Franja

κεῖμαι [Et. kor. k'ej, ležati, odtod: κοιμάω, κοίτη, ὠ-κεανός, κώμη, lat. cu-nae (iz k'oi-nā), civis (starolat. ceivis), nem. Heim. – Obl. 2 sg. κεῖσαι, 3 κεῖται, 3 pl. κεῖνται, cj. κέωμαι, κέηται, opt. κεοίμην, imp. κεῖσο, κείσθω, inf. κεῖσθαι; impf. ἐκείμην, ἔκεισο, ἔκειντο, fut. κείσομαι; ep. praes. 3 pl. κείαται, κέαται, κέονται; cj. 3 sg. κῆται, impf. κείμην, 3 pl. κείατο, κέατο, iter. κέσκετο; ion. pr. 3 sg. κέεται, inf. κέεσθαι; rabi se tudi kot pf. pass. od τίθημι]. 1. ležim, sem a) počivam, spim; b) ležim brez dela; c) ležim na tleh (bolan, utrujen, v nezavesti); d) ležim v nesreči, sem nesrečen, zanemarjen:; e) sem mrtev, nepokopan; f) nahajam se, bivam τόπον. 2. o stvareh: a) ležim, stojim (o krajih); τόπον ležim na kakem kraju, πόλις αὐτάρκη θέσιν κειμένη mesto z ugodno lego:; b) sem postavljen, položen, shranjen, nahajam se, περὶ τῆς κεφαλῆς ovit sem okoli glave, opletam glavo, εἰς ἀνάγκην κείμεθα prisiljeni smo, εὐεργεσία ἀνάγραπτος κεῖται stoji, ostane zapisana, ἄεθλον nagrada je izpostavljena; c) sem določen, v veljavi, obstojim νεῖκος, νόμοι, θέσμια; ζημία κειμένη po zakonu določena kazen; ὄνομα κεῖται ime se je dalo, κεῖται ὄνομά τινι komu je ime, imenuje se; ἀγὸν κεῖται boj je odrejen, κεῖται ἡμῖν dognano je za nas; d) visim; odvisen sem od česa, ἐν γούνασι θεῶν κεῖται je v božjem naročju, je (leži) v božjih rokah; ἐν ὑμῖν κείμεθα naša usoda je v vaših rokah; e) κακὸν τὸ πάλαι κείμενον že davno pozabljeno zlo, εὖ κειμένων πραγμάτων če se bodo stvari dobro zasukale, če se bo dobro izteklo.

κενόω (κενός) [fut. ion. κεινώσω] 1. act. a) izpraznjujem, (o)pustošim, oropam česa; b) uničujem καύχημα NT; c) zapuščam λόχμην. 2. pass. izpraznjujem se, izmiram, pomiram; NT sem, postanem prazen πίστις.

κεύθω ep. in poet. [Et. kor. qeu-dh-, κεῦθος, κευθμών, got. huzd = nem. Hort. – Obl. fut. κεύσω, aor. ἔκευσα, pf. κέκευθα, ep. aor. ἔκυθον, κύθε, cj. 3 pl. κεκύθωσι]. 1. trans. pri-, skrivam, hranim, zamolčim, tajim komu kaj τινά τι; pf. act. imam v sebi skrito; ὁπότ' ἄν σε δόμοι κεκύθωσι kadar boš prišel v …, οὐκέτι κεύθετε θυμῷ βρωτὸν οὐδὲ ποτῆτα ne morete več skrivati, da ste preveč jedli in pili; pass. skrit sem v čem, mrtev sem, pokopan sem. 2. intr. skrit, pokopan sem, počivam v grobu τινί, ἔν τινι.

κήδω [Et. najbrže lat. calamitas (iz cadamitas). – Obl. impf. ep. κῆδον, med. iter. κηδέσκετο, fut. κηδήσω, ep. redupl. κεκαδήσω, -ομαι, aor. κεκαδών, pf. κέκηδα]. 1. ep. act. a) pripravljam v skrb, žalostim, nadlegujem, težim, mučim τινά; b) ranim, oropam koga česa, poškodujem τί, τινά, τινά τινος; κηδόμενος žalosten,. 2. med. a) žalostim se; pf. κέκηθα sem žalosten, žalujem; b) sem v skrbeh, skrbim, brigam se za τινός, περί τινος, μή, ἵνα μή.

