Franja

προσ-αποστέλλω (od)pošiljam za kom (v ojačenje).

προσ-δέομαι d. p. [fut. προσδεήσομαι, aor. -εδεήθην, pf. -δεδέημαι, at. neskrčeno προσδέεσθαι, impf. προσεδέετο] 1. vrhu (razen) tega potrebujem še česa τινός, τί; impers. προσδεῖται manjka še česa, potreba je še. 2. a) želim še več, hrepenim še po večjem; b) (iz)prosim še, τί τινος kaj od koga, τινός τινος prosim vnovič koga česa.

προσ-διαπράττομαι med. vrhu tega si še pridobim, dosežem, vrhu tega izposlujem kaj od koga τὶ παρά τινος.

προσήκων 3 (pt. od προσ-ήκω) a) ki pristoja, soroden komu, οἱ προσήκοντες sorodniki; b) podedovan, prirojen, αἱ προσήκουσαι ἀρεταί; c) dostojen, spodoben, primeren τινί. – adv. προσηκόντως primerno, pristojno; subst. τὰ προσήκοντα dolžnost.

προσθετέον adi. verb. od προσ-τίθημι.

προσ-τάσσω, at. -ττω [plpf. 3 pl. pass. ion. προσετετάχατο] 1. postavim pred koga, razvrstim poleg τινά τινι, πρός τι, ἔς τι; a) pri-, dodelim Ἰνδοί προσετετάχατο Φαρναζάθρῃ, prištevam med koga πρός τινι, ἐμαυτὸν πρός, ἐπί τινι stopim, prištevam se h komu; b) postavim v bojni red, προστεταγμένος v bojni red postavljen; c) postavim koga za kaj τινὰ ἄρχοντα, poverim komu kaj, pooblastim koga; d) postavim koga črez kaj, postavim na čelo τινὰ ἐπί τινι; pass. stojim na čelu, zavzemam prvo mesto. 2. odredim, določim, ukažem, zapovem, naročim, zahtevam (da kdo kaj naredi) τί τινι, inf., acc. c. inf.; ἵππον ukažem služiti v konjenici; pass. προστάσσομαι ukaže, zapove se mi kaj, ὑπό τινος, τινί od koga, ὥσπερ προσετάχθησαν kakor jim je bilo ukazano, τὸ προσταττόμενον, τὰ προσταχθέντα, τὸ προστεταγμένον zapoved, povelje, τὰ προσταχθησόμενα ukazi, ki se pričakujejo.

προσφθεγκτός 2 poet. nagovorjen, pozdravljen, τινός od koga.

πρόσω-θεν adv. od daleč, iz daljave.

προ-τείνω (gl. τείνω) 1. act. a) (predse) iztegujem, molim, (po)dajem χεῖρα, δεξιάν, razprostiram pred kom, ἱμᾶσί τινα (trdo) povežem z jermeni, ἐμαυτὸν μακρόν uležem se po dolgem; b) zastavljam, postavljam v nevarnost ψυχήν; c) nudim, predlagam, ponujam, obetam τί τινι; d) mamim, slepim s čim, πρόφασιν navedem vzrok, izgovarjam se s čim θεούς; λόγους kažem od daleč kot vado. 2. med. a) postavljam pred koga, kažem na ἔρωτα, navajam ἀνθρώπους, ponujam, predlagam διαλύσεις; b) zahtevam za sebe μισθόν.

πρότερος 3 [Et. iz prō-ter-, sor. πρό, nem. vorder] 1. kraj.: sprednji πόδες. 2. čas.: prejšnji, starejši, παῖδες otroci prvega zakona, οἱ πρότεροι predniki, junaki starodavnosti, τῇ προτέρῃ prejšnji dan, dan poprej, včeraj, ὁ πρότερος γενόμενος starejši; z gen. ali ἤ: ἐμέο πρότερος prej nego jaz, τῷ προτέρῳ ἔτει ἤ leto prej kakor; tako stoji pogosto adi., kjer bi v slovenščini pričakovali adv.: πρότερος ἢ ὑμεῖς ἐποιησάμην δικαστάς prej nego vi. 3. o dostojanstvu in vrednosti: odličnejši, boljši, vplivnejši, močnejši od koga τινός. 4. adv. πρότερον, τὸ πρότερον preje, poprej, prejšnjikrat, hitreje, laže, ὁ πρότερον = ὁ πρότερος, τὸ πρότερον τῶν ἀνδρῶν τούτων (prejšnji čas) pred temi možmi; πρότερον ἤ predno se veže kakor πρίν z inf., cj., ind. πρότερον ἢ βασιλεῦσαι, οὐ πρότερον … πρίν ἤ(ali ἢν μή) ne prej, dokler ne; προτέρω d(a)lje naprej, silneje, močneje.

