Franja

πλήν 1. praep. z gen. razen, διαρπάσαι ἐπέτρεψε πλὴν ἀνδραπόδων dovolil je ugrabiti vse razen sužnjev; gl. ἐπιτρέπω in ὑπέγγυος. 2. adv. razen, izvzemši, samo, le; a) v zvezi s posameznimi besedami in za nikalnicami: οὐκ ἆρ' Ἀχαιοῖς ἄνδρες εἰσὶ πλὴν ὅδε ali nimajo torej Ahajci mož razen tega? ἀλλ' οὐ κάτοιδα πλὴν ἐπὶ σμικρὸν φράσαι toda ne vem natančno, razen kar morem na kratko povedati; pogosto stoji za πᾶς, πάντες, ἄλλος in sl: πάντ' ἐκπορίζει πλὴν τὸ μὴ νοσεῖν ἐμέ vse da, le tega ne, da bi bolan ne bil, πάντων ἐρήμους πλὴν ὅσον τὸ σὸν μέρος izvzemši to, kar jima ti daš, νικᾶν πανταχοῦ πλὴν εἰς σέ samo pri tebi ne, ὁρῶ γὰρ ἡμᾶς οὐδὲν ὄντας ἄλλο πλὴν εἴδωλα vidim, da nismo drugega kot prazne sence, πλὴν εἷς τις razen enega, ἀλλ' ἔστι, πλὴν σοί samo pri tebi ne; b) uvaja cele stavke: α.) razen da, samo (da), πλὴν τοὺς φεύγοντας οὐ κατῆγον razen da izgnancev niso poklicali nazaj; β.) toda, pa vendar; πλὴν ὑπ' οὐδενὸς ἐκινήθη toda nobena stvar ga ni vznemirila Plut. Per. 34; c) v zvezi s členicami: πλὴν ἤ, πλὴν εἰ razen ἄδηλον παντὶ πλὴν εἰ τῷ θεῷ; πλὴν ὅτι razen (samo) da πλήν γε δὴ ὅτι φάρμακον πιὼν ἀποθάνοι; πλὴν ὅσον, πλὴν ὅσον Ἕλληνες ἔχουσι izvzemši kraje, kjer stanujejo Heleni, πολλοὺς ἀπέκτεινε πλὴν ὅσον ἐκ τριῶν νεῶν izvzemši moštvo treh ladij.

