeundum impediri Ci., nullius amicitiā ad pericula propulsanda impediri Ci. (pisatelj je imel pred očmi: non iuvari). — Od tod adj. pt. pf. impedītus 3 (gl. impedītus 3). - inter-pellō -āre -āvī -ātum (prim. com-pellō, appellō)
1. vmes govoriti, prekiniti (prekinjati) koga, v besedo seči (segati) komu, besedo (pre)sekati, ugovarjati komu: nihil te interpellabo, continentem orationem audire malo Ci., crebro dicentem i. C., loquentem ducem L., interpellando trahere tempus S., petisse ab eā, ne interpellaretur Suet.; occ.
a) kot (v) ugovor kaj navesti (navajati): illud dicet, quod interpellavit Hortensius Ci.
b) prositi koga za pojasnilo, nadlegovati ga s prošnjami (vprašanji), glušiti ga, dražiti koga, šikanirati, lotevati se koga ali česa: si quis exta spectantem te interpellet Cu., cum a Cebalino interpellatus sum Cu., ker mi je Cebalin ponujal, ne ream quidem interpellare desiit, „Ecquid paeniteret“ Suet., qui adiri interpellarique posset Suet. ki bi ga bilo mogoče preprositi, alium iudicem i. Suet. obrniti se na … , urbe egrediens, ne quis se interpellaret, edixerat Suet., litteris int. Suet., Cato saepius interpellatus in proposito perstitit Val. Max.; z acc. rei: idem nunc interpellor Ci. enako se zahteva zdaj od mene.
c) ponujati komu nesramno dejanje, nečistovanje, spolno zlorabiti, posiliti koga: stupro interpellato motus L., mulierem i. Paul., puellam Icti.
č) terjati koga za dolg: debitorem Icti.
2. metaf. (pre)trgati, prekiniti (prekinjati), ovreti (ovirati), motiti, zadrž(ev)ati, (z)motiti koga, (z)motiti komu kaj, zavreti (zavirati) kaj, odvrniti (odvračati), (u)braniti, preprečiti (preprečevati): poenam, dulcedinem irae L., silentium Cu., pacem, morem, incrementa urbis Iust., silentium Cu., (Pompeius) interpellatus adventu Caesaris C., id Philippi morte interpellatum est L., comitia i. L., in suo iure aliquem C., otium bello Cu., satietatem epularum ludis Cu., haec tota res interpellata bello refrixerat Ci., fortuna partam iam victoriam interpellat C., nisi abstinentiā interpellata sagina fuerit Iust., caloribus crebris interpellari Amm. oslabljen biti; tudi konkr.: saxum alveolum (specum) amnis interpellat Cu. zapira; s finalnim stavkom: tribuni interregem interpellant, ne senatus consultum fiat L., i., quo minus Brutus in Ci. ep.; aliquem numquam i., quin Matius in Ci. ep.; z inf.: quantum interpellet (ovira) inani ventre diem durare H. - krátiti krâtim, krâćāh -āše, krâćen -a
I.
