Franja

ἀρέσκω [Et. kor. ἀρ "spojiti, zložiti, ugoditi". – Obl. fut. ἀρέσω, -ομαι, aor. ἤρεσα, -άμην, ep. ἀρεσσάμην, pass. ἠρέσθην]. I. act. a) popravim, poravnam, povračam; b) zadovoljim, ublažim koga τινά τινι, pomirim, zadostim, ustrežem, sitim; c) dopadam, ugajam, ἀρέσκει μοι všeč mi je, zadovoljen sem; ἀρέσκον ugodno, prijetno; d) NT živim po božji volji. II. med. a) popravim kaj zase τί, zopet poravnam; b) spravim, pomirim koga s kom τινί, pogodim, spravim se s kom. III. pass. a) zadovoljen sem s čim, dopade mi kaj; b) všeč sem, dopadam.

ἀρκέω [Et. kor. areq, lat. arceo, arx, arcanus, Orcus, nem. Riegel, gršk. še ἄρκος. – Obl. fut. ἀρκέσω, aor. ἤρκεσα, -άμην, pass. ἠρκέσθην]. I. act. 1. odbijam, odvračam, abs., τί τινι kaj od koga, τὸ μὴ θανεῖν. 2. pomagam, koristim τινί. 3. a) impers. zadostuje, zadošča, dosti je τινί, inf., ὅτι, ἐάν; ἀρκῶν dovoljen, τὰ ἀρκοῦντα ἔχω imam potreben živež, τῶν ἀρκούντων περιττὰ κτῶμαι imam več nego potrebujem; εὐωχία obilna; b) person. imam moč, kos sem čemu, premorem, izvršujem ἔργα, οὐκ ἔτι ἀρκῶ ne morem več prenašati; ἀρκέσω θνῄσκουσα dosti bo, da jaz umrjem, ἐπὶ πλεῖστον zdržim, prestanem. II. pass. zadovoljim se s čim τινί.

ἁρμόττω, ep. poet. ἁρμόζω (ἁρμός) [fut. ἁρμόσω, -ομαι, aor. ἥρμοσα, -άμην; pf. ἥρμοκα, pf. med. in pass. ἥρμοσμαι, aor. pass. ἡρμόσθην, fut. ἁρμοσθήσομαι; ion. pf. ἅρμοσμαι, adi. verb. ἁρμοστός, έος] I. act. 1. trans. a) zložim, spojim, sklopim, spahnem, pritaknem, primerim, ἐν ἄρκυσι vklenem; βάσιν βάσει hodim oprezno; b) zaročim, (o)možim; c) zapovedujem, urejam, upravljam; d) uglasim. 2. intr. a) zlagam se, sem primeren, spodoben; b) prilegam se, podajam se, dobro stojim θώρηξ; impers. spodobi se, primerno je; pt. ἁρμόζων primeren, priležen. II. med. 1. zlagam, gradim si; zaročim se, oženim se, vzamem za ženo τινά. 2. ubiram, uglasim λύραν. 3. ravnam se po čem πρός τι.

ἀρῠ́ω, at. ἀρύτω, ion. ἀρύσσω [aor. ἤρῠσα, -άμην] 1. act. zajemam, črpam. 2. med. zajemam (črpam) zase, (ἀπό) τινος od zaloge, pridobivam si.

δύω¹ (ῡ at., ῠ ep.) [fut. δῡ́σω, aor. ἔδῡσα, -άμην, ep. ἐδύσετο, pf. δέδῠκα, pass. pf. δέδῠμαι, aor. ἐδῠ́θην; intr. δύομαι, δῡ́σομαι, aor. ἔδῡν, δῦναι, pf. δέδῡκα; vzpor. obl. δύνω (samo prez. in impf.); ep. aor. ind. 3. sg. δῦ, iter. δύσκε, cj. δύω, ῃς, ῃ, opt. δύη in δῦμεν, inf. δύμεναι, imper. δύσεο, pt. δυσόμενος] 1. trans. a) potopim, pogreznem ναῦν; b) oblačim, oborožujem τεύχεα. 2. intr. a) potopim se, pogreznem se, grem, stopim, vderem v kaj, pomešam se (grem) med kaj τί, εἴσω, εἰς, κατὰ κῦμα, κατὰ σπείους, ὑπό, πρός τι, γαῖαν grem pod zemljo, umrjem; κάματος γυῖα utrujenost je prevzela, se je polastila udov, δῦ μιν Ἄρης bojaželjnost ga je navdala, slično: ἄχος ἔδυ κραδίην, χόλος ἔδυ μιν, δύσεν εἰς Αἴαντα skril se je za Ajanta; b) oblačim se v kaj, odevam se s čim, zavijam se v kaj, denem nase, ἀλκήν oborožim se, opašem se z močjo; c) zaidem, zahajam (o solncu in zvezdah); Hom. rabi v tem pomenu tudi pt. pr. act. δύων.

ἐνεδρεύω [aor. ἐνήδρευσα, -άμην, pf. pass. ἐνηδρευμένος, aor. ἐνηδρεύθην, fut. med. s pas. pom.] 1. act. ležim v zasedi, prežim na koga, zalezujem τινά. 2. med. = act.

