Franja

ἀπό [Et. lat. ab, iz star. ap (n. pr. aperio) po apokopi iz apo, nem. ab] I. kot adv. se nahaja samo pri pesnikih in Her., kjer se navadno smatra za tmezo. II. praep. z gen. (zapostavljen ἄπο); naznanja pa vobče ločitev od kake stvari ali osebe, in sicer 1. kraj.: a) od, z, na; ἀφ' ἵππων μάχεσθαι na konjih se boriti, ἁψαμένη βρόχον ἀπὸ μελάθρου privezala je vrv na tramovje; στᾶσ' ἀπὸ ῥίου stoječ na skali; ἀπὸ ῥυτῆρος σπεύδω dirjam brez uzd = na skok; κεκρυμμένος ἀπ' ἄλλων pred drugimi skrit; ἀπὸ θυμοῦ sovražen, mrzek; ἀπὸ δόξης, ἐλπίδων proti pričakovanju; ἀπὸ σκοποῦ daleč od cilja; ἀπ' οἴκου daleč od doma; εἷς ἀπὸ πολλῶν eden od mnogih; ἀφ' ἵππων ἆλτο z voza; b) od … sem: ἀπὸ πύργου od stolpa sem; ἀπὸ τῶν ἵππων τοξεύω, ἡ ἀστραπὴ ἔρχεται ἀπὸ ἀνατολῶν; c) s, raz: καταβαίνω ἀπὸ τοῦ οὐρανοῦ; καθαιρέω δυναστὰς ἀπὸ θρόνων s prestola NT. 2. čas.: a) od: ἀπὸ τούτου od tedaj; ἀφ' οὗ odkar; τὸ ἀπὸ τοῦδε odslej; ἀπὸ παίδων od mladih nog; ἀπὸ παλαιοῦ od nekdaj; εὐθὺς ἀφ' ἑσπέρας ko se je zmračilo; b) po, izza: ἀπὸ δείπνου po obedu; ἀπὸ στρατείας po vojni; ἡμέρῃ δεκάτῃ, ἀφ' ἧς παρέλαβε τὸ τεῖχος (= ἀπὸ ταύτης, ᾗ = decimo die post captam arcem). 3. vzročno: od, po, iz, skoz, vsled, s za označenje a) rodu: οὐ γὰρ ἀπὸ δρυὸς ἔσσι … οὐδ' ἀπὸ πέτρης ne izhajaš od = nisi neznanega rodu; οἱ ἀπ' ἐκείνων potomci onih, εἷς ἀπὸ Σπάρτης iz Sparte; ὁ ἀπὸ βουλῆς senator; b) izvira: αἷμα ἀπὸ Τρώων trojanska kri; βάλανος ἡ ἀπὸ τοῦ φοίνικος želod od palme = datel; ἀπὸ θεοῦ (εἶναι) od boga; ὁ ἀπὸ τῶν πολεμίων φόβος strah pred sovražniki; οἱ ἀπὸ Πελοποννήσου = οἱ Πελοποννήσιοι; τὰ ἀπ' ἐμοῦ kar moram jaz storiti; τὰ ἀπὸ σεῦ tvoje mnenje; τὰ ἀπὸ τοῦ πλοίου ostanki ladje NT; οἱ ἀπὸ Πλάτωνος Platonovi pristaši (učenci); se pogosto rabi v NT v zvezi z adi. in glagoli: καθαρός (ἀθῷός) εἰμι ἀπὸ τοῦ αἵματος nedolžen sem pri krvi; ἀφιέναι ἀπὸ τῶν καρδίων iz srca odpustiti; ἰᾶσθαι ἀπό τινος ozdraveti od česa; σώζειν, ῥύειν ἀπὸ τοῦ πονηροῦ rešiti hudega; δικαιοῦσθαι ἀπό τινος opravičiti se od česa; φυλάττεσθαι, βλέπειν, φεύγειν, προσέχειν ἀπό τινος varovati se česa; διελέξατο αὐτοῖς ἀπὸ τῶν γραφῶν iz svetega pisma; ἐκρύβη ἀπὸ ὀφθαλμῶν skrito je pred očmi; c) sredstva: ἀπὸ βιοῖο πέφνεν z lokom ga je usmrtil; ἀπὸ χρημάτων z denarjem, ζῆν ἀπὸ θήρης živeti od divjačine; στέφανος ἀπὸ ταλάντων ἑξήκοντα venec vreden 60 talentov; d) načina in povoda: ὡς ἀπ' ὀμμάτων na videz; ἀπὸ σπουδῆς vneto, z vnemo, iskreno; ἀπὸ γλώσσης ustno; ἀπὸ τοῦ ἀδοκήτου nepričakovano; ἀπὸ τοῦ προφανοῦς očito; ἀπὸ τῆς χαρᾶς od veselja; ἀπὸ φόβου od strahu; ἀφ' ἑαυτοῦ sam od sebe NT; ἀπό τινος καλεῖσθαι nazvan biti po kom; κρίνειν ἀπὸ τῶν ἔργων soditi po delih; θαυμάζω ἀπό τινος radi česa; ἀπὸ σημείου na znamenje; ἀπὸ μιᾶς enoglasno.