1. krajšati: razgovor krati put; tuga krati život
2. krajšati si: pjesmom kratiti vrijeme, vreme
3. skrajševati: kratiti riječ, reč; kratiti jedra navt. skrajševati, zvijati jadra
4. sekati: kratiti drva
5. kratiti: kratiti komu prava
6. braniti: ne kratim da ideš
II. kratiti se
1. krajšati se
2. braniti se: oni su se kratili da iskažu božansko poštovanje carevoj osobi
3. krati mi se dah zastaja mi sapa, dih - laudō -āre -āvī -ātum (laus)
1. (po)hvaliti, proslaviti (proslavljati), (po)velič(ev)ati, hvaleč prizna(va)ti, odobriti (odobravati) (naspr. reprehendere, vituperare, accusare, culpare): laudari a laudato viro Naev. ap. Ci., quam rationem omnes non solum probant, sed etiam laudant Ci., laudantur exquisitissimis verbis legiones Ci., numquam satis laudari poterit philosophia Ci., Agesilaus … laudavit consilium eorum N., l. numen (sc. v pesmih) H., ubi haec severus te palam laudaveram H. ko sem bil pred teboj govoril … tako vzneseno, depositum laudas … pudorem H., prava laudantium sermo Sen. ph. hvalisanje, l. vocem suam, formam pietatem Suet., Cicero in Limone hactenus laudat (sc. Terentium) Suet., laudare aliquem ob ea, ob quae gratias agerem Plin. iun., l. coram in os (= gr. κατὰ στόμα ἐπαινεῖν) Ter. ali l. in faciem Lact. v obraz hvaliti; l. aliquem alicui (koga pred kom) Ter.; okrepljeno: l. aliquem ali aliquid laudibus Pl., Ci. na moč hvaliti, s pohvalami (s (po)hvalo) (po)velič(ev)ati; z in z abl. personae: id maxime in Agrippina laudare, quod (da) Germanici nepotem secum traheret T.; z in z abl. rei (pri čem, zaradi (zastran) česa): in quo tuum consilium nemo potest non maxime laudare Ci. ep., ut ad peiora iuvenes laude ducuntur, ita laudari in malis malent Q.; v pass. z gr. dat. personae: viris laudata est Ci. ep., Lucifer … laudatur Veneri Sil., Germanicus cunctis laudatus T.; pass. laudor z inf.: extinxisse nefas tamen et sumpsisse merentīs laudabor poenas V.; abs.: abi, laudo ali samo laudo Pl., Ter. dobro si opravil! dobro! prav tako!
2. occ.
a) obtožencu da(ja)ti ugodno pričevanje, zagovarjati, braniti ga: Ci. ep., Asc.
b) govoriti komu pogrebni (nagrobni) govor: Plin. iun., quem (sc. P. Africanum) cum supremo eius die Maximus laudaret, gratias egit dis immortalibus, quod … Ci., l. aliquem scripto meo (po mojem osnutku) Ci. ep., aliquem e more pro rostris l. Suet., aliquem pro contione l. Suet., laudatum corpus in foro positum, laudatum corpus sepultum est Aur.
c) pesn. = koga blagrovati, komu zavidati (kaj): agricolam laudat leti iuris peritus H.; z objektnim gen. (zaradi česa): laudabat leti iuvenem Sil.
d) kako zdravilo hvaleč odobravati, priporočati: aliquid ad aliquid Plin., apri … cerebrum contra eas (sc. serpentes) laudatur Plin.
3. koga hvaleč (pohvalno) imenovati, omeniti (omenjati), navesti (navajati): aliquem testem Pl., Cod. I., quem rerum Romanarum auctorem laudare possum religiosissimum Ci., quem enim auctorem de illo (sc. Socrate) locupletiorem Platone laudare possumus? Ci., laudare significat prisca lingua nominare appellareque; sic auctor laudari dicitur, quod est nominari Gell. — Od tod
1. adj. gerundiv laudandus 3 hvalevreden, vreden slave, vreden vsega priznanja, častivreden, pohvalen: cuius ratio etsi non valuit, tamen magnopere est laudanda V., laudande sol H., scis … istos, ut non laudandos, sic tamen esse iocos O., laudandus et ille, qui tertium consulatum meruit Plin. iun.; z abl.: armis vel rastris laudande Camers Sil.; z gen. (zaradi česa): laudande laborum Sil., vitae laudandus opacae Sil.; subst.: laudanda -ōrum, n hvalevredna dejanja: Plin. iun.
