Franja

συγ-κακοπαθέω, συγ-κακουχέομαι pass. trpim s kom vred (zlo) NT.

συμ-βαίνω [fut. συμβήσομαι, aor. συνέβην, pf. συμβέβηκα; pass. aor. συνεβάθην; pf. inf. pass. συμβεβάσθαι, ion. pf. inf. act. συμβεβάναι] 1. skupaj grem, hodim s kom τινί, ποδί pomagam. 2. prihajam, stopam skupaj, shajam se; a) o času: ujemam se, τινί s čim; b) pogodim se, dogovorim se, zedinim se, zavežem se, sklenem pogodbo, pomirim se, spravim se, τινί, πρός τινα s kom; τί, περί τινος v čem, glede česa, ἐπί τινι pod kakim pogojem, tudi (acc. c.) inf., ὥστε; pass. συμβαίνεται doseže se sporazum, περὶ τοῦ πλείονος o nadaljnjih korakih; c) skladam se, ujemam se, zlagam se s kom τινί, λόγοις v besedah, enak sem komu. 3. zgodim se, dogodim se, uresničim se; a) o vsotah in računih: znašam, οὐ πλέον ne vržem več; b) pri sklepanju: sledi kaj iz česa ἔκ τινος, τὰ συμβαίνοντα kar sledi, posledica, učinek; c) izpolnim se (o prorokovanjih), izvršim se, izidem se, τοὐναντίον v nasprotnem zmislu, κακῶς συμβάντος πολέμου ker se je vojska nesrečno končala; imam uspeh, posreči se mi, obnese se mi ἡ πεῖρα; d) dogodim se, doleti (zadene) koga kaj ἆται; včasih = τυγχάνω, εἰμί: τὰ μητρὸς ἔχθιστά μοι συμβέβηκε materino srce mi je zelo sovražno, ἡ ἀδικία μέγιστον κακὸν συμβαίνει je največje zlo; κατὰ τὸ συμβεβηκός po naključju, slučajno. 4. impers. συμβαίνει pripeti se, zgodi se (mi) kaj, posreči, obnese se kaj, συνέβη μοι πορεύεσθαι bil sem ravno na potovanju.

συμ-μείγνῡμι, -νύω (μίγνυμι) [aor. pass. συν-εμείχθην in συνεμίγην] 1. act. trans. (skupaj) zmešam, pri-, pomešam; spajam, zedinim, združujem τί τινι, πρός τι; a) χεῖράς τινι udarim se, spopadem se s kom v boju; b) κοινὸν πρῆγμα povem, sporočam. 2. act. intr. in pass. a) zmešam (primešam) se, združim se, pridružujem se komu, približujem se, shajam se s kom τινί, κακὸν συμμίγνυται zlo se pridruži komu, συμμεμῖχθαι pomešan ostati (Plut. Per. 11); b) α.) občujem s kom (tudi o spolnem občevanju), obiskujem koga; β.) trčim s kom skupaj, spoprimem se εἰς χεῖράς τινι, ὁμόσε τινί pohitim v boj s kom ἐς μάχην; γ.) pogovarjam se s kom τινί, spuščam se v razgovor o čem τινί τι.

φρονέω [fut. φρονήσω itd.; ep. 3 sg. cj. praes. φρονέῃσι, impf. φρόνεον] 1. mislim; a) intr. α.) sem pri zavesti, zavedam se, živim ἐμὲ δύστηνον ἔτι φρονέοντα; β.) sem pri (zdravi) pameti, imam pamet, sem razumen (pameten, moder), (prav) sodim, ἐξίστημι τοῦ φρονεῖν pripravim ob razum, zmedem, ἔξω τοῦ φρονεῖν ἐλαύνων ako se mu pamet (um) zmede; λέγω φρονῶν govorim pametno, πλέον φρονέω sem razumnejši, εὖ (καλῶς) φρονέω sem pri zdravi pameti, sem pameten, prav ravnam, κακῶς sem nespameten, neumno ravnam, τὸ κακῶς φρονεῖν zlo mišljenje, ošabnost; ἴσον, τωὐτό, τὰ αὐτά sem istega mišljenja, ujemam se, θεοῖσι ἴσα smatram se za bogovom enakega, φρονῶν πράσσω storim kaj vedoma (s premislekom); b) trans. premišljam, preudarjam, umevam, spoznam, vzamem si k srcu, opazim, pomislim, φρονῶ δὲ ξυμφορᾶς ἵν' ἕσταμεν vem, ἀληθείην uvidim, ἡμέραν spoznam (praznujem) dan NT; ὄπιδα, ἐλεητύν poznam, brigam se za kaj; veže se tudi s ὅτι, ὡς, acc. c. inf. 2. sem kake misli, občutim, menim, ἀγαθά τινι (φίλα) sem prijaznega mišljenja, sem prijatelj ali naklonjen, φίλα φρονέων dobro želeč, blagohoten, kot prijatelj, κακῶς φρονέω sem nenaklonjen (sovražen), μέγα (μεγάλα) φρονέω sem ponosen, ohol, domišljav, pogumen, samozavesten, μετρίως sem skromen, μικρόν sem ponižen (malodušen), ἀμφίς sem različnih (nasprotnih) misli, ἀταλά sem vesel, ἄριστα sem najboljši pri posvetovanju, εὖ φρονῶ τὰ σά popolnoma sem ti vdana. 3. namerjam, nameravam, mislim na kaj, hočem, želim ἀγαθά, κακά τινι, τὰ ἀμείνω držim se boljših načel, bolje mislim, ἰθὺς φρονέω stremim, silim (naravnost) naprej, μεῖζον mislim na višje stvari, τά τινος sem pristaš koga, držim s kom, οἱ τὰ ἡμέτερα φρονοῦντες naši somišljeniki, μὴ κατ' ἄνθρωπον ne mislim, kakor se spodobi človeku, τοῦτο φρονεῖ ἡ εἰς τοὺς ὀλίγους ἀγωγή ta namen ima = zato ste nas pripeljali pred ta maloštevilni zbor.