κηραίνω (κῆρ) poet. sem v skrbeh, τάδε mučim srce s tem.

κηρύσσω, at. -ττω [fut. κηρύξω, med. -ξομαι, inf. aor. κηρύξαι, pf. act. κεκήρυχα, pass. inf. κεκηρῦχθαι] 1. sem glasnik, opravljam glasniško službo, γηράσκω κηρύσσων postaram se v glasniški službi. 2. kot glasnik razglašam, oznanjam, sporočam, λαὸν ἀγορήνδε kličem narod na zborovanje; včasih impers.: κηρύττει(sc. ὁ κῆρυξ) razglaša se, daje se na znanje. 3. dam po glasniku razglasiti, dam javno oznaniti, zapovem, zahtevam; dam javno prodati χρήματα. 4. NT javno učim, pridigujem.

κινδῡνεύω (κίνδυνος) I. act. 1. a) grem, postavim se v nevarnost, drznem se, upam si, poskusim se πρὸς τοὺς πολεμίους; b) sem v nevarnosti (pos. v boju, pred sodnijo), ὑπέρ τινος zaradi koga, περί τινος (τινι) za kaj, τῇ ψυχῇ, περὶ τῆς ψυχῆς sem v smrtni nevarnosti, gre mi za življenje, zatožen sem na smrt, κινδυνεύω τι ἀποβαλέειν preti mi nevarnost, da kaj izgubim, ὁ κινδυνεύων zatoženec; c) prestanem nevarnost. 2. zdi se, mogoče je, verjetno je, bati se je, da (nav. z inf.), κινδυνεύομεν προδοθῆναι bati se je, da nas izdajo, mogoče (bržkone) nas izdajo; κινδυνεύεις ἀληθῆ λέγειν zdi se, da govoriš resnico, tvoja razlaga se mi zdi prava; tudi v trdilnih odgovorih: κινδυνεύει tako se zdi, da. II. pass. zabredem, pridem v nevarnost, preti mi nevarnost, κίνδυνος κινδυνεύεται ἐν τοῖς υἱέσι sinovi pridejo v nevarnost, ἐν ἑνὶ ἀνδρὶ πολλῶν ἀρεταὶ κινδυνεύονται vrline mnogih so zavisne od enega moža, o vrlinah odločuje en mož; τὰ κινδυνευθέντα, τὸ κεκινδυνευμένον nevarno podjetje, drzen čin.

κίνδῡνος, ὁ 1. nevarnost, pogibel (v boju, pred sodiščem), boj, pravda; κίνδυνον ὑπομένω postavljam se v nevarnost, prestanem nevarnost, τὸν ἔσχατον κίνδυνον κινδυνεύω sem v smrtni nevarnosti; ἐς κίνδυνον ἔρχομαι, ἐμβαίνω zabredem v nevarnost; κίνδυνον ἀναλαμβάνομαι, ὑποδύομαι, ποιοῦμαι postavim se v nevarnost, vzamem nase nevarnost; κίνδυνός ἐστι z inf.: bati se je, nevarnost je. 2. nevaren poizkus, drzen čin.

