Franja

Zadetki iskanja

  • àjlučiti -īm, ájlučiti -īm biti mezdni delavec, delati za mezdo
  • aliviar olajšati, razbremeniti, umeriti, ublažiti, omiliti; pospešiti; zmakniti, ukrasti; hitreje iti, hitreje delati

    aliviar el paso pospešiti korak
    aliviar del trabajo a algn. komu delo odvzeti
    aliviarse popustiti (bolečine); opomoči si
  • alligō (adligō) -āre -āvi -ātum

    I.

    1. privez(ov)ati (naspr. solvere): Q., homines sceleris... damnati, ad supplicium traditi, ad palum adligati Ci., cuius ad statuam (Siculi) te praetore adligabantur Ci., all. catulos Varr., canem ad ostium Sen. rh., canem alligare et solvere Ph.

    2. occ.
    a) agr. trte privez(ov)ati (h kolju, na drevesa): vitem, vineas Col.
    b) obvez(ov)ati, zvez(ov)ati, vezati: Dolia... viti siccā alligato. Si... bene alligaveris... Ca., sic sirpata dolia quassa, cum alligata, dicta Varr.; pesn.: moenia spissa vallatā coronā alligat Sil.
    c) z(a)vez(ov)ati, zadrgniti (zadrgovati): manipulos Col., sarcinulas Plin. iun., in quibus (virginibus) nihil esse alligati decet nec astricti: solutis itaque tunicis utuntur Sen. ph.
    č) obvez(ov)ati (rane, telesne dele): vulnus Ci., L., Iust., alicuius oculum Ci., crus, bracchium Sen. ph., fracturas Hier., caput fasciā Plin., caput lanā Mart.
    d) zvezati = v spone dati (naspr. solvere, revincire): alliga, inquam, colliga Pl., all. servum Col., non enim alligabitur infans Q., victus... adligari se ac vēnire patitur T., leones alligati Sen. ph.; subst. pt. pf. alligātī -ōrum, m zvezani, v spone dani sužnji: Col.

    II. pren.

    1. (z)vezati = držati, zadrž(ev)ati, ovirati: voltum alligat quae tristitas? Pac. ap. Non. je vzrok, da tako strmo gledaš? torpor gravis alligat artūs O., hic... navīs... unco non alligat ancora morsu V., ancora unco dente... adligavit alterius (navis) proram L., quos (mortuos)... palus inamabilis undā alligat et... Styx... coërcet V., hanc beluam vinctam auspiciis, alligatam more maiorum, constrictam legum catenis solvit lege curiata consul Ci., cum videas civitatis voluntatem solutam, virtutem (krepkost, odločnost) alligatam Ci. ep., cedendum enim est celeriter, ne forte qua re impediar atque alliger Ci. ep. da... mi ne veže rok;
    a) pri šahu podobni igri alligatus calculus Sen. ph. „vezan kamenček“ = kamenček, ki se ne sme več potegniti.
    b) kemično (z)vezati, spojiti (spajati): arenae, quae humore alligantur Sen. ph., qui (fons) putria terrae alligat Lucan., massa modo lactis alligati Mart. usirjenega (kislega) mleka.
    c) slikarsko: ita colorem alligat, ut elui postea non possit Plin. „veže“ = ustvari barvo

    2. (z vezmi prijateljstva, dobrohotnosti idr.) (na)vezati na koga (kaj), nakleniti (naklepati) na koga (kaj): eo pacto alicui filium Ter., non modo beneficio, sed etiam benevolentiae significatione adligari Ci.

    3. ret. (na kak zunanji zakon) navez(ov)ati, vezati, podvreči kaj čemu, podrediti kaj čemu: ut verba neque adligata sint quasi certa lege versus neque ita soluta, ut vagentur Ci., tamquam orationem ad rhythmos alliget Q., (poësis) alligata ad certam pedum necessitatem Q. vezano na neko silo metruma, ad omnia verba se alligare Q. strogo se držati naučenega besedila, alligare artem ad exitum (uspeh) Q.

    4. (nravno) vezati, obvez(ov)ati, zavez(ov)ati, dolžnost naložiti (nalagati) komu: iureiurando alligat (lenonem) Pl., caput suum alligabit Pl. bo zastavil, intellegebant ea lege se non teneri, sed ne nova lege adligarentur, laborabant Ci., Roscium stipulatione adligare Ci., nullam... civitatem se in Graecia nosse, quae... foedere iniquo adligata quas nolit leges patiatur L., adligati adulatione T.

    5. se scelere alligare okriviti se z zločinstvom, obdolžiti se zločinstva, krivega se delati zločinstva: ne L. Flaccus nunc se scelere adliget Ci.; z gen.: hic furti se adligat Ter.; od tod alligatus (adligatus) zapleten v kaj, sokrivec, sookrivljen(ec): in quo (iudicio) adligatum Oppianici nomen primum esse constabat Ci.
  • amasser [amase] verbe transitif (na)kopičiti; (na)grmaditi; zalogo si delati ali narediti, zbirati

    s'amasser (na)kopičiti se, (na)grmaditi se, zbrati se, priteči skupaj, zgrniti se
    amasser des provisions kopičiti si, nabrati si zalogo
    amasser sou à sou de l'argent varčevati dinar za dinarjem
    amasser des preuves zbirati dokaze
    la foule s'amasse autour de l'agent de police množica se zgrinja okrog miličnika
  • ammaltare v. tr. (pres. ammalto) redko delati malto
  • ammostare

