Franja

Zadetki iskanja

  • expansif, ive [ɛkspɑ̃sif, iv] adjectif ki se širi ali teži k širjenju, ekspanziven; figuré zaupljiv, komunikativen, odkrit; physique raztezen

    force féminin expansive ekspanzivna moč
    avoir la parole expansive imeti srcé na jeziku
    être d'un naturel expansif biti odkritosrčen
  • extāris -e (exta) k drobovju spadajoč: olla Pl. za kuhanje droba.
  • extremism [ikstrí:mizəm] samostalnik
    nagnjenje k skrajnosti, ekstremizem, prenapetost
  • extrémisme [ɛkstremism] masculin ekstremizem, nagnjenje k skrajnosti (en politique v politiki)
  • extrīnsecus adv. (iz krajevnega adv. *extrim: exter in secus, prim. intrīnsecus)

    I. od zunaj: Cels., pulmones et cor extrinsecus spiritum adducunt Ci., metu extrinsecus imminentis belli L. iz tujine, assumptis extrinsecus auxiliis Q.

    — II.

    1.
    a) zunaj: in quo quid sit, in ministerio plerique extrinsecus nesciunt Varr., extrinsecus auscultantes Sen. ph., extrinsecus singuli locorum custodes erant Ap.
    b) zunaj = na zunanji strani: extrinsecus admovent nigras saetas Varr., animum corpore vestivit extrinsecus Ci. ep., cum … dubitaret, utrum ea (columna aurea) solida esset an extrinsecus inaurata Ci., si extrinsecus cruor fluxisset Cu., nihil ornamentorum extrinsecus cupide appetivit Suet.; atrib. = zunanji: pallii extrinsecus habitus Tert.

    2. pren.
    a) ne spadajoč k stvari: haec etsi extrinsecus, non tamen … Col.
    b) poleg (zraven, vrh) tega: infinita extrinsecus Persarum nobilitas Eutr.
  • èzān -ána m (t. ezan, ar.) klic z minareta k molitvi: ezan učiti klicati k molitvi
  • fall under neprehodni glagol
    spadati med, šteti se k

    fall under censure nakopati si grajo
  • familiāris -e, adv. familiāriter (familia)

    1. spadajoč k hiši, hišen, domač: servus f. Pl., ante duos lares familiares Ci. pred podobo domačih larov, illi di penates ac familiares Ci.; pogosto res familiares Ci., N., S., Q., Suet. = copiae familiares L. premoženje, imetje, imetek: quis tam dissolutus in re familiari fuit Ci., lacunam rei familiaris explere Ci., res fam. principis in Asia T. cesarjeva zasebna posestva; toda: ab re familiari abesse L. od uprave premoženja; pl.: res familiares S. premoženjske zadeve, denarne zadeve; od tod: subst. familiāris -is m (prim. gr. οἰκέτης) sluga, služabnik, strežaj, strežnik: Pl., Sen. ph., Amm. cum quidam familiarium aquam feret L. eden izmed „domačih“, izmed družine (evfem. = sužnjev); familiare parricidium Acc. ap. Ci. rodbinski umor.