ποιέω [Et. iz ποι-ϝ-έω, kor. qwoi-, slov. činiti (iz qw̲). – Obl. fut. ποιήσω itd., impf. iter. ποιέεσκον, med. ep. ποιεύμην, ep. aor. tιιdi brez augm.; NT plpf. πεποιήκειν] činim, delam, izdelam I. act. in pass. 1. trans. a) naredim, napravim, ustvarim ἕτερον Φίλιππον, posebno o rokodelcih in umetnikih: zgradim δῶμα, sezidam τεῖχος, σάκος, πύλας ἐν πύργοις, δαίδαλα πολλὰ ἔν τινι napravim na čem mnogo umotvorov, βωμὸν καὶ ναόν, ὑποδήματα itd.; ποιῶ τί τινος, ἔκ τινος, ἀπό τίνος napravim kaj iz česa, πλοῖα ἐκ τῆς ἀκάνθης, φοίνικος αἱ θύραι πεποιημέναι; καρπόν donašam, δένδρον κλάδους poganja, ὁ ποιῶν stvarnik NT; b) storim, izdelam, izvršim, priredim, žrtvujem, darujem θυσίαν τῷ θεῷ, ἱρά, τὰ τῷ θεῷ ποιεύμενα kar se stori Bogu v čast, μυστήρια, Πύθια, Ἴσθμια obhajam, ἐκκλησίαν skličem, φυλακήν stražim, δίχα τὸ στράτευμα razdelim, νόμους dajem zakone, ἀγῶνας priredim, μάχην bijem bitko, προσόδους pribavim, priskrbim, κακά, ἀγαθά delam slabo, dobro, τὰ δέοντα, τὰ δίκαια delam, kar je potrebno, kar je prav; ἄριστα πεποίηται največja dobrota se je izkazala, ἅμα ἔπος τε καὶ ἔργον ἐποίεε kakor rečeno tako storjeno, τὰ ποιούμενα čini, dejanja, τὸ προσταχθὲν ποιῶ vršim ukaz, Σπαρτιητικά obnašam se (ravnam) kot Spartanec; τὴν μουσικήν bavim se z glasbo; οὐδὲν ποιῶ nič ne opravim; c) o pesniškem delovanju: zlagam pesmi, pesnim, pojem, Θεογονίην, κωμῳδίας pišem, εἴς τινα zložim pesem na koga, ἔπη ἐν μέτρῳ, slikam, opisujem Ἀγαμέμνονα ἀγαθὸν ἄνδρα, Ὅμηρος βασιλέας τιμωρουμένους opisuje v svoji pesmi kralje, ki, Εὔπολις πεποίηκεν ἐν Δήμοις αὐτὸν οὕτως ἐρωτοῦντα περὶ αὐτοῦ E. pravi v svoji šaloigri, da vprašuje o njem tako; pren. α.) izmišljam μύθους, καινοὺς θεούς; β.) mislim si, vzamem, postavim ποιῶ ὑμᾶς ἐξαπατηθέντας ἥκειν, σφέας ποιέω ἴσους ἐκείνοισι εἶναι; d) o strasteh, čuvstvih in razmerah: povzročam, prizadevam, napravljam, vnemam, zakrivim, vdahnem τέρψιν, φόβον, τελευτήν, νόσους, σιωπὴν παρὰ πάντων, ἄδειαν καὶ κάθοδον pripravim varnost in omogočim povratek, τροπήν, φυγήν τινος zapodim v beg, πόλεμον povzročim vojno, εἰρήνην (σπονδάς) napravljam mir; e) spravim kam, ναῦς ἐπὶ τοῦ ξυροῦ izvlečem na suho, νόημα ἐνὶ φρεσίν dal mi je misel, ἐν αἰσχύνῃ τὴν πόλιν pripravim v sramoto, (o)sramotim, Θετταλίαν ὑπὸ Φιλίππῳ spravim pod Filipovo oblast, ἔξω βελῶν postavim izvun lučaja, ἐν μέσῳ vzamem v sredo, εἰς φυλακήν postavim na stražo; vojaški t. t. λόχον (raz)postavim, λόχους ὀρθίους postavim stotnijo v dolgi vrsti; f) smatram za kaj, δεινὰ ἐποίουν smatrali so to za strašno, so bili zelo nejevoljni; navadno stoji v tem pomenu medij; g) storim (izkažem, prizadenem) komu kaj τινά τι, κακά, ἀγαθά, εὖ, κακῶς ποιῶ τινα kaj dobrega ali slabega, lepo (grdo) ravnam s kom, τινὰ τωὐτό τινι storim komu ravno to, kar komu drugemu, οὐκ ἐμὲ μόνον ταῦτα πεποίηκεν ni samo meni tega storil; o stvareh : ἀργύριον τωὐτὸ τοῦτο ἐποίεε napravil je ravno