κῑνέω (gl. κίω) I. act. 1. a) trans. storim, da se kaj premakne, premikam ἀνδριάντα, ἐκ τοῦ τόπον z mesta NT, odpeljem, od-, preženem, (za)podim v beg ἄνδρα; στρατιώτας velim vojakom odriniti, στρατόπεδον vzdignem se, odrinem iz tabora, krenem na pot, τινὰ λὰξ ποδί dregnem, sunem z nogo; b) intr. pomikam se naprej, odrinem. 2. tresem, majem κάρη, κεφαλάς NT, θύρην trkam, udarjam na vrata, dotikam se česa, ὅπλα pograbim orožje, τὰ ἀκίνητα dotaknem se, omenim, κίνει povej, odkrij Sof. Ant. 1061, χρήματα εἰς ἄλλο τι porabim (izročeni) denar v kak drug namen, τῶν χρημάτων polastim se, sežem po (tujem) denarju. 3. pren. a) razburjam, vznemirjam, vnemam, (raz)dražim κακά, ἀνὴρ ἄνδρα, izzivam τινά, vzbudim φθέγματα ὀρνίθων, povzročujem ὀδύνην, πόλεμον, motim (koga v premišljevanju, Pl. Simp. 175 b); b) ganem καρδίαν, πατρὸς στόμα; c) πᾶν χρῆμα, πάντα λόγον napnem vse moči, storim vse, porabim vsa sredstva; d) odpravljam, izpreminjam νόμους, νόμαια πάτρια. II. med. lotim se česa, podvzamem kaj τί. III. pass. s fut. med. 1. pomikam se, grem, odrinem, premaknem se, odpotujem. 2. pretrese me, sem (postanem) vznemirjen, nemiren. 3. nastanem θύελλα.

κλέος, τό (κλείω) [samo nom. in acc. sg. κλέος in pl. κλέεα, κλέᾱ, κλέᾰ] 1. glas, vest, govorica, τινός o kom, σὸν κλέος vest o tebi. 2. dober glas, slava ἄρνυμαι, λαμβάνω, κλέος εἶναι πρός τινος delam komu čast, κλέος ἔχω τὰ περὶ τὰς ναῦς sem na dobrem glasu glede na mornarstvo; pl. slavna dela junakov ἀείδω, ἀκούω.

κλῃδουχέω poet. sem ključar, svečenik(ica), predstojnik(ica) svetišča.

κληρονομέω (κληρο-νόμος) dobim kaj po žrebu, sem dedič, podedujem, dobim, dosežem kaj NT.

κλῆρος, ὁ [Et. iz qlāro-s, od κλάω, prv. pom.: kos, del(ež)] 1. žreb, κλήρῳ ἔλαχον dobil sem po žrebu, izžrebal sem, κλήροις πάλλω po žrebu razvrstim. 2. žrebanje. 3. žreb s pomenljivim znamenjem. 4. izžreban delež, del zemljišča, dediščina NT, posest, njiva.

κλῑ́νω [Et. iz κλίνjω, lat. clino, are, nem. lehnen (intr.) iz stvn. hlinen; lehnen (trans.) iz stvn. hleinan, Leiter (stvn. hleitara, "prislonjena"). – Obl. fut. κλινῶ, aor. ἔκλῑνα, pf. κέκλῐκα, pass. pf. κέκλῐμαι, aor. ἐκλίθην in ἐκλίνην, fut. κλιθήσομαι in κλινήσομαι, ep. pf. pass. 3 pl. κεκλίαται, aor. pass. (ἐ)κλίνθην]. I. 1. trans. a) nagnem, upognem, τάλαντα nagnem tehtnico (tako, da ena skledica pade), μάχην dajem bitki drugo smer, obrnem, πρόσωπον povešam obraz NT, πόδα obrnem, naravnam korak, grem ἔξω τινός, ὄσσε πάλιν obračam nazaj, κλῇθρα ἐκ πυθμένων izderem iz, odprem; pos. potisnem nazaj, zapodim v beg Τρῶας; ἅπαντα τἀνθρώπεια poderem, παρεμβολάς odbijam napade NT; b) naslonim, prislonim, položim ποτὶ ζυγὸν, πρός τι, σάκε' ὤμοισιν. 2. intr. a) nagibam se, ἡμέρα κλίνει dan se nagiba NT, ἐπὶ τὸ χεῖρον poslabšam se; b) uležem se (k mizi). II. pass. 1. naslanjam se, opiram se, τινί, πρός τινι, na kaj, πρὸς κόλπον stisnem se k. 2. a) nagnem se (na stran), pripognem se, uklonim se, κάρη ἑτέρωσε ἐκλίνθη glava se je povesila, παρὲξ ὁδοῦ ἐν νεκύεσσιν zavijem (krenem) s pota med mrtvece; b) nagnem se, rušim se, poderem se τεῖχος; c) uležem se, padem na tla φύλλα κεκλιμένα; pf. ležim, sem, bivam, stanujem, počivam λίμνῃ, ῥηγμῖνι θαλάσσης, δισσαῖσιν ἀπείροις. III. med. naslanjam se σταθμῷ, ležim na čem τινί, ἠέρι zavit sem v kaj.