2. adj. pt. pf. laudātus 3 (po)hvaljen, (po)hvalen, hvalevreden, častivreden, (pro)slavljen, vreden slave, slaven, lep, izvrsten: vir l. Ci. ep., l. artes Ci., facies, vultus, pavo, signa O., vox Suet., saccharon laudatius India (sc. fert) Plin., quanto maiora auctioraque sunt, multo etiam tanto laudatiora sunt Gell., quae laudatissima formae dote fuit virgo O., e Caedicio campo laudatissimus (sc. caseus), feniculum laudatissimum, sampsuchum laudatissimum Plin. - maintain [meintéin] prehodni glagol
obdržati, obvarovati, ohraniti (stanje, dober glas itd.); vzdrževati, streči, skrbeti za (stroj, družino itd.); trditi (that da)
braniti, podpirati (koga, mnenje, pravico); vztrajati (na zahtevi)
pravno začeti tožbo; koga protizakonito podpirati
ekonomija obdržati ceno (blagu)
to maintain one's ground vztrajati na svojem stališču - mantenere*
A) v. tr. (pres. mantēngo)
1. obdržati; ohraniti, ohranjati:
il freddo mantiene intatti i cibi mraz ohranja živila
2. hraniti, vzdrževati:
mantenere la famiglia vzdrževati družino
3. braniti; podpreti, podpirati
4. izpolniti, izpolnjevati; spoštovati:
mantenere la parola držati besedo
B) ➞ mantenersi v. rifl. (pres. mi mantēngo)
1. hraniti se
2. obdržati se
3. ohraniti se, ostajati, obdržati se:
il cambio del marco si mantiene inalterato tečaj marke ostaja nespremenjen - medeor -ērī, pf. nadomešča sānāvī
1. (po)zdraviti, ozdraviti (ozdravljati), vráčiti; nav. z dat.: morbo Ci., vulneribus Ci., Cels., Plin., vino veteri morbo Formula vetus ap. Varr., oculis aut vulneribus Q., dolori dentium Plin. (o)lajšati, pregnati, auribus, homini Plin.; preg.: cum capiti Sex. Rosci mederi debeam, reduviam curem Ci. (gl. reduvia); redko z acc. ali s praep.: m. vulnus, vitia Vitr., ut medendis corporibus animi multo prius militum imperatori reconciliarentur L., aquae salubritate medendisque corporibus nobiles Vell., m. contra ictūs serpentium Plin.; abs.: Plin., usus medendi V., ratio medendi Suet., ars medendi O., Sen. ph. ali scientia medendi Cels., Aur. zdravilstvo; subst. pt. pr. medentēs zdravilci, zdravniki; pass.: ut ex vino stomachi dolor medeatur Hier.
2. metaf.
a) pomoči (pomagati), na pomoč priti (priteči), priskočiti: rei publicae adflictae Ci., animo polluto Sen. tr.
b) (o)zdraviti = pomoči (pomagati), (u)braniti, odvrniti (odvračati), ustaviti (ustavljati), preprečiti (preprečevati); z dat.: malo, incommodis omnium, religioni, stultis Ci., inopiae rei frumentariae C., timori O., nostro medere labori O. olajšaj, cum satietati tum ignorantiae lectorum N., invidiae S., vitiis Plin. iun., conserere verba medentia Stat.; z acc.: quas (cupiditates) mederi possis Ter.; abs.: violentia aegrescit medendo V.; pass. impers.: ut huic vitio medeatur Vitr. - mezquinar ameriška španščina skopo ali pičlo odmeriti; braniti
- mūniō (stlat. moeniō) -īre -īvī (-iī) -ītum (moene, moenia)
1. (z)graditi, (se)zidati: magna moenis moenia Pl., oppida H. trdna mesta, trdnjave graditi, Albam V.; abs. (se)zidati zidove, (s)kopati okope, narediti (delati) nasipe: undique, quod idoneum ad muniendum putarent, congererent N., milites, qui muniendi gratiā vallum petierant Auct. b. Afr.; subst. mūnientēs -ium, m okopniki, kopači (graditelji) okopov, zidarji: L.
2. occ. pot (stezo, cesto) narediti (delati), utrditi (utrjevati), (z)graditi, utreti (utirati), (iz)krčiti: itinera muniit N., Appius Caecus viam munivit Ci., rupem L. pečino narediti prehodno; abs.: muniendo fessi homines L.; metaf.: haec omnia tibi recusandi viam muniebant Ci., m. sibi viam ad stuprum Ci., munita ad consulatum via Ci., aditum sibi aliis sceleribus ante munivit Ci.