    A) v. tr. (pres. ammosto) stiskati grozdje (sadje), delati mošt

    B) v. intr. postati mošt:
    l'uva non ha ammostato bene grozdje ni dalo dobrega mošta
  • ammusire v. intr. (pres. ammusisco) delati šobo, kujati se, čemeriti se
  • anarbeiten gegen delati/delovati proti
  • angulō -āre (angulus) ogle delati: Ambr.
  • apelmazar [z/c] skupaj stisniti; nadlego delati

    apelmazarse postati kepast; postati neznosen
  • àrgatovati -ujēm, argàtati -ām dniniti, težko delati, rabotati
  • assimulō (adsimulō), poklas. in v pozni lat. assimilō (adsimilō) -āre -āvī -ātum

    1. slično, podobno narediti (delati) kaj čemu, posne(ma)ti, upodobiti (upodabljati) kaj po čem: litterae lituraeque omnes adsimulatae, expressae Ci., assimulat, tetigit quoscumque colores O., sermonem humanum adsimulare Plin., percepta semel imitandi ratione assimulabit (pictor), quidquid acceperit Q., deos... in ullam humani oris speciem adsimulare T. v kaki človeški podobi upodabljati; z dat. rei: totis animantibus adsimulari Lucr. popolnim živalim podoben biti; pt. pf. = podoben, sličen: montibus adsimulata nubila Lucr., folio maxume querno adsimilata (Italia) Plin., fabulosa et externis miraculis adsimulata T., statura tua assimilata est palmae Vulg.; z grškim acc.: formam adsimulata Camerti V.

    2. za podobno spozna(va)ti, imeti, proglasiti (proglašati), primerjati kaj s čim, prispodobiti (prispodabljati) kaj čemu: simile autem... ex conferenda atque adsimulanda natura iudicatur Ci., quam (naturam)... assimulasse aptissime visus est Suet. da je označil s prav prikladno primero; z dat.: grandia si parvis assimulare licet O., convivia ass. freto O., suis laboribus defectionem sideris adsimulans T., formam totius Britanniae... oblongae scutulae... adsimulavere T.

    3. (prihlinjeno) posne(ma)ti, ponarediti (ponarejati), hliniti kaj ali hliniti se, delati se, ustiti se: quid si adsimulo? Ter.; z acc.: ads. nuptias Ter., adsimulata castrorum consuetudine N. z natanko posnetimi taborskimi navadami, dea... clipeumque iubasque divini adsimulat capitis V., innitens baculo... assimulavit anum O., venenum, quo paulatim inrepente fortuitus morbus adsimularetur T.; z dvojnim acc.: ads. se laetum, se paternum amicum Ter., ego illic me autem sic adsimulabam quasi stolidum Pl.; z inf.: adsimulare amare oportet Pl. ljubezen hliniti, furere adsimulare... institit Pac. ap. Ci.; z ACI: ego me adsimulem insanire Pl., hinc ab dextera venire me adsimulabo Ter.; s quasi in celim stavkom: adsimulato, quasi... hominem quaesiveris Pl., ita adsimulavit se, quasi Amphitruo siet Pl., adsimulabo, quasi nunc exeam Ter.; pt. pf. = hlinjen, prihlinjen, potvorjen, dozdeven, navidezen: exitum huius adsimulatae familiaritatis cognoscite Ci., adsimulata virtus Ci., alia vera, alia adsimulata L., in illis vera, in his assimulata materia est Q., adsimulatae litterae T. Od tod adv. pt. pr. assimulanter na podoben način, podobno: Nigidius ap. Non.
  • atrancar [c/q] preskočiti pri branju; delati dolge korake
  • atteggiare

    A) v. tr. (pres. atteggio) nadeti izraz, dati držo:
    atteggiare il volto a dolore nadeti si žalosten izraz

    B) ➞ atteggiarsi v. rifl. (pres. mi atteggio) delati se:
    atteggiarsi a vittima delati se žrtev
  • auflisten naštevati, našteti; delati/narediti seznam, sestaviti seznam
  • ausschreiten* delati dolge korake; (ausmessen) meriti s koraki; figurativ pretehtati
  • avilir [-lir] verbe transitif ponižati, ne delati časti; razvrednotiti

    s'avilir ponižati se, propadati; izgubiti na vrednosti, na ceni
    l'inflation avilit le franc inflacija jemlje vrednost franku
    une telle conduite l'avilit takšno vedenje mu ne dela časti
    le pouvoir d'achat s'avilit kupna moč pada, se manjša
    il s'avilit dans l'alcoolisme alkohol ga uničuje
  • ažurírati -ùrīrām ažurirati, delati kaj ažurno: ažurirati knjigovodstvo
  • bàdriti -īm
    I. spodbujati, hrabriti, bodriti: stariji stanu badriti djecu
    II. badriti se bodriti se, delati se pogumnega
  • bagne [banj] masculin kaznilnica s prisilnim delom; bivanje v kraju, kjer smo prisiljeni težko delati

    mériter le bagne zaslužiti vrv okoli vratu
    quelle bagne! prava kaznilnica (je to)!