κλονέω (κλόνος) ep. poet. [samo praes. in impf.] 1. act. storim, da se kdo hitro in neredno premika, podim πρὸ ἕθεν φάλαγγας (pred seboj), gonim νέφεα, pretresam, vznemirjam, zmešam, zbegam τινά, τι, besnim, bučim ἄνεμος. 2. pass. podijo me, gnetem se, sem vznemirjen, spustim se v beg, bežim, ὑπό τινι (τινος) pred kom, ἐπὶ νηυσί k ladjam, ἀκτὰ κυματοπλὴξ κλονεῖται morsko obrežje pretresajo viharni valovi.

κλῠ́ω ep. poet. [impf. ἔκλυον, imper. aor. κλῦθι, κλῦτε, ep. red. κέκλυθι, κέκλυτε] 1. čujem, slišim, poslušam, uslišim τί, τινός kaj, τινά, τινός koga, τινός τινος kaj od koga; abs. občutim, spoznam μάλιστα δὲ τ' ἔκλυον αὐτοί(sc. srečo složnosti); pogosto stoji v perf. pom.: slišal sem, vem. 2. poslušam, pokoren sem τινός, τινί. 3. zovem se, sem na glasu, κακῶς sem na slabem glasu, zmerja me kdo.

κοινωνέω 1. imam (storim) kaj skupno s kom τινός τινι, udeležujem se, deležen sem česa τινός, delim kaj s kom, uživam kaj s kom τινός τινι. 2. imam opraviti s kom pri čem, sem združen s kom, pridružujem se komu ἔν τινι, εἴς τι NT; sem s kom enih misli.

κοίτη, ἡ, ep. ion. poet. κοῖτος, ὁ (κεῖμαι) 1. leganje, ležanje, spanje, počitek, ὥρη κοίτοιο čas počitka; τὴν σκηνὴν εἰς κοίτην διέλυον da se uležejo k počitku, da gredo spat, κοῖτον ποιοῦμαι grem v posteljo, uležem se v posteljo. 2. ležišče, postelja, zakonska postelja, zakon; NT nečistost, κοίτην ἔχω ἔκ τινος spočela sem od.

κομάω, ion. -έω (κόμη) 1. imam (nosim) dolge lase NT; pt. κομόωντες dolgolasi; κάρη po (celi) glavi, ὄπιθεν, τὰ ὀπίσω na zatilniku. 2. ponašam se, baham se s čim, ponosen sem na kaj, potegujem se za kaj ἐπί τινι.

κορέννῡμι [Et. moreb. nem. Hirse (germ. hir-s-ja) in lat. Ceres, eris, boginja rodovitne zemlje. – Obl. fut. κορέσω, aor. ἐκόρεσα, pass. pf. κεκόρεσμαι, aor. ἐκορέσθην, ep. fut. κορέω, aor. ἐκόρεσσα, opt. med. 3 pl. κορεσαίατο, pf. act. κεκόρηα (s pas. pom.), pass. (ep. ion.) κεκόρημαι]. 1. act. nasitim, nasičujem τινά τινι, τί τινος s čim. 2. med. z aor. pass. in med. a) nasitim se, sit sem česa τινός; b) naveličam se česa τινός in pt.; κλαίων dosita se najokam; ἐκορέσσατο χεῖρας τάμνων utrudil si je roke s sekanjem, ὕβρει κεκορημένος iz prevzetnosti, poln prevzetnosti.