Franja

πληθῡ́νω (πληθύς) [fut. πληθυνῶ, aor. ἐπλήθῡνα, pass. ἐπληθύνθην] 1. trans. (na)polnim, (po)množim, (po)večam, (raz)širim NT. 2. intr. in pass. (na)polnim se, (po)množim se, rastem, naraščam, razširjam se NT.

πληθύω samo pr. in impf. ep. πλήθω [pf. πέπληθα, impf. ep. πλῆθον] sem (postanem) poln, (na)polnim se, rastem, naraščam, sem bogat, σελήνη πλήθουσα polna luna, πλήθουσα ἀγορά gl. ἀγορά.

πληκτίζομαι d. m. ep. pretepam se, prepiram se s kom τινί.

πλημμελέω (πλημ-μελής) ravnam napačno, grešim, pregrešim se, zmotim se v čem τί, razžalim, oskrunim, τὰ πλημμεληθέντα pregreški, krivice proti komu εἴς τινα.

πλημμῡρέω, πλη(μ)μύρω stopim črez bregove, razlijem se, sem prepoln.

πλήν 1. praep. z gen. razen, διαρπάσαι ἐπέτρεψε πλὴν ἀνδραπόδων dovolil je ugrabiti vse razen sužnjev; gl. ἐπιτρέπω in ὑπέγγυος. 2. adv. razen, izvzemši, samo, le; a) v zvezi s posameznimi besedami in za nikalnicami: οὐκ ἆρ' Ἀχαιοῖς ἄνδρες εἰσὶ πλὴν ὅδε ali nimajo torej Ahajci mož razen tega? ἀλλ' οὐ κάτοιδα πλὴν ἐπὶ σμικρὸν φράσαι toda ne vem natančno, razen kar morem na kratko povedati; pogosto stoji za πᾶς, πάντες, ἄλλος in sl: πάντ' ἐκπορίζει πλὴν τὸ μὴ νοσεῖν ἐμέ vse da, le tega ne, da bi bolan ne bil, πάντων ἐρήμους πλὴν ὅσον τὸ σὸν μέρος izvzemši to, kar jima ti daš, νικᾶν πανταχοῦ πλὴν εἰς σέ samo pri tebi ne, ὁρῶ γὰρ ἡμᾶς οὐδὲν ὄντας ἄλλο πλὴν εἴδωλα vidim, da nismo drugega kot prazne sence, πλὴν εἷς τις razen enega, ἀλλ' ἔστι, πλὴν σοί samo pri tebi ne; b) uvaja cele stavke: α.) razen da, samo (da), πλὴν τοὺς φεύγοντας οὐ κατῆγον razen da izgnancev niso poklicali nazaj; β.) toda, pa vendar; πλὴν ὑπ' οὐδενὸς ἐκινήθη toda nobena stvar ga ni vznemirila Plut. Per. 34; c) v zvezi s členicami: πλὴν ἤ, πλὴν εἰ razen ἄδηλον παντὶ πλὴν εἰ τῷ θεῷ; πλὴν ὅτι razen (samo) da πλήν γε δὴ ὅτι φάρμακον πιὼν ἀποθάνοι; πλὴν ὅσον, πλὴν ὅσον Ἕλληνες ἔχουσι izvzemši kraje, kjer stanujejo Heleni, πολλοὺς ἀπέκτεινε πλὴν ὅσον ἐκ τριῶν νεῶν izvzemši moštvo treh ladij.

πλήρης 2 (πίμπλημι), at. πλέως, α, ων, ion. in ep. πλέος, η, ον, ep. πλεῖος [comp. πληρέστερος in ep. πλειότερος] 1. a) poln česa τινός, napolnjen, opremljen, dobro preskrbljen s čim πόλις σίτου καὶ οἴνου; NT poln σῖτος; ποταμός narastla reka, ναῦς z moštvom napolnjena (preskrbljena); b) ves, popoln μισθός; o času: τέσσερα ἔτεα πλήρεα štiri cela leta; c) nasičen, sit, naveličan, τὶ θηεύμενός εἰμι πλήρης nagledal sem se česa. 2. pomazan, oskrunjen βωμός.

