Franja

πειραίνω ep. [aor. ἐπείρηνα] 1. pri-, navezujem kaj (na kaj) ἔκ τινος. 2. pf. pass. 3 sg. πεπείρανται dovršeno je (= περαίνω).

πέλω, med. πέλομαι ep. poet. [Et. kor. qwel, vrteti se; lat. colo (iz qwelō), in-cola, inquilinus; colus, preslica; slov. kolo, koleno. – Obl. ep. impf. 3 sg. πέλεν, sink. aor. ἔπλον, 3 sg. ἔπλε; imper. med. πέλευ, impf. iter. πελέσκετο, aor. 2 sg. ἔπλεο, ἔπλευ, 3 sg-. ἔπλετο, pt. πλόμενος]. 1. vrtim se, gibljem se, premikam se, nastajam κλαγγή, prihajam nad koga, (pri)bližam se γῆρας καὶ θάνατος; izhajam iz česa ἔκ τινος, nahajam se na čem. 2. a) = εἰμί sem, bivam, nahajam se; b) = γίγνομαι nastajam, postajam, zgodim se.

περι-γίγνομαι, ion. -γίνομαι 1. postanem močnejši od koga τινός, obvladam koga, premagam, zmagam, prekašam, presegam, nadkriljujem, sem močnejši τινός τινι. 2. περιγίγνεται pokaže se, izhaja, izvira iz česa, posledica je μέγισται τιμαὶ ἔκ τινος; περιεγένετο, ὥστε καλῶς ἔχειν pokazalo se je, da je bilo v redu (prav). 3. ostanem pri življenju (živ), οἱ περιγενόμενοι ki so ostali (pri življenju); preživim, rešim se, srečno jo odnesem, τούτου τοῦ πάθους uidem tej nesreči, ἤν τι περιγίγνηται αὐτοῖς τοῦ πολέμου ako bi jim vojna dopustila, (poleg glavnega namena) tudi to storiti.

περί-ειμι¹ (εἰμί) 1. sem krog in krog česa, obdajam krog in krog τινί. 2. sem močnejši, nadkriljujem, presegam, τινός koga, τινί v čem, sem prvi, imam prednost, ἐκ περιόντος z večjo silo (močjo). 3. preostajam (živ), ostajam nepoškodovan, rešim se, ostanem pri življenju, preživim koga τινί, ἐς ἔτος doživim leto, τὸ περιόν ostanek. 4. περίεστί τινί τι preostaja za koga, posledica je.

περι-λαμβάνω 1. objemam παῖδα. 2. oklepam, obdajam, obkoljujem, zajamem, obstopim, πανοικίῃ s celo družino. 3. povzamem, omejujem, označujem, sestavljam μιᾷ ἰδέᾳ. 4. umevam, posnemam iz česa ἔκ τινος.

περιουσία, ἡ (περί-ειμι¹) 1. prebitek, preostanek. 2. obilica, obilnost, premoženje, bogastvo, ἐκ περιουσίας brez potrebe, prevzetno. 3. premoč, pretežnost.

περισσός 3, at. περιττός 1. črez (navadno) mero, preobilen, prevelik, preveč, izreden, nenavaden, poseben, zelo učen, odličen, imeniten, važen, pomemben, večji (več) nego kdo τινός NT; τὸ περισσόν premoč, prednost, večina, τῶν ἔνδον εἶ περισσά bolj žaluješ nego (sestra), περισσὸν κρῖμα preostra sodba, τὰ περισσὰ τῶν ἀρκούντων več nego je zadosti, τὸ περισσὸν τούτων kar je več (od tega) NT. 2. prevelik, neizmeren, pretiran, odveč, nepotreben, nekoristen. 3. preostal, τὸ περισσόν prebitek, preostanek. 4. liho (število). 5. περισσόν ἐστι ni treba, ἐκ τοῦ περισσοῦ zelo, še povrhu, od prebitka NT –. adv. -ῶς črez mero, na vso moč NT; comp. περισσότερον, περισσοτέρως še bolj, posebno, obilneje, θάψαι sijajneje.