χράω [Et. iz χρήjω, gl. χρή. – Obl. act. ion. χρέω, ep. χρείω in χρήω, vzpor. obl. κίχρημι; at. pr. in impf. χρῇς, χρῇ, ἔχρη, ion. χρᾷς, χρᾷ, χρᾶν, χρέωσα, fut. χρήσω, aor. ἔχρησα, pf. κέχρηκα, pass. κέχρη(σ)μαι, aor. pass. ἐχρήσθην – med. ion. χρέωμαι; at. χρῶμαι, χρῇ, χρῆται, χρῶ, χρῆσθαι, χρώμενος, ἐχρῶντο; ion. χρᾶται, χρᾶσθαι, ἐχρᾶτο, imp. χρέω, pt. χρεώμενος, impf. 3 pl. ἐχρέωντο (poleg tega: χρῆται, χρέεται, χρέο, χρῆσθαι, χρέεσθαι, χρεόμενος, ἐχρέοντο), fut. χρήσομαι, aor. ἐχρησάμην, pf. κέχρημαι, fut. 3 κεχρήσομαι, aor. pass. ἐχρήσθην, adi. verb. χρηστός, -τέος]. I. act. 1. poet. zahtevam, želim, hočem ἃ χρῇς, εἴτε χρῇ θανεῖν. 2. dajem komu v porabo, podelim, posodim τινί τι, ἄρτους NT. 3. naznanim božji izrek, prorokujem τί, τινί τι, τινός o čem, ὡς γάρ οἱ χρείων μυθήσατο Φοῖβος, τὸν Ἀπόλλω ταύτην τὴν γῆν χρῆσαι οἰκεῖν A. mu je po proročišču to deželo odkazal za bivališče; pass. prorokuje se mi, pride mi (dobim) prorokovanje, ταῦτά σφι χρηστήρια ἐχρήσθη to se jim je prorokovalo, τὸ κεχρησμένον κακόν (θάνατος) prorokovano, napovedano zlo (smrt), τὸ χρησθέν, τὰ χρησθέντα prorokovanje, izrek proročišča, χρησθὲν αὐτῷ τοῦτο παθεῖν ker mu je bilo prorokovano. II. med. 1. potrebujem, želim si česa, hrepenim, koprnim po čem τινός; pt. pf. κεχρημένος potreben, hrepeneč po γάμου. 2. vzamem na posodo, izposodim si kaj τὶ παρά τινος. 3. dam si prorokovati, izprosim si božji izrek, vprašam proročišče za svet τινί, περί (ἀμφί) τινος, ψυχῇ Τειρεσίαο. 4. rabim, poslužujem se česa, imam; pass. αἱ νῆες ἐς τὸ μὲν ἐποιήθησαν, οὐκ ἐχρήσθησαν se niso porabile za to, za kar so bile narejene; pos. a) porabim za kaj, obrnem v kaj, τί χρήσεσθε(sc. Θηβαίοις) kaj bodete počeli, ἠπόρει, ὅ τι χρήσαιτο ni vedel, kaj bi počel, εἴτε τί ἄλλο χρήσωνται ali kaj naj z njimi narede; χρῷ μοι ὅ τι ἂν βούλῃ ravnaj (postopaj) z menoj, kakor te je volja, ὅ τι χρήσηται τῷ παρόντι πρήγματι kaj naj počne v pričujočem položaju; b) τινί rabim kaj, imam, poslužujem se česa, ἀληθείᾳ govorim resnico, βοῇ καὶ κραυγῇ kričim, συμφορᾷ, συντυχίᾳ, εὐτυχίᾳ imam srečo, sem srečen, ὠνῇ καὶ πράσει kupujem in prodajam, θείῃ πομπῇ χρησάμενος pod božjim spremstvom, μόρῳ umrjem, ὀργῇ χρωμένη v jezi, θαλάσσῃ vozim se po morju, θυσίαις prinašam žrtve, νόμοις držim se zakonov, τοῖς πράγμασιν dobro porabim priliko, οἰωνοῖς opazujem, τοῖς δεινοῖς καλῶς dobro se obnašam v nevarnosti, ὁμολογίᾳ ujemam se (soglašam) s kom; φρεσὶ γὰρ κέχρητ' ἀγαθῇσιν imel je, νιφετῷ trpim vsled snega, τοῖς ἀγαθοῖς izvršujem, delam dobro, ἀρετῇ kažem se hrabrega; c) občujem, družim se, ravnam, postopam s kom, οἱ χρώμενοι αὐτῷ njegovi prijatelji, φιλικώτερόν τινι prijazneje ravnam s kom, τινὶ διδασκάλῳ imam koga za učitelja, ταῖς τέχναις ταύταις παραπετάσμασιν ἐχρήσαντο so jih rabili kot pretvezo, χράομαί τινι ὡς ἀνδρὶ ψεύστῃ ravnam s kom kakor z lažnivcem, imam koga za lažnivca, ὡς φίλῳ, τινὶ πειθομένῳ (πιστῷ) imam koga za prijatelja, spoznam koga za poslušnega (zvestega), ὡς πολεμίῳ τινί ravnam s kom kakor s sovražnikom, sovražno nastopam proti komu, τοῖς θεοῖς imam bogove za prijatelje (za zaveznike).

