Franja

ὄφρα ep. poet. [Et. iz jo + φρατ, kor. φερ naprej se pomikati] 1. veznik a) časa: medtemko, dokler (ne) z ind., s cj. (+ ἄν ali κέν) in z opt.; b) namena (= ἵνα) da (bi) s cj., opt., včasih tudi z ind. fut. 2. adv. tako dolgo, do tedaj, nekaj časa.

παρά, ep. παραί, ep. poet. πάρ [Et. idevr. pr̥, lat. por-, n. pr. portendo] I. adv. poleg, ob strani, zraven, mimo. II. praep. pri, poleg, zraven 1. z gen. a) o prostoru: iz bližine kake osebe (kraja), od (koga sem), posebno pri glagolih premikanja ἔρχομαι, εἶμι, ἥκω, πλέω παρά τινος, nadalje pri glagolih φέρω, ἀγγέλλω itd.; ὁ παρ' ὑμῶν ἁρμοστής od vas postavljeni namestnik, οἱ παρὰ Νικίου od N. poslani poslanci, οἱ παρὰ βασιλέως ἄγγελοι kraljevi poslanci, δαπανήσασα τὰ παρ' αὐτῆς potrošila je vse svoje imetje NT, οἱ παρ' αὐτοῦ njegovi sorodniki, rojaki NT, παρ' ἐμαυτοῦ δίδωμι dajem iz lastnega (premoženja); ἐρυσσάμενος φάσγανον παρὰ μηροῦ od boka, παρ' ἀσπίδος ἐξεφαάνθη izpod ščita, τὰ παρ' ἐμοῦ moje mnenje, νόμον θὲς παρ' ἐμοῦ po mojem nasvetu; b) pren. naznanja početnika in izvir kake stvari: α.) pri glagolih: αἰτέομαι, λαμβάνω, δέχομαι, μανθάνω, ἀντιάζω itd. παρά τινος; γίγνομαι παρά τινος izhajam iz česa, παρ' ἐμαυτοῦ ἐννενόηκα iz lastne moči, δεῖ ὑπάρξαι παρ' ὑμῶν z vaše strani; λέγω παρά τινος govorim v čigavem imenu; β.) pri pass. παρά θεῶν δίδοταί τι od bogov se kaj podeli, ὁμολογεῖται παρὰ πάντων vsi soglašajo, τὰ παρὰ σοῦ λεγόμενα tvoje besede; γ.) pri subst. τὰ παρὰ τῶν θεῶν božje zapovedi, τὰ παρὰ Κύρου Kirova naročila, ὁ παρ' ἐμοῦ λόγος moja izjava; τὸ παρ' ἐμοῦ ἀδίκημα od mene storjena krivica; c) poet. ob, pri (= παρά z dat.) παρ' ὑγρῶν ῥεέθρων, παρ' κυανέων πελαγέων. 2. z dat. pri (zlasti pri osebah), poleg, zraven, ob, blizu, οἱ παρ' ἐμοί moji ljudje, τὰ παρ' ἐμοί moj položaj, moje razmere, παρ' ἑαυτῷ doma v svoji hiši, παρ' ἐμαυτῷ γίγνομαι zavem se, pridem k zavesti, okrevam, καταλύω παρά τινι (Tuk. παρά τινα) ostanem (pomudim) se pri kom, οἱ παρ' ἡμῖν ἄνθρωποι tukajšnji ljudje, οἱ παρ' ἑκάστοις προδόται izdajalci v posameznih državah, ἡ παρά τινι δύναμις čete, ki jih ima kdo pri sebi, κρύπτω κακὸν παρ' ὑμῖν prikrijem vam; pos. παρ' ἐμοί, παρ' ἡμῖν po mojem (našem) mnenju, παρὰ Δαρείῳ κριτῇ po Darejevi sodbi, τοὺς παρὰ σφίσι αὐτοῖσι δοκέοντας ὀλβίους εἶναι ki se sami smatrajo za srečne, ὁ παρ' αὑτῷ βίοτος lastno življenje. 