Franja

exārdēscō -ere -ārsī ārsūrus

I. popolnoma vžgati se, vneti se, vzplamteti: Plin., Suet., Vulg., nulla materies tam facilis ad exardescendum est Ci. se ne vname tako lahko; pt. pf. exārsus 3 zgorel, sežgan: Cod. I.; pren.: pro patria solus exarsi Ci. = „je strela mene edinega zadela“; occ.
a) razgreti se: Lucan., Mart., Amm., aetherioque … exarsit sidere limus O.
b) zablešč(ev)ati: exardescens fulgor (carbunculi) Plin.

— II. pren.

1. (o stvareh)
a) vneti se, razvne(ma)ti se, vzplameneti, nastati, začeti se: bellum subito exarsit Ci., exarsit intestinum bellum N., novum atque atrox proelium … repente exarsit L., seditio exarserat T., prima inter patres plebemque certamina exarsere T., admirabilis quaedam exardescit benivolentiae magnitudo Ci., ex quo exardescit sive amor, sive amicitia Ci., ira exardescit, libido concitatur Ci., talibus exarsit dictis violentia Turni, Alcidae (dat.) … exarserat atro felle dolor, ignes exarsere animo V. Z določilom proti komu, v koga, kaj, do česa: exarserat in eum iracundia exercitus, (studia militum) prope in proelium exarsere T., brevis altercatio inde ex iracundia muliebri in contentionem exarsit L., etiam ad innocentium periculum tempus illud exarserat Ci.
b) (o ceni) rasti, poskočiti: vasorum pretia in immensum exarsisse … conquestus Suet.

2. (o osebah) razvneti se, koga kaj obide, popade, prevzame, koga se kaj poloti: homo … exarsit iracundiā Ci., tota Italia libertatis desiderio exarsit Ci. po vsej Italiji se je pojavilo hrepenenje po svobodi, multo gravius hoc dolore exarsit C. to ga je tembolj razsrdilo (speklo), adeo animis exardescere L., exardescere libidinibus, criminibus T.; dati se zavesti ali zanesti v kaj: exardescere ad spem libertatis Ci., in seditionem L., Alecto dictis exarsit in iras L. se je razjarila; occ.
a) ujeziti se, razjeziti se, razsrditi se nad čim: graviter exardescere Ci., cuius (Socratis) responso sic iudices exarserunt, ut … Ci., Carneades contra Stoicos exarserat Ci., haud secus exarsit quam circo taurus O.
b) v ljubezni vzplamteti, vneti se za koga: exarsit conspecta virgine Tereus O., (Messalina) in C. Silium … ita exarserat, ut … T.

excalēscō -ere razgre(va)ti se: Th. Prisc.

īn-ferveō -ēre -ferbuī segreti, razgreti se, zavreti, kuhati se: facito bis aut ter inferveat Ca., mel Atticum ter infervere facito Col., passum infervet, donec crassitudinem sordium habeat Cels.

īn-fervēscō -ere -ferbuī segreti, razgreti se, zavreti, zakipeti, kuhati se v čem: hoc ubi confusum sectis inferbuit herbis H., fabae tertia pars ut infervescat Ca., mulsum quod inferbuit Cels., sive (fungi) ex oleo inferbuerunt, sive piri surculus cum his inferbuit Cels., ne infervescat aqua sole Plin. da se ne segreje na soncu; pesn.: solem infervescere fronti arcet Sil. na čelo vžgati; metaf.: inferbui sperando ... in misericordiā tuā Aug.

per-calefaciō -ere -fēcī -factum, pass. calefīō -fierī -factus sum (per in calefacere) močno razgre(va)ti, razbeliti (razbeljati), pregre(va)ti: glaebis ab sole percalefactis Varr., ut omnia motu percalefacta vides ardescere Lucr., quamvis natura sit durum (sc. ferrum), in fornacibus ab ignis vapore percalefactum ita mollescit, uti in omne genus formae faciliter fabricetur Vitr., percalefacta terra et adusta Vitr., aer … a sole percalefactus Vitr., caelum … ab ignis vapore percalefactum Vitr., auster vero et reliqui … percalefacti ab regionibus fervidis adveniunt Vitr., sed frigida aqua, cum incidit percurrens in ardentem locum, effervescit et percalefacta egreditur per venas extra terram Vitr., aeneum vas … cum ignis vehementi fervore tangatur, percalefieri cogit aquam Vitr., saxa silicea … cum ab igni sunt percalefacta, aceto sparso dissiliunt et dissolvuntur Vitr., aestu et itineris fervore in Cilicia percalefactus (sc. Alexander) Cydno … corpus suum inmersit Val. Max., recenti calce inlito multoque igni percalefacto cubiculo se inclusum peremit Val. Max.

per-calēscō -ere -caluī (per in calēscere) skozi in skozi (dodobra) se razgre(va)ti (se pregre(va)ti): inde ubi percaluit venti vis [et] gravis ignis impetus incessit Lucr., hic ubi percaluit cale fecitque omnia circum saxa furens Lucr., postquam vetus umor ab igne solis percalescit O., instat deinde sitis non levior fame; qua cum percaluit sanguis … Sen. tr.

per-candefaciō -ere (per in candefacere) zelo razgre(va)ti: terram Vitr.

per-fervefīō -fierī (per in fervefierī) zelo se razgreti; v tmezi: quae sole perferve ita fit, ut … Varr.

prae-tepēscō -ere -tepuī (prae in tepēscere) prej se razgre(va)ti, metaf. prej se (raz)vne(ma)ti: si tuus in quavis praetepuisset amor O.

suf-fervefaciō -ere (sub in fervefacere) nekoliko (rahlo, malce) razgre(va)ti: Plin. Val., vulgo vero nec suffervefaciunt, sed tantum pridie adservata materia utuntur Plin.; pass. suf-fervefīō -fierī -factus sum nekoliko (rahlo, malce) razgre(va)ti se, zavre(va)ti: aquae pluviae sextariis quinque suffervefactis deciens Plin., intra duas horas suffervefacta Plin., cum hac oleum suffervefactum perunctis lassitudinem, si credimus, solvit Plin.

diacochlēcōn (= διὰ κοχλήκων) diakohlek, mleko, v katerem so ohladili razgreti kremen (cochleae), tako da so dobili zdravilo za bolečine v spodnjem delu trebuha: Cael.