    2.
    a) spadajoč k rodbini (družini), rodbinski: ad iudicii moram familiaris (v družini) funeris excusatio quaerebatur Ci. domače (hišne) in rodbinske stvari (zadeve), familiares pecuniae T. premoženje (ces.) rodbine, cesarjevo osebno premoženje, f. pecunia Gell., medicus domesticus et familiaris Sen. ph.; z dat.: Cleomenem familiarissimum esse praetor Ci., familiarem (esse) Laelium Flacco viderunt Ci., factus es ei rursus familiaris Ci.; kot subst. m. zaupnik, prijatelj, z gen.: f. istius Roscii Ci. is Habiti familiarem Iunium esse dicebat Ci.; tudi v superl.: cum familiarissimis Caesaris est adaequatus L. Cornelius Ci. z najzaupnejšimi prijatelji; pogosto s svojilnimi zaimki: meus fam. A. Hirtius Ci. Crasso familiari illo tuo Ci. ut tui familiares dictitant Ci. tvoji najzaupnejši tovariši; tudi kot fem.: exclamat tua familiaris Ci. prijateljica.
    b) (o stvareh) prijazen, prijateljski, domač, dobro znan, zaupen: Col., Ap., vultus Ci., Suet., sermones f. Ci., conlocutiones familiarissimae cum Trebonio Ci. ep., ut domus familiarissima esset senectuti Ci., iura f. L. pravice prijateljstva, aditus familiarior L., f. usus (občevanje) Cu., color miltaribus signis familiarior, luna terris familiarissimum sidus Plin., f. exempla verba Q., ista tibi familiariora fient Plin. iun.; pogosto adv.: Ter., Sen. ph., Q. familiariter loqui cum aliquo Pl., cum Naevio familiariter vexit Ci., ille Oppianico familiarissime usus est Ci. je bil z Opijanikom v prav prijateljskih odnosih, illo usus erat … familiariter N., familiarius vivere cum aliquo N., familiariter arridere L., amicitiā uti Q., scribere ad aliquem Suet., complecti aliquem f. Plin. iun., f. praenuntiare Iust.
    c) occ. α) domač, domovinski, navaden, običajen: ars statuaria familiaris Italiae (v Italiji) Plin., familiarissimum hoc platanis Plin. to se najpogosteje zgodi platanam, quae (peregrina semina) minus sunt familiaria nostro solo quam vernacula Col. se manj prilegajo, alicui familiare est z inf. = v navadi koga je, navadno je komu, prišlo je komu v navado: Vell., Plin. iun., Vop. β) kot obr. t. t. vedeževalcev iz drobovja („drobogledcev“) familiaris pars „prijateljski“ (= ki pomeni domovino, državo) del drobovja (naspr. pars hostilis Lucan. „sovražni“ (= ki pomeni sovražnike) del drobovja): caput iecinoris a familiari parte caesum L. jetrna glava (= izrastek na desnem krilu jeter) je imela na prijateljskem delu zarezo; enako tudi fissum familiare Ci.
  • farīnārius 3 (farīna) ki spada k moki, mokast, moknat, močnat, za moko: Ca., Plin.
  • farreārius 3 (far) spadajoč k žitu, žiten: Ca.
  • fascisant, e [fasizɑ̃, t] adjectif ki se nagiblje k fašizmu, ki pripravlja fašizem
  • feel*1 [fi:l]

    1. prehodni glagol
    občutiti; potipati, dotikati se; zaznati, opaziti; zaslutiti; smatrati, misliti

    2. neprehodni glagol
    tipati; počutiti se; zavedati se; imeti občutje, k srcu si gnati

    to feel about s tipanjem iskati
    to feel certain (ali sure) biti prepričan
    I feel it in my bones trdno sem prepričan
    to feel bitter biti grenkega okusa
    to feel cheap slabo se počutiti
    I feel cold (warm) zebe me (toplo mi je)
    to feel doubts dvomiti
    to feel one's feet dobiti zaupanje vase
    to feel like nothing on the earth, to feel poorly (ali rotten, faint) zelo slabo se počutiti
    to feel hurt biti užaljen
    to feel small sramovati se
    to feel sorry obžalovati
    to feel the pulse meriti utrip
    to feel like želeti si
    I don't feel like ne ljubi se mi
    it feels like rain na dež kaže
    to feel quite o.s. again opomoči si
    to feel up to moči
    to feel one's way previdno spraševati, sondirati
    I do not feel up to work ne ljubi se mi delati
  • felizmente srečno, k sreči
  • fernhalten* von, fern halten* von ne pustiti k/v; zavarovati (X fernhalten von von Y zavarovati Y pred X-om); sich fernhalten von von figurativ ne iti k, biti rezerviran do
  • ferrārius 3 (ferrum) k železu spadajoč, železen: faber Pl. železar, kovač, officina f. Auct. b. Afr., Plin. = fabrica f. Plin. železarna, pa tudi kovačnica, aqua ex officinis ferrariis Plin. voda za hlajenje iz … , metalla f. Plin. rudniki železa, ars f. Amm. kovaštvo. Od tod subst.

    1. ferrāria -ae, f.
    a) (sc. fodīna rudnik) rudnik železa, železna jama: Ca. ap. Gell. (pisano ferrarea), apud eos (sc. Aquitanos) magnae sunt ferrariae C., vectigalia magna instituit ex ferrariis argentariisque L.
    b) (sc. herba) bot. rastlina sporiš: Ap. h.

    2. ferrārius -iī, m. železar, kovač: Sen. ph., Pall.
  • ferreus 3 (ferrum)

    I.