3. z acc. a) kraj.: α.) pri glagolih dotikanja (zadenem, ranim): na, ob οὖτα παρ' ὀμφαλόν, βάλε παρ' ὦμον, δησάμενος τελαμῶνι παρὰ σφυρόν; β.) pri glagolih premikanja: tja do, k εἶμι παρ' Ἥφαιστον, φοιτάω παρὰ τὸν Σωκράτη, πέμπω πρέσβεις παρὰ τινα, εἶμι παρὰ νῆας, ἤγαγον παρὰ Κῦρον; γ.) izraža premikanje (razprostiranje) ob čem: ob, poleg, blizu, kraj βῆ δ' ἀκέων παρὰ θῖνα θαλάσσης, Μηλίδα παρ' λίμναν, παρὰ πᾶσαν φιλίαν(sc. γῆν) κομισθήσεται; δ.) mimo (česa) παρὰ τὴν Βαβυλῶνα πάρειμι, παρὰ πόλιν ἄγω, παρὰ σκοπιὴν ἐσσεύοντο; ε.) pri glagolih mirovanja: ob, pri, blizu, k ὁ παρὰ τὸν Ἀχέροντα θεὸς ἀνάσσων; Ἀσία, ἣ παρ' ἁλμυρὰν ἅλα κεῖται, παρὰ τὴν ὁδὸν κρήνη ἦν, παρὰ πόδα takoj; slično ἧσο παρ' αὐτόν usedi se k njemu, ἕζοντο παρ' Ἀτρείδην, λεξάσθων παρὰ τάφρον; b) čas: za, ob, skozi (celo življenje) παρ' ὅλον τὸν βίον, παρὰ πότον med pijačo, παρ' ἦμαρ (ἡμέραν) vsak dan, dan na dan, παρὰ τὴν ζόην v teku življenja, παρὰ πάντα τὸν χρόνον ves ta čas, παρὰ τὸν καιρόν ob svojem (ugodnem) času, παρὰ τὰς μάχας v bitkah, παρ' αὐτὰ τἀδικήματα takoj, ko se je krivica storila, παρὰ τὴν ἐκείνου ἀρχήν za njegove vlade; c) pren. α.) mimo česa, črez kaj, proti, παρὰ δύναμιν črez svoje moči, παρὰ δίκην proti pravici, παρὰ μοῖραν proti usodi, παρὰ τοὺς νόμους proti zakonom, παρὰ τὸ εἰωθός proti navadi, παρὰ γνώμην proti pričakovanju, παρὰ δόξαν drugače nego se je mislilo, παρὰ τὸ βέλτιστον proti dolžnosti, παρὰ τὸ δοκοῦν ἡμῖν proti naši volji, παρὰ τὴν ἀξίαν nezasluženo, brez lastne krivde; β.) v primeri z, pred, nad, ὥστε τὸν Δαρείου στόλον παρὰ τοῦτον (v primeri z) μηδὲν φαίνεσθαι, κατεφρόνησε τοῦ κινδύνου παρὰ τὸ αἰσχρόν τι ὑπομεῖναι v primeri s sramoto = bolj nego sramoto, παρὰ τοὺς ἄλλους bolj nego drugi, παρὰ τὰ ἄλλα ζῷα ὥσπερ θεοὶ βιοτεύουσιν οἱ ἄνθρωποι v primeri z drugimi živalmi; sem spadajo tudi zveze z ἄλλος, ἕτερος in s komparativi: ἄλλα λέγουσιν παρὰ τὴν ἑαυτῶν δόξαν drugače govore nego mislijo, παρὰ ταῦτα πάντα ἕτερόν τι poleg (razen) vsega tega nekaj drugega, μὴ γράφειν παρὰ ταῦθ' ἕτερα ne predlagati temu predlogu nasprotnega, ἔχομέν τι παρὰ ταῦτα ἄλλο λέγειν ali moremo nasproti temu kaj drugega reči? χειμὼν μείζων παρὰ τὴν καθεστηκυῖαν ὥραν hujši mraz nego je bilo v tedanjem letnem času pričakovati; γ.) izraža oddaljenost ali razliko: παρὰ τοσοῦτον ἐγένετο αὐτῷ μὴ περιπεσεῖν τοῖς Ἀθηναίοις tako malo je manjkalo, da ni padel v roke, παρὰ νύκτα ἐγένετο λαβεῖν samo še ena noč, pa bi bil osvojil, παρὰ τοσοῦτον γιγνώσκω tako zelo sem drugega mnenja, παρ' ἐλάχιστον ἦλθε ἀφελέσθαι prav malo je manjkalo, da ni, παρὰ πέντε ναῦς razen petih ladij, παρ' ἓν πάλαισμα ἔδραμε νικᾶν razen borjenja je zmagal (samo v borjenju je bil premagan); sem spadajo tudi zveze: παρ' ὀλίγον ἀπέφυγες (komaj), παρ' οὐδὲν ἄγω, ποιοῦμαι zaničujem, preziram, παρ' ὀλίγον malo cenim, παρὰ πολύ (ὀλίγον) ἐστί velik (majhen) razloček je, παρὰ πολὺ ἡσσάομαι hudo me porazijo, πάντες παρ' ὀλίγους z malimi izjemami vsi; δ.) vzročno: zaradi, vsled, po: παρὰ τὴν ἑαυτοῦ ἀμέλειαν zaradi (po) svoje brezbrižnosti, παρὰ τὴν ἐκείνου ἀργίαν vsled njegove lenobe.

