Franja

Zadetki iskanja

  • πρόβασις, εως, ἡ (προ-βαίνω) ep. živo blago, črede.
  • τίθημι, vzpor. obl. τιθέω [Et. kor. dhē, deti, dejati, lat. facio; fēc(i) = (ἔ) θηκ(α); slov. de-ti, dejati, delo, (blago)det; nem. Tat, tun. – Obl. at. pr. ind. 2 sg. τίθης, τίθεις, τιθεῖς, 3 sg. τίθησι, τίθει, τιθεῖ; pl. τίθεμεν, τίθετε, τιθέασι, cj. τιθῶ, opt. τιθείην, imper. τίθει, τιθέτω, inf. τιθέναι, pt. τιθείς, impf. ἐτίθην, ἐτίθειν, pl. ἐτίθεμεν, -ετε, -εσαν; fut. θήσω, med. θήσομαι, aor. ἔθηκα, ἔθετον, ἔθεμεν, cj. θῶ, opt. θείην, med. ἐθέμην, redko ἐθηκάμην, pf. act. τέθηκα, pass. aor. ἐτέθην, fut. τεθήσομαι, adi. verb. θετός, θετέος; za pf. pass. κεῖμαι; ep. pr. ind. 2 sg. τίθησθα, 3 pl. τιθεῖσι, inf. τιθήμεναι, med. pt. τιθήμενος, impf. 3 sg. τίθει, aor. ind. θῆκε, 1 pl. θέμεν, 3 pl. θέσαν in (ἔ) θηκαν, cj. θήω, θείω, 2 sg. θήῃς, 3 sg. θήῃ, θῇσιν, 1 pl. θήομεν, θείομεν, inf. θέμεναι; med. fut. 2 sg. θήσεαι; aor. 3 sg. ind. θέτο, θήκατο, 3 du. θέσθην, cj. θήομαι, θείομαι, opt. θείμην, imper. θέο; ion. impf. act. 1 sg. ἐτίθεα, 3 sg. ἐτίθεε, aor. cj. θέω, θέωμεν, θέωσι, med. ἔθεο, cj. 2 sg. θῇ, 3 sg. θῆται, opt. θέοιτο in θοῖτο. – pozn. aor. ἐθήκαμεν]. I. act. 1. denem, postavim, položim, posadim λίθον, θεμέλιον, θρόνον τινί, πόδα hodim, korakam, τὰ ἄνω κάτω vse preobrnem (zmešam), ἔν τινι, ἔς τι na kaj, ἐν χερσί izročim, ἐς χεῖρα δεξιάν sežem v roko, ἐν λεχέεσσι položim v posteljo; ἐς λάρνακα, κάπετον, ἐν τάφῳ, ἐν τάφοισι položim v grob, pokopljem; ἐς μέσον položim v sredo (o bojni nagradi); ἐς τὸ κοινόν izročim splošni uporabi; τινί (poet.) n. pr. ἄορ κολεῷ vtaknem, χρήματα μυχῷ ἄντρου; ἐπί τινος (τινι), ἐπί τι, ἀνά τινι (τι), ὑπό τι itd.; pren. a) τὴν ψυχὴν ὑπέρ τινος zastavim (dam) svoje življenje za koga NT; plačam τὸ γιγνόμενον, dam ime ὄνομά τινι; b) določim, odredim, uredim, ukrenem, obrnem οὕτως, καλῶς; z inf. storim (učinim), da σπεῖραι; ἄεθλα določim bojno nagrado, δέπας, βοῦν itd. določim za bojno nagrado; νόμον dam zakon, ἀγῶνας priredim, ἀγοράν skličem; c) položim v srce, vdahnem, vlijem μένος ἐν θυμῷ, dam, podelim νόον, τλητὸν θυμόν, τιμήν; προθυμίαν τινί skrbim za koga, ἔριν μετ' αὐτοῖς vnamem med njimi prepir; d) štejem med koga, prištevam komu ἐν τοῖς φίλοις, εἴς τινας, εἰς τὸν δῆμον; τῆς ἀμελείας pripisujem nemarnosti; pren. smatram (imam) za kaj, ἔλεγχος za sramoto, δαιμόνιόν τι smatram za božji ukrep, εὐεργέτημά τι za dar, dobroto, ὡς ἀληθῆ ὄντα za resnično, ὡς ἀδίκημα za krivico, ἐν αἰτίῃσί τινα pripisujem komu krivdo, dolžim koga; e) mislim si, denem, θῶμεν δύο εἴδη τῶν ὄντων denimo, da, vzemimo … 