Franja

περσιστί adv. po perzijsko, v perzijskem jeziku.

πετροβατέω (βαίνω) lezem, plezam po skalah.

πηδάω (gl. πους) [fut. πηδήσομαι, aor. ἐπήδησα itd.] skačem, poskakujem, (od)letim, zdrknem ἄκων, bijem, tolčem καρδία, μείζονα(sc. πηδήματα) bližam se z večjimi skoki, napadam besneje, πεδία predirjam, hitim po.

πίμπρημι [Et. kor. pere, izvirati, vreti, slov. para. – Obl. 3 pl. πιμπρᾶσι, imper. πίμπρη; vzpor. obl. πρήθω, πρήσω, ἔπρησα, πέπρησμαι, πεπρήσομαι, ἐπρήσθην] 1. a) brizgam, αἷμα ἀνὰ στόμα kri se udere (brizgne) skozi usta; b) piham proti čemu, napenjam kaj ἱστίον. 2. podpiham, podkurim, po-, sežigam, pustošim γῆν; pass. gorim; o ranah: vnamem se NT.

πῑ́νω [Et. bibo (iz pi-bo), potus, po-culum (iz pō-tlo-m); slov. piti, pivo, pir. – Obl. fut. πίομαι, aor. ἔπιον, pf. πέπωκα, pass. pf. πέπομαι, aor. ἐπόθην, fut. ποθήσομαι, adi. verb. ποτός in ποτέον; ep. pr. inf. πινέμεν(αι), impf. iter. πίνεσκε, aor. cj. 2 sg. πίῃσθα, inf. πιέμεν in πιέειν, NT fut. 2 sg. πίεσαι, aor. imp. πιέ, inf. πεῖν, πῖν]. 1. pijem, izpijem, popivam. 2. posrkam, popijem, usrkam, navzamem se česa (o zemlji).

πίτυλος, ὁ (πέτομαι) poet. 1. tlesk ali udar vesla po vodi, veslaj, (umerjeno) veslanje, gl. εὐήρης. 2. razburjenost, vihar μανίας, δακρύων ploha (potok) solz.

πλαγιάζω obračam, urejam po razmerah τί.

πλαγκτοσύνη, ἡ (πλάζω) blojenje, bloditev, potikanje (po svetu).

πλάνης, ητος, ὁ πλανήτης, ου, ὁ blodeč, potikajoč se (po svetu), nestalen, brez stalnih bivališč; ἀστήρ zvezda premičnica, planet; subst. ὁ klatež, potepuh.

πλατῡ́νω (raz)širim, (po)večam; med. (raz)širim se NT.

πλευροκοπέω (κόπτω) poet. tolčem po rebrih, polomim rebra.

πλέω [Et. lat. pluit, pluvius, slov. plovem, pluti, plavati, plov, (s)plav; nem. fließen. – Obl. fut. πλεύσομαι, at. πλευσοῦμαι, aor. ἔπλευσα, pf. πέπλευκα, pass. pf. πέπλευσμαι, aor. ἐπλευσθην, fut. πλευσθήσομαι, adi. verb. πλευστός; ep. πλείω, ep. ion. poet. πλώω, fut. πλώσομαι, aor. ἔπλωσα, pf. πέπλωκα, ep. kor. aor. ἔπλων, pt. (ἐπι) πλώς, πλῶντος]. 1. a) plovem, jadram, ladjam; b) plavam νῆσος. 2. prijadram, plovem, vozim se po θάλατταν, ὑγρὰ κέλευθα.

πλῆθος, ους, τό ep. πληθύς, ύος, ἡ (πίμπλημι) [dat. ep. πληθυῖ] 1. veliko število, množica, čete; ljudska množica, ljudstvo, prebivalstvo; velika množica, preprosti narod, ljudski zbor; večina, premoč; ljudska vlada, demokratija; vojska; πλήθει ὄψεως δεινοί pogled na veliko množico je strašen; στρατοῦ πλῆθος mnogoštevilna vojska, τῷ πλήθει po številu, ἐς πλῆθος številno, obilno; ὡς ἐπὶ τὸ πλῆθος navadno, večinoma. 2. obseg, dolgost, širokost, velikost, raztezanje.