3. utrditi (utrjevati), ograditi (ograjevati), obda(ja)ti z okopi, zagraditi (zagrajevati), vkopa(va)ti, (za)varovati: arcem, palatium N., locum castellis N., castra vallo fossāque C., vallo hiberna C., locum muro C., omnia maceriā muniuntur Plin. iun., turris festa et munita ab (zoper) omni hostium ictu C.; metaf. zavarovati, obvarovati, ohraniti (ohranjati), pokri(va)ti, prekri(va)ti, (za)ščititi, zakloniti (zaklanjati), zasloniti (zaslanjati), braniti: domum praesidiis Ci., se ligneis moenibus N., Alpibus Italiam munierat natura Ci., naturā loci muniebatur oppidum C., munito agmine incedere S., hortum ab (pred) incursu hominum m. Cu., quae (sc. herbescens viriditas) contra avium minorum morsus munitur vallo aristarum Ci., hieme quaternis tunicis et tibialibus muniebatur (med.) Suet. se je odeval, se je oblačil, hunc locum munio Pl. zavarujem se s te strani, m. latus a domesticis hostibus Cu., imperium N., multorum se benevolentiā tueri et munire Ci., m. se contra perfidum Ci., munio me ad haec tempora Ci., muniri adversus fraudes Plin., nullius pudicia contra tuam cupiditatem munita est Ci., suam meretriculis muniendis rem cogere Pl. za oskrbo vlačug. — Od tod adj. pt. pf. mūnītus (stlat. moenītus) 3, adv. komp. mūnītius (Varr.)
1. utrjen: latera munitiora Cu., castella altiora ac munitiora L., et loci naturā et manu munitissima castra C.; subst. n. pl.: per munita exercitum ducere L. po utrjenih (izkrčenih) poteh, munita viaï Lucr. ograja zob (kot gr. ἕρκος ὀδόντων) ustnice.
2. metaf. zavarovan, obvarovan, zaščiten, varen: bonorum praesidio munitus Ci., nihil tam munitum (sc. est) Ci., se munitiorem ad vitam tuendum fore Ci.
Opomba: Sinkop. impf. munibat: Ps.-V. (Moret.), munibant: Ap.; fut. I munibis: Veg. - ob-strepō -ere -puī (ob in strepere)
1. (za)šumeti ob (pri) čem, na(s)proti (za)šumeti, nasproti (za)doneti, (za)vršati, (o)glasiti se, oglasiti (oglašati) se, (za)hrumeti, hrupeti: O., Suet., obstrepit avis Sen. tr. poje pri tem, obstrepentes venti Cu. nasproti vršeči, nihil sensere obstrepente pluvia L. zaradi šumečega (peliskajočega) dežja, fremitus obstrepit totā contione Cu.; z dat.: o. portis L. hrumeti ob vratih, mare Bais obstrepit H. buči ob bajskih obalah, matutinis obstrepit alitibus Pr. kriči kakor za stavo s petelini; pass. (trans.): locus, si non obstreperatur aquis O. ko bi okrog njega ne šumelo vodovje; tako tudi pren.: quae in Cn. Pompeium … congesta sunt … fremitu invidiae … obstrepuntur Val. Max.
2. occ.
a) napasti (napadati), (o)glušiti: irritis precibus surdas principis aures Plin. iun.
b) kakega govornika s hrupom (z)motiti, prevpiti, preseka(va)ti, ustaviti (ustavljati) komu besedo (govor), seči (segati) komu v besedo: Q., Tib. idr., obstrepunt subinde cuncti Hermolao Cu., alter alteri obstrepere L., obstrepere omnes, hostem atque parricidam vocare S.; brezos.: eos contio audit; decemviro obstrepitur L.; pass. (trans.): eius modi res … obstrepi clamore militum videntur Ci.