παρά-κειμαι [impf. iter. παρεκέσκετο] 1. ležim ali stojim poleg česa ali pri kom (pred kom), postavljen sem pred koga τράπεζά τινι, ὡς Ἀΐδᾳ παρακείμενος kot bi ležal v naročju smrti. 2. sem pripravljen, sem pri rokah ὀιστός, χλαῖνα, ὑμῖν παράκειται ἠὲ μάχεσθαι ἢ φεύγειν na izbiro vam je (samo).

παρα-ρρίπτω poet. vržem v (na) stran, ne oziram se (gledam) na kaj, ne menim se za kaj, τίς παραρρίψει λαμβάνων kdo bi se drznil nase vzeti.

παρατήρησις, εως, ἡ opazovanje, μετὰ παρατηρήσεως tako da bi se mogla znamenja opaziti, vidno, očitno NT.

παρ-έρχομαι d. m. (gl. ἔρχομαι) πάρ-ειμι (gl. εἶμι) 1. grem (pridem, korakam, tečem, peljem se, jadram, plovem, letim) mimo česa, hodim (vozim se) ob τινά, τί, παρά τι, κῦμα, σύνθημα παρῄει geslo je šlo od moža do moža. 2. o času: potečem, minem χρόνος, καῦμα, ὁ παρελθὼν χρόνος prešli čas, τὰ παρελθόντα preteklost, prošlost (= ὁ παρεληλυθὼς χρόνος), πόνος trud, ki smo ga prestali, παρελθοῦσαι ὁδοί pota, katera si prehodil. 3. pren. a) pretečem, prehitim ἐπειγόμενος, prekosim τινὰ ποσίν, ὄλβῳ, ἐν δόλοισιν, τὰς διαβολάς odvrnem; b) pridem iz česa, uidem, uide mi kaj παρέρχεταί τί τινα, τοῦτο μικροῦ με παρῆλθεν εἰπεῖν skoraj bi bil pozabil to povedati; c) varam, prekanim ἐπεὶ οὐ παρελεύσεαι; d) grem mimo koga (česa), puščam vnemar κρίσιν, ἀγάπην NT, prelomim, prestopim νόμον, ἐντολήν NT; ne omenim, izpustim ἑταῖρον. 4. a) pridem kam, pristopim εἴσω τινός, δόμους, εἴς τι; vderem εἴσω Πυλῶν, βίᾳ εἰς οἰκίαν; b) grem skozi kaj, odrinem, prepotujem τί; c) nastopim (kot govornik) οἱ παριόντες, εἰς τὸ μέσον; d) pren. pridem do česa εἰς δυναστείαν.

πάσχω [Et. iz πατσχω, gwn̥tsk'ho; fut. πείσομαι iz πεντ-σ-, gwentsh-, sor. πένθος, τό . – Obl. fut. πείσομαι, aor. ἔπαθον, pf. πέπονθα, plpf. ἐπεπόνθη; ep. aor. cj. 2 sg. πάθῃσθα, 3 sg. πάθῃσι, inf. παθέειν, pf. ind. 2 pl. πέπασθε, πέποσθε, pt. πεπαθυῖα] 1. trpim, pretrpim, prestanem (opp. δρῶ, ποιῶ itd.); a) izkusim, trpim, doživim kaj neprijetnega, hudega κακά, πήματα, πολλὰ(sc. κακὰ) παθεῖν, δίκαια πρός τινος trpim pravično kazen, κακὸν πάσχω ὑπό τινος doleti me zlo od koga; b) zgodi se, pripeti se mi kaj, τί οἰόμεθα πείσεσθαι kako se nam bo neki godilo, ὑικὸν πάσχει godi se mu kakor svinjam, οὐδὲν θαυμαστὸν πάσχω nič čudnega (nenavadnega) se mi ne pripeti; παθών ἔγνων po škodi sem prišel do spoznanja, sem se spametoval; c) evfem. πάσχω τι zgodi se mi kaj hudega = umrjem, poginem, ἤν τι πάθω ako se mi kaj primeri, ἤν τι ναῦς πάθῃ ako bi se ladja potopila; tudi o telesni kazni (opp. ἀποτίνω denarno kazen); d) τί πάθω; kaj bom doživel, kaj me bo zadelo, kaj naj počnem, kaj bo z menoj?; e) τί παθών (gl. τί μαθών) kaj se mi je pripetilo, kaj mi je prišlo na misel, da = zakaj?; f) določa se z adv. α.) κακῶς πάσχω nahajam se v slabih razmerah, sem nesrečen; β.) εὖ πάσχω doživim, zadene me, pripeti se mi kaj dobrega, uživam dobrote, εὖ πάσχω ἔκ τινος uživam zabavo od koga, zabavam se s kom; namesto adv. stoji tudi adi.: πολλὰ ἀγαθά prejemam mnogo dobrot, πολλὰ φιλικά mnogo dokazov prijateljstva, γελοῖόν τι πάσχω pripeti se mi nekaj smešnega. 2. o dušnem stanju: dobim vtis, sem kakega mišljenja, godi se mi: τοιαῦτα πάσχουσι ὑπὸ τῶν καμήλων tako se jim godi, kadar zagledajo velblode, ὅ τι ὑμεῖς πεπόνθατε ὑπὸ τῶν κατηγόρων kakšen vtis ste dobili od tožnikov, kaj so pri vas tožniki opravili; ὅμοιον πάσχω πρός τινα ὥσπερ ravno tako se mi godi = sem enakega mišljenja nasproti komu, πέπονθα τὸ τῶν πολλῶν godilo se mi je ravno tako kakor veliki množici, οὐδὲν τοιοῦτον ἔπασχον ničesar takšnega nisem občutil, θεῖον πάθος πέπονθα pripetilo se mi je nekaj božanskega.

