-
dissuādeō -ēre -suāsī -suāsum odsvetovati; abs.: Q., Suet., Gell., ego dissuadebam Pl., dissuasimus non Ci., dissuadente primo Vercingetorige C.; trans.: d. legem Ci., L., Vell., pacem L., suis bellum O.; pass.: minus placet quod consuadetur; quod dissuadetur placet Pl., ille ab amicis dissuasus fidem fraudavit Hyg.; z inf.: Corn., in his quoque certum studiorum facere delectum nemo dissuaserit Q.; z ACI: Sen. tr., Suet., qui non modo non censuerit captivos remittendos, verum etiam dissuaserit Ci.; z nikalnim finalnim stavkom: C. Gracchus ap. Gell., Gell.; z de: cum … de captivis dissuasurus esset Ci.
-
dissuāsor -ōris, m (dissuādēre) odsvetovalec, govornik proti čemu: dissuasor (sc. rogationis) Ci., legis agrariae L., honesti Sen. ph., persuasor dissuasorve M.; pren. (o neživih subj.): Auster quasi d. consilii mei Ci., iusti gladius d. Lucan., d. honesti luxus Cl.
-
dissuō -ere -suī -sūtum (šiv) razparati; le pren. na široko razganiti (razgibati), na široko odpreti (odpirati): tunicam Hier., dissutis undique mālis Pers. s široko odprtimi usti; pesn.: altera (Nais) dissuto pectus aperta sinu O.; z abstraktnim obj. „razparati“ = razdružiti, razvezati, razdvojiti: amicitiae sunt … dissuendae magis quam discindendae Ci. (gl. discindō), recentem amicitiam scindere potius quam dissuere Hier., d. tenacium matrimoniorum nexūs Arn.
-
distantia -ae, f (distāre)
1. „razmik“ = razpor, odprtje: oris hiscens d. Cael.
2. razmik, razdalja, oddaljenost, presledek: intervallorum Vitr., intervalla et distantias habere Vitr., quod longiores habent distantias ad mundum Vitr. ker se njihova tečajna višina veča, a longissimis distantiae suae finibus Plin.
3. pren. razlika, različnost; abs.: quin intercurrat quaedam distantia formis Lucr.; z gen.: Amm., d. formarum Lucr., tanta est inter eos distantia morum studiorumque Ci., d. caloris, condicionis Q.; v pl.: quaedam distantiae coloris rufi Gell. različice, qualitatum distantiae Arn.
-
distendō -ere -tendī -tentum (redko -tensum)
1. razpe(nja)ti, raztegniti (raztezati); razširiti (razširjati): d. hominem L., bracchia O., distenta umbracula O., tityos novem iugeribus distentus O., d. temonibus corpus Col., aliquem tormento Suet., rictum Q., ventrem Plin. nape(nja)ti, ovis sanguinariam herbam pasta toto ventre distenditur Col., cutis farta distenditur Hier.; d. aciem C., pontem medios in agros Lucan.; pass. distendi (o krajih) = razprostirati se: haec per octoginta sex milia distenduntur M.; pren.: inani distendi vanitate Arn. napihniti se od prazne domišljavosti.
2. occ. (do napetosti) napolniti (napolnjevati), natlačiti, nabiti: d. ventres suos Pl., nectare cellas, cytiso ubera V., horrea spicis Tib. Od tod adj. pt. pf. distentus 3 napolnjen, poln: lacte distenta ubera V., distenta ubera, distentius uber H., quadrupedes, cum viridi pabulo distentae sunt Q., distentus solitariā cenā Plin. iun., (Claudius) distentus ac madens Suet.; z gen.: carnis distentiore sagina Amm.
3. pren.
a) voj. sovražne čete narazen držati, osamiti (osamljati), jim na več mestih opravka da(ja)ti: hostium copias, hostes ab apertiore loco L.
b) razdeliti (razdeljevati): distendit ea res Samnitium animos L. je zbegala, consules … velut in duo pariter bella distenderant curas hominum L., d. curas unius pastoris Col.