ἀπο-γεισόω (γεῖσον) zavarujem kaj s streho ali z zaklonom, ὀφρύσι zavarujem oči z obrvmi.

ἀπο-δέχομαι, ion. -δέκομαι d. m. 1. sprejemam NT; jemljem παρά τινος, zopet prejemam. 2. pojmujem, razumevam, odobravam, priznavam, hvalim, verujem, οὐκ ἀποδέχομαι ἐμαυτοῦ, ὡς sam sebi ne verujem, da. 3. držim se koga, držim s kom τινά.

ἀπο-θρῴσκω [aor. ἀπέθορον] ep. ion. 1. skočim s česa (ἀπό) τινος. 2. poskočim, kvišku skočim, kvišku se dvigam (valim).

ἀπο-καλέω 1. odpokličem, nazaj pokličem, pokličem na stran. 2. imenujem, nazivljem, τινὰ ὄνομά τι koga s tem imenom, dajem komu to ime, zmerjam, psujem.

ἀπο-καρτερέω zdržujem se prostovoljno živeža, umorim se (sam) s stradanjem.

ἀπο-κινδῡνεύω 1. act. poskušam kaj odločilnega, napravim smel poskus ἔν τινι; začnem nevaren boj πρός τινα s kom, spravim v nevarnost. 2. pass. pridem v nevarnost, sem v nevarnosti χρήματα.

ἀπο-κλῑ́νω [fut. ἀποκλινῶ, aor. pass. ἀπεκλίθην] I. act. 1. trans. odklanjam, odvračam, ὄνειρον ἄλλῃ razlagam drugače. 2. intr. a) zaidem s poti, krenem po stranski poti; b) povračam se, umikam se; c) nagibam se, ležim proti (o deželah) πρός, ἐπί τι. II. pass. (dan) se nagiblje, (solnce) zahaja.

ἀπο-κολυμβάω ubežim (rešim) se s plavanjem.

ἀπο-κοτταβίζω doigram igro kotabos, t. j. vržem s čašo zadnje kapljice proti tlom, izpijem do zadnje kapljice na zdravje.

ἀπο-κρῑ́νω [fut. -κρῐνῶ, pass. pf. aor. ep. ἀποκρινθείς, med. fut. -κρινοῦμαι, NT ἀποκριθήσομαι, aor. ἀπεκρινάμην, pf. ἀποκέκρῐμαι] 1. act. ločim, od-, raz-, izločim, izbiram ἓν δυοῖν κακοῖν; zametujem; ločim s pregrajo πρύμνην. 2. pass. ločim se, ločen sem, τινός od česa, razhajam (razidem) se, razlikujem se, različen sem; ἐς νόσον πάντα prehajam v, εἰς ἓν ὄνομα obsežen sem v eni besedi. 3. med. odgovarjam; NT povzamem besedo, začnem govoriti.

ἀπο-λαμπρῡ́νομαι ion. pass. proslavljam se s čim τινί.

ἀπο-λαύω [Et. iz kor. lāu, pridobiti; lat. lucrum (iz lutlom), slov. loviti, nem. Lohn (iz got. laun); gršk. še λεία, ληΐς plen. – Obl. fut. ἀπολαύσομαι, aor. -έλαυσα, pf. -λέλαυκα] uživam, imam korist, okoristim se od česa (s čim), obračam kaj v svojo korist τινός, τὶ (ἀπό) τινός.

ἀπο-λείβομαι pass. ep. curljam, kapljam doli (s česa) τινός.

ἀπολογέομαι d. m. (ἀπό-λογος) [avgm. ἀπελογ., pf. ἀπολελόγημαι (tudi v pas. pom.), adi. verb. ἀπολογητέον] 1. zagovarjam (opravičujem, branim) se; ὑπὲρ ἐμαυτοῦ, περί τινος radi česa, τινί, πρός τινα pri (pred) kom, τί s čim, ταῦτα, ὡς to omenim v zagovor svoje trditve, da, διαβολάς zavračam očitanja. 2. zagovarjam, branim koga ὑπέρ τινος.

ἀπο-λούω ep. (tudi v tmezi) 1. act. opiram, spiram, splakujem, τινά τι s koga kaj. 2. med. operem sebi (zase) τί τινος NT.

ἀπο-λῡμαίνομαι d. m. ep. spiram s sebe nesnago, čistim se.

ἀπο-μάσσω, at. -ττω 1. act. otiram, brišem. 2. med. otresam s sebe (prah) NT.

ἀπο-μιμνῄσκομαι d. p. [fut. ἀπομνήσομαι, aor. -εμνήσθην, ep. -εμνησάμην] spominjam se, ohranim v spominu τινί τι; χάριν τινί ne pozabim hvaležnosti do koga, spominjam se s hvaležnostjo koga.

ἀπ-ομόργνῡμι [fut. ἀπομόρξω] ep. otiram, brišem, τί τινος kaj s česa; med. otiram si (solze).