Franja

ἔμ-παλιν, τὸ ἔμπαλιν (= τοὔμπαλιν) adv. 1. (zopet) nazaj εἰς τοὔμπαλιν ἔρχομαι, πορεύομαι. 2. nasproti pak, (ravno) nasprotno z gen. ali ἤ; τὰ ἔμπαλιν πέφυκά τινος imam nasprotno (drugačno) naravo ali lastnost nego, τὰ ἔμπαλιν ἤϊσαν ἢ οἱ Λακεδαιμόνιοι šli so po čisto drugi poti nego L.; τὸ ἔμπαλιν γνώμην ἔχω ἢ οὗτοι moje mnenje je nasprotno mnenju teh; ἔμπαλιν λέγει trdi nasprotno (prejšnjemu); τὰ ἔμπαλιν v nasprotno smer, ἐκ τοῦ ἔμπαλιν z nasprotne strani.

ἔμ-πειρος 2 (πεῖρα) izveden, vešč, izkušen τινός, περί τι; ναῦς (pre)izkušen; τὸ ἐμπειρότερον večja izkušnja. – ἐμπείρως ἔχω τινός poznam koga po izkušnji (občevanju).

ἐμ-πλέω ion, -πλώω [fut. -πλεύσομαι, aor. ἐνέπλευσα] vozim se v, na, po, jadram, veslam, plovem po; οἱ ἐμπλέοντες ljudje (moštvo) na ladji.

ἐμ-ποιέω 1. naredim, vdelam, πύλας ἐν πύργοις vrata v stolpe; vtikam, vstavljam, vtihotapim χρησμὸν εἴς τι; χρόνους τινί pridobim čas zakaj. 2. pren. povzročim, vzbudim αἰδῶ τοῖς στρατιώταις, vnamem θάρρος, χρόνου διατριβήν povzročim zamudo, potrošim čas po nepotrebnem, τριβὴν πολέμῳ zavlačujem vojsko; ἐλπίδας navdam z; s sled. ὡς pripravim do prepričanja, prepričam, uverim.

ἐμ-πρέπω ion. poet. odlikujem se po čem, prekosim, bleščim se, τινί v čem, ἄλγεσιν obkrožen sem od.

ἐμ-φορέω 1. act. vnašam, nosim po. 2. pass. κύμασιν ἐνεφορέοντο valovi so jih metali (nosili) semtertja. 3. med. prenasitim, prenapolnim se česa τινός; τοῦ μαντηίου prepogosto (neprestano) povprašujem proročišče.