isto s srebrom; h) naredim koga za kaj τινὰ βασιλῆα, γέροντα, τινὰς πολιήτας, τινὰ δοῦλον zasužnjim, ποιῶ εἶναι storim, da živi, θεὰν ἄκοιτιν θωητῷ dam smrtniku boginjo za ženo, νεώτερόν τι snujem prevrat, upiram se; i) storim (da se kaj zgodi), trudim se, prizadevam si; acc. c. inf.: θεοί σε ποίησαν ἱκέσθαι εἰς οἶκον, αἰσχύνεσθαι, κλαίειν τινά; ὥστε z inf.: ὥστε μή ποτε δύνασθαι, ἐποίησα αὐτόν, ὥστε δόξαι pripravil sem ga do tega, da se je odločil; ὅπως z ind. fut.: ποιῶ, ὅκως ἔσται ἡ Ἰωνίη ἐλευθέρη, πᾶν, ὅπως τοιοῦτος ἔσται, tudi opt.: ἐποίουν (dosegel sem), ὡς ἂν ἀσφαλέστατα εἰδείην; j) o času: bivam, prebijem, pomudim se χρόνον, μῆνας, νυχθήμερον. 2. intr. a) delam, ravnam, obnašam se, nav. v zvezi z adv. πῶς, ὧδε, εὖ izkazujem dobrote, ὀρθῶς, καλῶς itd.; učinkujem οὕτως αὐτὸ ποιήσει(sc. τὸ φάρμακον), ἡ εὔνοια μᾶλλον ἐποίει ἐς τοὺς Λακεδαιμονίους je držala bolj z L.; b) s pt. εὖ (καλῶς) ἐποίησας ἀφικόμενος prav si storil (prav je), da si prišel, εὖ γ' ἐποίησας ἀναμνήσας με prav je, da si me spomnil, καλῶς ποιῶν dobro, naj bo; καλῶς ποιοῦντες prav ravnajoči = po pravici. II. med. 1. storim, naredim (zgradim, pripravim, nabavim itd.) kaj sebi (za svoje, iz lastne moči) οἰκία, πέπλον, κλέος ποιεῖται αὐτῇ pripravlja sami sebi slavo, σπονδάς sklenem zavezo, θήραν priredim, φυλακάς razpostavim, παῖδας rodim, παιδίον ἔκ τινος dobim od koga otroka, σύγγραμμα spišem knjigo; tudi: dam si narediti ὅπλα, ἀνάθημα. 2. pogosto se veže medij s samostalniki, da opisuje glagole: ποιέομαι πόλεμον = πολεμέω, συλλογήν = συλλέγομαι, δέησιν = δέομαι, λόγους = λέγω (pa tudi: pogajam se), εἰρήνην sklepam mir, ἁρπαγήν plenim, ἀστραπά sijem, λόγον devam v račun, jemljem v misel, govorim o čem, σύλλογον zbiram si, priredim pohod na koga θωῦμα čudim se, ἐγκλήματα dolžim μάθησιν poučim se, μνήμην omenjam ὀργήν jezim se, βουλήν posvetujem se, ὁδόν hodim, τροπήν zapodim v beg, φυγήν bežim, γνώμην predlagam itd. 3. naredim si koga za kaj, izvolim, proglasim, τινὰ φίλον (ἑταῖρον) naredim si za prijatelja (tovariša) τινὰ ἄκοιτιν (ἄλοχον) vzamem si za ženo, παῖδα posinovim, τινὰ θυγατέρα vzamem za svojo hčer, πάντας σῦς izpremenim vse v svinje, τοὺς συμμάχους προθύμους napravljam svoje zaveznike pogumne, ἀπόρρητα τὰ χρηστήρια skrivam, τὰ κρέα εὔτυκτα dam pripraviti, ἐμαυτοῦ svojim (lastim) si. 4. smatram za kaj, cenim, συμφοράν smatram za nesrečo, δεινόν τι za strašno, μέγα, μεγάλα smatram za najvažnejšo (poglavitno) stvar, ἐν οὐδενὶ λόγῳ ne menim se za kaj, nič mi ni mar, prav nič ne cenim, ἐν κέρδει (ὀνείδει, ἐλαφρῷ, ὀλιγωρίᾳ, ὁμήρων λόγῳ) smatram za, slično παρ' ὀλίγον, (περὶ) πολλοῦ (πλείονος, πλείστου) malo, zelo (bolj, najbolj) cenim. 5. spravim kam, τινὰ ἐς φυλακήν zaprem, postavim pod stražo, ἐς τὸ συμμαχικόν sprejmem v zavezo, ὑπ' ἐμωυτῷ podvržem si, τὸν ποταμὸν ὄπισθεν postavim tako, da imam reko za seboj, ἐν ὀργῇ τινα srdim se na koga.

