Franja

rušílec destructor m ; (vojna ladja) destructor m

torpedni rušilec contratorpedero m
spremljevalni rušilec destructor escolta
rušilec miru perturbador m de la paz

rutilus 3 (gl. ruber) rdečkast, rumenordeč, rdečerumen, zlatorumen, zlatordeč, žolt (prim. gr. πυῤῥός): caput Pl. rdečelasa, fulgor Ci., aurei rutili et inde etiam mulieres valde rufae rutilae dictae Varr., ignis V., flammae O., cruor O., capilli O., comae T., barba Suet., thorax Val. Fl. kot zlato lesketajoč se, pellis Val. Fl., metallum Lucan., columnae Cl., fontes (sc. Pactoli) Cl. zlato noseči (prinašajoči), canes Fest.; kot priimek Sempronijevega rodu, npr. T. Verginius Rutilus Tit Verginij Rutil (L.), Sp. Nautilus Rutilus Spurij Navtij Rutil (L.), C. Marcius Rutilus Gaj Marcij Rutil (L.), M. Sempronius Rutilus Mark Sempronij Rutil (Rdečelasi) (L.).

ržén de centeno; centenazo

ržen kruh (moka) pan m (harina f) de centeno
rženo polje centenal m, centenar m
ržena slama paja f de centena (ali centenaza)

s (ozir. z)

1. (spremljanje, odnos) con

z menoj (s teboj, z njim, z njo, z nami) conmigo (contigo, con él, con ella, con nosotros)
v spremstvu z acompañado de, en compañía de
iti s kom ir con alg, acompañar a alg
in s tem, konec (besedi)! y con esto, acabamos

2. (povezanost, združenost)

kava z mlekom café m con leche
z ali brez (mleka)? ¿con o sin?
kruh z maslom pan con mantequilla

3. (sredstvo) con; por; en, a

s palico con un bastón
razrezati z nožem cortar con un cuchillo
s pošto por correo
prispeti z letalom llegar en avión
potovati z vlakom viajar en tren, viajar por ferrocarril
pisati s svinčnikom escribir con lápiz (ali a lápiz)
plačati z zlatom pagar en oro
pisati s pisalnim strojem escribir a (ali con la) máquina
dotakniti se s prstom tocar con el dedo

4. (način) con; por; a, en

z namenom con intención
z veseljem con mucho gusto
s silo por (la) fuerza, a viva fuerza
z eno besedo en una palabra
z velikim strahom con mucho miedo
z mirno vestjo con la conciencia tranquila
pokazati s prstom na koga señalar a alg con el dedo

5. (lastnost)

deklica z modrimi očmi una muchacha de ojos azules

6. (čas) con; a

s časom (sčasoma) con el tiempo
z 10-imi leti a los diez años; a la edad de diez años

7.

kaj je z njim? ¿que le pasa?
držati s kom (biti na strani koga) estar del lado (ali de la parte) de alg
nimam nobenega posla s tem nada tengo que ver con ello
vračati dobro z zlim devolver bien por mal

sabanero savanski

sabanero m prebivalec savane

sábat (judovska sobota) sábado m (de los hebreos)

sabatni počitek descanso m sabático

sabio pameten, moder, učen; poúčen

perro sabio zdresiran pes
sabio m modrijan, učenjak
el Sabio Salomon

sáblja sable m

turška sablja cimitarra f
rožljati s sabljo (fig) hacer sonar el sable; adoptar una actitud belicosa
dvoboj s sabljo duelo m a sable
mečevanje s sabljo esgrima f de sable
udarec s sabljo sablazo
mahati s sabljo, vihteti sabljo sablear

sabotážen

sabotažno dejanje acto m de sabotaje

saboyano savojski

saboyano m Savojec

sacrílego bogoskrunski, svetoskrunski; brezbožen; skrunilen, sramoten

acción sacrílega hudodelstvo, zločin
sacrílego m bogoskrunec, svetoskrunec, brezbožnež; skrunilec svetišča, cerkveni ropar

sáden de frutas; frutal

sadni bonboni (konserve, sladoled, sok, kolač, trg) caramelos m pl (conservas f pl, helado m, zumo m, tarta f, mercado m) de frutas
sadno drevo (vrt) árbol m (huerto m) frutal
sadna koščica hueso m, (pečka) pepita f
sadna pulpa pulpa f
sadni sladkor fructosa f
sadna solata (macedonija) ensalada f (macedonia f) de frutas
sadna stiskalnica prensa f (exprimidera f) de frutas
sadni kis vinagre m de sidra
sadno vino vino m de fruta

sádje frutas f pl ; fruta f

južno (vkuhano ali vloženo, namizno, špalirsko) sadje frutas del sur ali del mediodía (en conserva, de mesa ali de postre, de espaldera)
pozno (zgodnje, zimsko, koščičasto, pečkato) sadje fruta f tardía (temprana, de invierno, de hueso, de pepitas)
klet za sadje aposento m para guardar frutas
košara za sadje cesto m para recoger fruta
obiranje sadja cosecha f (ali recolección f) de frutas
trgovina s sadjem frutería f