περί praep. I. z gen. 1. a) krajevno: okoli, okrog τετάνυστο περὶ σπείους ἡμερίς, περὶ τρόπιος βεβαῶτα ko je sedel okobalo na gredlju; b) pren. pri glagolih μάχομαι, μάρναμαι, ἀμύνομαι, δηιόω, σπουδάζω itd. navaja predmet, za katerega se borimo, katerega branimo, oz. katerega hočemo doseči: o, za, zaradi περὶ νίκης, περὶ τῆς πατρίδος, τρέχω περὶ τρίποδος da bi dobil, μαχήσονται περὶ σεῖο, περὶ πτόλιος μαχήσεται da bi osvojil mesto, ὕφαινον ὥστε περὶ ψυχῆς kot bi šlo za moje življenje, ἀγὼν περὶ ψυχῆς, περὶ τῶν μεγίστων boj za življenje in smrt, ἐρίζεσκον περὶ τόξων tekmovali so v streljanju z lokom; c) pri glagolih μερμηρίζω, φροντίζω, κήδομαι skrbim za koga ali kaj, πένθος φέρω žalujem za kom, φοβέομαι περί τινος bojim se za koga, zaradi česa; slično pri glagolih πέμπω, ἥκω, ἀφικνέομαι περί τινος zastran (zaradi) česa; περὶ συμμαχίας πέμπω zaradi zavezništva, da bi sklenili zavezo, περὶ ὧν ἀφικόμην zaradi česar sem prišel; d) pri glagolih οἶδα, ἀκούω, λέγω, διαλέγομαι, πυνθάνομαι, κρίνω itd. navaja osebo ali stvar, o kateri se vé, sliši, govori, izve, sodi; περὶ νόστου ἤκουσα slišal sem o vrnitvi, πυνθάνομαι περί τινος poprašujem po kom, νόμῳ χράομαι περί τινος postopam s kom po zakonu; e) zastran, glede na, kar se tiče, οὐ θαρσῶ περί τινος v skrbeh sem zastran koga, φρόνιμος περί τινος preudaren glede česa, τὰ περί τινος kar se koga tiče, njegova usoda, τά περὶ τῆς μάχης tek bitke, περὶ τοῦ χρηστηρίου glede na prorokovanje, περὶ πάντων glede vseh stvari, τὰ περὶ τῆς ἀρετῆς kar se tiče kreposti (hrabrosti). 2. črez (nad) kaj, bolj nego, περὶ πάντων τίον nad vse, περὶ πάντων βροτῶν σε αἰνίζομαι bolj kot vse ljudi, γίγνομαι περί ἄλλων prekašam (presegam) druge, νόον περὶ βροτῶν ἐστι; περὶ πολλοῦ (πλείονος, πλείστου) ποιοῦμαι, ἡγέομαί τινα zelo (bolj, najbolj) cenim, περὶ παντὸς ποιοῦμαι cenim nad vse, bolj kot vse drugo, περὶ πάντων nad vse, pred vsem. II. z dat. 1. krajevno (na vprašanje kje?) okrog, na, ob τὰ ψέλια περὶ ταῖς χερσί, ἔχω θώρακα περὶ τοῖς στέρνοις, περὶ τῇσι κεφαλῇσι εἶχον τιάρας (na glavah), κεῖται νεκρὸς περὶ νεκρῷ mrlič ob mrliču, περὶ χροῒ εἵματ' εἶχον, πάρδαλις περὶ δουρὶ πεπαρμένη naboden na kopje = od kopja preboden, ἑλισσομένη περὶ κάπνῳ v dimu; slično pri glagolih premikanju ἔνδυνε περὶ στήθεσσι χιτῶνα, εἵματα ἕσσε περὶ χροΐ, χεῖρας βάλλω περὶ φασγάνῳ položim roko na meč = primem z roko meč. 2. pren. o čuvstvih, ki koga popolnoma prevzamejo: περὶ κῆρι φιλέω iz celega srca (prisrčno) ljubim, ἀπέχθομαι περὶ κῆρι zelo omrzim komu, λύκοι τοῖσίν τε περὶ φρεσὶν ἄσπετος ἀλκή v katerih (srcu) biva neizrečena moč, ἀλύσσοντες περὶ θυμῷ besneči v svojem srcu. 3. pren. izraža brambo ali zaščito pri glagolih μάχομαι, κινδυνεύω, ἀγών ἐστι itd.: za, ὡς τίς τε λέων περὶ οἷσι τέκεσσιν (ἑστήκει) kakor stoji lev okrog svojih mladičev (da bi jih branil), μάχομαι περὶ δαιτί borim se za obed (ki mi ga hoče kdo ugrabiti), κυβεύω περὶ τοῖς φιλτάτοις postavim najdražje v nevarnost. 