ποτι-δόρπιος 2 (δόρπον) ep. ki služi za večerjo; (Od. 9, 234, da bi si skuhal z njim večerjo).

πούς, ποδός, ὁ [Et. idevr. ped, lat. pes, pedis; nem. Fuß (got. fōtus); sor. slov. pod, Boden, peš, pehota. – Obl. dat. pl. ποσί, ep. ποσσί, πόδεσσι; gen. dat. du. ποδοῖν, ποδοῖιν]. 1. a) noga, kopito, parkelj, krempelj Od. 15, 526; ξύλινος lesena noga, ἐς πόδας ἐκ κεφαλῆς, ἐκ κεφαλῆς ἐς πόδας ἄκρους od nog ali pet do glave; πόδα ἔχω ἔξω κλαυμάτων živim brez nesreče, odnesem zdravo kožo, ἐξ ἑνὸς ποδός na eni sami nogi, ἀφ' ἡσύχου ποδός vsled boječega nastopa (vsled bojazljivosti); v tihi samoti (živeč); b) meton. korak, hod, tek, dirjanje ποσσὶ ἐρίζω, νικῶ, ὡς ποδῶν ἔχει (τάχιστα) kar najhitreje, kakor hitro je mogoče; c) zveze s predlogi: ἐν ποσί pred nogami, blizu, τὰ ἐν ποσί kar pride komu na pot (pred noge), kar je najbližje, znano, navadno; ἐπὶ πόδα ἀναχωρέω, ἄπειμι, ἀνάγω odidem (umaknem se) ritenski, zadenjski (tako, da je obraz obrnjen proti sovražnikom), počasi, korak za korakom; κατὰ πόδα(ς) za petami, tik za, takoj za, hitro; παρὰ πόδα zraven noge, blizu, τὰ παρὰ πόδα bližnje, znano, παραὶ ποσὶ κάππεσε θυμός pogum jim je upadel; πρὸ ποδῶν pred nogami, blizu = πρὸς ποσί. 2. pren. a) spodnji del kake stvari, konec (vrvi), vznožje, podnožje (gore); noga (mize, postelje itd.); b) vrv (privezana na spodnji del jadra), obe spodnji vrvi, s katerima se je napenjalo jadro. 3. mera: črevelj (= ca 30 cm).

