Franja

σοφιστής, οῦ, ὁ (σοφίζω) 1. veščak, izvedenec v kaki umetnosti ali znanosti, umetnik, učenjak, λόγων pisatelj; pos. spreten govornik. 2. modrijan, filozof, mislec. 3. sofist: a) mož, ki je za plačilo učil praktične umetnosti ali znanosti; pos. učitelj govorništva in filozofskega razgovora; b) lažimodrijan, širokoustnež, slepar.

σπεῖν, σπεῖο in sl. gl. ἕπω.

σπλάγχνον, τό, nav. pl. 1. drob(ovje); pos. srce, pljuča, jetra. 2. meso in kri, sorodstvo, σῶν ἐκ σπλάγχνων iz tvojega rodu. 3. NT srce, čut, mišljenje, misel.

σπονδή, ἡ 1. izliv pitne daritve, pas. čistega vina ali tudi mleka in olja, pitna daritev. 2. pl. s pitno daritvijo slovesno sklenjena zveza (pogodba, premirje, mir), σπονδὰς ποιοῦμαι izlivam pitno daritev komu na čast, sklepam pogodbo (zavezo), σπονδὰς ἐληλυθέναι da je pogodba potekla, εἰσέρχομαι εἰς τὰς σπονδάς pristopim k zavezi, ἐν ταῖς σπονδαῖς εἰμι sem v zavezi, ἐν ταῖς σπονδαῖς za časa pogodbe (premirja), πιστεύω τινὶ σπονδάς zaupam komu pri sklepanju pogodbe. 3. pogodbena listina εἴρηται ἐν ταῖς σπονδαῖς.

στάδιον, τό [Et. staro: σπάδιον, gl. σπάω] pl. τὰ στάδια in οἱ στάδιοι 1. dolgostna mera "stadij" (ca 192 m). 2. dirkališče. 3. dirka, στάδιον ἀγωνίζομαι tečem za stavo.

στά-διος 3 (ἵστημι) stoječ, ὑσμίνη, μάχη in ἡ σταδίη bitka iz bližine, spopad, praska, majhen boj, boj iz bližine.

στάζω [Et. iz σταγjω, gl. σταγών. – Obl. fut. στάξω, aor. ἔσταξα, pass. pf. ἔσταγμαι, aor. ἐστάχθην, ἐστάγην, adi. verb. στακτός, ep. aor. στάξα]. 1. intr. kapljam, rosim, tečem, ἔκ τινος iz česa, τινί in τινός s česa, ἐν αἵματι στάζουσα χεῖρ okrvavljena (krvava) roka, ἱδρῶτι potim se. 2. trans. kapljam, lijem, vlivam, τινί τι komu kaj, ἔν τινι v kaj.

σταθμάω in med., ion. σταθμέομαι, σταθμόομαι (στάθμη) [pt. σταθμεόμενος in σταθμεύμενος, fut. σταθμήσομαι] 1. merim (z merilom), izmerim, preračunam. 2. a) preudarjam, pretehtavam, presojam; b) domnevam, sklepam, τινί po čem.

στα-θμός, ὁ (ἵστημι) [pl. οἱ σταθμοί in τὰ σταθμά] 1. stojišče, bivališče; a) hlev, staja, σταθμόνδε v hlev; b) dvor(ec); c) stanovanje, poslopje; d) postaja, postajališče, počivališče, prenočišče, σταθμὸν ποιέομαι ustavim se, postojim; e) pot med dvema postajama, pot enega dne, dnevni pohod. 2. stojalo, steber, podboj. 3. a) utež, teža:; b) tehtnica.

στατήρ, ῆρος, ὁ (ἵστημι) stater (utež in denar) 1. srebrni stater = ca. 3 K. 2. zlati stater = ca. 24 K.

στέμμα, ατος, τό (στέφω) 1. obveza. 2. volneni trak, ki so ga imeli pri daritvi okrog glave svečeniki in daritvene živali. 3. venec. 4. z volnenim trakom ovita oljkova vejica tistih, ki so prosili varstva.

στενός 3, ion. στεινός [Et. iz στενϝός] comp. at. στενότερος, sup. στενότατος ozek, tesen, droben, neznaten; subst. a) ἡ στενή ozka proga (dežele); τὸ στενόν in τὰ στενά ožina, soteska, klanec; b) τὸ στενόν skromne razmere, pomanjkanje, sila, zadrega, stiska.

στενότης, ητος, ἡ, ion. στεινότης in στένος, τό, ep. στεῖνος, ὁ 1. tesen (ozek) prostor, ožina, soteska. 2. tesnoba, gneča, stiska.