2. a) naredim, pripravim, napravim, zgradim, n. pr. δῶμα, οἰκία, δόρπον, νειόν, ἀλωήν; b) pren. povzročim, napravim ἄλγεα, ἔργα, snujem παλίωξιν, κέλαδον, κέλευθον odprem, γέλωτα vzbujam smeh, φῶς τοῖς ἑταίροις pripravim rešitev; c) z dvojnim acc. napravim koga za kaj αἰχμητήν τινα, μάντιν, βραβῆ, ἄλοχον dam za ženo, σῦς ἑταίρους izpremenim v svinje, τινὰ λίθον (λᾶαν) izpremenim koga v kamen, οἴκους ἀναστάτους uničim, παῖδά τινα vzamem za sina, posinovim; τινὰ τυφλόν, νέον, πηρόν, εὐδαίμονα; νεκρούς umorim, ἀνάπυστα razglasim. II. med. ima iste pomene kakor aktiv, poleg tega pa še izraža, da vrši kdo dejanje zase, v svojo korist, s svojimi sredstvi ali na sebi 1. postavim si, položim si, δίφρον, θρόνον dam si postaviti, postavim sebi, ἐν καρδίᾳ ἐμαυτοῦ ženem si k srcu NT, εἰς τὰ ὦτα zapomnim si, ἐν πνεύματι sklenem v duhu, βουλήν sklenem NT; γυναῖκα vzamem za ženo, παῖδα vzamem za svojega sina; δῶμα zgradim sebi hišo, οἰκία naselim se, αὖλιν utaborim se (pod milim nebom); posebno a) ἀγορήν sklicujem, ἡμέραν postavim si rok; b) νόμον dajem si zakon (o narodu); c) τὴν ψῆφον glasujem, ἐμαυτῷ glasujem za sebe; d) τὴν γνώμην izrekam svoje mnenje, svetujem, μὴ στρατεύεσθαι glasujem proti vojni, γνώμην ταύτῃ sem istega mnenja, soglašam; e) shranim, spravim τὰ ὄντα, τὰ χρήματα παρά τινα; f) χάριν τινί izkažem komu uslugo; g) τὰ ὅπλα τίθεμαι gl. ὅπλον; παρά τινα, μετά τινος prestopim oborožen h komu, περὶ τὴν σκηνήν obstopim z oboroženo silo šator, τὴν ἀσπίδα odložim; toda σάκος ἀμφ' ὤμοισιν vzamem na rame; h) πόλεμον τίθεμαι: α.) vojskujem se; β.) končam vojno; γ.) τὸ νεῖκος poravnam, εὖ τὸ ἀπρεπές prikrijem na lep način sramoto; τὸ παρόν uredim svoje razmere, εὖ τὰ ἐμαυτοῦ uredim si dobro svoje zadeve. 2. a) naredim koga za kaj, γέλωτά τινα smešim koga, smejem se komu, ὡς μ' ἔθεσθε προσφιλῆ kako prisrčno vas ljubim, τοὺς πιστοὺς ἐμαυτῷ pridobim si (sam) zveste ljudi; ἄγριον θυμὸν ἐν στήθεσσιν zelo sem razkačen (v srcu); b) sodim, mislim, smatram za, ποῦ χρὴ ταῦτα τίθεσθαι; kako naj si to razlagam? τὰ δίκαια ἔκ τινος presojam pravico po čem, ἐλέγχεα ταῦτα to smatram za sramoto; οὐ μεγάλα τίθεμαι ne smatram za važno, παρ' οὐδέν (οὐκ ἐν λόγῳ) ne menim se za, ἐν ὑστέρῳ zapostavljam, manj cenim, πόρρω τίθεμαί τί τινος smatram za manj važno, ἐν ἀδικήματι smatram za zločin; ἐν παρέργῳ, ἐν εὐχερεῖ, ἐν οἰωνῷ gl. πάρεργον, εὐχερής, οἰωνός. 3. opisuje različne glagole: φειδωλήν, σιγήν, φόνον, φροντίδα, τάφον, μῆκος, ἐν τιμῇ = φείδομαι, σιγάω, φροντίζω, θάπτω, μηκύνω, τιμάω itd.; πόνον καὶ δῆριν srdito se bojujem, μάχην začnem boj.