περι-ωθέομαι pass. [aor. περιώσθην] zapodijo me, izobčijo me, zavržejo me, iz-, odrivajo me, izpodrivajo me, stiskajo me od vseh strani, ἔκ τινος iz česa, ἔν τινι pri kom.

πῑ́πτω [Et. fut. πεσέομαι iz πετέομαι, sor. πέτομαι, ποταμός. – Obl. fut. πεσοῦμαι, aor. ἔπεσον, pf. πέπτωκα, ep. fut. πεσέομαι, inf. πεσέεσθαι, aor. πέσον, cj. 3 sg. πέσῃσι, inf. πεσέειν, pf. pt. πεπτεώς, poet. πεπτώς; NT aor. ἔπεσα, pf. 2 sg. πέπτωκες, 3 pl. πέπτωκαν]. 1. a) padem (na tla), zvrnem se, zgrudim se ἐπὶ χθονί, ἐπὶ γᾷ, χαμαί, (πρὸς) πέδῳ, χαμάδις, ἔρᾱζε, πεδίῳ, ὑπὸ ἄξοσι pod kolesa, ἐν κονίῃσιν v prah, μετὰ ποσσὶ γυναικός rodim se, ἐκ, ἀπό τινος padem s česa, εἴς τι treščim (o blisku); metafor. οὐ χαμαὶ πεσεῖται ne bo ostalo brez uspeha; b) vržem se, skočim, planem ἐκ νηός (z ladje v morje); planem (navalim) na kaj, napadem ἐνὶ νήεσσι, ἐν βουσί, πρὸς μῆλα, περὶ ξίφει nasadim se na meč; c) padem v boju, ὑπό τινος od koga, νέκυες πίπτοντες, οἱ πεπτωκότες (v boju) padli vojaki, ὑπ' Ἀτρείδῃ vsled udarcev Atridovih. 2. a) zrušim se, poderem se σκληρὰ φρονήματα, poginem γένος, uničijo me, podležem, trpim škodo, ἡ πόλις οὐκ ἂν ἔπεσε τοιοῦτον πτῶμα mesto bi ne bilo doživelo takšnega poraza, μεγάλα πρήγματα πίπτει ὑπὸ ἡσσόνων velika podjetja propadajo vsled manjših, αὐτὸς ὑπ' ἐμωυτοῦ sam sem vzrok svojega padca, πολλὰ στρατόπεδα ἔδη ἔπεσε ὑπ' ἐλασσόνων je bilo premaganih od manjših; b) padem, grešim NT, motim se (Pl. Fajd. 100 e), ἀπὸ δόξης motim se v upanju. 3. a) zaidem, zabredem (v kaj) ἐς κακόν, ἐς ἀνάγκας, δυσπραξίαις, αἰσχύνῃ; ἐς δάκρυα uderejo se mi solze, εἰς ὕπνον zaspim, εἰς ἔρον τοῦ μαθεῖν obide me želja izvedeti; ποῖ γνώμης πέσω kaj naj pomislim; b) ἔκ τινος padem iz česa, ἐκ θυμοῦ izgubim naklonjenost (ljubezen) koga, τοὔμπαλιν φρενῶν zopet izgubim razum. 4. a) poležem se ἄνεμος πέσε, ὁ κλῆρος ἔπεσε ἐπί τινα kocka je padla za koga; b) pripeti se mi kaj, zadene me kaj, τὰ πεπτωκότα usoda, nesreča Evr. Hip. 718; c) izidem (iztečem) se, obnese se mi kaj, posreči se mi kaj καθαρμός, τῇ πεσέεται ἡ μάχη kako se bo končala bitka.

πλάγιος 3 [Et. gl. πέλαγος] (v)prečen, poševen, postrani (postavljen); ἐκ πλαγίου (-ίων) od strani, v bok, εἰς πλάγιον ἀποτεταμένος počez stegnjen; subst. τὰ πλάγια krilo, stran vojske, πλαγίους λαμβάνω τοὺς πολεμίους zgrabim (napadem) sovražnika od strani, εἰς τὰ πλάγια παράγω postavim proti boku sovražne vojske.