-
distentiō -ōnis, f (distendere) razteg, raztezanje: membrorum Cels., oris Cels. kremženje, d. nervorum ali samo distentio Cels. krči.
-
distinctiō -ōnis, f (distinguere)
I. act.
1. razločevanje, razlikovanje: facilis est d. ingenui et inliberalis ioci Ci., harum rerum facilis est et expedita d. Ci., ergo est lex iustorum iniustorumque d. Ci., veri a falso distinctio Ci., d. quaestionum Q., pugnantium sententiarum Plin. iun.; pl. distinctiones dlakocepstvo: Sen. ph.
2. occ. (ret.)
a) različna raba iste besede v različnih sklonih in spolih: eiusdem verbi crebrius positi quaedam distinctio Ci.
b) razlikovanje navidezno enakih pojmov ali navidezno nasprotnih misli: Q. (IX, 3, 65).
c) protistava nasprotnih (protivnih) misli: Q. (IX, 3, 82).
— II. pass.
1. razloček, razlika, različnost: lunae siderumque omnium d. Ci. raznobarvnost (nekateri: ločene [posebne] poti), modo intellegatur, quae sit causarum distinctio et dissimilitudo Ci., nulla in visis d. Ci., volucrum prima d. pedibus maxime constat Plin., cum distinctione Dig., pro rerum et hominum distinctione Amm.; poseb. različnost tonov raznih glasov ali glasbil, barvitost tona: sonorum Ci., distinctio et vocis genera permulta Ci.
2. occ. (gram. in ret.)
a) predah, premolk (v govoru): Ci. (De orat. III, 48, 186), Q. (XI, 3, 37 in 47).
b) ločilo, poseb. pika, interpunkcija: Don.
c) posamezni stavek ali rek (v govoru), sestavje, perioda: epistulae distinctiones colligere Ambr.
3. okras, dika: d. honosque civitatis Plin.
-
distineō -ēre -tinuī -tentum (dis in tenēre)
1. narazen držati, ločiti: haec (tigna) … binis utrimque fibulis … distinebantur C., mare, quod late terrarum distinet oras Lucr., duo porrectus longe freta distinet Isthmos O., vasti plaga fervida regni distinet oceanum Lucan.; voj. čete (sovražno) narazen ali razkropljene držati, razpostaviti (razpostavljati), osamiti (osamljati): Caesaris copias C., legiones distinebat magnum flumen C. legijam je … onemogočala združenje, manūs distinendae causā C., qui (legatus) eam manum distinendam curet C., docet, quanto opere rei publicae … intersit manus hostium distineri C., late populati sunt tecta agrosque, ut distinerent Volscos L., d. regem (= regis vires) ancipiti bello L. kraljeve vojne moči razcepiti = prisiliti kralja, da razdvoji svoje vojne moči; pren. razcepiti (razcepljati), razdvojiti (razdvajati): unanimos L., duae senatum distinebant sententiae L. sta senat razcepili v dva tabora, duae factiones senatum distinebant L., Galbam duae sententiae distinebant T.; occ. zadrževati koga stran (oddaljenega), odvračati (pesn.): distinet hostem agger V., quem Notus spatio longius annuo dulci distinet a domo H.
2. pren.
a) zavreti (zavirati), zaustaviti (zaustavljati): pacem Ci., L., quae (civitas) certissimam Galliae victoriam distineat C., rem distinebat, quod … L.
b) vsestransko zaposliti (zaposlovati) koga, da(ja)ti komu opraviti (opravka, dela), (za)motiti koga s čim, v pass. tudi vsestransko zaposlen biti, mnogo opravka imeti s čim: Plin. iun., Front., Amm., maximis occupationibus distineri Ci. ep., multitudine iudiciorum et novis legibus distineri Ci., distineor et divellor dolore Ci. razdvojen in razklan sem od bolečine, cum litibus distineretur N., Messalina) novo et furori proximo amore distinebatur T., bellum scilicet (esse), aut diverso terrarum distineri (iuvenem) T. — Od tod adj. pt. pf. distentus 3 vsestransko zaposlen, zavzet: cum tot tantisque negotiis distentus sit Ci., intellego te distentissimum esse Ci. ep., in opere distenti Auct. b. Hist., Nero circa (z) summa scelera distentus T., imperii curis d., occupationibus distentus Plin. iun.; (o stvareh): tempus officiis distentum Plin. iun.