c) ovreti (ovirati), na poti (v napoto) biti, (u)braniti, preprečiti (preprečevati) komu, delati (narediti) komu težave, napasti (napadati) koga: Plin., Sen. tr., Gell., Fl., o. alicui litteris Ci., conscientiā obstrepente dormire non possunt Cu. - ob-tegō -ere -tēxī -tēctum (ob in tegere)
1. pokri(va)ti, zakri(va)ti, skri(va)ti: Col., Sil., Suet. idr., linguā bubulā obtegito Ca., o. vehiculum pellibus Cu., vestimentis porcellum Ph., domas arboribus obtecta V. skrita za drevjem; metaf. prikri(va)ti, zakri(va)ti, pritajiti (pritajevati): Sil., Aur., Suet., errata Pl. lepoti(či)ti, olepševati, scelera verbis T., divina humanaque T. prikrivati, skrivati, turpitudinem adulescentiae obscuritate o. Ci., veritas non obtecta praestigiis Amm.; adj. pt. pr.: sui obtegens T. vase zaprt (= redkobeseden).
2. braneč kriti, (u)braniti, (za)ščititi, (za)varovati: o. eam partem castrorum vineis C., armis militum obtectus C.; metaf.: meliorum precibus obtectus T. obvarovan (zaščiten) po priprošnjah boljših. - ob-umbrō -āre -āvī -ātum (ob in umbrāre)
1. senčiti, obsenčiti (obsenčevati), zasenčiti (zasenčevati): V., Cu., Iust. idr., coma plurima umeros, ut lucus, obumbrat O., o. sibi Plin. senco si delati; occ. (po)temniti, zatemniti (zatemnjevati): obumbrant aethera telis V., nubes solem obumbrant Plin.
2. metaf.
a) (po)temniti, zatemniti (zatemnjevati): sensus Q., honestissimis sensibus res turpes Arn., numquam obscura (nepomembna, neimenitna) nomina, etiam si aliquando obumbrentur T.; preg.: sapientia vino obumbratur Plin. vino zamegli razum.
b) na lahno pokri(va)ti, prekri(va)ti, zakri(va)ti: non obumbrato vel obtecto calvitio Ap., obumbrata germina Pall.
c) prikri(va)ti, skri(va)ti, pritajiti (pritajevati), (o)lepotičiti, olepš(ev)ati, izgovarjati: Amm., erroris sub imagine crimen obumbres O., nec ullus error, qui facti crimen obumbret, erit O., simulationem lacrimis Petr.
d) braniti, ščititi: (sc. Turnum) magnum reginae nomen obumbrat V. - oc-currō -ere -currī (redko occucurrī: Ph., pri Pl. in Sen. ph. dvomno) -cursum
1. nasproti (pri)teči, (pri)hiteti, sreč(ev)ati, naleteti (naletavati) na koga, zade(va)ti na koga: obviam alicui Pl., L., Iust. idr., ad Aeginam Caesari occurrit C., equites hostibus occurrebant C.; abs.: Pl., Iuv., Suet., rex Anius occurrit V. hiti na(s)proti, si occurri, rides H., eo occurrere (hiteti) et auxilium ferre C., occurritur (sc. mihi) Ci. ep.; s stvarnim subj. = priti (prihajati), stopiti (stopati) na pot, prikaz(ov)ati se, pojaviti (pojavljati) se, nahajati se, biti (stati, ležati) pred čim: nulla arbor occurrit Cu., eadem figura in litore occurrisse narratur Plin. iun., in asperis locis silex … occurrebat L., quadrigae inter se occurrentes Cu. srečavajoče se, apud Elegeam occurrit ei (sc. Euphrati) Taurus mons Plin., quem locum occurrens Terinaeus sinus paeninsulam efficit Plin., abruptā quā plurimus arce Cithaeron occurrit caelo Stat.; occ.
a) iz vljudnosti in spoštljivosti komu iti (priti, prihajati) na(s)proti: Alexandro, filiis Cu., turba occurrentium prosequentiumque Suet.
b) sovražno komu na(s)proti iti, iti nad koga, pomikati se proti komu, udariti na koga, napasti (napadati) koga: obvius adversoque occurrit V., o. Dareo Cu., armatis C., duabus legionibus C., eques ab tergo occurrendo L., statim castris exeundum et occurrendum esse C.; brezos.: ad undecimum lapidem occursum est L.