πλήν 1. praep. z gen. razen, διαρπάσαι ἐπέτρεψε πλὴν ἀνδραπόδων dovolil je ugrabiti vse razen sužnjev; gl. ἐπιτρέπω in ὑπέγγυος. 2. adv. razen, izvzemši, samo, le; a) v zvezi s posameznimi besedami in za nikalnicami: οὐκ ἆρ' Ἀχαιοῖς ἄνδρες εἰσὶ πλὴν ὅδε ali nimajo torej Ahajci mož razen tega? ἀλλ' οὐ κάτοιδα πλὴν ἐπὶ σμικρὸν φράσαι toda ne vem natančno, razen kar morem na kratko povedati; pogosto stoji za πᾶς, πάντες, ἄλλος in sl: πάντ' ἐκπορίζει πλὴν τὸ μὴ νοσεῖν ἐμέ vse da, le tega ne, da bi bolan ne bil, πάντων ἐρήμους πλὴν ὅσον τὸ σὸν μέρος izvzemši to, kar jima ti daš, νικᾶν πανταχοῦ πλὴν εἰς σέ samo pri tebi ne, ὁρῶ γὰρ ἡμᾶς οὐδὲν ὄντας ἄλλο πλὴν εἴδωλα vidim, da nismo drugega kot prazne sence, πλὴν εἷς τις razen enega, ἀλλ' ἔστι, πλὴν σοί samo pri tebi ne; b) uvaja cele stavke: α.) razen da, samo (da), πλὴν τοὺς φεύγοντας οὐ κατῆγον razen da izgnancev niso poklicali nazaj; β.) toda, pa vendar; πλὴν ὑπ' οὐδενὸς ἐκινήθη toda nobena stvar ga ni vznemirila Plut. Per. 34; c) v zvezi s členicami: πλὴν ἤ, πλὴν εἰ razen ἄδηλον παντὶ πλὴν εἰ τῷ θεῷ; πλὴν ὅτι razen (samo) da πλήν γε δὴ ὅτι φάρμακον πιὼν ἀποθάνοι; πλὴν ὅσον, πλὴν ὅσον Ἕλληνες ἔχουσι izvzemši kraje, kjer stanujejo Heleni, πολλοὺς ἀπέκτεινε πλὴν ὅσον ἐκ τριῶν νεῶν izvzemši moštvo treh ladij.

ποθέν adv. odnekod, odkoder koli, ἐνθένδε (ἐντεῦθέν) ποθεν od tukaj (tam) nekje, ἀπὸ ἐχυροῦ ποθεν iz nekega utrjenega kraja, ἐκ βιβλίου ποθὲν ἀκούσας iz neke knjige.