-
distinguō -ere -stīnxī -stinctum (prim. īnstīgō), „z barvami razločiti“, od tod
1. raznoliko (po)barvati, (po)pisati, pestro (po)slikati, (po)risati: iam tibi lividos (proleptični atrib.) distinguet autumnus racemos H. ti bo raznoliko pomodrila, nigram medio frontem distinctus ab albo O. z belo liso sredi črnega čela, auro album d. Cu. pretkati.
2. raznoliko (o)krasiti, (o)lepšati, (o)zaljšati, (na)kititi, obložiti s čim: pocula ex auro, quae gemmis erant distincta clarissimis Ci., distincta gemmis fulgentibus pocula Lact., litora distincta tectis et urbibus Ci., via illa nostra castris Threiciis distincta Ci., gladius, cuius vagina gemmis distinguitur Sen. ph., planitiem eius crebris distinguentibus rivis Cu. poživljajo, d. vestem clavo Sil., parietes lapide Suet., silva … palmeto et opobalsameto distinguitur Iust., distincta radiis corona Fl. žarni venec; pren.
a) (o govoru): d. orationem Ci., L., id non debet esse fusum aequabiliter per omnem orationem, sed ita distinctum, ut … Ci. ampak mora biti tako razporejeno, da …
b) kaj premenja(va)ti, spremeniti (spreminjati), nekaj spremembe da(ja)ti čemu: ut … voluptas distingui possit Ci., d. historiam varietate locorum Ci., ab quibus utrisque variatur aliquid, distinguitur Ci. ki oba (pesnik in glasbenik) nekaj spreminjata in premenjavata (= glasovno vrsto in časovno mero), hoc carmen (pesništvo) … , quod apte quantaslibet occupationes curasque distinguit Plin., d. cenam comoedis, graviora opera lusibus Plin. iun., epulas ludo Sil.
3. odločiti (odločevati), ločiti, oddeliti (oddeljevati), deliti: onus inclusum (zemljo) eodem numero O., vites semitis decumanisque Col.; occ. lase na prečo počesati: crinem doctā manu Sen. tr., capillum Ap., cedo acum crinibus distinguendis Tert., caput (= capillum) acu d. Cl.
4. pren. razločiti (razločevati), razlikovati, ločiti: Sil., Suet., Amm., servos Ci., crimina Ci., T., artificem ab inscio, Granium a Cassio, vera a falsis Ci., vero d. falsum H., d. oratorum genera aetatibus Ci., voces in partes Ci., distingui intervallis Ci., fetus suos non distinguunt ferae Sen. ph., simiarum genera caudis inter se distinguuntur Plin., d. genera causarum Q., dies ordine Iuv., ut discretus labor fortes ignavosque distingueret T.; z odvisnim vprašanjem: quid inter naturam et rationem intersit, non distinguitur Ci.; v absolutnem abl.: non distincto, suā an alienā manu T. ne da bi se bilo razločilo; occ.
a) gram. z ločili ločiti: versum Q., exemplaria Suet.
b) konč(ev)ati: contationem (= cunctationem) Ap.
c) dognati, poravnati, razsoditi (razsojati): causas Lamp., Cod. I., iurgia Amm. — Od tod adj. pt. pf. distinctus 3, adv. -ē
1. raznoliko (po)barvan, pester, barvit, pisan: distinctae floribus herbae, retia maculis distincta O.