2. priti k čemu, kam, prispeti, dospeti, udeležiti (udeleževati) se česa, prisostvovati, biti navzoč pri čem, biti pri (v) čem: Val. Max., o. ad tempus Ci., paulo serius ad praedictam cenae horam Suet., ut concilio occurrerent legati, iter accelerarunt L., o. negotiis Ci., comitiis, neutri proelio L., ne graviori bello occurreret C. da ne bi zabredel v še hujšo vojno, da se ne bi zapletel v še hujšo vojno, o. ad id concilium L.; abs.: occurrite! Pl.
3. metaf.
a) na(s)proti stopiti (stopati), nasprotovati, del(ov)ati proti, upreti (upirati) se komu, čemu, izpodbi(ja)ti koga, kaj: eius consiliis occurri atque obstiti Ci., res vera occurrit falsae rationi Lucr., imprudenti fortuna occurrit Pr.; occ. α) preprečiti (preprečevati), (u)braniti kaj, pomagati komu, čemu, odvrniti (odvračati), (u)braniti komu (kaj, da ne), ustaviti (ustavljati) kaj, na pomoč priti (prihajati): utrique rei occurram V., sentio occurrendum esse satietati vestrae Ci., o. dolori Sen. ph., venienti morbo Pers., inflationibus Plin., vitio Plin. iun., incendio Cu., supplicibus Ci., alicui suppetias Auct. b. Afr.; brezos.: fatigatis occursum est Iust., ne potentia inimicorum oppressisse videretur, occursum est Val. Max. β) o govorniku odgovoriti (odgovarjati), prigovoriti (prigovarjati), ugovarjati, odvrniti: Q., Suet. idr., dictis alicui V., alicuius orationi T.; brezos.: occurreretur, sicut occursum est Ci., occurritur nobis a doctis Ci.; o stvari na(s)proti stopiti (stopati), ovreti (ovirati), biti v nasprotju s čim, predstavljati možno nasprotje ali možen ugovor: quid occurrat, non videtis Ci.
b) stopiti (stopati) pred (telesne ali duševne) oči, ponuditi (ponujati) se, komu na misel (na pamet, v glavo) pri(haja)ti: oculis L., O., Cu., Col., o. animo Ci., cogitationi Plin. = in mentem Ci. = memoriae Iust. = memoria Cu., pa tudi samo occurrere Ci. na misel priti (prihajati), occursuram ei extemplo domesticorum funerum memoriam L., alicui desiderium quietis occurrit Cu. koga obide (obhaja), tu occurrebas Ci.; z neodvisnim govorom: occurrit illud: „ne Clodius quidem cogitavit?“ Ci.; z ACI: Ci., Cu., utrisque ad animum occurrit, quod … T.; s predik. adj. ali subst. = kazati se, zdeti se, dozdevati se, zazdeti se: sic dulcis amicis occurram H., mihi tu occurrebas dignus eo munere Ci., ne cui de liberis cogitanti dirum omen occurram Sen. rh.; prim.: mihi multo difficilior occurrit (zdi se mi) cogitatio Ci.
c) occurrit z inf. = primerno je: occurrit dicere aliqua de magicis (sc. herbis) Plin.
d) v delež priti: sin doctus illis occurret labor Ph. tj. če naleti na tiste sodnike. - patrocinar varovati, braniti, zagovarjati (idejo)
patrocinar una fiesta prevzeti pokroviteljstvo nad slavnostjo - patrocinare v. tr. (pres. patrocino)
1. pravo braniti, zastopati
2. ekst. braniti; podpreti, podpirati:
patrocinare la candidatura di qcn. podpirati kandidaturo nekoga - patrōcinor -ārī -ātus sum (patrōcinium) varovati, ščititi, braniti, zastopati koga, (po)nuditi, omogočiti (omogočati), da(ja)ti komu zaščito (varstvo, pomoč) Ter., T. (Dial.), Q., Auct. b. Hisp., Plin., Icti., Lact. idr.
Opomba: Pt. pf. patrocinatus s pass. pomenom: Tert.