Franja

Δη-μήτηρ gen. Δήμητρος, dat. -τρι, acc. -τρα, voc. Δήμητερ 1. Demetra, Cerera, mati Perzefone; njeno svetišče se je imenovalo Δημήτριον, τό. 2. meton. žito, poljski pridelki.

εἰσ-άγω [impf. iter. ἐσάγεσκον, pf. εἰσαγήοχα, ion. aor. med. ἐσαξάμην] 1. act. a) peljem, spravim, puščam noter, δόμον v hišo, Κρήτην na Kreto, ποταμὸν ἐς λίμνην napeljem, ἰατρόν τινι pripeljem, pokličem komu zdravnika; b) uvedem, vpeljem (šege, navade, blago), σῖτον uvažam žito, πόνον povzročam; c) γυναῖκα (tudi med.) oženim se; d) εἰς σπονδάς pripravim, naklonim koga k …; e) τὸν χορόν spravim na oder, δράματα uprizorim, predstavljam, igram, ἐλεεινά mile igre; f) tiram, spravim pred sodišče, (za)tožim, τινά τινος koga zaradi česa, ὡς διαφθείροντα τοὺς νέους da zapeljuje; g) εἰς τοὺς φράτορας vpišem v (javne) listine. 2. med. a) dovedem, pripeljem k sebi, sprejemam, vpeljem (v družbo); b) γυναῖκα oženim se.

ζεί-δωρος 2 (ζειαί, δῶρον) ep. ki daje žito, žitoroden.

θερισμός, ὁ (θερίζω) 1. žetev, čas žetve. 2. žito, žitno polje NT.

καρπός¹, ὁ [Et. iz qr̥pó-s, lat. carpo, ere (iz kŕ̥pō), nem. Herbst (čas trgatve, žetve)] 1. sad, plod; pl. poljski pridelki, žetev, žito, (tudi) vino; mladiči, ποιῶ καρπόν rodim, donašam sad NT. 2. korist, uspeh, plačilo, dohodek.

λικμάω (λικμός velnica) vejem, čistim žito; NT zdrobim, starem, uničim.

μέδιμνος, ὁ, ἡ grška mera za žito, v Atiki (= 48 χοίνικες) = 52,5 l, mernik, vagan; v pregovoru: μεδίμνῳ ἀπομετρέομαι τὸ ἀργύριον merim denar z merniki = imam denarja na mernike.

νέος 3, ion. ep. fem. νέη [Et. iz νέϝος, lat. novus, slov. nov, nem. neu. – comp. νεώτερος, sup. νεώτατος, ep. poet. νέατος, ion. νείατος] 1. mlad(eniški), mladosten, v mladosti; mladoleten, nedorastel, neizkušen, neizveden, nepremišljen; subst. ὁ νέος mladenič, οἱ νέοι (νεώτεροι) mladina, mlado moštvo; τὸ νέον mladost, ἐκ, ἀπὸ νέου, ἐκ νέων iz mladega, od mladih nog (let). 2. a) nov, svež ἄλγος, σῖτος letošnje žito; b) nezaslišan, nepričakovan, nenavaden, grozen, strašen, θάλαμος novo sezidan, ἐδόκει τι νέον ἔσεσθαι zdelo se je, da bo prišlo do burnih nastopov, νεώτερον, τό, νεώτερα (πράγματα) novice, novotarstvo, prevrat, nesreča, zlo, νεωτέρων ἔργων ἐπιθυμητής εἰμι hrepenim po prevratu, νεώτερα βουλεύω περί τινος snujem, namerjam kaj slabega zoper koga; τί νεώτερον γέγονεν; kaj se je neki novega (hudega) zgodilo? νεώτερόν τι ποιῶ res novas molior, νεώτερα ἔπρησσε πρήγματα snoval je nekaj posebnega, napravljal je nemir. 3. adv. νέον, τὸ νέον a) iznova, vnovič (ion. ἐκ νέης); b) pravkar, nedavno, pred kratkim, νεώτατα zadnji čas, nedavno.

ὄλῡραι, αἱ neko žito, enozrnica (iz katere so si pekli siromašni Egipčani kruh: pri Homerju so jo rabili za konjsko klajo).

σάτον, τό sat, merica (za žito) NT.

σῑρός, ὁ σειρός jama, luknja (v kateri so shranjevali žito).

σῑτ-αγωγός 2 (σῖτος, ἄγω) ki vozi žito, žitovozen, πλοῖα ladje za žito ali z žitom.

σῑτ-ηγός 2 (σῖτος, ἄγω) ki vozi žito, πλοῖα ladje za žito.

σῑτοδοτέομαι (δίδωμι) pass. dobivam žito (brano).

σῖτος, ὁ, pl. σῖτα σῑτίον, τό 1. žito, pšenica, rž, περὶ σίτου ἐκβολήν ob času, ko gre žito v stebla, ko se žito stebli. 2. moka, kruh; pl. a) živež, jed, hrana; b) jedila, živila.

σῑτο-φόρος 2 (φέρω) ion. 1. ki nosi žito ali živež, κάμηλοι velblodi, ki nosijo živež. 2. žitoroden γή.

σῑτ-ώνης, ου, ὁ (ὠνέομαι) nakupovalec žita (urad v Atenah, ki je nabavljal žito ob času vojske).

τελέω [fut. τελέσω, τελῶ, aor. ἐτέλεσα, pf. τετέλεκα, pass. pf. τετέλεσμαι, aor. ἐτελέσθην, ep. praes. τελείω, fut. τελέσσω, ion. τελέω, aor. ἐτέλεσσα, τέλεσα; ion. praes. pt. τελεύμενος, ajol. pt. praes. τελέσαις] I. trans. 1. končam, sklenem βίον, ὁδόν, τόπον prepotujem NT, dovršim δρόμον NT. 2. a) iz-, dovršim, storim, izpeljem, uresničim μῦθον, ὅρκια, τὸ ταχθέν izvršim, ἀέθλους prestanem (bijem) boje, izpolnim ὑπόσχεσιν, νόμον; nasitim, ustrežem ἐπιθυμίαν σαρκός NT, ohladim si, potolažim χόλον, κότον; b) doživim ἡλίου τρόχους, βίον, dosežem τελευτὴν του βίου; c) dam, podelim νόστον, na-, pripravim komu kaj κακόν τινι, κακά, λυγρά, pripeljem ἦμαρ; pass. izpolnim se, uresničim se, zgodim se τετελεσμένος izpolnljiv, τετελεσμένον ἐστί more se izpolniti. 3. donašam δῶρα, plačujem χρήματα, φόρους, ἀργύριον, σῖτον dajem (mesto davka) žito, potrošim, porabim τὶ εἴς τι; pos. τελέω εἴς τινας plačujem komu, pripadam komu, spadam kam, εἰς ἀστούς sem meščan, εἰς ἱππέας pripadam vitezom; εἰς γυναῖκας ἐξ ἀνδρός postanem iz moža ženska. 4. posvetim v misterije, τελετάς praznujem (obhajam) misterije; pass. posvetijo me, dam se posvetiti τελετάς. II. intr. 1. (sc. ὁδόν) prehodim, prepotujem; dospem, pridem kam εἰς, πρός τι; pren. πρός τινα dosegam koga, sem komu enak. 2. izpolnim se, uresničim se.

φορμός, ὁ (φέρω) 1. pleten koš, košara, rogoznica. 2. korec, merica za žito = μέδιμνος. 3. pletena odeja.

φῡσί-ζοος 2 (φύω, ζειά) ki žito rodi, žitoroden αἶα, γῆ.