Franja

εὐπάθεια, ἡ, ion. (-ε)ίη (εὐ-παθής) zadovoljstvo, uživanje, telesna slast, ἐν εὐπαθίῃσί εἰμι gostim se, zabavam se, ἐν εὐπαθείαις γίγνομαι privoščim si kaj, postrežem si.

εὐπορέω (εὔ-πορος) [augm. ηὐ in εὐ] 1. intr. obilujem, dobro izhajam, imam obilo česa τινός, živim v izobilju, imam zalogo česa, sem premožen ἀπό τινος, morem, znam (kaj izvršiti ali odgovoriti); καθὼς ηὐπορεῖτο τις vsak po svojem premoženju NT, πόλεμος εὐπορεῖ dobiva potrebna sredstva, je dobro preskrbljena. 2. trans. pridobivam, pribavljam (si kaj), pridem do česa.

εὐπορία, ἡ 1. lehkota, s katero se kaj stori ali dobi, lepa priložnost, udobna pot; εὐπορία ἐστί lahko je. 2. sredstva, premoženje, imetje, obilica, blagostanje; εὐπορία τῆς τύχης milost, naklonjenost usode; εὐπορία τοῦ βίου živež, hrana; NT zaslužek.

εὕρημα, ατος, τό (εὑρίσκω) 1. najdeno, najdba, najdenec δέχομαι, srečen, nepričakovan dobitek, εὕρημα ποιοῦμαί τι smatram kaj za dobiček in srečo, εὑρίσκω najdem kaj (nepričakovano), εὕρημά ἐστί τινι z inf. sreča je za koga. 2. iznajdba, συμφορᾶς izhod, zdravilo.

εὑρίσκω [augm. εὑ in ηὑ, fut. εὑρήσω, aor. εὗρον, ηὗρον, NT εὕρησα, εὗρα, pf. εὕρηκα, ηὕρηκα, pass. pf. ηὕρημαι, aor. εὑρέθην; med. fut. εὑρήσομαι, aor. εὑρόμην, NT εὑράμην, ep. inf. aor. act. εὑρέμεναι] 1. act. a) najdem (kar iščem), iznajdem, izmislim ἔργα, μῆχος, izsledim, odkrijem τὸν αὐτόχειρα, spoznam, izvem τινά, τί, inf., ὅπως, τέκμωρ najdem izhod (rešitev), toda τέκμωρ Ἰλίου εὑρίσκω razrušim Ilij; b) najdem (slučajno), namerim, naletim na, dosežem, dobim κλέος, κέρδος, τινά, τί, ἄζηλον βίον, κακόν zabredem v nesrečo; z dvojnim acc.: ἐμὲ μέγαν εὗρον da sem velik, τοὺς θεοὺς κακούς da so bogovi hudobni; c) o blagu: najdem (kupca), ὅκως εὑροῦσα πολλὸν χρυσίον πρηθείη ko je bila drago prodana, ἀποδίδομαι τοῦ εὑρόντος prodam za vsako ceno; (χρήματα), ἃ εὗρε πλέον ki je več neslo (znašalo) kakor. 2. pass. najdem se; s pt. pokaže se, da sem, ἄνους ηὑρέθη pokazal je, da je neumen, κακός τ' ὢν κἀκ κακῶν εὑρίσκομαι pokaže se, da sem hudoben in sin hudobnih staršev, ἢν εὑρεθῇς μὴ δίκαιος ὢν ako se pokaže, da nisi bil pošten, ὅτῳ γάμοι ξυνόντες ηὑρέθησαν ἀνόσιοι kateremu se je dokazal brezbožen zakon; pogosto = εἶναι: τίς ἂν προνούστερος εὑρέθη kdo neki je bil previdnejši, μέγα πένθος φίλοις εὕρηται. 3. med. a) iznajdem sebi, izmislim si ὄνομα, dosežem, pridobim si kaj, καὶ ταῦτα πάντα σοῦ θανόντος εὑρόμην vsega tega je kriva tvoja smrt; najdem λόγους, nakopljem si κακόν; b) dosežem, izprosim (si) kaj od koga ἀγαθόν τι παρά τινος, inf., ὠφέλειαν ἀπό τινος; c) pridobim komu kaj, εὕρετο ὅπως μὴ ἀνεπιστήμονας εἶναι našel je sredstva, da niso bili nevešči.