πρᾱ́σσω, at. πράττω, ion. πρήσσω [Et. iz πρᾱ -κο- prodreti, sor. πέρα, πέραν. – Obl. fut. πράξω, pf. trans. πέπραχα, intr. πέπραγα, pass. pf. πέπραγμαι, fut. med. πράξομαι tudi s pas. pom., aor. pass. ἐπράχθην]. A act. I. trans. 1. prodiram, prevozim, prebrodim, (pre)hodim, (pre)potujem (sc. ὁδόν), ὁδοῖο prepotujem kos pota. 2. a) storim, izdelam, do-, izvršujem, izvedem, opravim, dosežem, οὔ τι πρήσσει nič ne opravi ali doseže; b) povzročujem, pridobivam, skušam kaj pridobiti, τινί τι delam za koga, priskrbim komu kaj, τούτων πραττομένων med tem, τούτων πραχθέντων takoj na to; izposlujem. 3. a) opravljam kaj, ukvarjam se (bavim se) s čim, τὰ ἐμαυτοῦ ukvarjam se z lastnimi zadevami, grem po svojih opravkih; εὖ τὰ γεωργικὰ (ἰατρικὰ) πράττω sem dober kmetovalec (zdravnik); b) τὰ κοινά oskrbujem, vladam državo, upravljam državne posle, τὰ τῆς πόλεως (πολιτικά) sem državnik, ἱκανὸς πράττειν spreten državnik, odvetnik, branitelj; οἱ πράττειν δυνάμενοι pravi upravitelji države, oblastniki; c) dogovarjam se, pogajam se s kom τινί, πρός, εἴς τινα posredujem, ὑπέρ τινος zaradi česa, οἱ πράσσοντες posredovalci; d) delam na kaj, potegujem se za kaj, stremim za čim, nameravam, snujem kaj, φιλίαν, εἰρήνην trudim se za prijateljstvo, mir, ravnam προνοητικῶς. 4. a) storim, naredim, prizadenem komu kaj, τινί držim s kom, izkažem komu kaj, delam za koga; b) zahtevam kaj od koga, pobiram, izterjavam, izžemam, opominjam koga, da plača dolg χρήματα, χρέος. II. intr. sem (nahajam se) v gotovem stanju ali položaju, imam se, εὖ πράττω imam uspeh, uspevam, gre mi srečno od rok, dobro se imam, dobro se mi godi, imam srečo; οὐδὲν εὖ πράττω nič se mi ne posreči (slično καλῶς, κακῶς, φλαύρως πράττω), τὰ ἄριστα πράττω zelo sem srečen, καλῶς πράξας z dobrim uspehom, srečno; ταπεινὰ πράττω živim v skromnih razmerah; ὅτι ἂν τύχωσι, τοῦτο πράξουσιν godilo se jim bo, kakor pač pride, ὁ στόλος οὕτω ἔπρηξε pohod se je tako iztekel (končal). B med. I. 1. delam, vršim kaj zase (v svojo korist). 2. zahtevam (izterjavam, pobiram) zase, dam si plačati, τί kaj, izsilim iz koga, zaslužim si (denar). 3. τὰ δίκαια kaznujem koga s pravično kaznijo.