πληθῡ́νω (πληθύς) [fut. πληθυνῶ, aor. ἐπλήθῡνα, pass. ἐπληθύνθην] 1. trans. (na)polnim, (po)množim, (po)večam, (raz)širim NT. 2. intr. in pass. (na)polnim se, (po)množim se, rastem, naraščam, razširjam se NT.

πλόος, skrč. πλοῦς, ὁ (πλέω; gen. NT πλοός) 1. vožnja po morju ali reki, plovba, plovstvo, jadranje, vožnja, odhod, povratek; τὸν πλοῦν ποιοῦμαι = plovem, jadram, δεύτερον πλοῦν πραγματεύομαι lotim se ponesrečenega podjetja z boljšim uspehom, poskusim vnovič. 2. ugodna plovba, ugoden čas (veter) za plovstvo, πλόος ἐστίν veter je ugoden za plovstvo.

πλώιμος in πλόιμος 2 πλώσιμος 2 poet. (πλώω) 1. ploven, vozen, πλώιμά ἐστιν more se pluti, πλωιμώτερα ἐγένετο postalo je bolj varno, voziti se po morju; πλωιμωτέρων ὄντων ko je bilo bolj varno, voziti se po morju. 2. sposoben (raben, pripraven) za plovbo.

ποθεινός 3 (ποθέω) po čimer kdo hrepeni, zaželen, dobrodošel, željno pričakovan, πάθος ποθεινότατον najljubeznivejši značaj, ποθεινὸς δακρύοισι συμφορά objokovanja vredna usoda.

ποθέω (πόθος) [fut. ποθήσω in ποθέσομαι, aor. ἐπόθησα in ἐπόθεσα, ep. πόθεσα, ep. inf. pr. ποθήμεναι, impf. iter. ποθέεσκε, adi. verb. ποθητός] 1. act. a) hrepenim, koprnim po čem τί, želim kaj, τὰ οἴκαδε toži se mi po domu; b) pogrešam τί. 2. med. = act. ποθουμένῃ φρενί s hrepenečim srcem.

πόθος, ὁ 1. hrepenenje, koprnenje, želja, τινός po čem, σός po tebi; pl. hrepeneča ljubezen. 2. pogrešanje, pomanjkanje.