εὐ-σχήμων 2 (σχῆμα) 1. dostojen, spodoben, pošten, ponosen. 2. pošten, imeniten NT. 3. lepoglasen, hinavski, λόγοι lepe, hinavske besede; εἴς τινα γίγνομαι εὐσχήμων delam se navidez proti komu poštenega. – adv. εὐσχημόνως dostojno, spodobno NT, εὐσχημόνως πως kaj lično.

εὐτέλεια, ἡ, ion. -είη, -έη 1. dober kup, cenost τῶν σιτίων. 2. preprostost, varčnost, zmernost, εἰς εὐτέλειαν σωφρονίζω in συντέμνω varčno uredim kaj (modro skrčim izdatke), τῆς γνώμης nizko, podlo mišljenje.

εὐ-τρεπής 2 (τρέπω) dobro obrnjen, pripravljen, gotov, εὐτρεπές τι ποιοῦμαι pripravim, naredim kaj, olajšam delo. – adv. εὐτρεπῶς ἔχω sem pripravljen, sem v redu.

εὐτρεπίζω [augm. ηὐ in εὐ, pf. εὐτρέπισμαι] 1. act. pripravim, priredim, pridobim, popravim τείχη, uredim, določim ustavo πόλεις; πόλεις τινί skušam za koga pridobiti. 2. med. pripravljam kaj sebi, uredim zase; τὰς προσβολάς pripravljam se za naskok; τὰς πόλεις pridobivam zase, τάξιν spravljam (sebi) v red.

εὐφημέω, dor. εὐφᾱμέω (εὔ-φημος) 1. govorim besede, ki pomenjajo kaj dobrega, pobožno molčim (da se ne pregrešim z govorjenjem), εὐφήμει, εὐφήμησον molči, ne govori tega, Bog obvaruj. 2. blagoglasno donim, se razlegam.

εὐ-χερής 2 [Et. εὐ + g'heres, sor. χείρ (= priročen). – comp. -χερέστερος] 1. s komer se da lahko ravnati, lahek, ἐν εὐχερεῖ τίθεμαί τι preziram, malo se zmenim za kaj. 2. a) uren, dobrosrčen, miren, potrpežljiv, postrežljiv; b) lahkomiseln, nestanoviten. – adv. -χερῶς lahko, mirno, hladnokrvno, lahkomiselno.

εὔχομαι d. m. [Et. iz kor. ewegwh-, lat. voveo iz wogwhejō, vovi iz vovevi, votus iz vovetos. – Obl. augm. in redupl. ηὐ in εὐ; fut. εὔξομαι, aor. ηὐξάμην, pf. ηὖγμαι tudi s pas. pom.: ἐμοὶ μὲν γὰρ μετρίως ηὖκται kajti jaz sem že primerno molil] 1. na glas povem, slovesno obljubim, zaobljubim, zagotovim, rotim se τινί, inf. 2. molim, prosim, želim (komu kaj hudega), izprosim; μεγάλα goreče, iskreno molim, τινί h komu (toda Il. 7. 298: molim za koga), πρός τινα h komu, ὑπέρ τινος za koga, πολυκαρπίαν τοῖς θεοῖς prosim bogove rodovitne letine. 3. hvalim se, ponašam se z inf. (navadno εἶναι) πατρὸς ἀγαθοῦ γένος εὔχομαι εἶναι; ἐκ Κρητάων γένος εὔχομαι s ponosom izvajam svoj rod s Krete.

ἐφ-άλλομαι d. m. [ep. aor. ἐπᾶλτο in ἔπαλτο, pt. ἐπιάλμενος in ἐπάλμενος] 1. skačem na koga (kaj) τινός. 2. priskočim; napadem, zaženem se na koga τινί.