ποιέω [Et. iz ποι-ϝ-έω, kor. qwoi-, slov. činiti (iz qw̲). – Obl. fut. ποιήσω itd., impf. iter. ποιέεσκον, med. ep. ποιεύμην, ep. aor. tιιdi brez augm.; NT plpf. πεποιήκειν] činim, delam, izdelam I. act. in pass. 1. trans. a) naredim, napravim, ustvarim ἕτερον Φίλιππον, posebno o rokodelcih in umetnikih: zgradim δῶμα, sezidam τεῖχος, σάκος, πύλας ἐν πύργοις, δαίδαλα πολλὰ ἔν τινι napravim na čem mnogo umotvorov, βωμὸν καὶ ναόν, ὑποδήματα itd.; ποιῶ τί τινος, ἔκ τινος, ἀπό τίνος napravim kaj iz česa, πλοῖα ἐκ τῆς ἀκάνθης, φοίνικος αἱ θύραι πεποιημέναι; καρπόν donašam, δένδρον κλάδους poganja, ὁ ποιῶν stvarnik NT; b) storim, izdelam, izvršim, priredim, žrtvujem, darujem θυσίαν τῷ θεῷ, ἱρά, τὰ τῷ θεῷ ποιεύμενα kar se stori Bogu v čast, μυστήρια, Πύθια, Ἴσθμια obhajam, ἐκκλησίαν skličem, φυλακήν stražim, δίχα τὸ στράτευμα razdelim, νόμους dajem zakone, ἀγῶνας priredim, μάχην bijem bitko, προσόδους pribavim, priskrbim, κακά, ἀγαθά delam slabo, dobro, τὰ δέοντα, τὰ δίκαια delam, kar je potrebno, kar je prav; ἄριστα πεποίηται največja dobrota se je izkazala, ἅμα ἔπος τε καὶ ἔργον ἐποίεε kakor rečeno tako storjeno, τὰ ποιούμενα čini, dejanja, τὸ προσταχθὲν ποιῶ vršim ukaz, Σπαρτιητικά obnašam se (ravnam) kot Spartanec; τὴν μουσικήν bavim se z glasbo; οὐδὲν ποιῶ nič ne opravim; c) o pesniškem delovanju: zlagam pesmi, pesnim, pojem, Θεογονίην, κωμῳδίας pišem, εἴς τινα zložim pesem na koga, ἔπη ἐν μέτρῳ, slikam, opisujem Ἀγαμέμνονα ἀγαθὸν ἄνδρα, Ὅμηρος βασιλέας τιμωρουμένους opisuje v svoji pesmi kralje, ki, Εὔπολις πεποίηκεν ἐν Δήμοις αὐτὸν οὕτως ἐρωτοῦντα περὶ αὐτοῦ E. pravi v svoji šaloigri, da vprašuje o njem tako; pren. α.) izmišljam μύθους, καινοὺς θεούς; β.) mislim si, vzamem, postavim ποιῶ ὑμᾶς ἐξαπατηθέντας ἥκειν, σφέας ποιέω ἴσους ἐκείνοισι εἶναι; d) o strasteh, čuvstvih in razmerah: povzročam, prizadevam, napravljam, vnemam, zakrivim, vdahnem τέρψιν, φόβον, τελευτήν, νόσους, σιωπὴν παρὰ πάντων, ἄδειαν καὶ κάθοδον pripravim varnost in omogočim povratek, τροπήν, φυγήν τινος zapodim v beg, πόλεμον povzročim vojno, εἰρήνην (σπονδάς) napravljam mir; e) spravim kam, ναῦς ἐπὶ τοῦ ξυροῦ izvlečem na suho, νόημα ἐνὶ φρεσίν dal mi je misel, ἐν αἰσχύνῃ τὴν πόλιν pripravim v sramoto, (o)sramotim, Θετταλίαν ὑπὸ Φιλίππῳ spravim pod Filipovo oblast, ἔξω βελῶν postavim izvun lučaja, ἐν μέσῳ vzamem v sredo, εἰς φυλακήν postavim na stražo; vojaški t. t. λόχον (raz)postavim, λόχους ὀρθίους postavim stotnijo v dolgi vrsti; f) smatram za kaj, δεινὰ ἐποίουν smatrali so to za strašno, so bili zelo nejevoljni; navadno stoji v tem pomenu medij; g) storim (izkažem, prizadenem) komu kaj τινά τι, κακά, ἀγαθά, εὖ, κακῶς ποιῶ τινα kaj dobrega ali slabega, lepo (grdo) ravnam s kom, τινὰ τωὐτό τινι storim komu ravno to, kar komu drugemu, οὐκ ἐμὲ μόνον ταῦτα πεποίηκεν ni samo meni tega storil; o stvareh : ἀργύριον τωὐτὸ τοῦτο ἐποίεε napravil je ravno