4. pri glagolih φοβέομαι, δειμαίνω, ὀρρωδῶ itd.: za, zaradi περὶ σφίσι αὐτοῖσι δειμαίνοντες. 5. izraža povod pri glagolih πταίω, σφάλλομαι itd.: po, vsled, ἦν ἀρρωδίη, μὴ περὶ Μαρδονίῳ πταίσῃ ἡ Ἑλλάς bali so se, da ne bi doživela Grecija po M. poraza (da ne bi M. porazil Grecije), ἐδόκει περὶ αὑτῷ καταλυθήσεσθαι zdelo se je, da bo sam po sebi poginil. III. z acc. 1. kraj. (na vprašanje kam? in kje?): okoli, okrog, blizu, v bližini, pri, do, v, περὶ δὲ φρένας ἤλυθ' ἰωή do njih je prišel glas, περὶ φρένας ἤλυθε οἶνος vino mu je stopilo v možgane (ga je omamilo); περὶ νεκρὸν ἤλασαν ἵππους okrog; καθίστημι περὶ βασίλειον postavim okrog palače; περὶ Πελοπόννησον πλέω krožim (z ladjami) ob peloponeški obali, οἰκέω περὶ τὴν θάλασσαν ob (pri) morju, εἰμὶ περὶ Βυζάντιον sem blizu B., περὶ αὑτὰ περιρρεῖ zruši se samo vase, ἡ περὶ Λέσβον ναυμαχία pomorska bitka pri Lezbu, οἱ περὶ αὐτόν njegova okolica, spremstvo, pristaši, vojaki, učenci, οἱ περὶ τὸν Ἀριαῖον A. in njegovi ljudje, περὶ πᾶσαν τὴν Σικελίαν ᾤκουν prebivali so po celi Siciliji, περὶ τοὺς βαρβάρους pri barbarih, χρονίζω περὶ Αἴγυπτον mudim se v Egiptu. 2. pri glagolih: εἰμί, γίγνομαι, διατρίβω, πένομαι, πονέομαι περί τι bavim se s čim, ukvarjam se, trudim se s čim, περὶ δεῖπνον πένοντο pripravljali so obed, περὶ ἄριστον γενόμενος ko se je usedel k zajutreku, οἱ περὶ τὰς τελετάς ki so v misterije posvečeni, οἱ περὶ τὴν τοῦ σώματος τροφήν trgovci z živili. 3. a) čas.: ob, o, περὶ μέσας νύκτας o polnoči, περὶ τὰ Μηδικά ob času perzijskih vojsk, περὶ τούτους τοὺς χρόνους ob tem času, tačas, περὶ τὰς ἡμέρας ἐκείνας one dni; b) pri števnikih: blizu, okoli, do περὶ ἑβδομήκοντα, περὶ ἑπτακοσίους. 4. pren. glede, z ozirom na, nasproti, kar se (koga ali česa) tiče (posebno kadar se govori o ravnanju, obnašanju, mišljenju nasproti komu): τοιοῦτός εἰμι (γίγνομαι) περί τινα tako se obnašam nasproti komu, tako ravnam ž njim, οἷα εἴωθε γίγνεσθαι περὶ τοὺς ὀρφανούς kakor se navadno godi s sirotami, τὰ περὶ Μίλητον γενόμενα kar se je z M. zgodilo, εὐσεβέω περὶ τοὺς θεούς pobožen sem proti bogovom, τοιοῦτος περὶ ἐμέ nasproti meni, ἄδικος, ἀνόσιος περί τινα, ἡ περί τινα ἀρετή usluga, katero smo komu izkazali, ὅ τι πονηρὸν περὶ τὸ σῶμα kar je telesu škodljivo, τὸ πρᾶγμα τὸ περὶ σέ vsa ta stvar, ki tebe zadeva; λέγω περί τι govorim o čem, καινοτομέω περὶ τὰ θεῖα uvajam novotarije v verstvu, τὰ περὶ τὸν Κῦρον vse, kar se tiče Kira, τὰ περὶ τὰς ναῦς brodarstvo, mornarica, τὰ περὶ θεούς bogočastje, τὰ περὶ τὰς τάξεις taktika.