στερεός 3, ion. στεῖρος 3 in 2 skrč. στερρός 3 in 2 [Et. nem. starr] 1. odrevenel, otrpel, trden, trd λίθος; napet, nategnjen βοέαι. 2. a) močen, čvrst, krepek τροφή NT; trpežen, vztrajen, stanoviten; b) trd, osoren ἔπος, trdovraten, trdosrčen, grozovit ἁμάρτημα, neprijazen, neusmiljen κραδίη.

στερέω [fut. στερήσω, aor. ἐστέρησα, pf. ἐστέρηκα, pass. pf. ἐστέρημαι, aor. ἐστερήθην, fut. στερήσομαι, ep. inf. aor. act. στερέσαι; vzpor. obl. στερίσκω in στέρομαι] 1. act. oplenim, oropam, τινά τινος koga česa. 2. pass. oropam se, izgubljam, nimam; oropan sem τινός, πόλεως pregnan sem iz domovine.

στέφανος, ὁ (στέφω) 1. krog, kolobar, venčanje, πάντῃ γάρ σε περὶ στέφανος πολέμοιο δέδηεν okrog tebe žari vojni kolobar, okrog in okrog tebe se je vnela vojska. 2. konkr. a) venec, krona, načelek, šapelj; b) častni venec kot nagrada za zmagalce, venec zmagalcev; c) plačilo, nagrada NT, kras, slava, zmaga.

στόρνῡμι, στρώννῡμι NT στρωννύω [Et. lat. sterno, ere, stravi; slov. (pro)strem, -streti, (pro)stor, strm, nem. streuen. – Obl. fut. στορῶ in στρώσω, aor. ἐστόρεσα, ἔστρωσα, pass. pf. ἔστρωμαι, plpf. ἔστρωτο, aor. ἐστρώθην, ep. aor. στόρεσα]. 1. a) razgrinjam, razprostiram, razširjam, nastiljam, pri-, napravljam, postiljam λέχος, δέμνια, κλίνην; ἀνθρακιήν razgrinjam žerjavico; b) pokrivam, pogrinjam τί τινι, ὁδόν naredim, izravnam, posipljem (μυρσίνῃσιν), potlakam. 2. pren. a) potolažim, pomirim πόντον, ὀργήν; pass. κῦμα ἔστρωτο valovje se je bilo poleglo; b) φρόνημα ponižam.

στρατηγία, ἡ (στρατ-ηγός) 1. vrhovno poveljstvo, poveljništvo, poveljniška čast in služba; a) v Atenah: služba strategova; b) v Rimu: pretura. 2. vodstvo vojske; spretnost, vojna umetnost, taktika.

στρατιά, ἡ, ion. στρατιή (στρατός) 1. a) vojska, vojstvo, armada, vojaki, vojna moč (v taboru in na potu), πεζή ali πεζικὴ καὶ ναυτική pehota (pešci) in vojska na morju (mornarica); b) četa, krdelo, množica NT. 2. vojni pohod.

στρέφω [Et. kor, streb(h)-, vrteti, viti. – Obl. fut. στρέψω, aor. ἔστρεψα, pf. ἔστροφα, pass. pf. ἔστραμμαι, aor. ἐστρέφθην in ἐστράφην, fut. στραφήσομαι, adi. verb. στρεπτός; med. fut. στρέψομαι, aor. ἐστρεψάμην; ep. aor. στρέψα, iter. στρέψασκεν; ion. aor. pass. στράφθην]. 1. act. trans. vrtim, sučem, obračam, pletem, vijem; σπάρτα ἐστραμμένα dobro spletene vrvi; στρέψαν οὖρον obrnili so veter in napravili za vožnjo ugoden veter; pos. a) premikam (vrtim) v krogu, obračam semtertja, podim, vodim ἵππους; b) preobrnem, prekucnem, τὶ ἄνω καὶ κάτω obrnem vse narobe; c) izvinem, izpahnem; d) obračam h komu kaj, nastavljam komu τί τινι NT; e) pregovorim, izpreobrnem, izpremenim τὶ εἴς τι NT. 2. act. intr. in pass. a) obračam se, vrtim se, odvračam se, ἔστρεψε ὁ Θεός Bog se je obrnil (od njih) NT; naredim obrat, obrnem se nazaj, vrnem se; ἐκ χώρης obrnem se in odidem; b) potepam se, pohajkujem, mudim se kje ἀνειμένη; c) stiskam se h komu, čvrsto se zavijem v kaj στρεφθεὶς ἀώτου; d) obračam se h komu, oziram se na kaj, mar mi je česa τινός; e) obračam se semtertja, obotavljam se, delam ovinke, ustavljam se τί ἔχων στρέφει, ἄνω καὶ κάτω; f) izvinem si πόδα; g) izpreobrnem se NT, izpremenim se θυμός. 3. med. obračam kaj od sebe, στράτευμα εἴς τι vrnem se z vojsko kam.