Franja

ὑπ-ενδίδωμι nekoliko odjenjam, popustim (umaknem se).

ὑπ-εξάγω (gl. ἄγω) 1. act. a) trans. skrivaj iz-, odpeljem (rešim) koga iz česa τινὰ ἔκ τινος; b) intr. polagoma se umikam, skrivaj odhajam. 2. med. spravljam (svoje stvari) skrivaj v varnost.

ὑπ-εξαλέομαι d. m. ep. [aor. inf. ὑπ-εξαλέασθαι] skrivaj se umikam (izogibljem) τί.

ὑπ-εξαναδύομαι med. ep. [pt. aor. ὑπ-εξαναδῡ́ς] pokažem se, dvignem se, prihajam iz česa, ἁλός iz morja.

ὑπ-έξειμι 1. grem skrivaj ali polagoma iz česa, skrivaj odidem, umaknem se, polagoma se oddaljim. 2. polagoma minem, skopnim χιών.

ὑπ-εξέρχομαι med. grem polagoma ali skrivaj iz česa, odhajam, odplazim se, prvi ubežim, umikam se, izseljujem se, ἔς τι kam, τινά pred kom.

ὑπ-εξίσταμαι med. [aor. 2 ὑπεξέστην] 1. vstajam, dvigam se, τῆς ἀρχῆς odstopim, odpovem se. 2. izogibam se, umikam se, τινί komu.

ὑπέρ, v anastrofi ὕπερ, ep. ὑπείρ [Et. sor. ὑπό, ὑπέρα; nem. (der) obere, lat. super, supernus (iz s + upero-)] A adv. poet. v obrambo (sc. γῆς Sof. Ant. 518); še več, še bolj (NT 2 Kor. 11. 23). B praep. I. z gen. 1. krajevno na vprašanje kam? in kje? a) črez, nad, na στέρνον ὑπὲρ μαζοῖο, οἱ Σικελοὶ οἱ ὑπὲρ τῶν ἄκρων na višinah, τὸ οὖρος τὸ ὑπὲρ τῆς Τεγέης ki se dviga nad Tegejo, στῆ δ' ὑπὲρ κεφαλῆς nad glavo (pri glavi), χιτωνίσκους ἐνδεδύκεσαν ὑπὲρ γονάτων nad koleni so bili oblečeni v; b) onkraj, onostran ὑπὲρ πόντου, ὑπὲρ Χερρονήσου. 2. pren. a) za, v obrambo, v korist ὑπὲρ νεῶν τεῖχος ποιήσασθαι, μάχομαι, κινδυνεύω, βοηθέω, θνῄσκω, λέγω ὑπέρ τινος, ἐκατόμβην ῥέζω ὑπέρ τινος; εἰμὶ ὑπέρ τινος sem na strani koga NT; b) namesto (v imenu) koga ἀποκρίνομαι, ἐρωτάω, προλέγω, αἰσχύνομαι ὑπέρ τινος; c) zavoljo, zaradi αἰτιᾶται ἐμὲ ὑπὲρ τὸῦ πολέμου, εὐδαιμονίζω τινὰ ὑπέρ τινος, φοβέομαι, φροντίζω, δίκαν δίδωμι ὑπέρ τινος; d) pri λίσσομαι ὑπέρ τινος; ὑπὲρ τοῦ z inf.: zato, da; e) (= περί) o αἴσχε' ἀκούω ὑπὲρ σέθεν, διαλέγομαι ὑπέρ τινος, τὰ λεγόμενα ὑπέρ τινος; f) bolj nego, nad τὰν ἔκπαγλα τιμᾷς ὑπὲρ πασᾶν πόλεων. II. z acc. nad, preko, črez, onkraj 1. kraj.: ὑπείρ ἅλα κίδναται ἠώς, ὑπὲρ ὦμον ἀριστερὸν ἤλυθ' ἀκωκή; βαδίζω ὑπὲρ Πύλας, ὑπὲρ γῆν nad zemljo, οἰκέω ὑπὲρ Ἑλλήσποντον. 2. čas.: ὑπὲρ τὰ στρατεύσιμα ἔτη γέγονα prekoračil sem leta, ki so vojaščini podvržena; včasih = pred ὁ ὑπὲρ τὰ Μηδικὰ πόλεμος. 3. pri določilih mere in pri števnikih: a) črez, nad, več (bolj) nego, ὑπὲρ δύναμιν črez moč, ὁ φιλῶν πατέρα ὑπὲρ ἐμέ bolj kot mene NT, ὑπέρ ἄνθρωπον φρονέω več si domišljam nego bi si kot človek smel, ὄνομα ὑπὲρ τοὺς πολλοὺς ἔχω imam ime, ki nadkriljuje druge; εἴ τι ὑπὲρ τὴν ἑαυτοῦ φύσιν ἀκούει ako kaj sliši, kar presega njegove zmožnosti (moči); ἔπεσον ὑπὲρ διακοσίους ἄνδρας padlo je nad dvesto mož, ὑπὲρ ἥμισυ nad polovico; b) proti: ὑπὲρ μοῖραν (μόρον, αἶσαν) proti usodi (zoper usodo), ὑπὲρ θεόν proti božji volji, ὑπὲρ τὴν ἀξίαν proti zaslugi, ὑπὲρ τὴν ἐλπίδα proti pričakovanju.