προ-φαίνω [gl. φαίνω, pf. pass. 3 sg. προπέφανται, aor. pass. pt. προφανείς] I. act. tr. in pass. 1. (po)kažem, storim, da se kaj pokaže, spravljam na svetlo (na dan) τέρατα; σκέλη οὐρανῷ iztegujem, molim noge proti nebu; izrečem, izgovorim. 2. naprej na-, oznanjam, omenjam, razodevam, pomenim φάσμα, obetam, prorokujem τί τινι. II. act. intr. in med. z aor. pass. 1. od daleč sem viden, se po-, prikazujem, svetim, sijem σελήνη; jasno se pokažem, προπέφανται popolnoma svetlo (jasno) je, οὐδὲ προὐφαίνετ' ἰδέσθαι tudi ni bilo svetlo (da bi mogli videti). 2. nastanem, pridem na dan, pojavim se, προὐφάνη κτύπος se je zaslišal.

προ-χωρέω 1. grem naprej, dalje se pomikam, napredujem, prodiram πρός, εἴς τι, ἐπί τινα, ἐπ' οἴκου grem domov, prihajam. 2. pren. napredujem, uspevam; imam uspeh, posreči se mi, gre mi od rok, τὰ ἱερά žrtve se posrečijo, so ugodne. – impers. προχωρεῖ (μοι) imam uspeh, gre mi od rok, primerno, prikladno, prijetno, mogoče je, uspeva; ἐγένετο πορεύεσθαι ἔχοντι ὅ τι προχωροίη(sc. ἔχειν) smel je popotovati imajoč to, kar mu je bilo koristno (prikladno) = s tem, kar je ravno imel pri sebi.

πρυτανεύω (πρύτανις) sem pritan, predsedujem v zboru, stojim na čelu česa, vodim, vladam, upravljam; pass. dam se voditi od koga παρά τινος.

πτερόν, τό [Et. iz kor. pet(e), leteti, gl. πέτομαι; slov. pero, nem. Feder (iz féthrō, idevr. petrā), lat. penna iz petna] 1. (letalno) pero, perot(nica), krilo, perje, letalna kožica netopirjev. 2. kar je narejeno iz perja: perjanica (na šlemu). 3. ptičje (pomembno) znamenje (= οἰωνός), polet, vodstvo, πιστὸν ἐξ ὑμῶν πτερόν zanesljivo od vas dano znamenje. 4. a) spodnji, z usnjem obšiti krajci na oklepu; b) krilata puščica, mečevo rezilo.

πτωσκάζω ep. = πτώσσω; intr. sem v strahu, skrivam se od strahu, trepetam, bežim pred kom ὑπό τινι, kam ὑπό τι, κατά τι.

Πῡ́θιος 3 pitijski, delfski; οἱ Πύθιοι pri Spartancih 4 od kraljev izbrani poslanci, ki so prinašali prorokbe iz Delf.

Πύλος, ὁ, ἡ 1. mesto v Meseniji, kjer je stanoval Nestor; Πυλόθεν iz (od) Pila, Πύλονδε v Pil; preb. Πύλιος. 2. mesto v Elidi.

πυνθάνομαι [fut. πεύσομαι, aor. ἐπυθόμην, pf. πέπυσμαι, ep. aor. 3 pl. πυθοίατο, 3 sg. redupl. πεπύθοιτο, pf. 2 sg. πέπυσσαι, ion. aor. imp. πύθευ, πυθεῦ] 1. povprašujem, poizvedujem, vprašujem, τί, τινά, τινός, ὑπέρ, περί τινος po kom (čem), τὶ διὰ τινος s pomočjo česa; pri kom τινός, παρά τινος. 2. izvem, za-, doznam, slišim, zapazim; pogosto s perf. pomenom = izvedel sem, vem; veže se: a) z acc. osebe ali stvari: ἐπύθοντο μετὰ Τρώεσσιν Ἄρηα opazili so, da je Ares s Trojanci, κτύπον, κέλαδον; b) s ὅτι: τὸν ἐπιόντα πυνθάνεαι, ὅτι Πέρσης ἀνὴρ μέλλει; c) z acc. part.: εἰ πυθοίατο συλῶντα τἀμά ko bi slišale, kako si plenil, kar je mojega, τὸν Κῦρον προσελαύνοντα da se Kir približuje, πυθόμην ταύτην ὁδὸν ὁρμαίνοντα da je namerjal to pot; d) z acc. c. inf. πλοῖα προσπλεῖν; e) z gen. osebe ali stvari, o kateri kaj slišimo: πατρός o očetu, Αἴαντος, μάχης, tudi z gen. part. οὔπω πυθέσθην Πατρόκλοιο θανόντος da je Patrokel umrl; περί τινος, περὶ τῶν ὀφίων; f) z gen. osebe, od katere kaj slišimo: οὐ γὰρ ἂν πύθοιό μου nikdar ne boš slišal od mene; namesto gen. stoji tudi παρά τινος, παρὰ πυρσῶν po ognjenih znamenjih, ἔκ τινος gen. part. stoji, ako se kaj izve neposredno, acc. part., ako izvemo kaj posredno (od drugih) kot gotovo; acc. c. inf. pa, ako izvemo kot (negotovo) vest.

πυρι-φλέγων, οντος, ὁ od ognja (v ognju) goreč.

ῥᾱΐζω [inf. aor. ῥᾱῖσαι] spočijem se od truda, odpočijem se, okrevam, popravim se.