πρίασθαι [Et. iz qwri-. – Obl. aor. k praes. ὠνέομαι, ind. ἐπριάμην, 2 sg. ἐπρίω, 3 sg. ep. πρίατο, cj. πρίωμαι, opt. πριαίμην, pt. πριάμενος] kupiti τινά, τί, κτεάτεσσιν ἐοῖσιν za svoj denar (s svojim denarjem), καπνοῦ σκιᾶς, ἐπιστάτην ταλάντου za talent, μικροῦ po ceni, πολλοῦ drago, οὐδενὸς λόγον za nobeno ceno, παρά τινος od koga; pren. mnogo dati za kaj (= da bi se kaj zgodilo), τῆς ψυχῆς ὥστε μή glavo (življenje) dati, da ne bi, τοῦτο πρὸ πάντων χρημάτων πριαίμην ἂν zato bi dal vse svoje premoženje.

προ-αισθάνομαι med. na-, poprej zapazim, zaznavam, spoznam, slutim, τινός o čem, τί kaj, τινά s pt. o kom, da.

προβούλευμα, ατος, τό (προ-βουλεύω) (predhodni) sklep, ukrep zbora svetovalcev, ki ga je morala potrditi še narodna skupščina, da je bil veljaven.

πρό-δηλος 2 popolnoma jasen, očit(en), očividen, obče znan; ἐκ προδήλου = προδήλως; πρόδηλόν ἐστι, ὅτι jasno je, da.

προ-θέσμιος 3 (θεσμός) poprej določen, ἡ προθεσμία(sc. ἡμέρα) poprej določeni (ob)rok, čas, da kaj zastara (zapade); plačilni dan NT.

προ-ίημι [gl. ἵημι; at. impf. προίειν, ep. aor. ind. προέηκα, inf. προέμεν, med. opt. πρόοιντο] I. act. in pass. 1. naprej pošiljam, od-, dopošiljam τινά, τί, εἰς, πρός, ἐπί τι; namen se izraža tudi z inf. ali part. fut.: προΐει ἰέναι, μυθήσασθαι, ἀγγελίην ἐρέοντα; pos. mečem, streljam βέλος, ἔγχος, ὀϊστόν; ὕδωρ izlivam. 2. izpustim, pustim, da pade πόδα, πηδάλιον ἐκ χειρῶν pustim iz rok, Μαίονα pustim, da odide, oprostim, τήνδε θεῷ πρόες (bogu na ljubo); ἔπος izgovorim, οἶνος προέηκε ἔπος vino je izvabilo besedo. 3. a) dajem τινί τι, izročam χρήματά τινι, ἐμαυτὸν ἐπὶ τὸ ἡδύ vdajam se, prepuščam se nasladi; b) dovoljujem ἀπάγεσθαι; c) podeljujem κῦδος. II. med. 1. izgovarjam (govorim) prazne besede λόγους. 2. izročam se, vdam se, zaupam se, darujem se, spuščam se v kaj ἐμαυτὸν ἔς τι. 3. a) prinašam, darujem, izkazujem εὐεργεσίαν (brez upanja na povračilo); b) izročam, puščam na cedilu, izdajam, prepuščam; c) dopuščam, dovoljujem, s pt. ali inf.: dopustim, da se kaj zgodi. 4. odpošiljam od sebe, opuščam, zametavam, zanemarjam, ne brigam se za kaj τὸ παρόν.

προ-καθίζω, ion. -κατίζω usedem se pred koga, sedim v javni seji ἔς τι (da sodim), imam javno sejo; med. grem k javni seji, ἔς τι kam.

προ-κῑνέω naprej pomikam, velim komu, da se naprej pomakne; pass. naprej se pomaknem, naprej odrinem.

προ-κόπτω 1. trans. raztegujem s tem, da tolčem, naprej spravljam, pospešujem, podpiram, τινί τινος koga v čem. 2. intr. pridem, grem naprej, napredujem NT, razvijam se, uspevam, μέγα μέρος τινός zelo uspevam v čem; o času: naprej se pomikam, minevam NT.

πρό-κροσσος 2 (κρόσσα) ep. ion. stopnjema razpostavljen, νῆες tako razvrščene na bregu, da tvorijo nekake prage.

προ-νοέω [augm. προεν-, προὐν-; aor. προνόησα, pass. προενοήθην] 1. act. a) poprej opazim, vidim, slutim τί; b) poprej izmišljam, raz-, premišljam τί, ὅ τι; c) skrbim za kaj, mislim na τί, τινός, τὸ παραγγελλόμενον da se zapoved izvrši. 2. med. a) skrbim v svojo korist za koga (kaj) τινός, mislim na, sklepam, trudim se εὖ φέρειν, v skrbeh sem, σῆς φρενός zaradi tvoje namere; b) sem oprezen, varujem se.