sadren de yeso; de escayola

sadrena figura figura f de escayola
sadrena moka yeso m en polvo
sadren omet enyesadura f
sadrena obveza (med) vendaje m escayolado
sadreni odlitek impresión f en yeso
sadrena plošča lámina f de yeso

saeviō -īre -iī -ītum (saevus) (po)besneti (nad kom, čim), (po)noreti (nad kom, čim), zbesneti se (nad kom, čim), divjati, zdivjati se (nad kom, čim), (raz)jeziti se (na koga, kaj), razgrajati, znesti (znašati) se (nad kom, čim); o živalih: PH., LUCR., VAL. FL., SUET., GELL., equus adhuc saeviens CU., (sc. anguis) saevit agris V., lupus saevit pariter rabieque fameque O., aper saevit in pecudes O., accipiter in aves saevit O.; metaf.
a) o ljudeh, božanstvih: KOM., S. idr., saevitque animis ignobile volgus V., ne saevi, magna sacerdos V., saevire consulum alter L., at pater ardens saevit H., saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus H., saevire in se ipsum, in ullum ordinem, in obsides, in suum sanguinem, in corpus, in tergum, in ea delubra V. besneti, znašati se nad ..., besno (kruto) ravnati z ..., saevire in se O., T., ICTI. = usmrtiti se, ubiti se, narediti samomor, adversum cunctos ingenti avaritia, libidine, crudelitate saevire EUTR., adversus innocentes valide saevire LACT.; pesn. z dat. (nam. in z acc.): qui mihi nunc saevit O., non uni saeviet usque deus TIB.; z inf. = besno (divje, divjaško) si prizadevati: cum manus impia saevit sanguine Caesareo Romanum exstinguere nomen O.; brezos.: VELL., SUET. idr., Troiā captā in ceteros saevitum esse Troianos L., in tecta saevitum CU., saevitum tamen in bona T.
b) o stvareh in abstr.: VAL. FL., SEN. TR., IUV., AP., GELL., LACT. idr., cum saevire ventus coepisset C., mare ventis saevire coepit S., mare saevibat (gl. opombo spodaj) LUCR., dum ... saeviat pontus H., pelagus saevit T., Aufidus dum saevit H., saevit canum latratus in aures V. psi besno lajajo, saevit acer hinnitus equorum SIL., saevit amor ferri V., in quem mea saeviat ira O., saevit dolor in erepto amore PR., saevit venenum in praecordiis H., cum tibi flagrans amor et libido ... saeviet circa iecur H., quo fortuna magis saevit O.

Opomba: Sinkop. obl.: impf. saevībat LUCR.; saevisse(m) = saeviisse(m).

sagīnārium -iī, n (sagīnāre) pitališče: ad saginandum eligunt pullos circiter sesquimense[m] qui sunt nati: eos includunt in saginario ibique polentam et pollinem aqua madefacta dant cibum VARR.

sagrado svet, posvečen; častitljiv; nedotakljiv

la Sagrada Escritura sveto pismo
historia sagrada biblijska zgodovina
orador sagrado pridigar, cerkveni govornik
sagrado m pribežališče, zavetišče
dar sepultura en sagrado krščansko pokopati

saladero

industria saladera industrija nasoljenega mesa
saladero m prostor za soljenje mesa; sod za nasoljeno meso; Am tovarna suhega mesa

saladillo nekoliko slan

saladillo m nasoljeno meso

salaire [salɛr] masculin mezda, plača; plačilo, nagrada

salaire d'ouvrier, de professeur, de député delavska, profesorska, poslanska plača
salaire de base, garanti, hebdomadaire, mensuel, journalier, horaire, minimum osnovna, garantirana, tedenska, mesečna, dnevna, od ure, minimalna plača
salaire aux pièces, au rendement plača od kosa (akordna), po učinku
salaire direct neposredno prejeta, neto plača
salaire social, indirect bruto plača
salaire nominal, réel nominâlna, realna plača
salaire de famine, de misère borna, bedna plača
salaire minimum interprofessionnel garanti (S. M. I. G.) garan tirana medprofesionalna minimalna plača
échelle féminin des salaires plačilna lestvica
augmentation féminin, réduction féminin des salaires zvišanje, zmanjšanje plač
hausse féminin auto matique des salaires avtomatično zvišanje plač
bloquage masculin des salaires blokiranje zamrznjenje plač
retenues féminin pluriel sur le salaires odtegljaji od plač
revendication féminin pluriel de salaire zahteve glede plače
toucher son salaire dvigniti, prejeti svojo plačo
toute peine mérite salaire vsako delo je vredno plačila
le salaire de la peur plačilo za strah