ἕννῡμι [Et. iz ϝεσ-νυμι, kor. w-es "oble-či", lat. ves-tis. – Obl. v prozi samo v sestavljenkah; ep. poet. fut. ἕσσω, ἕσω, aor. ἕσσα, ἕσα, med. ἑσ(σ)άμην, ἑεσσάμην, pf. ἕσμαι, ἕσσαι, ἕσται in εἷμαι, pt. εἱμένος, plpf. ἕσμην, ἕσσο, ἕστο in ἕεστο, εἷτο, du. ἕσθην, 3 pl. εἵατο]. 1. act. ep. ogrinjam, odevam, oblačim koga s čim τινά τι. 2. med. in pass. oblačim si kaj, oblačim se, opravljam se; pf. oblečen, odet, zavit sem v kaj τί, εἵματα; λάινον χιτῶνα oblečem si kamenit plašč = kamenjajo me; ἀσπίδας zakrijem se s ščiti, ἀλκήν navdam se (opašem se) s pogumom, sem zelo hraber; χαλκῷ okovan z medjo, νεφέλην ogrnem se v, σκότον oblečen sem v temo = sem mrtev.

ἐπι-χέω [gl. χέω; ep. aor. ἐπέχευα, -άμην; pass. aor. ἐπεχύθην in med. ἐπέχυντο] 1. act. prilivam τινί τι, izlivam črez kaj, polivam z vodo, sipljem na kaj, ὕπνον τινί pošiljam na koga, ἀνέμων ἀϋτμένα vzbujam piš vetrov, δούρατα mečem kopja. 2. med. nasipljem sebi ali nase ὕλην; βέλεα mečem strele na koga, streljam na koga. 3. pass. privrem, vrem skupaj, prihrumim, razlivam se, τινί črez kaj.

ἐρύομαι, ep. ion. εἰρύομαι εἴρυμαι, med. (gl. ῥύομαι) [Et. iz kor. war, zapreti (= varovati); nem. wehren (stvn. werjan). – Obl. praes. 1 pl. εἰρυόμεσθα, 3 pl. εἰρύαται = εἴρυνται; inf. ἔρυσθαι in εἴρυσθαι; impf. ἐρυόμην, ἐρῡ́μην, εἰρύμην, ἔρῡσο in εἴρῡσο; ἔρῡτο in εἴρῡτο, 3 pl. εἰρύατο; fut. ἐρ- in εἰρύσ(σ)ομαι; aor. ep. ἐρ- in εἰρυσ(σ)άμην]. 1. a) rešim, čuvam, varujem, stražim, branim, ščitim Ἴλιον, ἄστυ, νῆα, σανίδες, ἄκοιτιν; φρεσί τι ohranim v srcu (= zamolčim); b) pren. α.) čuvam, pazim, gledam na kaj, menim se za, spoštujem ἔπος, βουλὰς Διός, θέμιστας; β.) prežim na koga, strežem na koga τινά, opazim, izsledim δήνεα. 2. odvračam, zadržujem, odbijam ἔγχος, κῆρα μέλαιναν, oviram Διὸς νόον, krotim, brzdam χόλον.

ἐρύω, εἰρύω ep. ion. poet. [Et. iz ϝερύω, ῥυμός, ῥυτήρ. – Obl. fut. ἐρύσω, ep. ἐρύσσω in ἐρύω, aor. εἴρυσ(σ)α, cj. 1 pl. ἐρύσσομεν, imp. εἴρυσον; aor. med. εἰρυσ(σ)άμην in ἐρυσ(σ)άμην; pf. pass. in med. εἴρυμαι, 3 pl. εἰρύαται, plpf. 3 sg. εἴρυτο, 3 pl. εἰρύατο in εἴρυντο]. I. act. 1. a) vlečem, vlačim, rinem, trgam, ἔγχος potegnem, izderem, νευρήν, τόξον napnem, ἐκ κεφαλῆς potegnem črez glavo, πλίνθους delam opeko, νῆα εἰς ἅλα δῖαν, ἅλαδε potisnem ladjo v morje, ἤπειρόνδε, ἐπ' ἠπείροιο potegnem na suho, νῆες ὁδὸν εἰρύαται potegnili so ladje na pot; b) potegnem iz česa τὶ ἔκ τινος, ὑπό τι potegnem doli pod kaj, ἀνά τι potegnem kvišku ob čem. 2. a) potegnem proč (s silo), odtrgam, potegnem k sebi, iztrgam, νεκρούς (mrtvece, da jih ne bi sovražniki oropali ali sovražne padle vojake, da jih oplenim); b) vlačim (semtertja), potegnem, τινὰ χλαίνης za plašč, ποδός za nogo, περὶ σῆμα vlačim okrog gomile; trgam (o pticah in psih). II. med. 1. potegnem, izderem zase (svojo stvar), ξίφος, ἄορ, μάχαιραν, φάσγανον, δόρυ ἐξ ὠτειλῆς, snamem z ražnjev πάντα, τόξον napnem svoj lok, νῆας potegnem v morje (da se odpeljem). 2. potegnem k sebi, rešim, iztrgam (sovražnikom) νέκυν, νεκρόν. 3. odtehtam, χρυσῷ z zlatom.