  • ὕπαρξις, εως, ἡ (ὑπ-άρχω) imetje, zaloga, premoženje, blago NT.
  • φιλοκαλέω 1. sem prijatelj lepega, ljubim lepo in blago. 2. iščem svojo čast v čem, sem častihlepen, prizadevam si, trudim se (vneto).
  • φιλό-καλος 2 kdor ljubi lepo in blago, ljubitelj lepote, bleska, sijaja; περὶ ὅπλα kdor ljubi lepo orožje.
  • φορτίον, τό, demin. od φόρτος (φέρω) NT teža, breme, butara; tovor, prtljaga, vozno blago, pratež.
  • χρέος, ους, τό, ep. χρεῖος, χρείως, at. χρέως (χράομαι) 1. a) potreba, sila, želja ἐξανύω; imetje, blago Sof. O. C. 251; b) stvar, zadeva, ἑὸν αὐτοῦ χρεῖος ἐελδόμενος zaradi svoje zadeve, σὸν χρέος τόδε ἀνευρίσκειν tvoja stvar (dolžnost) je, κατὰ χρέος Τειρεσίαο zavoljo T., τὸ σὸν χρέος φρουρῆσαι tvoja dolžnost je. 2. dolg εἴς τι χρέος ἔχω, ἀφίσταμαι χρεῖος poravnam ali povrnem dolg, χρεῖος ὀφείλεται odškodnina (za ugrabljene živali), ἦλθεν μετὰ χρεῖος da bi izterjal dolg; krivda προσάπτω τῇ πόλει.
  • χρῆμα, ατος, τό (χράομαι) vse, kar se potrebuje: 1. sg. a) stvar, reč, predmet, kos, nekaj, včasih se ne prevaja: τί χρῆμα δράσεις kaj boš storil? κοῖόν τι χρῆμα ἐποίησας kaj si naredil? τί χρῆμα kaj je to? kaj se je zgodilo? πάντα χρήματά (vse) ἐστι ἐπιστήμη; pos. velik (lep) kos, καλόν τι χρῆμα lep eksemplar (jelen), συὸς χρῆμα μέγα velikanska svinja, χειμῶνος χρῆμα sila nevihte, μέγα χρῆμα πέτρας ogromen kamen; b) dogodek, zadeva, podjetje, κακόν τι χρῆμα nekaj hudega, πρῶτον πάντων χρημάτων najvažnejša izmed vseh zadev, πᾶν χρῆμα κινέω na vso moč si prizadevam; c) veliko število, množica πάμπολύ τι χρῆμα σφενδονητῶν, πολλόν τι χρῆμα τῶν τέκνων; d) cena, vsota NT, ἐπὶ κόσῳ ἂν χρήματι βουλοίατο za kakšno ceno? 2. pl. imetek, imetje, premoženje, denar, blago, posest, moč.
  • ὤνιος 3 in 2 ki se more kupiti, kupljiv, ki je na prodaj; subst. τὰ ὤνια tržno blago, živila.