2. raznoliko okrašen, ozaljšan, uravnan: urbs delubris distincta, Cynosura stellis distincta, caelum astris distinctum Ci., vitae genus distinctum Plin. iun.
3. raznolik, mnogovrsten: illa (Macedonum) phalanx … unius generis, Romana acies distinctior L.
4. strogo ločen, določen (-čna -čno): d. gradus dignitatis Ci., distincta genera esse delictorum Ci.; (o govoru) razločen, jasen in določen, natančen: sermo Q., apte, distincte, ornate dicere Ci., distincte scribere Ci., cum in eo (libro) distinctius (natančneje) dictum sit, disperse (le tu in tam) autem de confirmatione Ci., distinctius in Graeco reperias ϑεοσέβειαν Aug.; pren. (o govorniku) jasen in določen = jasno in določno govoreč: in utroque genere et creber et distinctus Cato Ci., utroque (sc. C. Graccho et Crasso) distinctior … Cicero T.
5. po času različen, časovno oddaljen: Hesiodus circa CXX annos distinctus ab Homeri aetate Vell.
-
distorqueō -ēre -torsī -tortum
1. razsuka(va)ti, zategniti (zategovati), (s)kremžiti (usta, ustnice, obraz), skriviti, sprevračati, (oči) zavi(ja)ti: illud vide, os ut sibi distorsit carnufex! Ter., distorquens oculos H., d. labra Q., aliquem Sen. rh. komu ude izviniti.
2. met. (iz)mučiti: si non contentos simplici morte distorquet … perituros Sen. ph., plerosque partis adversae … novo quaestionis genere distorsit Suet.; pren.: non deerit, quem repulsa distorqueat Sen. ph., d. cogitationem Petr. — Pogosto adj. pt. pf. distortus 3
1. zvit, skrivljen, zategnjen, grbav, pohabljen: crura H., personae (krinke) distortis oribus deformes Varr., d. corpora Q., vultus Q. skremžen, vultus distortissimus Ap., manibus pedibusque articulari morbo distortissimis Suet., distortā lineamentorum compage Amm. z zategnjenimi obraznimi črtami; subst. neutr.: distorto distortius Hier.; (o osebah): demonstravi digito pictum Gallum … distortum Ci., solos sapientes esse, si distortissimi sint, formosos Ci.; subst. masc. pl.: pumili atque distorti Suet. pritlikavci in grbavci.
2. pren.
a) ret. zasukan, sprevrnjen: nec ullum (genus enuntiandi) distortius quam hoc Ci.
b) (nravno) spačen, sprevržen: adfectio distorta Ci., pravi et distorti Aug., haereticorum distorta versutia Cass.
-
distortiō -ōnis, f (distorquēre) presuk, skrivljenje: d. membrorum Ci., d. oris Cels. zategovanje; abs.: distortio et depravatio quaedam Ci.
-
distortor -ōris, m (distorquēre) sprevračalec, sprevržnik: legum d. Ter. ap. Prisc. (pri Ter. samem beremo legum contortor).
-
distrāctiō (po drugih distrăctiō) -ōnis, f (distrahere)
I.
1. raztezanje: membrorum Gell.
2. razkosanje, razprodaja: fundi, mercium Icti.
— II. pren.
1. razdor: voluptatum omnium Pl.
2. spor, nesložnost, razdvojenost, sovraštvo, mržnja: civium Varr. ap. Non., nulla est enim societas nobis cum tyrannis, et potius summa distractio est Ci.
3. (raz)ločitev: Pythagoras … non vidit distractione humanorum animorum discerpi et lacerari deum Ci., d. animae corporisque Sen. ph.
-
distrāctor (po drugih distrăctor) -ōris, m (distrahere) razprodajalec: Cod. Th., Non. (o trgovcu s sužnji), d. argenti Cod. I. menjalec.