ἐφ-άπτω, ion. ἐπ-άπτω 1. act. pripenjam, privezujem; a) naklonim, prisodim, odmenim komu kaj; κήδε' Τρώεσσι ἐφῆπται nad Trojanci vise skrbi, Trojancem je prisojena beda; b) obdarim, εἴδεος ἐπαμμένος z lepoto obdarovan; c) snujem, lotim se česa, povzročim kaj ἔργον. 2. med. a) dotikam se česa, bavim se s čim, zgrabim kaj (z rokami) τινός; b) dosežem kaj, deležen sem česa, razumem kaj μνήμῃ, αἰσθήσει τινός; c) vžigam se, vnemam se ὥστε πῦρ.

ἐφεδρεύω sedim na (pri) čem, ležim v zasedi, prežim na kaj τοῖς ἀγαθοῖς.

ἐφ-έπω, ion. ἐπ-έπω ep. ion. poet. [impf. ep. ἔφεπον, iter. ἐφέπεσκε, fut. ἐφέψω, aor. ἐπέσπον, cj. ἐπίσπω, opt. ἐπίσποιμι, inf. ἐπισπεῖν, pt. ἐπισπών; med. fut. ἐφέψομαι, aor. ἐφεσπόμην, cj. ἐπίσπωμαι itd.] I. act. 1. a) sledim komu, zasledujem, napadam, preganjam koga, drevim za kom τινά, τινί s čim; b) gonim, podim, vladam ἵππους, podim proti komu ἵππους τινί; c) prepotujem, obiščem, prehodim κορυφὰς ὀρέων, πεδίον tečem, dirjam po ravnini, ὑσμίνης στόμα hitim, drevim skozi. 2. pren. a) bavim se s čim, ukvarjam se (v tm. ἐπὶ ἔργον ἕποιεν); upravljam, vodim, započnem kaj πολλά, delam na kaj, oskrbujem kaj; b) pospešujem, dopolnim, najdem, zadene me πότμον, οἶτον, αἴσιμον ἦμαρ, θάνατον; c) sledim zgledu nekoga δίκαν Φιλοκτήταο. II. med. 1. a) grem za kom, sledim komu, preganjam koga τινί, ἐκ τοῦ ὄπισθεν, sklenem se s kom, pridružim se komu, ποσίν v diru; b) sledim komu (s svojim razumom), razumem ἀδυνατήσασα ἐπισπέσθαι. 2. pren. a) spremljam, deležen sem česa εἰ μὴ οἱ τύχη ἐπίσποιτο; b) pokorim se, sem pokoren γνώμαις, βουλεύμασιν, τῷ δικαίῳ, θεοῦ ὀμφῇ, dam se voditi (zapeljati) μένεϊ σφῷ; abs. ὁ ἐπισπόμενος kdor je pokoren.

ἐφ-ιζάνω ep. ἐφ-ίζω ep. [impf. iter. ἐφίζεσκον] usedem se k čemu, na kaj, sedim na (pri) čem τινί, ἐπί τινι.

ἐφ-ίημι, ion. ἐπ-ίημι [fut. ἐφήσω, aor. ἐφῆκα, ep. ἐφέηκα, cj. ἐφῶ, ep. ἐφήω, ἐφείω] I. act. 1. trans. a) pošiljam, gonim, podim h komu ali nasproti komu τινά τινι, ἐπί τι, ὄνους ταῖς ἵπποις spuščam k; b) ščuvam koga na koga τινὰ ἐπί τινα, zapeljem, zvodim, pripravim do česa inf.; c) mečem na koga, izpuščam, streljam, ἔγχος, βέλεά τινι, ἐπί τινι; zgrabim, popadem, pestim χεῖράς τινι; ὕδωρ ἐπί τι napeljem kam; d) pre-, dopuščam τινί, inf., ἡνίας λόγοις popuščam, izročam διαφθοράν τινι, dovoljujem; e) naročam, nalagam, velevam komu τινί; f) prisodim, naklonim, pošljem komu (nad koga) kaj πότμον. 2. intr. prepuščam se, vdajam se τινί. II. med. 1. a) zahtevam, želim kaj, hrepenim po čem, stremim za čim, potegujem se za kaj τινός; χαίρειν τἄλλ' ἐγώ σ' ἐφίεμαι po tvoji volji se naj zgodi vse drugo; b) merim na kaj τῶν ὄψεων. 2. naročam, velevam, zapovedujem τινί τι; εἰς τὴν Λακεδαίμονα je poslal v L. povelje. 3. dovoljujem, dopuščam τινί z inf.