πληροφορέω popolnoma izpolnim, dovršim, prepričam τινά; pass. izpolnim se, popolnoma se prepričam, uverim se, gotov sem NT.

πληρόω in med. 1. trans. a) napolnim, izpolnim φάραγγα, τινός, τινί, ἔν τινι, εἴς τι; ναῦν oborožim ladjo s posadko, preskrbim z moštvom; b) nasitim, zadovoljim, ustrežem ἐπιθυμίας, θυμόν ohladim jezo, maščujem se nad kom; c) dopolnjujem, doplačujem, nadomestim χρείαν; d) izpolnim, dovršim δρόμον, dokončam ἔργον, opravim διακονίαν, izpolnjujem νόμον; pass. sem poln, izpolnim se γραφή, λόγοι NT; πολλοὶ ἐπληρώθησαν zbrali so se polnoštevilno. 2. intr. sem poln, ἡ ὁδὸς πληροῖ τὰ στάδια ἐς τὸν ἀριθμὸν τοῦτον pot izpolnjuje število stadijev do tega števila = šteje ravno toliko stadijev.

πλήρωσις, εως, ἡ πλήρωμα, ατος, τό 1. polnitev, (na)polnjenje, napolnitev. 2. vse, s čimer se kaj napolni: posadka, moštvo na ladji, veslarji, oprema. 3. obilica δαιτός, bogastvo, polnost, množica ἐθνῶν NT, τοῦ θεοῦ milost božja NT, ὀγδώκοντα ἔτεα ζόης πλήρωμα μακρότατον πρόκειται osemdeset let je najdaljša doba (največja starost), ki jo kdo doživi; πυρᾶς postavljanje grmade. 4. izpolnitev, izpolnjevanje νόμον NT; ἦλθε τὸ πλήρωμα τοῦ χρόνου čas se je dopolnil NT. 5. nasičenje, zadovoljitev τὴς ἐνδείας.

πλησιάζω [fut. πλησιάσω itd.] bližam se, pristopam, prihajam blizu τινί, τινός, sem blizu, občujem s kom, družim se s kom, οἱ πλησιάζοντες prijatelji, učenci.

πλήσσω, at. πλήττω [Et. iz πλᾱκjω, lat. plango, nxi, slov. plakati (= v žalosti se tleči), nem. fluchen. – Obl. act. in med. v at. prozi navadno τύπτω ali παίω, pass. pf. πέπληγμαι, fut. 3 πεπλήξομαι, aor. ἐπλήγην, fut. pass. πληγήσομαι; v sestavlj. -επλάγην, -πλαγήσομαι; ep. fut. πλήξω in -ομαι, aor. ἔπληξα, πλῆξα in ἐπληξάμην; red. aor. ἐπέπληγον, inf. πεπληγέμεν, pf. πέπληγα, πεπληγώς]. 1. act. tolčem, bijem, tepem, udarjam, ranim, teptam, suvam, zadenem, χορὸν ποσίν plešem, udarjajoč z nogami ob tla, κονίσαλον vzdigujem prah, ἵππους ἐς πόλεμον podim z bičem konje v boj; odbijam, nazaj poženem, zaženem κῦμά μιν αὖθις πλῆξεν; oviram, premagam. 2. pass. a) zadenejo me, premagajo me (v boju), sem zadet, tepen, ranjen, ugrizen; b) dam se podkupiti, sem podkupljen δώροισι; c) sem prestrašen, vznemirjen, od nesreče zadet. 3. med. bijem se, tolčem se μηρώ, κεφαλήν (v znak žalosti).