ποιέω [Et. iz ποι-ϝ-έω, kor. qwoi-, slov. činiti (iz qw̲). – Obl. fut. ποιήσω itd., impf. iter. ποιέεσκον, med. ep. ποιεύμην, ep. aor. tιιdi brez augm.; NT plpf. πεποιήκειν] činim, delam, izdelam I. act. in pass. 1. trans. a) naredim, napravim, ustvarim ἕτερον Φίλιππον, posebno o rokodelcih in umetnikih: zgradim δῶμα, sezidam τεῖχος, σάκος, πύλας ἐν πύργοις, δαίδαλα πολλὰ ἔν τινι napravim na čem mnogo umotvorov, βωμὸν καὶ ναόν, ὑποδήματα itd.; ποιῶ τί τινος, ἔκ τινος, ἀπό τίνος napravim kaj iz česa, πλοῖα ἐκ τῆς ἀκάνθης, φοίνικος αἱ θύραι πεποιημέναι; καρπόν donašam, δένδρον κλάδους poganja, ὁ ποιῶν stvarnik NT; b) storim, izdelam, izvršim, priredim, žrtvujem, darujem θυσίαν τῷ θεῷ, ἱρά, τὰ τῷ θεῷ ποιεύμενα kar se stori Bogu v čast, μυστήρια, Πύθια, Ἴσθμια obhajam, ἐκκλησίαν skličem, φυλακήν stražim, δίχα τὸ στράτευμα razdelim, νόμους dajem zakone, ἀγῶνας priredim, μάχην bijem bitko, προσόδους pribavim, priskrbim, κακά, ἀγαθά delam slabo, dobro, τὰ δέοντα, τὰ δίκαια delam, kar je potrebno, kar je prav; ἄριστα πεποίηται največja dobrota se je izkazala, ἅμα ἔπος τε καὶ ἔργον ἐποίεε kakor rečeno tako storjeno, τὰ ποιούμενα čini, dejanja, τὸ προσταχθὲν ποιῶ vršim ukaz, Σπαρτιητικά obnašam se (ravnam) kot Spartanec; τὴν μουσικήν bavim se z glasbo; οὐδὲν ποιῶ nič ne opravim; c) o pesniškem delovanju: zlagam pesmi, pesnim, pojem, Θεογονίην, κωμῳδίας pišem, εἴς τινα zložim pesem na koga, ἔπη ἐν μέτρῳ, slikam, opisujem Ἀγαμέμνονα ἀγαθὸν ἄνδρα, Ὅμηρος βασιλέας τιμωρουμένους opisuje v svoji pesmi kralje, ki, Εὔπολις πεποίηκεν ἐν Δήμοις αὐτὸν οὕτως ἐρωτοῦντα περὶ αὐτοῦ E. pravi v svoji šaloigri, da vprašuje o njem tako; pren. α.) izmišljam μύθους, καινοὺς θεούς; β.) mislim si, vzamem, postavim ποιῶ ὑμᾶς ἐξαπατηθέντας ἥκειν, σφέας ποιέω ἴσους ἐκείνοισι εἶναι; d) o strasteh, čuvstvih in razmerah: povzročam, prizadevam, napravljam, vnemam, zakrivim, vdahnem τέρψιν, φόβον, τελευτήν, νόσους, σιωπὴν παρὰ πάντων, ἄδειαν καὶ κάθοδον pripravim varnost in omogočim povratek, τροπήν, φυγήν τινος zapodim v beg, πόλεμον povzročim vojno, εἰρήνην (σπονδάς) napravljam mir; e) spravim kam, ναῦς ἐπὶ τοῦ ξυροῦ izvlečem na suho, νόημα ἐνὶ φρεσίν dal mi je misel, ἐν αἰσχύνῃ τὴν πόλιν pripravim v sramoto, (o)sramotim, Θετταλίαν ὑπὸ Φιλίππῳ spravim pod Filipovo oblast, ἔξω βελῶν postavim izvun lučaja, ἐν μέσῳ vzamem v sredo, εἰς φυλακήν postavim na stražo; vojaški t. t. λόχον (raz)postavim, λόχους ὀρθίους postavim stotnijo v dolgi vrsti; f) smatram za kaj, δεινὰ ἐποίουν smatrali so to za strašno, so bili zelo nejevoljni; navadno stoji v tem pomenu medij; g) storim (izkažem, prizadenem) komu kaj τινά τι, κακά, ἀγαθά, εὖ, κακῶς ποιῶ τινα kaj dobrega ali slabega, lepo (grdo) ravnam s kom, τινὰ τωὐτό τινι storim komu ravno to, kar komu drugemu, οὐκ ἐμὲ μόνον ταῦτα πεποίηκεν ni samo meni tega storil; o stvareh : ἀργύριον τωὐτὸ τοῦτο ἐποίεε napravil je ravno