ἐφ-ικνέομαι d. m., ion. ἐπ-ικνέομαι 1. pridem, dospem, segam do česa, dohitim, razprostiram se ἐπί τι, ἅμα ἀλλήλων ἐφίκοντο srečala (spopadla) sta se, ἐφ' ὅσον μνήμη ἐφικνεῖται kakor daleč sega, φθεγγόμενος ἐφικνέομαι dosežem z glasom, da me slišijo. 2. dosežem, dobim kaj, ἐκέλευε τὸν Ἑλλήσποντον τριηκοσίας ἐπικέσθαι μάστιγι πληγάς ukazal je, da naj dobi Helespont tristo udarcev z bičem; λέγων ἄριστα razložim, opišem kaj prav dobro, najbolje pogodim.

ἐφ-ίστημι, ion. ἐπ-ίστημι [gl. ἵστημι; tr. fut. ἐπιστήσω, aor. ἐπέστησα, pass. ἐπεστάθην; med. ἐπεστησάμην, intr. ἐφίσταμαι, fut. ἐπιστήσομαι, aor. ἐπέστην, pf. ἐφέστηκα, 3. pl. ἐφεστᾶσι, ep. inf. ἐφεστάμεν(αι), pt. ἐφεσταότες, plpf. ἐφεστήκειν, 3. pl. ἐφέστᾰσαν; ion. pf. ἐπέστηκα, pt. ἐπεστεῶτες] I. trans. 1. act. in pass. a) postavljam koga na (nad) kaj, dajem komu oblast nad kom, postavljam na čelo (za čuvarja, upravitelja) τινά τινι, ἐπί τινι; b) postavljam poleg, zraven česa, k čemu; κύκλῳ τὸ σῆμα ἱππέας postavljam okrog groba konjenike; c) α.) urejam, prirejam ἀγῶνα, τινί komu na čast; β.) ustavim, udržim στράτευμα; tudi abs. ἐπιστήσας(sc. ἵππον) ustavil se je. 2. med. postavljam na čelo. II. intr. 1. a) stopam na kaj, ustopim se na kaj τινί, ἐπί τινι; pf. stojim na čem, sem na (pri) čem πύλαι ἐφειστήκεσαν; τὸ ἐπιστάμενον τοῦ γάλακτος kar se nahaja na mleku, gornji del; b) stopam zraven koga, pristopim h komu, bližam se komu τινί, ἐπί, παρά τινι, ἐπί τι, ἔς τι; o času: nastopim τὸ ἔαρ, ὁ καιρὸς ἐφέστηκε čas je blizu NT; pf. stojim zraven οἱ λέβητες ἐπεστεῶτες; c) zadenem koga, iznenadim, prigodim se, πρίν μοι τύχη τοιάδ' ἐπέστη predno me je taka usoda zadela, ὡς ἂν μεταβολαὶ ἐφιστῶνται kakor se pač človeško življenje izpreminja; ὄλεθρός τινι poguba doleti NT, ἡ ἡμέρα αἰφνίδιος ἐπί τινα dan pride komu iznenada NT; d) stopim nasproti (sovražno), nastopim proti komu, vzdignem se nad koga, napadem koga τινί, ἐπί τινος, ἐπὶ τῇ πόλει pomaknem se (pridem) pred mesto; tlačim, stiskam μόχθοι ἐφεστῶτές τινι; βάσιν τινά zastopim komu pot. 2. pren. a) stojim na strani, pomagam komu τινί; b) stojim na čelu, načelujem, postavljen sem črez kaj, nadzorujem kaj τινί, ἐπί τινι, ἐπί τινος; ὁ ἐφεστηκώς, ἐφεστώς, ion. ἐπεστεώς, pl. ἐπεστεῶτες: predstojnik, vodnik, načelnik, nadzornik; c) lotim se česa, bavim se s čim, grem nad kaj τινί, ἐπί τι; d) sem blizu, čakam koga, prežim na koga κῆρες θανάτοιο, οἷοι νῷν ἐφεστᾶσιν σκοποί; e) ustavim se, postojim, ἐπιστὰς περιέμεινα ustavil sem se in sem počakal; τοῦ πλοῦ preneham.