ὑπερ-άγαμαι d. p. [aor. ὑπεραγασθείς] jako se čudim, zelo (silno) občudujem.

ὑπερ-αίρω 1. trans. dvignem nad kaj, presegam τί. 2. intr. in med. pridem vun črez kaj, prevzamem se NT; dvignem se proti komu ἐπί τινα NT.

ὑπερ-αισχῡ́νομαι d. p. zelo se sramujem.

ὑπερ-αιωρέομαι pass. ion. molim iznad česa, visim visoko nad čim; pokažem se (prijadram) nasproti kakemu kraju τινός.

ὑπερ-αλγέω ion. poet. preveč žalujem, silno se žalostim, čutim neznosne bolečine τινός, τινί; μή τι πάθηθ' ὡς ὑπεραλγῶ kako me peče skrb (sem v skrbeh), da ne bi se vam kaj hudega pripetilo.

ὑπερ-ανατείνω molim, raztezam se črez kaj.

ὑπερ-αρρωδέω ion. = ὑπερ-ορρωδέω zelo ali preveč se bojim, τινί za kaj.

ὑπερ-αυξάνω intr. preveč (črez mero) rastem, zelo se množim NT.

ὑπερ-αυχέω preveč se baham (širokoustim).

ὑπερ-βαίνω [gl. βαίνω; ep. aor. ind. 3 sg. ὑπέρβη, 3 pl. ὑπέρβασαν, cj. ὑπερ-βήῃ] 1. grem, korakam, plezam črez kaj, prekoračim, prestopim τεῖχος, οὐδόν; preseljujem se; izstopim, izlivam se εἰς τὴν χώρην. 2. pren. a) prestopim, kršim, prelomim νόμους; b) pregrešim se, grešim NT; c) preidem, ne omenjam, zamolčim τινά, τί ali inf.; d) segam predaleč, prevzamem se.

ὑπερ-βάλλω [gl. βάλλω; ep. aor. ὑπέρβαλον, ὑπειρέβαλον] I. act. 1. mečem črez kaj (preko česa) τί, τινός, σήματα πάντων, παντὸς ἀγῶνος, δουρὶ Φυλῆα prekosim v čem. 2. pren. (tudi intr.) a) prekoračim (mero); α.) prekipim λέβητες, poplavim ὁ ποταμὸς ἀρούρας; β.) več ponudim, prekosim, ἀλλήλους, χρήμασι; γ.) pretiravam; stavim pretirane zahteve ᾔτει τοσαῦτα ὑπερβάλλων; δ.) presegam, prekašam, nadkriljujem, odlikujem se, τινί v čem, τί prehitim; ἑκατὸν ἔτη živim nad sto let; χρόνον mudim se črez čas (predolgo); ε.) sem nezmeren (prevelik, pretiran), μὴ γλῶσσα' ὑπερβάλῃ κακοῖς da ne bi vsled nesreče preveč govoril; pt. ὑπερβάλλων nezmeren, prevelik, preobilen, črezmeren; ἥλιος prevroče solnce, τὰ ὑπερβάλλοντα prevelika moč, αἴσχει ὑπερβάλλων neizmerno grd; b) grem črez kaj; prekoračim (goro), κατὰ λόφους prodiram po hribih, εἰς Κόρυνθον prodiram proti Korintu, πρὸς τοὺς Θρᾷκας prekoračim goro in prodiram proti Tračanom; τὸ ὑπερβάλλον τοῦ στρατεύματος del vojske, ki gre ravno črez goro; c) grem (peljem se) mimo česa, objadram Μαλέην, ἄκραν. II. med. 1. presegam, več ponujam χρήμασι; odlikujem se, krotim, užugam, premagam τινά τινι. 2. odložim, odkladam; odlašam τί.

ὑπερβατός 3 (ὑπερ-βαίνω) 1. ki se da prekoračiti. 2. prestavljen, preložen.