περι-γίγνομαι, ion. -γίνομαι 1. postanem močnejši od koga τινός, obvladam koga, premagam, zmagam, prekašam, presegam, nadkriljujem, sem močnejši τινός τινι. 2. περιγίγνεται pokaže se, izhaja, izvira iz česa, posledica je μέγισται τιμαὶ ἔκ τινος; περιεγένετο, ὥστε καλῶς ἔχειν pokazalo se je, da je bilo v redu (prav). 3. ostanem pri življenju (živ), οἱ περιγενόμενοι ki so ostali (pri življenju); preživim, rešim se, srečno jo odnesem, τούτου τοῦ πάθους uidem tej nesreči, ἤν τι περιγίγνηται αὐτοῖς τοῦ πολέμου ako bi jim vojna dopustila, (poleg glavnega namena) tudi to storiti.

πῑ́πτω [Et. fut. πεσέομαι iz πετέομαι, sor. πέτομαι, ποταμός. – Obl. fut. πεσοῦμαι, aor. ἔπεσον, pf. πέπτωκα, ep. fut. πεσέομαι, inf. πεσέεσθαι, aor. πέσον, cj. 3 sg. πέσῃσι, inf. πεσέειν, pf. pt. πεπτεώς, poet. πεπτώς; NT aor. ἔπεσα, pf. 2 sg. πέπτωκες, 3 pl. πέπτωκαν]. 1. a) padem (na tla), zvrnem se, zgrudim se ἐπὶ χθονί, ἐπὶ γᾷ, χαμαί, (πρὸς) πέδῳ, χαμάδις, ἔρᾱζε, πεδίῳ, ὑπὸ ἄξοσι pod kolesa, ἐν κονίῃσιν v prah, μετὰ ποσσὶ γυναικός rodim se, ἐκ, ἀπό τινος padem s česa, εἴς τι treščim (o blisku); metafor. οὐ χαμαὶ πεσεῖται ne bo ostalo brez uspeha; b) vržem se, skočim, planem ἐκ νηός (z ladje v morje); planem (navalim) na kaj, napadem ἐνὶ νήεσσι, ἐν βουσί, πρὸς μῆλα, περὶ ξίφει nasadim se na meč; c) padem v boju, ὑπό τινος od koga, νέκυες πίπτοντες, οἱ πεπτωκότες (v boju) padli vojaki, ὑπ' Ἀτρείδῃ vsled udarcev Atridovih. 2. a) zrušim se, poderem se σκληρὰ φρονήματα, poginem γένος, uničijo me, podležem, trpim škodo, ἡ πόλις οὐκ ἂν ἔπεσε τοιοῦτον πτῶμα mesto bi ne bilo doživelo takšnega poraza, μεγάλα πρήγματα πίπτει ὑπὸ ἡσσόνων velika podjetja propadajo vsled manjših, αὐτὸς ὑπ' ἐμωυτοῦ sam sem vzrok svojega padca, πολλὰ στρατόπεδα ἔδη ἔπεσε ὑπ' ἐλασσόνων je bilo premaganih od manjših; b) padem, grešim NT, motim se (Pl. Fajd. 100 e), ἀπὸ δόξης motim se v upanju. 3. a) zaidem, zabredem (v kaj) ἐς κακόν, ἐς ἀνάγκας, δυσπραξίαις, αἰσχύνῃ; ἐς δάκρυα uderejo se mi solze, εἰς ὕπνον zaspim, εἰς ἔρον τοῦ μαθεῖν obide me želja izvedeti; ποῖ γνώμης πέσω kaj naj pomislim; b) ἔκ τινος padem iz česa, ἐκ θυμοῦ izgubim naklonjenost (ljubezen) koga, τοὔμπαλιν φρενῶν zopet izgubim razum. 4. a) poležem se ἄνεμος πέσε, ὁ κλῆρος ἔπεσε ἐπί τινα kocka je padla za koga; b) pripeti se mi kaj, zadene me kaj, τὰ πεπτωκότα usoda, nesreča Evr. Hip. 718; c) izidem (iztečem) se, obnese se mi kaj, posreči se mi kaj καθαρμός, τῇ πεσέεται ἡ μάχη kako se bo končala bitka.