-
distrahō -ere -trāxī -trāctum (po drugih -trăctum)
1. narazen vleči (trgati), raztrga(va)ti, trgati, (na silo) razstaviti, razdreti: Lucr., C., d. aliquem equis Varr. fr., corpus … , quod dirimi distrahive non possit Ci., iam corpus distrahendum dabis L., turbatis distractus equis (Hippolytus) V., distracta in diversum actis curribus membra Sen. ph., quadrigis religari et in diversa distrahi Aur. razčetverjen biti, vallum distrahere et dirripere L., d. saxa Sen. ph. razgnati; pesn. (zevgma): d. (alicui) comam … , lumina … , genas O., razmršiti lase … , razpraskati oči … , razmrcvariti lica; pren.: haud fallebat Tiberium moles cognitionis quāque ipse famā distraheretur T. kako ga obrekujejo.
2. occ.
a) raztegniti (raztezati), razširiti (razširjati), osamiti (osamljati), (raz)deliti, razkropiti: turmas T., Caecinam cum quadraginta cohortibus Romanis distrahendo hosti … misit T., familiarissimos fuga distraxit Ci., d. hostem Fl., populus Romanus per diversa terrarum distractus Fl.; med.: Pompeius suis praedixerat, ut Caesaris impetum exciperent neve se loco moverent aciemque eius distrahi paterentur C., Euphrates distrahitur ad rigua, in paludes Plin. se deli, se razteka.
b) narazen spraviti, (raz)ločiti: non prius distracti sunt (pugnantes), quam alterum anima relinqueret N.
c) koga imetje razsipati, razmeta(va)ti, zapravljati: quom absenti hic tua res distrahitur tibi Pl., non hercle minus distrahitur cito Pl.
č) drž.pr. (posamično) (raz)prodajati, s prodajo razkosati, na dražbi proda(ja)ti: dividant … distrahant Luc. ap. Non., quanto quis obaeratior, aegrius distrahebant (agros) T., coëmendo quaedam, tantum ut pluris postea distraheret Suet., d. bona Gell., merces Iust., modico (za zmerno ceno), viliori, vilissimo d. aliquid Icti.
d) gram. med dvema besedama (v verzu) zev (hiatus) dopuščati, dve besedi z zevom izgovarjati: voces Ci.
3. pren.
a) zveze razvez(ov)ati, razdreti (razdirati), ukiniti, razpustiti, razgnati: amorem Ter., quae sententia omnem societatem distrahit civitatis Ci., haec naturā cohaerentia distraxerunt Ci., d. concilium Boeotorum L., societatem cum aliquo Sen. rh., collegia (zadruge) Sen. ph.; occ. (osebe) razdvojiti (razdvajati), spreti; v pass. razdvojiti se, spreti se: distrahi cum filio Ci., Pompeium et Caesarem perfidiā hominum distractos (sprta) rursus in pristinam concordiam reducas Balbus in Ci. ep.
b) kaj ubraniti, preprečiti, brezuspešno narediti: subicitur etiam L. Metellus, … qui hanc rem distrahat C.
c) prepire poravna(va)ti, pomiriti (pomirjati), spraviti (spravljati): controversias Ci., Suet.
č) na razne strani vleči (nagibati): feror, differor, distrahor Pl., obsessos hinc fides, inde egestas inter decus ac flagitium distrahebant T. tu je bilo pomanjkanje vzrok, da so … omahovali med … , cum Tiberium anceps cura distrahere, vine militum servum suum coërceret, an … T. ko je … nagibala sem in tja; v pass. tudi = omahovati, kolebati: in deliberando animus in contrarias sententias distrahitur Ci., cum Tiridates … distrahi consiliis, iret contra an … T., in subtilitatem inutilem distrahi Sen. ph. izgubljati se v nepotrebne malenkosti; distrahi (abs.) Ci. v dvome zaiti; v pomenu vznemiriti (vznemirjati): distrahi litibus, ancipiti contentione Ci., multiformibus curis Amm.; v pomenu raztrositi, razcepiti (razcepljati): eius (oratoris) industiam in plura studia distrahere Ci., d. rem publicam L., T., si matrimonium Liviae velut in partes domum Caesarum distraxisset T.