isto s srebrom; h) naredim koga za kaj τινὰ βασιλῆα, γέροντα, τινὰς πολιήτας, τινὰ δοῦλον zasužnjim, ποιῶ εἶναι storim, da živi, θεὰν ἄκοιτιν θωητῷ dam smrtniku boginjo za ženo, νεώτερόν τι snujem prevrat, upiram se; i) storim (da se kaj zgodi), trudim se, prizadevam si; acc. c. inf.: θεοί σε ποίησαν ἱκέσθαι εἰς οἶκον, αἰσχύνεσθαι, κλαίειν τινά; ὥστε z inf.: ὥστε μή ποτε δύνασθαι, ἐποίησα αὐτόν, ὥστε δόξαι pripravil sem ga do tega, da se je odločil; ὅπως z ind. fut.: ποιῶ, ὅκως ἔσται ἡ Ἰωνίη ἐλευθέρη, πᾶν, ὅπως τοιοῦτος ἔσται, tudi opt.: ἐποίουν (dosegel sem), ὡς ἂν ἀσφαλέστατα εἰδείην; j) o času: bivam, prebijem, pomudim se χρόνον, μῆνας, νυχθήμερον. 2. intr. a) delam, ravnam, obnašam se, nav. v zvezi z adv. πῶς, ὧδε, εὖ izkazujem dobrote, ὀρθῶς, καλῶς itd.; učinkujem οὕτως αὐτὸ ποιήσει(sc. τὸ φάρμακον), ἡ εὔνοια μᾶλλον ἐποίει ἐς τοὺς Λακεδαιμονίους je držala bolj z L.; b) s pt. εὖ (καλῶς) ἐποίησας ἀφικόμενος prav si storil (prav je), da si prišel, εὖ γ' ἐποίησας ἀναμνήσας με prav je, da si me spomnil, καλῶς ποιῶν dobro, naj bo; καλῶς ποιοῦντες prav ravnajoči = po pravici. II. med. 1. storim, naredim (zgradim, pripravim, nabavim itd.) kaj sebi (za svoje, iz lastne moči) οἰκία, πέπλον, κλέος ποιεῖται αὐτῇ pripravlja sami sebi slavo, σπονδάς sklenem zavezo, θήραν priredim, φυλακάς razpostavim, παῖδας rodim, παιδίον ἔκ τινος dobim od koga otroka, σύγγραμμα spišem knjigo; tudi: dam si narediti ὅπλα, ἀνάθημα. 2. pogosto se veže medij s samostalniki, da opisuje glagole: ποιέομαι πόλεμον = πολεμέω, συλλογήν = συλλέγομαι, δέησιν = δέομαι, λόγους = λέγω (pa tudi: pogajam se), εἰρήνην sklepam mir, ἁρπαγήν plenim, ἀστραπά sijem, λόγον devam v račun, jemljem v misel, govorim o čem, σύλλογον zbiram si, priredim pohod na koga θωῦμα čudim se, ἐγκλήματα dolžim μάθησιν poučim se, μνήμην omenjam ὀργήν jezim se, βουλήν posvetujem se, ὁδόν hodim, τροπήν zapodim v beg, φυγήν bežim, γνώμην predlagam itd. 3. naredim si koga za kaj, izvolim, proglasim, τινὰ φίλον (ἑταῖρον) naredim si za prijatelja (tovariša) τινὰ ἄκοιτιν (ἄλοχον) vzamem si za ženo, παῖδα posinovim, τινὰ θυγατέρα vzamem za svojo hčer, πάντας σῦς izpremenim vse v svinje, τοὺς συμμάχους προθύμους napravljam svoje zaveznike pogumne, ἀπόρρητα τὰ χρηστήρια skrivam, τὰ κρέα εὔτυκτα dam pripraviti, ἐμαυτοῦ svojim (lastim) si. 4. smatram za kaj, cenim, συμφοράν smatram za nesrečo, δεινόν τι za strašno, μέγα, μεγάλα smatram za najvažnejšo (poglavitno) stvar, ἐν οὐδενὶ λόγῳ ne menim se za kaj, nič mi ni mar, prav nič ne cenim, ἐν κέρδει (ὀνείδει, ἐλαφρῷ, ὀλιγωρίᾳ, ὁμήρων λόγῳ) smatram za, slično παρ' ὀλίγον, (περὶ) πολλοῦ (πλείονος, πλείστου) malo, zelo (bolj, najbolj) cenim. 5. spravim kam, τινὰ ἐς φυλακήν zaprem, postavim pod stražo, ἐς τὸ συμμαχικόν sprejmem v zavezo, ὑπ' ἐμωυτῷ podvržem si, τὸν ποταμὸν ὄπισθεν postavim tako, da imam reko za seboj, ἐν ὀργῇ τινα srdim se na koga.