ἕσσα, -άμην, -άμενος in sl. gl. ἕννυμι.

ζεύγνῡμι, ζευγνύω [Et. kor. jeug, zvezati; lat. iungo, ere. – Obl. fut. ζεύξω, -ομαι, aor. ἔζευξα, -άμην, aor. pass. ἐζεύχθην, ἐζύγην, ep. inf. praes. ζευγνύμεν(αι), impf. ζεύγνυον]. 1. act. a) vprežem, naprežem, zaprežem ἵππους ὑπό τινι, ὑπό τινα (τι); pren. podjarmim, privežem, vklenem ἐv δεσμῷ, zvežem τινά τινι (πρός τινα), ἀνάγκῃ ζυγείς prisiljen; oženim, omožim γάμοις; pass. ἐζενυγμένη omožena; b) spojim, sklopim, zvežem, σανίδες ἐζευγμέναι zapahnjene durnice; ναῦς popravim, zasmolim; γέφυραν postavim, napravim most; Ἑλλήσποντον, ποταμόν gradim, delam most čez H; premostim. 2. med. vprežem zase (svoje konje).

καίω, at. κᾴω, κάω [Et. iz καιϝω, καϝjω, idevr. qew-jō, kor. qēu, qeu, goreti. – Obl. fut. καύσω, aor. ἔκαυσα, -άμην, pf. κέκαυκα, -μαι aor. p. ἐκαύθην, fut. pass. καυθήσομαι; ep. praes. inf. καιέμεν, aor. act. ἔκηα, κῆα, cj. 1 pl. κήομεν, opt. 3 sg. κήαι, med. κήαντο, pt. κηάμενος, aor. pass. ἐκάην, inf. καήμεναι, poet. aor. pt. κέας]. 1. act. a) (za)žgem, (za)palim, zažigam; b) sežigam, pustošim. 2. pass. zažgem se, vnamem se, gorim, zgorim. 3. med. zapalim, zažigam si kaj.

μαίομαι d. m. [Et. iz μάσjομαι; nem. Mut, kor. mō, hrepeneti po čem. – Obl. fut. μᾱ́σ(σ)ομαι, aor. ἐμασ(σ)άμην]. ep. poet. 1. potipam, (tipaje) iščem, preiskujem. 2. trudim se, prizadevam si za kaj, težim, hrepenim po čem.

ὄνομαι dep. ep. ion. [Et. lat. noto, are, nota. – Obl. 2 sg. ὄνοσαι, opt. ὄνοιτο, imper. ὄνοσο, fut. ὀνόσομαι, aor. ὠνοσάμην, ὠνάμην in ὠνόσθην, ep. οὔνομαι, fut. ὀνόσσομαι, aor. ὀνοσ(σ)άμην]. 1. grajam, zasramujem, sramotim; psujem, zmerjam, zaničujem, preziram τί, τινά, zametam zaradi česa τινός. 2. nezadovoljen sem s čim, pritožujem se črez kaj τινός, ὅτι; οὐδ' ὧς σε ἔολπα ὀνόσσεσθαι κακότητος a tudi tako, upam, se ne boš pritoževal zaradi (premajhne) nesreče.

φράζω [fut. φράσω, aor. ἔφρασα, pf. πέφρακα, pass. pf. πέφρασμαι (act.), aor. ἐφράσθην (act.) ep. aor. 1 φράσα, 2 redupl. (ἐ) πέφραδον, inf. πεφραδέμεν in πεφραδέειν, pass. praes. imper. φράζεο, -ευ, impf. iter. φραζέσκετο, med. fut. φράσ(σ)ομαι, aor. ἐφρασ(σ)άμην, cj. φράσσομαι] I. act. 1. naznanim, (po)kažem τὴν ὁδόν, διὰ μαντικῆς, dam znamenje χειρί, označim, razlagam τὰ Πώλου μουσεῖα, raz-, pojasnim, odkrijem τινί τι. 2. a) povem, naznanim, poročam ἃ λέγει, νίκης τὸ μέγεθος; b) svetujem, zapovem, ukrenem, odredim τινί inf., ἃ δεῖ ποιεῖν; c) menim, mislim, izmislim, nasvetujem δόλος ἦν ὁ φράσας. II. med. in pass. 1. raz-, premišljam (preudarjam) pri sebi τί, θυμῷ, κατὰ θυμόν, ἐνὶ φρεσίν, εἰ, ἢ … ἤ; ἀμφί τινι o čem; ἀμφὶς φράζομαι sem različnega mnenja, sem nesložen; pos. varujem se, čuvam se μή z inf., ξύλινον τεῖχος, πρός τι česa. 2. izmislim, snujem, naklepam, sklenem κακά, ὄλεθρον, θάνατον, ἠρίον τινί sklenem postaviti; tudi s ὅπως, ὡς in inf. 3. a) gledam na kaj, opazujem ὁδόν; b) opazim, vidim, spoznam τινά προσιόντα, πάντα, pren. uvidim, spoznam, razumem.