πλόος, skrč. πλοῦς, ὁ (πλέω; gen. NT πλοός) 1. vožnja po morju ali reki, plovba, plovstvo, jadranje, vožnja, odhod, povratek; τὸν πλοῦν ποιοῦμαι = plovem, jadram, δεύτερον πλοῦν πραγματεύομαι lotim se ponesrečenega podjetja z boljšim uspehom, poskusim vnovič. 2. ugodna plovba, ugoden čas (veter) za plovstvo, πλόος ἐστίν veter je ugoden za plovstvo.

πλωίζω (at. πλῴζω) plovem, brodarim, bavim se z brodarstvom.

πλώιμος in πλόιμος 2 πλώσιμος 2 poet. (πλώω) 1. ploven, vozen, πλώιμά ἐστιν more se pluti, πλωιμώτερα ἐγένετο postalo je bolj varno, voziti se po morju; πλωιμωτέρων ὄντων ko je bilo bolj varno, voziti se po morju. 2. sposoben (raben, pripraven) za plovbo.

πνῑ́γω [fut. πνίξω, aor. ἔπνῐξα, pass. pf. πέπνῑγμαι, aor. ἐπνίγην, fut. πνιγήσομαι] 1. act. a) (za)davim, (za)dušim; b) ion. pražim, pečem. 2. pass. intr. zadušim se, utopim se, utonem NT.

Πνύξ, ἡ [gen. Πυκνός, dat. Πυκνί, acc. Πύκνα] grič v Atenah, kjer se je navadno vršil ljudski zbor.

ποθέω (πόθος) [fut. ποθήσω in ποθέσομαι, aor. ἐπόθησα in ἐπόθεσα, ep. πόθεσα, ep. inf. pr. ποθήμεναι, impf. iter. ποθέεσκε, adi. verb. ποθητός] 1. act. a) hrepenim, koprnim po čem τί, želim kaj, τὰ οἴκαδε toži se mi po domu; b) pogrešam τί. 2. med. = act. ποθουμένῃ φρενί s hrepenečim srcem.