    1. železen, iz železa: aedes, fores, limina Pl., clavi Pl., C., ensis, securis Varr. fr., manus C., L., Cu., Lucan., Fl. kljuka, kavelj, kopika, taleae C. mucro, turris V., trulla L., catenae Val. Max., fibula Q., lorica T., anulus Suet., litterae Suet. vdolbene in z železom izpolnjene črke; pesn. (enalaga): ferreus imber Enn., V. ali f. tempestas Sil. ploha železnih puščic, ferrea telorum seges V., ferreus hastis horret ager V. strči (srši) od železnih sulic.

    2. železu podoben, železast: color Plin.

    3. k železu spadajoč: fabrica Plin. obdelovanje železa.

    4. v železo oblečen, oklepljen: equitatus Amm. oklepniki. —

    II. metaf.

    1. trden kot železo, trden, močan, trajen, nespremenljiv: Cat., in patientia laboris … ferrei prope corporis animique L., quo ferrea resto? O., patiens et ferreus Iuv. somnus V. trdno spanje = smrt (prim. gr. χάλκεος ὕπνος Hom.), vox, iura V., decreta veterum sororum O., sors vitae O.

    2. železen, jeklen = trdosrčen, brezčuten, brezsrčen, neobčutljiv, krut: virtus dura et quasi ferrea Ci., ferreus essem Ci. quis tam, fuit ferreus? Ci. ferrei sunt isti patres Ci., os tuum ferreum Ci., nesramna, frons Plin. iun., gens V., age, ferrea, gaude! O., bellum O., ferreus iste fuit, qui … Tib.; tako tudi: ferrea proles Ci. ali progenies V. ali saeculum (naspr. aureum) Lamp. ali saccula Suet. ali anni Fl. železni, železna; kot ret. t. t. = okoren, nespreten: Atilius f. scriptor Ci.
  • fiscālis -e (fiscus) ki spada k fisku (državni blagajni), fiskalen: ius, res Icti., calumniae Suet. zaradi poneverbe državnega imetja, molestiae Aur., horreum Paul. Nol., vina Vop.
  • flāgitō -āre -āvī -ātum

    1. strastno terjati, silno zahtevati, nujno (živo) opominjati: me in vestram contionem vobis flagitantibus evocaverunt Ci. na vašo nujno zahtevo, hoc, quia causa postulat, non flagitat, praeteribo Ci., temporibus rei publicae flagitantibus Ci. ker so razmere nujno zahtevale. Z obj.: id, quod populus iam diu flagitat Ci., tabulas tuas flagitat Ci., arma, saga, bellum flagitaverunt Ci., quae flagitat usus Lucr., telum N., pugnam L., iras in populos Val. Fl.; pren.: severitatem res ipsa flagitat Ci. nujno zahteva, ea, quae tempus et necessitas flagitat Ci. Na vprašanje: od koga? z ab: hic abs te filium flagitat Ci., ipsa causa a me hanc orationem flagitat Ci., id ab eo flagitabatur ex omnibus partibus C.; tudi pri log. subj. stoji ab: stipendium ab legionibus flagitatur C. legije zahtevajo plačilo (mezdo). Z acc. rei in personae: dicendum est id, quod ille me flagitat Ci. za kar me oni terja, me frumentum fl. Ci., amicum largiora fl. H., se portorium fl. Suet. s finalnim stavkom: Suet., flagitas me, ut eloquar Pl., flagitabatur ab eis senatus, ut meam causam susciperet Ci. Z ACI: Plin., Ap., delatores more maiorum puniendos flagitabat T. zahteval je, da se morajo kaznovati, fl. a delatoribus revocanda (esse) praemia Suet. Pesn. z inf.: perna flagitat refici H.

    2. occ.
    a) želeti (hoteti, skušati) izvedeti: nomen flagitatur Pl., crimen ab adversario flagitabo Ci.; z odvisnim vprašalnim stavkom: quae sunt ea numina divûm, flagitat V.
    b) zahtevati, da se kaj pošlje: siser e Germania fl. Plin.
    c) zahtevati izročitev koga, — da se kdo izroči: fl. filium ab aliquo, festes Ci., indignatione Gitona Petr., ministros in tormenta T.
    č) pozvati pred sodišče, pozvati na sodbo, poklicati pred sodnika, koga tožiti: (Galba Caecinam) ut peculatorem flagitari iussit T.
    d) vabiti koga k nečistovanju, lotiti se njegove sramežljivosti, napasti jo: iuvenem Ap., ancillam alienam Dig., pudicitiam Lact. (?).
  • Flōrālicius 3 ki spada k Florinemu prazniku: ferae Mart. = boji z zvermi na Florin praznik.
  • flukily [flú:kili] prislov
    pogovorno k sreči