isto s srebrom; h) naredim koga za kaj τινὰ βασιλῆα, γέροντα, τινὰς πολιήτας, τινὰ δοῦλον zasužnjim, ποιῶ εἶναι storim, da živi, θεὰν ἄκοιτιν θωητῷ dam smrtniku boginjo za ženo, νεώτερόν τι snujem prevrat, upiram se; i) storim (da se kaj zgodi), trudim se, prizadevam si; acc. c. inf.: θεοί σε ποίησαν ἱκέσθαι εἰς οἶκον, αἰσχύνεσθαι, κλαίειν τινά; ὥστε z inf.: ὥστε μή ποτε δύνασθαι, ἐποίησα αὐτόν, ὥστε δόξαι pripravil sem ga do tega, da se je odločil; ὅπως z ind. fut.: ποιῶ, ὅκως ἔσται ἡ Ἰωνίη ἐλευθέρη, πᾶν, ὅπως τοιοῦτος ἔσται, tudi opt.: ἐποίουν (dosegel sem), ὡς ἂν ἀσφαλέστατα εἰδείην; j) o času: bivam, prebijem, pomudim se χρόνον, μῆνας, νυχθήμερον. 2. intr. a) delam, ravnam, obnašam se, nav. v zvezi z adv. πῶς, ὧδε, εὖ izkazujem dobrote, ὀρθῶς, καλῶς itd.; učinkujem οὕτως αὐτὸ ποιήσει(sc. τὸ φάρμακον), ἡ εὔνοια μᾶλλον ἐποίει ἐς τοὺς Λακεδαιμονίους je držala bolj z L.; b) s pt. εὖ (καλῶς) ἐποίησας ἀφικόμενος prav si storil (prav je), da si prišel, εὖ γ' ἐποίησας ἀναμνήσας με prav je, da si me spomnil, καλῶς ποιῶν dobro, naj bo; καλῶς ποιοῦντες prav ravnajoči = po pravici. II. med. 1. storim, naredim (zgradim, pripravim, nabavim itd.) kaj sebi (za svoje, iz lastne moči) οἰκία, πέπλον, κλέος ποιεῖται αὐτῇ pripravlja sami sebi slavo, σπονδάς sklenem zavezo, θήραν priredim, φυλακάς razpostavim, παῖδας rodim, παιδίον ἔκ τινος dobim od koga otroka, σύγγραμμα spišem knjigo; tudi: dam si narediti ὅπλα, ἀνάθημα. 2. pogosto se veže medij s samostalniki, da opisuje glagole: ποιέομαι πόλεμον = πολεμέω, συλλογήν = συλλέγομαι, δέησιν = δέομαι, λόγους = λέγω (pa tudi: pogajam se), εἰρήνην sklepam mir, ἁρπαγήν plenim, ἀστραπά sijem, λόγον devam v račun, jemljem v misel, govorim o čem, σύλλογον zbiram si, priredim pohod na koga θωῦμα čudim se, ἐγκλήματα dolžim μάθησιν poučim se, μνήμην omenjam ὀργήν jezim se, βουλήν posvetujem se, ὁδόν hodim, τροπήν zapodim v beg, φυγήν bežim, γνώμην predlagam itd. 3. naredim si koga za kaj, izvolim, proglasim, τινὰ φίλον (ἑταῖρον) naredim si za prijatelja (tovariša) τινὰ ἄκοιτιν (ἄλοχον) vzamem si za ženo, παῖδα posinovim, τινὰ θυγατέρα vzamem za svojo hčer, πάντας σῦς izpremenim vse v svinje, τοὺς συμμάχους προθύμους napravljam svoje zaveznike pogumne, ἀπόρρητα τὰ χρηστήρια skrivam, τὰ κρέα εὔτυκτα dam pripraviti, ἐμαυτοῦ svojim (lastim) si. 4. smatram za kaj, cenim, συμφοράν smatram za nesrečo, δεινόν τι za strašno, μέγα, μεγάλα smatram za najvažnejšo (poglavitno) stvar, ἐν οὐδενὶ λόγῳ ne menim se za kaj, nič mi ni mar, prav nič ne cenim, ἐν κέρδει (ὀνείδει, ἐλαφρῷ, ὀλιγωρίᾳ, ὁμήρων λόγῳ) smatram za, slično παρ' ὀλίγον, (περὶ) πολλοῦ (πλείονος, πλείστου) malo, zelo (bolj, najbolj) cenim. 5. spravim kam, τινὰ ἐς φυλακήν zaprem, postavim pod stražo, ἐς τὸ συμμαχικόν sprejmem v zavezo, ὑπ' ἐμωυτῷ podvržem si, τὸν ποταμὸν ὄπισθεν postavim tako, da imam reko za seboj, ἐν ὀργῇ τινα srdim se na koga.