ποιέω [Et. iz ποι-ϝ-έω, kor. qwoi-, slov. činiti (iz qw̲). – Obl. fut. ποιήσω itd., impf. iter. ποιέεσκον, med. ep. ποιεύμην, ep. aor. tιιdi brez augm.; NT plpf. πεποιήκειν] činim, delam, izdelam I. act. in pass. 1. trans. a) naredim, napravim, ustvarim ἕτερον Φίλιππον, posebno o rokodelcih in umetnikih: zgradim δῶμα, sezidam τεῖχος, σάκος, πύλας ἐν πύργοις, δαίδαλα πολλὰ ἔν τινι napravim na čem mnogo umotvorov, βωμὸν καὶ ναόν, ὑποδήματα itd.; ποιῶ τί τινος, ἔκ τινος, ἀπό τίνος napravim kaj iz česa, πλοῖα ἐκ τῆς ἀκάνθης, φοίνικος αἱ θύραι πεποιημέναι; καρπόν donašam, δένδρον κλάδους poganja, ὁ ποιῶν stvarnik NT; b) storim, izdelam, izvršim, priredim, žrtvujem, darujem θυσίαν τῷ θεῷ, ἱρά, τὰ τῷ θεῷ ποιεύμενα kar se stori Bogu v čast, μυστήρια, Πύθια, Ἴσθμια obhajam, ἐκκλησίαν skličem, φυλακήν stražim, δίχα τὸ στράτευμα razdelim, νόμους dajem zakone, ἀγῶνας priredim, μάχην bijem bitko, προσόδους pribavim, priskrbim, κακά, ἀγαθά delam slabo, dobro, τὰ δέοντα, τὰ δίκαια delam, kar je potrebno, kar je prav; ἄριστα πεποίηται največja dobrota se je izkazala, ἅμα ἔπος τε καὶ ἔργον ἐποίεε kakor rečeno tako storjeno, τὰ ποιούμενα čini, dejanja, τὸ προσταχθὲν ποιῶ vršim ukaz, Σπαρτιητικά obnašam se (ravnam) kot Spartanec; τὴν μουσικήν bavim se z glasbo; οὐδὲν ποιῶ nič ne opravim; c) o pesniškem delovanju: zlagam pesmi, pesnim, pojem, Θεογονίην, κωμῳδίας pišem, εἴς τινα zložim pesem na koga, ἔπη ἐν μέτρῳ, slikam, opisujem Ἀγαμέμνονα ἀγαθὸν ἄνδρα, Ὅμηρος βασιλέας τιμωρουμένους opisuje v svoji pesmi kralje, ki, Εὔπολις πεποίηκεν ἐν Δήμοις αὐτὸν οὕτως ἐρωτοῦντα περὶ αὐτοῦ E. pravi v svoji šaloigri, da vprašuje o njem tako; pren. α.) izmišljam μύθους, καινοὺς θεούς; β.) mislim si, vzamem, postavim ποιῶ ὑμᾶς ἐξαπατηθέντας ἥκειν, σφέας ποιέω ἴσους ἐκείνοισι εἶναι; d) o strasteh, čuvstvih in razmerah: povzročam, prizadevam, napravljam, vnemam, zakrivim, vdahnem τέρψιν, φόβον, τελευτήν, νόσους, σιωπὴν παρὰ πάντων, ἄδειαν καὶ κάθοδον pripravim varnost in omogočim povratek, τροπήν, φυγήν τινος zapodim v beg, πόλεμον povzročim vojno, εἰρήνην (σπονδάς) napravljam mir; e) spravim kam, ναῦς ἐπὶ τοῦ ξυροῦ izvlečem na suho, νόημα ἐνὶ φρεσίν dal mi je misel, ἐν αἰσχύνῃ τὴν πόλιν pripravim v sramoto, (o)sramotim, Θετταλίαν ὑπὸ Φιλίππῳ spravim pod Filipovo oblast, ἔξω βελῶν postavim izvun lučaja, ἐν μέσῳ vzamem v sredo, εἰς φυλακήν postavim na stražo; vojaški t. t. λόχον (raz)postavim, λόχους ὀρθίους postavim stotnijo v dolgi vrsti; f) smatram za kaj, δεινὰ ἐποίουν smatrali so to za strašno, so bili zelo nejevoljni; navadno stoji v tem pomenu medij; g) storim (izkažem, prizadenem) komu kaj τινά τι, κακά, ἀγαθά, εὖ, κακῶς ποιῶ τινα kaj dobrega ali slabega, lepo (grdo) ravnam s kom, τινὰ τωὐτό τινι storim komu ravno to, kar komu drugemu, οὐκ ἐμὲ μόνον ταῦτα πεποίηκεν ni samo meni tega storil; o stvareh : ἀργύριον τωὐτὸ τοῦτο ἐποίεε napravil je ravno isto s srebrom; h) naredim koga