4. odtrg(ov)ati, iztrg(ov)ati, odtegniti (odtegovati), odvrniti (odvračati), odpraviti (odpravljati), na silo ločiti: d. aliquem a complexu suorum Ci., qui a me mei servatorem capitis … distrahat Ci., ab eis membra citius distrahi posse Ci., illam a me distrahit necessitas Ter., d. socium a rege, socius a me distractus Ci.; med. odtrgati se, ločiti se: non potui ab illo tam cito distrahi Sen. rh., ne vi distrahitur anima a corpore Sen. ph.;
a) pren. ut enim sapientiam, temperantiam, fortitudinem copulatas esse docui cum voluptate, ut ab ea nullo modo nec divelli nec distrahi possint, sic … Ci.
b) occ. koga komu odtujiti (odtujevati): quid ego illum ab eo distrahere conarer? Ci. — Od tod adj. pt. pf. distrāctus (distrăctus) 3 razdeljen, raztresen: divisior inter se ac distractior actus Lucr.; pren. zaposlen: tamquam distractissimus ille tantorum onerum mole Vell. vsestransko zaposlen.
-
distribuō -ere -buī -būtum
1. (po)razdeliti (porazdeljevati), podeliti (podeljevati): argentum Ter., pecunias exercitui C., pecunias in (med) singulos iudices T., summulas minutas flentibus servis Sen. ph., frugibus in orbem terrarum distributis Ci., d. equos Germanis C., pecus viritim C., pecora Cu., ex reliquis captivis toto (dat.) exercitui capita singula C., latius exercitum C. porazmestiti, naves quaestori ali hiberna exercitui C. odkazati, frumentum (pecunias) civitatibus C. ukazati, da dobavijo žito (da plačajo), circum familias conventus Campaniae custodiae causā (= ut costidirentur) distribuit C., decrevere, uti gladiatoriae familiae Capuam et in cetera municipia distribuerentur S., d. milites in supplementum Cu., milites in legiones C. ali naves in legiones T. legijam dodeliti, cohortes T., togas Suet., Poenorum arma inter suos Front., milites in colonias Iust.; sanguinem in corpus Ci. po telesu razlivati.
2. na dele razdeliti (razdeljevati), razvrstiti (razvrščati): populum in quinque classes Ci., bipertito classem distributam fuisse Ci., d. sese in duas partes, suas quoque copias in tris partes distribuunt, copiis in tris partes distributis C., populum … Romulus in partes distribuit duas O., d. pueros in classes Q., copias in hunc numerum Cu., tirones in (per) numeros Plin. iun. nabirati, vpisovati za vojaščino, legiones provinciatim Suet.
3. pren. logično ali prav razdeliti (razdeljevati), prav urediti (urejati), prav uravna(va)ti: partitionem Ci., meministis me ita distribuisse initio causam: in crimen … et in audaciam Ci., sin … haec partibus distributa sunt Ci., d. vitae opera Sen. ph., negotia Suet. Od tod adj. pt. pf. distribūtus 3, adv. -ē prav razdeljen, prav urejen, prav uravnan, v pravem redu: expositio Ci., in distributis supposita ratio Q., an schema sit distributis subiecta ratio Q., distribute scribere, distributius tractare Ci.
-
distringo -ere -strīnxī (po drugih strĭnxī), -strictum
I.
1. narazen vleči, raztegniti (raztezati), razpe(nja)ti: radiis rotarum districti pendent V. visijo razpeti na platiščih, patibulo pendēre districtum Sen. ph., alii alligati sunt, alii astricti, alii districti quoque Sen. ph.; pren.: districtus enim mihi videris esse Ci. ep. da si kakor razpet na natezalnico = da si neodločen, torquerier (= torqueri) omni sollicitudine districtum H. med skrbmi razpet muke trpeti.