πλήν 1. praep. z gen. razen, διαρπάσαι ἐπέτρεψε πλὴν ἀνδραπόδων dovolil je ugrabiti vse razen sužnjev; gl. ἐπιτρέπω in ὑπέγγυος. 2. adv. razen, izvzemši, samo, le; a) v zvezi s posameznimi besedami in za nikalnicami: οὐκ ἆρ' Ἀχαιοῖς ἄνδρες εἰσὶ πλὴν ὅδε ali nimajo torej Ahajci mož razen tega? ἀλλ' οὐ κάτοιδα πλὴν ἐπὶ σμικρὸν φράσαι toda ne vem natančno, razen kar morem na kratko povedati; pogosto stoji za πᾶς, πάντες, ἄλλος in sl: πάντ' ἐκπορίζει πλὴν τὸ μὴ νοσεῖν ἐμέ vse da, le tega ne, da bi bolan ne bil, πάντων ἐρήμους πλὴν ὅσον τὸ σὸν μέρος izvzemši to, kar jima ti daš, νικᾶν πανταχοῦ πλὴν εἰς σέ samo pri tebi ne, ὁρῶ γὰρ ἡμᾶς οὐδὲν ὄντας ἄλλο πλὴν εἴδωλα vidim, da nismo drugega kot prazne sence, πλὴν εἷς τις razen enega, ἀλλ' ἔστι, πλὴν σοί samo pri tebi ne; b) uvaja cele stavke: α.) razen da, samo (da), πλὴν τοὺς φεύγοντας οὐ κατῆγον razen da izgnancev niso poklicali nazaj; β.) toda, pa vendar; πλὴν ὑπ' οὐδενὸς ἐκινήθη toda nobena stvar ga ni vznemirila Plut. Per. 34; c) v zvezi s členicami: πλὴν ἤ, πλὴν εἰ razen ἄδηλον παντὶ πλὴν εἰ τῷ θεῷ; πλὴν ὅτι razen (samo) da πλήν γε δὴ ὅτι φάρμακον πιὼν ἀποθάνοι; πλὴν ὅσον, πλὴν ὅσον Ἕλληνες ἔχουσι izvzemši kraje, kjer stanujejo Heleni, πολλοὺς ἀπέκτεινε πλὴν ὅσον ἐκ τριῶν νεῶν izvzemši moštvo treh ladij.

ποτι-δόρπιος 2 (δόρπον) ep. ki služi za večerjo; (Od. 9, 234, da bi si skuhal z njim večerjo).

ποῦ, ion. κοῦ adv. 1. kje? z gen. ποῦ χθονός ? 2. pren. o razmerah in stanju: v katerem slučaju? v kakšnih razmerah? kako? κοῦ γε δὴ οὐκ ἂν χωσθείη v katerem slučaju ne bi = vsekakor bi; ποῦ σοι τύχης ἕστηκεν; kakšna usoda ga je zadela? ποῦ ποτ' εἰμὶ πράγματος; kaj se je z menoj zgodilo? ποῦ ποτ' εἶ φρενῶν; kje so tvoje misli? kje je tvoja pamet? ποῦ χρὴ τίθεσθαι ταῦτα, ποῦ αἰνεῖν; kako naj razlagam, kako naj hvalim to? ποῦ σὺ στρατηγεῖς τοῦδε; s kako pravico si njegov vodja? 3. tako zlasti v nejevoljnih vprašanjih = nikakor ne ποῦ σὺ μάντις εἶ σοφός. 4. včasih (pri glagolih premikanja) navidez = kam? ποῦ σοι ἀπειλαὶ οἴχονται; kje so tvoje grožnje? ποῦ βάντος ἢ ποῦ στάντος kam je šel ali kje je stal?

πρίασθαι [Et. iz qwri-. – Obl. aor. k praes. ὠνέομαι, ind. ἐπριάμην, 2 sg. ἐπρίω, 3 sg. ep. πρίατο, cj. πρίωμαι, opt. πριαίμην, pt. πριάμενος] kupiti τινά, τί, κτεάτεσσιν ἐοῖσιν za svoj denar (s svojim denarjem), καπνοῦ σκιᾶς, ἐπιστάτην ταλάντου za talent, μικροῦ po ceni, πολλοῦ drago, οὐδενὸς λόγον za nobeno ceno, παρά τινος od koga; pren. mnogo dati za kaj (= da bi se kaj zgodilo), τῆς ψυχῆς ὥστε μή glavo (življenje) dati, da ne bi, τοῦτο πρὸ πάντων χρημάτων πριαίμην ἂν zato bi dal vse svoje premoženje.