za kaj τινὰ βασιλῆα, γέροντα, τινὰς πολιήτας, τινὰ δοῦλον zasužnjim, ποιῶ εἶναι storim, da živi, θεὰν ἄκοιτιν θωητῷ dam smrtniku boginjo za ženo, νεώτερόν τι snujem prevrat, upiram se; i) storim (da se kaj zgodi), trudim se, prizadevam si; acc. c. inf.: θεοί σε ποίησαν ἱκέσθαι εἰς οἶκον, αἰσχύνεσθαι, κλαίειν τινά; ὥστε z inf.: ὥστε μή ποτε δύνασθαι, ἐποίησα αὐτόν, ὥστε δόξαι pripravil sem ga do tega, da se je odločil; ὅπως z ind. fut.: ποιῶ, ὅκως ἔσται ἡ Ἰωνίη ἐλευθέρη, πᾶν, ὅπως τοιοῦτος ἔσται, tudi opt.: ἐποίουν (dosegel sem), ὡς ἂν ἀσφαλέστατα εἰδείην; j) o času: bivam, prebijem, pomudim se χρόνον, μῆνας, νυχθήμερον. 2. intr. a) delam, ravnam, obnašam se, nav. v zvezi z adv. πῶς, ὧδε, εὖ izkazujem dobrote, ὀρθῶς, καλῶς itd.; učinkujem οὕτως αὐτὸ ποιήσει(sc. τὸ φάρμακον), ἡ εὔνοια μᾶλλον ἐποίει ἐς τοὺς Λακεδαιμονίους je držala bolj z L.; b) s pt. εὖ (καλῶς) ἐποίησας ἀφικόμενος prav si storil (prav je), da si prišel, εὖ γ' ἐποίησας ἀναμνήσας με prav je, da si me spomnil, καλῶς ποιῶν dobro, naj bo; καλῶς ποιοῦντες prav ravnajoči = po pravici. II. med. 1. storim, naredim (zgradim, pripravim, nabavim itd.) kaj sebi (za svoje, iz lastne moči) οἰκία, πέπλον, κλέος ποιεῖται αὐτῇ pripravlja sami sebi slavo, σπονδάς sklenem zavezo, θήραν priredim, φυλακάς razpostavim, παῖδας rodim, παιδίον ἔκ τινος dobim od koga otroka, σύγγραμμα spišem knjigo; tudi: dam si narediti ὅπλα, ἀνάθημα. 2. pogosto se veže medij s samostalniki, da opisuje glagole: ποιέομαι πόλεμον = πολεμέω, συλλογήν = συλλέγομαι, δέησιν = δέομαι, λόγους = λέγω (pa tudi: pogajam se), εἰρήνην sklepam mir, ἁρπαγήν plenim, ἀστραπά sijem, λόγον devam v račun, jemljem v misel, govorim o čem, σύλλογον zbiram si, priredim pohod na koga θωῦμα čudim se, ἐγκλήματα dolžim μάθησιν poučim se, μνήμην omenjam ὀργήν jezim se, βουλήν posvetujem se, ὁδόν hodim, τροπήν zapodim v beg, φυγήν bežim, γνώμην predlagam itd. 3. naredim si koga za kaj, izvolim, proglasim, τινὰ φίλον (ἑταῖρον) naredim si za prijatelja (tovariša) τινὰ ἄκοιτιν (ἄλοχον) vzamem si za ženo, παῖδα posinovim, τινὰ θυγατέρα vzamem za svojo hčer, πάντας σῦς izpremenim vse v svinje, τοὺς συμμάχους προθύμους napravljam svoje zaveznike pogumne, ἀπόρρητα τὰ χρηστήρια skrivam, τὰ κρέα εὔτυκτα dam pripraviti, ἐμαυτοῦ svojim (lastim) si. 4. smatram za kaj, cenim, συμφοράν smatram za nesrečo, δεινόν τι za strašno, μέγα, μεγάλα smatram za najvažnejšo (poglavitno) stvar, ἐν οὐδενὶ λόγῳ ne menim se za kaj, nič mi ni mar, prav nič ne cenim, ἐν κέρδει (ὀνείδει, ἐλαφρῷ, ὀλιγωρίᾳ, ὁμήρων λόγῳ) smatram za, slično παρ' ὀλίγον, (περὶ) πολλοῦ (πλείονος, πλείστου) malo, zelo (bolj, najbolj) cenim. 5. spravim kam, τινὰ ἐς φυλακήν zaprem, postavim pod stražo, ἐς τὸ συμμαχικόν sprejmem v zavezo, ὑπ' ἐμωυτῷ podvržem si, τὸν ποταμὸν ὄπισθεν postavim tako, da imam reko za seboj, ἐν ὀργῇ τινα srdim se na koga.

ποιητέος 3 (adi. verb. od ποιέω) kar se mora (more) storiti, mogoč.