ἐν, ep. εἰν, εἰνί [Et. gršk. še ἐνί, ἔνι z lokal. končn. idevr. eni, lat. in (strl. en), slov. v (strsl. vъ iz vъn, kar je iz on)] I. adv. v, na, pri tem, poleg tega, notri. II. praep. z dat. 1. kraj.: a) v, na (na vprašanje kje?) ἐν οἴκοις, ἐν ξένᾳ, ἐν ἵπποις, ἐν νήσῳ, ἐν οὐρανῷ, ἐν τῷ δεξιῷ na desnem krilu, ἐν πέτροισι na (ob) skali, ἐν τοῖς βοτοῖς αἱμάξαι z živino; b) α.) pred, τἂν ποσὶν κακά pred nogami = sedanje zlo, λέγω ἐν τοῖς στρατιώταις, ἐν μάρτυσι, ἐρέω ἐν ὑμῖν, ἐν πᾶσι vpričo vseh; β.) pri ἡ ἐν Μαραθῶνι μάχη, ταῦτα ἐν θεοῖς ἐστὶν καλά, ἐν Κορωνείᾳ κινδυνεύω, ἐν Πέρσαις; γ.) med ἐν τοῖς δένδροις ἔστην, ἐν πρώτοις μάχομαι, νεῖκος ἐν ἀθανάτοισιν ὄρωρεν, ἐν πολλοῖς ἀνάσσω, οἱ ἐν γένει sorodniki, ἐν τοῖς ἀρίστοις λέγομαι prištevajo me med najboljše, ἐν φίλοις med prijatelji; c) posebni pomeni: α.) ἐν τοῖς pri sup. v prvi vrsti, zlasti, najbolj, pred vsem, τοῦτό μοι ἐν τοῖσι θειότατον φαίνεται γίγνεσθαι, ἐν τοῖς πρώτη ἡ στάσις ἐγένετο, ἐν τοῖς βαρύτατα najteže, nadvse težko, ἐν τοῖς μάλιστα največ, najbolj; β.) pri glagolih premikanja (na vprašanje: kam?) namesto εἰς: πέσε ἐν κονίῃσιν, βάλλω ἐν χερσίν, ἐν βουσὶ θορών, ἐν τάφῳ τίθημι, ἐν φρεσὶν βάλλω, ἐν ποίμναις πίτνω, ἐν ἐχυρωτάτῳ ποιοῦμαι spravim na najvarnejši kraj, ἐν τούτοις ἀνακεκομισμένοι ἦσαν so bili spravili gori, ἐν δεσμῷ δέω, ἐν πέδαις δέδεμαι vklenjen sem v; γ.) eliptično z gen. ἐν Ἅιδου, ἐν ἀφνειοῦ πατρός, ἐν διδασκάλων(sc. οἴκῳ), ἐν ἡμετέρου v naši hiši, ἐν Ἀσκληπιοῦ(sc. νεῴ); δ.) o orožju in obleki: ἐν ἐσθῆσι, ἐν ὅπλοις pod orožjem, ἐν μαλακοῖς ἱματίοις ἠμφιεσμένος oblečen v mehka oblačila NT; ε.) pren. izraža stanje ali razmere; εἰμὶ ἐν πολέμῳ, ἐν ὀργῇ, ἐν πένθει, βιοτεύω ἐν ἀφθόνοις, ἐν φιλοσοφίᾳ εἰμί bavim se s filozofijo, οἱ ἐν ποιήσει γενόμενοι pesniki, ἐν τούτοις εἰμί s tem se bavim, οἱ ἐν πράγμασιν državniki, ἐν ἐμαυτῷ εἰμι obvladam se, τοῦτο ἐν ἐμοί ἐστι to je v mojih rokah, moja dolžnost je to, to zavisi od mene, ἐν σοὶ σῴζομαι ti si moja rešitev, ἐν ἴσῳ εἰμί sem enak, ἐν ὁμοίῳ ποιοῦμαι enako cenim, ἐν παρέργῳ τίθεμαι smatram za manj važno, ἐν ἡδονῇ μοί ἐστιν kaj mi vzbuja veselje. 2. čas. v, ob, med, tekom, ἐν τοῦτῳ med tem, v tem trenotku, ἐν ᾧ dokler, medtemko (NT zaradi tega, ker), ἐν καιρῷ ob pravem času, ἐν τάχει hitro, ἐν χρόνῳ s časom. 3. pren. a) o sredstvu ali orodju: s, z, po, s pomočjo, ἐν χερσὶ λαμβάνω z rokami, ἐν τοῖς τόξοις z lokom, ἐν ὀφθαλμοῖς ὁρῶσιν z očmi, τὰ πραχθέντα ἐν ἐπιστολαῖς ἴστε iz pisem, πίνω ἐν ἐκπώματι iz čaše pijem, ἐν τοῖς νόμοις παιδεύω po zakonih vzgojujem; b) NT ὄμνυμι ἔν τινι pri, ἀγοράζω ἔν τινι za, ἀλλάσσω ἔν τινι s, z; c) glede na, z ozirom na ἄριστος ἐν τοῖς πολεμίοις, ἐν πᾶσιν ἔργοις δαήμων, χρηστὸς ἐν τοῖς οἰκείοις, ἐν ὑμῖν κωλύομαι vi mi branite kaj, ἐν τοῖς δικασταῖς ἐσφάλη po krivdi sodnikov, ἐγὼ ἐν τῷ μέρει kar se mene tiče, ἐν τῷ τοιούτῳ v takšnih razmerah.

ἐν-αίρω in med. (ἔναρα) ep. poet. [aor. poet. ἤναρον, med. ep. ἐνηράμην] ubijam, pobijam, morim, uničujem, pogubljam, (po)kazim.

ἐν-αλείφω [pf. ἐναλήλιμμαι] namažem, (po)mazilim.

ἐναρίζω (ἔναρα) ep. poet. [fut. ἐναρίξω, aor. ἐνάριξα] oropam koga bojne oprave, ubijem, umorim, zabodem; pren. νὺξ ἐναριζομένη potekajoča noč (= po solnčnih žarkih umorjena).