2. pren.
a) (sovražnika, sovražne čete) raztegniti, razdeliti, osamiti, razcepiti (razcepljati), (sovražniku) na več mestih hkrati opravka da(ja)ti: populatione maritimae orae copias regias L., Hannibalem in Africam mittere ad distringendos Romanos L., inter proelia postquam distringi Therona videt Sil. = da je Teron s te in z one strani napaden, Romanum a tergo d. Fl.; podobno: urbem incendiis d. Fl. na raznih krajih zažgati (da se ne ve, kje gasiti).
b) duševno koga vsestransko zaposliti, ovirati, motiti, vznemirjati: multarum rerum distringit aliquem varietas Ph., rusticos cura distringat Plin., (mens) spe, curis, labore distringitur Q., nulla distringente atque alio ducente causā Q., distringit animum liberorum multitudo Sen. ph., d. aliquem (Iovem) votis Plin. iun. obsipati, quem partim publica, partim amicorum officia distringunt Plin. iun., officio distringor Plin. iun., Scipionem oppugnatione d. Front., discordia, quā consensus Romanorum distringeretur Front. ki bi motila složnost Rimljanov; toda: vates varia interpretatione curam distrinxerant Cu. so bili napeli njegovo skrb. Sicer večinoma v pt. pf. districtus 3
1. vsestransko zaposlen, z vseh strani zavzet: Amm., iudicio districtus, vos ancipiti contentione districti Ci., me a causis districtiorem Ci. ep., hic tantus vir tantisque bellis districtus N., imperium circa mala sua districtum Fl.
2. strog: d. officium Traian. in Plin. iun. ep.
— II. z vseh strani zadrgniti (zadrgovati) = tesno obda(ja)ti, utesniti (utesnjevati): corona multiformis variis floribus sublimem distrinxerat verticem Ap., habitationibus deos habere districtos Arn.
Opomba: Distringō, districtus je pogosto soobl. za dēstringō, dēstrictus.
-
disturbō -āre -āvī -ātum
1. razgnati (razganjati), razpoditi, raztirati, razkropiti, v nered spraviti (spravljati), zmesti: contionem gladiis, iudicium armis Ci., auster disturbat Sicula freta Sen. tr. razburkava, si qua in vineis fossor disturbavit Col.
2. pren.
a) razdejati, razrušiti, razvaliti: tectum villamque, aedificium, domum alicuius Ci., opera C., pontes Corn., domos, suas aedes Lucr., aetas … disturbans dissolvensque Lucr.
b) razdreti (razdirati), podreti (podirati), uničiti (uničevati), ovreti (ovirati), preprečiti (preprečevati), spodnesti (spodnašati), brezuspešno narediti (delati), onemogočiti (onemogočati), zmotiti (komu kaj): machinas Pl., nuptias Ter., disturbatae nuptiae Ap., d. vitae societatem, legem, iudicium Ci., concordiam S. fr., spem pacis L. podreti.
-
dītēscō -ere (incoh. iz dīs) (o)bogateti: Pers., Aug., accipe, quā ratione queas ditescere H.; pren.: Cl., partu d. dulci Lucr., mente (duševno) Aug.
-
dītō -āre -āvī -ātum (dīs) (o)bogatiti: Val. Fl., Suet., Iust., Amm., Arabas et Indos H., me benignitas tua ditavit H., castra militem ditavere L., militem d. ex hostibus L., praemiis belli ditare socios L., exercitum urbemque praedā regiā Val. Max., hac se occasione Eutr.; med. ditari obogatiti se = obogateti: rex Romanus … ditari studebat L., ditata est spoliis perfida turba meis O.; pren.: argento sternunt omne iter viarum, largifica stipe ditantes Lucr., cum lingua Catonis et Enni sermonem patrium ditaverit H., urbs triumphis ditata certissimis Corn.