προ-ορᾱτός 3 kar se da (more) naprej videti.

προ-πέμπω [augm. προεπ- in προὐπ-] I. act. 1. naprej ali dalje pošiljam, poprej odpošiljam, odpuščam, odpravljam, (do)pošiljam σέ. 2. javljam, oznanjam. 3. dajem, donašam ξίφος ἢ βελέων τι. 4. spremljam, τινὰ χθονός iz dežele, ποῦ δ' … χοἱ προπέμψαντες φίλων spremstvo prijateljev, ψωμόν jemljem (k vsakemu grižljaju kruha) grižljaj mesa. 5. τινὰ πρός τι grem za kom, preganjam, zasledujem. II. med. 1. odpošiljam od sebe. 2. naprej pošiljam, velim komu, da gre naprej.

προ-πετάννῡμι [aor. pt. προπετάσας] spredaj razprostiram, ἐμαυτόν τινος postavljam se, stopam pred koga (da ga branim).

πρός, ep. προτί, ep. poet. ποτί [Et. iz idevr. proti = nasproti; nastalo iz προτj; n. pr. πρόσωπον iz προτjωπον; sor. slov. proti, protiven; gršk. προτί] A adv. zraven, povrhu, vrhu tega, razen tega, πρὸς δέ povrhu pa. B praep. I. z gen. 1. o prostoru: a) od, od (strani) … sèm: ὁ πρὸς Σάρδεων ἤλεκτρος (ki prihaja) iz S. = sardski, πρὸς Πλαταιέων od Platej sem; b) v bližini česa, ob, na, pri, εἰσὶ πρὸς θαλάσσης leže pri (ob) morju, νῆσοι πρὸς Ἤλιδος otoki poleg Elide, pri Elidi, πρὸς τοῦ ποταμοῦ na strani, kjer je reka; c) πρὸς μεσημβρίας z juga, južno, proti jugu, πρὸς ἄρκτου s severa, proti severu, οἰκεῖν πρὸς νότου; d) pri osebah: πρός τινος εἶναι, γίγνεσθαι stati na strani koga, stopiti na stran koga, biti njegov pristaš, πρὸς Διός εἰσι ξεῖνοι so pod Zevsovim varstvom, πρὸς Διός εἰρύαται θέμιστας varujejo po Zevsu, dobivši od njega nalog in oblast. 2. pren. od, od … sèm, a) izraža izvir, početek: od, po: πρὸς πατρός po očetu, οἱ πρὸς γένους, αἵματος rojaki, sorodniki; b) pri pass. in glagolih λαμβάνω, ἀκούω, πάσχω, ἄρνυμαι, μανθάνω itd.: od (= ὑπό): πρὸς Διὸς τιμὴν ἔχω, ἀκούω πρός τινος, ἔπαινον λαμβάνω πρός τινος, ἔρημος πρὸς φίλων zapuščen od prijateljev, διδάσκομαι πρός τινος, τὸ ποιεύμενον πρὸς Λακεδαιμονίων, μνήμη πρός τινος, πειθὼ πρὸς κακοῦ ἀνδρός; c) α.) po sodbi, po mnenju, na povelje, pred, v korist, v prid: μάρτυροι ἔστων πρὸς θεῶν μακάρων, δρῷμεν ἂν ἄδικον οὐδὲν οὔτε πρὸς θεῶν οὔτε πρὸς ἀνθρώπων ne pred bogovi ne pred ljudmi, πρὸς ἄλλης ὑφαίνω na povelje (v službi) druge; λέγω πρός τινος komu v korist, ἐλπίσας πρὸς ἑωυτοῦ τὸν χρησμὸν εἶναι da je zanj ugoden; β.) = primerno, pristojno, spodobno: ταῦτα οὐκ ἦν πρὸς τοῦ Κύρου τρόπου to ni bilo primerno (lastno) Kirovemu značaju, ἄτοπα λέγεις καὶ οὐδαμῶς πρὸς σοῦ kar ti nikakor ne pristoji, πρὸς κακῶν ἐστιν hudobnim pristoji, πρὸς λόγου ἐστίν stvari je koristno, πρὸς ἡμέων ἐστί za nas je ugodno, οὐ πρὸς ὑμετέρας δόξης τάδε to se ne ujema z vašo slavo, πρὸς δίκης οὐ στένεις po pravici; d) pri prošnjah in prisegah: pri (zaradi) πρὸς τῶν θεῶν, τὰ πρὸς θεῶν ὅσια kar je pri bogovih sveto, ἐλεήσατε πρὸς παίδων, γουνάζομαί σε πρὸς ἀλόχου, ἱκετεύω πρὸς τῶν θεῶν. II. z dat. 1. o prostoru: pri, pred, ob, na, blizu, βάλλω ποτὶ γαίῃ, ποτὶ πέτρῃ vržem na zemljo, ob skalo, πρὸς πέδῳ κεῖμαι na zemlji, πρὸς τριπλαῖς ἁμαξιτοῖς, τὰ πρὸς ποσί kar je pred nogami, najbližje; γίγνομαι, εἰμὶ πρός τινι ukvarjam se, bavim se (marljivo) s čim. 2. razen, poleg tega: ἄασάν μ' ἕταροί τε κακοὶ πρὸς τοῖσί τε ὕπνος in razen njih še spanje, πρὸς τῷ ἀθάνατος εἶναι ne glede na to, da je nesmrten, πρὸς τοῖς ἄλλοις poleg tega še, še razen tega, πρὸς τούτοις vrhu tega, mimo tega. III. z accus. 1. o prostoru: k, v, proti, na πρὸς ξόφον, πρὸς Ἠῶ, πρὸς ἑσπέραν, πλέω πρὸς οἶκον domov, διασωθῆναι πρὸς τὴν Ἑλλάδα v Grecijo, κακὰ πρὸς τοὺς φίλους στείχοντα, εἶμι πρὸς τοὺς πολεμίους, λέγω πρός τινα, ὄμνυμι πρός τινα prisegam pri kom, μαρτυρέω πρὸς τοὺς δικαστάς pred sodniki, πρός τινά εἰμι bivam, mudim se pri kom NT. 2. o času: proti: πρὸς ἡμέραν proti jutru, ποτὶ ἕσπερα, πρὸς ὀλίγου za malo časa. 3. pren. a) o prijaznem ali sovražnem razmerju: nasproti, proti, v, na σπονδὰς ποιοῦμαι πρὸς βασιλέα, πολεμέω, μάχομαι πρός τινα, πρός δαίμονα proti volji boga, εὔνοια (φιλία, ἔχθρα) πρός τινα, εὐσεβὴς πρὸς τοὺς θεούς; b) proti, v primeri z πρὸς τὸ μέγεθος τῆς πόλεως, οὐδὲν τὰ χρήματα πρὸς ἀρετήν, ὁ ἔλεγχος οὐδενὸς ἄξιός ἐστι πρὸς τὴν ἀλήθειαν, κοῖός τις ἀνὴρ δοκέοι εἶναι πρὸς τὸν πατέρα; c) po, v zmislu, zavoljo, zastran, glede na, kar se tiče, z ozirom na: βουλεύομαι πρὸς τοὺς καιρούς sklepam po razmerah, z ozirom na razmere, τὰ πρὸς τὸν πόλεμον kar se tiče vojske, vojne zadeve, τὰ Κύρου πρὸς ὑμᾶς Kirovo razmerje do vas, τὰ πρὸς θεούς kar se tiče bogov, razmerje do bogov, verske razmere, πρὸς τὰ πυνθάνομαι z ozirom na to, kar slišim, πρὸς ἐμαυτόν v sebi, θαυμάζω πρός τι čudim se čemu, κακὸς πρὸς αἰχμήν bojazljiv v boju, ἕτοιμος, χρήσιμος πρός τι; πρὸς τί čemu? zakaj? πρὸς τοῦτο, πρὸς ταῦτα zato; d) finalno: za, zaradi, k, v namen: λέγω πρὸς χάριν govorim komu na ljubo (po volji), πίνω πρὸς ἡδονήν zaradi slasti, po volji, καταλύω πρὸς τὸ δόρπον, παιδεύω πρὸς ἀρετήν, ἅπαντα πρὸς ἡδονὴν ζητέω; e) adverb. πρὸς ἡδονήν rad, πρὸς ὀργήν v jezi, πρὸς καιρόν o pravem času, πρὸς πάντα vobče, sploh, πρὸς βίαν siloma, prisiljen, πρὸς φιλίαν prijateljsko.