воздавать, воздать da(ja)ti; izražati, izraziti; poplačati, vračati, povrniti; nagraditi;
в. должное prizna(va)ti zasluge;
в. по заслугам nagraditi po zaslugah;
в. за зло добром vračati dobro za zlo;
в. благодарение богу zahvaliti se bogu;
в. сторицею vračati stotero

пресекать, пресечь preseka(va)ti, preprečevati, preprečiti;
п. зло в корне zatreti zlo pri koreninah;
п. злоупотребления odpraviti zlorabe

прогневаться razjeziti se;
не прогневайтесь! ne vzemite za zlo!

рука f roka; pisava;
в две руки dvoročno;
это мне не с руки to mi je nerodno;
это на руку мне to mi ustreza;
подать руку помощи pomagati;
от руки написано pisano na roko;
приложить руку sodelovati, imeti svoje prste zraven; podpisati;
я знаю его руку poznam njegov podpis, njegovo pisavo;
это не его руки tega ni on pisal;
подделать руку ponarediti podpis;
по правую руку na desni, na desno;
давать волю рукам tolči se;
взять себя в руки premagati se, umiriti se;
у меня всё валится из рук nimam volje, moči za delo, nič mi ne gre od rok;
из рук вон плохо čisto zanič je;
у меня руки опустились izgubil sem pogum;
ударить по рукам (zast.) udariti v roke;
под руку roko v roki;
отсюда туда рукой подать od tod je do tja samo nekaj korakov, blizu je;
под руку говорить motiti pri delu s pogovorom;
рука в руку z ramo ob rami; skupno, v slogi;
наложить руку на себя samomor storiti;
наложить руку на что prilastiti si kaj;
у меня руки чешутся prsti me srbijo;
отбиться от рук odreči pokorščino;
махнуть на дело рукой križ narediti čez kaj, odreči se;
он на все руки мистер to vam je mojster za vse, na vse se spozna;
на руку нечист nepošten je, rado gre kaj z njim;
нагреть себе руки nagrabiti si, nabasati si žepe;
сон в руку sanje se uresničujejo;
дать по рукам кому pograjati koga;
сидеть сложа руки sedeti križem rok, izmikati se delu;
работать не покладая рук delati brez oddiha;
это зло не большой руки to ni prevelika nesreča;
держать чью руку podpirati koga;
иметь на руках imeti pri sebi (denar);
у него руки коротки nima take moči;
по рукам v redu, prav;
сбыть с рук znebiti se, otresti se;
мне это не рука to ni zame;
на скорую руку površno;
под пьяную руку v pijanosti;
средней руки srednji, povprečen;
его рукой не достанешь ne moreš do njega

ставить postavljati; polagati; nastavljati (koga), spravljati (v položaj); staviti; organizirati; režirati (dramo);
с. в счёт zaračunavati;
ни во что не с. popolnoma omalovaževati;
с. себе в заслугу šteti si v zaslugo;
ставлю вам в вину štejem vam za zlo; dolžim vas;
ставлю вас в известность obveščam vas;
ставлю вам на вид opozarjam vas;
с. в тупик presenečati, spravljati v zadrego;
его ни в грош не ставят prav nič ga ne cenijo;
с. часы uro naravnavati;
с. на стол nositi na mizo (jedi);
ставлю 10 против одного stavim 10 proti ena

сторона f stran, plat, rob; dežela, kraj; stranka;
стороной po ovinkih,, po drugih poteh, pod roko;
идти в сторону леса iti v smeri proti gozdu;
грози прошли стороной nevihta je šla mimo;
держаться стороной držati se ob strani, v ozadju;
чужая сторона tujina;
по эту (ту) сторону tostran (onstran);
толковать в дурную сторону tolmačiti v slabem smislu, vzeti za zlo;
моё дело с. s tem nimam nič opraviti, to se me ne tiče;
по сторонам z obeh plati;
родственник с стороны отца sorodnik po očetovi strani