προ-φαίνω [gl. φαίνω, pf. pass. 3 sg. προπέφανται, aor. pass. pt. προφανείς] I. act. tr. in pass. 1. (po)kažem, storim, da se kaj pokaže, spravljam na svetlo (na dan) τέρατα; σκέλη οὐρανῷ iztegujem, molim noge proti nebu; izrečem, izgovorim. 2. naprej na-, oznanjam, omenjam, razodevam, pomenim φάσμα, obetam, prorokujem τί τινι. II. act. intr. in med. z aor. pass. 1. od daleč sem viden, se po-, prikazujem, svetim, sijem σελήνη; jasno se pokažem, προπέφανται popolnoma svetlo (jasno) je, οὐδὲ προὐφαίνετ' ἰδέσθαι tudi ni bilo svetlo (da bi mogli videti). 2. nastanem, pridem na dan, pojavim se, προὐφάνη κτύπος se je zaslišal.

πυνθάνομαι [fut. πεύσομαι, aor. ἐπυθόμην, pf. πέπυσμαι, ep. aor. 3 pl. πυθοίατο, 3 sg. redupl. πεπύθοιτο, pf. 2 sg. πέπυσσαι, ion. aor. imp. πύθευ, πυθεῦ] 1. povprašujem, poizvedujem, vprašujem, τί, τινά, τινός, ὑπέρ, περί τινος po kom (čem), τὶ διὰ τινος s pomočjo česa; pri kom τινός, παρά τινος. 2. izvem, za-, doznam, slišim, zapazim; pogosto s perf. pomenom = izvedel sem, vem; veže se: a) z acc. osebe ali stvari: ἐπύθοντο μετὰ Τρώεσσιν Ἄρηα opazili so, da je Ares s Trojanci, κτύπον, κέλαδον; b) s ὅτι: τὸν ἐπιόντα πυνθάνεαι, ὅτι Πέρσης ἀνὴρ μέλλει; c) z acc. part.: εἰ πυθοίατο συλῶντα τἀμά ko bi slišale, kako si plenil, kar je mojega, τὸν Κῦρον προσελαύνοντα da se Kir približuje, πυθόμην ταύτην ὁδὸν ὁρμαίνοντα da je namerjal to pot; d) z acc. c. inf. πλοῖα προσπλεῖν; e) z gen. osebe ali stvari, o kateri kaj slišimo: πατρός o očetu, Αἴαντος, μάχης, tudi z gen. part. οὔπω πυθέσθην Πατρόκλοιο θανόντος da je Patrokel umrl; περί τινος, περὶ τῶν ὀφίων; f) z gen. osebe, od katere kaj slišimo: οὐ γὰρ ἂν πύθοιό μου nikdar ne boš slišal od mene; namesto gen. stoji tudi παρά τινος, παρὰ πυρσῶν po ognjenih znamenjih, ἔκ τινος gen. part. stoji, ako se kaj izve neposredno, acc. part., ako izvemo kaj posredno (od drugih) kot gotovo; acc. c. inf. pa, ako izvemo kot (negotovo) vest.

πώς, ion. κώς enkl. adv. a) nekako, na kakšen način, kakim potom, kakorkoli, sploh, ὧδέ πως tako nekako, οὐ πως οὐδέ nikakor, τεχνικῶς πως precej spretno; b) skoraj, takorekoč; c) slučajno, morda, pač, εἴ πως ako bi morda, nemara.

πῶς, ion. κῶς 1. vpraš. členica: kako, na kak način, zakaj ? Včasih izraža željo: πῶς ἂν θάνοιμι o da bi umrl; πῶς γάρ kako neki? elipt. gotovo ne, nikakor ne; πῶς δή; kako vendar to? πῶς οὐ kako ne bi, vsekakor. 2. v vzkliku: kako zelo! NT.

σῑγηλός 3 molčljiv, molčeč, tih, miren, σῴζοντες τά τ' ἐκ ποδῶν σιγηλὰ καὶ γλώσσης ἄπο ustavljajoč noge in jezik (da ne bi izdala hrušč in glas, kje da smo).

στεῦμαι med. [Et. got. stiurjan, pritrditi; stvn. stiura, nem. steuern, Steuer. – Obl. samo στεῦται, στεῦνται, στεῦ(ν)το] postavim se, stojim; nameravam, obetam, pretim, delam se, διψάων kakor da bi bil žejen; ἀκοῦσαι trdim, da sem slišal, εὐχόμενος pohvalim se.