ἐνδεής 2 (ἐν-δέω ²) 1. komur kaj manjka, potreben, reven τινός, ἐνδεὴς (γίγνομαι) εἰμί τινος manjka mi, nimam česa, οὐδὲν ἐνδεὲς ποιοῦμαι ničesar ne zamolčim. 2. a) pomanjkljiv, nepopoln συνθῆκαι, nezadosten, nedostaten πρός τι, πρήγματα ἐνδεέστερα nedostatna, pomanjkljiva moč; b) zaostajajoč, slabši, nižji, γένος po rodu, ἐνδεᾶ τῆς δυνάμεως πράττω storim manj nego morem, σοῦ γε ἐνδεέστερος φαίνομαι zaostajam za teboj, sem manj voljen (kaj storiti) nego ti. 3. subst. τὸ ἐνδεές pomanjkanje, (telesna) napaka ἐν τῷ σώματι, nepopolnost, dušna omejenost αὐτῶν, τἀνδεᾶ λέγω(oppos. κρείσσω) omenjam, naštevam napake. 4. adv. ἐνδεῶς, comp. ἐνδεεστέρως in -έστερον; nezadostno, ἔχω zaostajam, sem slab.

ἐν-δείκνῡμι (gl. δείκνυμι) 1. act. pokažem, naznanim, javim, ovadim. 2. med. a) pokažem se, razodenem se, (po)kažem (kaj o sebi), εὔνοιαν svojo naklonjenost, ἔργον, δύναμιν svojo moč, ὀργήν svojo jezo NT, γνώμην izrazim, razodenem svoje mnenje; dokažem ὅτι οὐ σοφός ἐστι; b) obetam, κακά τινι storim komu kaj hudega NT; c) baham se, ponašam se s čim τί, τινί τι pred kom s čim.

ἐν-δέχομαι, ion. ἐν-δέκομαι 1. jemljem, sprejemam nase, prevzemam, μεταβολήν, ταλαιπωρίας, verujem, ἀπόστασιν pristajam na, zadovoljen sem, συμβουλίην sprejmem nasvet. 2. dovoljujem, dopuščam λογισμόν, odobravam λόγους; impers. mogoče je, dovoljeno je, καθ' ὅσον ali ὡς ἐνδέχεται μάλιστα kolikor je mogoče; ἐκ τῶν ἐνδεχομένων (= ἐνδεχομένως) po možnosti, kolikor je mogoče.

ἐν-διατρῑ́βω porabim s čim χρόνον, sem pri čem, (pre)bivam, (po)mudim se, ἐν καλοῖς ἐῶ τὴν ὄψιν διατρίβειν (pre)dolgo gledam.

ἔν-δικος 2 postaven, pravičen, upravičen, prav, μισθαποδοσία zasluženo plačilo NT; τὸ ἔνδικον kar je prav, pravica, λέγω τὸ ἔνδικον govorim resnico; τὰ ἐνδικώτατα najpravičnejša stvar, ἔχω imam največjo pravico; τὸ μὴ 'νδικον neosnovana obdolžitev. – adv. ἐνδίκως po pravici, pravično, zasluženo.

ἔν-ειμι (εἰμί) [3 sg. in pl. tudi ἔνι, 1 pl. ἔνειμεν, 3 sg. opt. ion. ἐνέοι, impf. 3 sg. ep. ἐνῆεν, 3 pl. ἔνεσαν] 1. sem, bivam, nahajam se notri, sem v, na, pri čem τινί, ἔν τινι; τὰ ἐνόντα kar je notri. 2. zgodi se, nastopi, je, ἄρνησις οὐκ ἔνεστί μοι ne morem tajiti, νοῦς ὑμῖν imate razum, χρόνος ἐνέσται treba bo časa, precej časa bo poteklo (vmes), ἐνῆν γάρ bilo je namreč v pogodbi. 3. impers. ἔνεστι mogoče je, možno je, sme se, ὡς ἔνι ἥδιστα kar je najugodneje, ἐκ τῶν ἐνόντων po možnosti.

ἐνεργέω (ἐν-εργής) 1. delam, izvršujem, opravljam, τινὶ εἴς τι podpiram koga v čem, δυνάμεις ἐν αὐτῷ čudeži se gode po njem = dela čudeže NT. 2. med. udejstvujem se, delujem, delam (z močjo) NT.

ἐν-νεύω pomigam, (po)kimam NT.

ἐν-οράω, ion. -έω (gl. ὁράω) 1. vidim, opažam, spoznavam (ἔν) τινί τι na kom kaj; ὑμῖν οὐκ οἵοισί τε ἐσομένοισι πολεμέειν vidi se vam, da se ne bodete mogli vojskovati. 2. (po)gledam, τινί (na) koga.

ἐν-στάζω ep. ion. [pf. pass. ἐνέστακται] vlivam (po kaplji), navdam, navdihnem, vcepim, vsadim.