πολύς, πολλή, πολύ, ep. tudi πουλύς, πουλύ, ep. ion. πολλός, πολλόν [Et. idevr. polu-, πολλοί iz πολjο-, πολϝjο-; sor. nem. viel (stvn. filu) od kor. pelē, gl. πίμπλημι. – Obl. gen. πολλοῦ, -ῆς, -οῦ, dat. πολλῷ, πολλῇ, πολλῷ, acc. πολύν, πολλήν, πολύ, pl. πολλοί, πολλαί, πολλά itd.; ep. gen. sg. πολέος, acc. πουλύν, πολλόν, pl. nom. πολέες, πολεῖς, neutr. πολέα, gen. masc. πολέων, fem. πολλάων, πολλέων, dat. πολέσσι, πολέσι, πολέεσσι, acc. πολέας, πολεῖς. – comp. πλείων, πλέων, πλεῖον, πλέον, pred ἤ tudi πλεῖν, gen. πλείονος, πλέονος itd., acc. πλείω, πλέω, nom. in acc. pl. πλείους, πλείω, πλέω, ep. pl. nom. πλέες, dat. πλεόνεσσι, acc. πλέας; ion. sg. nom. neutr. πλεῦν, gen. πλεῦνος, acc. πλεῦνα, pl. πλεῦνες, πλεῦνα, πλεύνων, πλεῦνας. – sup. πλεῖστος] A Pozitiv. I. 1. adi. a) mnog, mnogoteren, mogoštevilen, pogosten, v obilici, πολλὸν ἦν τοῦτο τὸ ἔπος ta beseda se je pogosto izgovorila, οὔνομα ἦν πολλόν ime se je pogosto omenilo; b) velik, prostoren, obilen, obsežen, širok; dolg, dolgotrajen πόλεμος; c) močan, silen ἀνάγκη, mogočen, glasen θόρυβος, trd σιγή, ὕπνος, drag(ocen). – Raba: α.) z drugimi adjektivi je zvezan s καί: πολέες τε καὶ ἐσθλοί mnogi vrli, πολλά τε καὶ δεινά mnogo nevarnosti, πολλοὶ καὶ καλοὶ χιτῶνες mnogo lepih oblek, μέγας καὶ πολλός velik in močen; β.) predikativno; prevaja se adverbialno: πολλὸς ἦν λισσόμενος prisrčno (silno) je prosil, πολλὸς αἰνεόμενος mnogo (pogosto) hvaljen, πολλὸς ἔκειτο zleknil se je daleč po tleh; πολύς εἰμι pogosto prihajam, sem mnogo pri (v) čem; s pt. λέγων veliko (marljivo) govorim; πολλὴ (ἦν) na mnogih krajih čaščena, zelo slavljena; γ.) s spolnikom pomeni določene (znane) osebe/stvari: ὁ πολὺς τοῦ χρόνου večina časa, ὁ πολὺς βίος dolgo bodoče življenje, τὸ πολὺ πλῆθος glavna četa, ὁ στρατὸς ὁ πολλός velika vojska, večji del vojske, νῆες αἱ πολλαί večina ladij; δ.) brez spolnika pomeni: velik del, πολλαὶ τριήρεις velik del troveslač, πολὺ τοῦ στρατεύματος mnogo vojske, τῆς γῆς πολλή velik del zemlje, πολλὴ τῆς ὁδοῦ velik del pota, πολλή (sc. ὁδός) dolga pot. 2. kot subst. a) οἱ πολλοί večina, množica, narod, ljudstvo, svet, ljudje; b) (τὸ) πολύ velik del, največji del, večina, glavna četa, ὡς τὸ πολύ večinoma. 3. adverb. a) πολύ, πολλά mnogo, pogosto; jako, silno, zelo, daleko, daleč (presegam), močno, τὸ πολύ, τὰ πολλά večinoma, navadno, τὰ πολλὰ πάντα večinoma, povsem; πολύ in πολλῷ pri komp. in sup.: daleko, čim; b) διὰ πολλοῦ v veliki razdalji (oddaljenosti), čez dolgo časa, ἐκ πολλοῦ od daleč, iz (velike) daljave; že dolgo, že zdavnaj, ἐπὶ πολύ, ὡς ἐπὶ τὸ πολύ daleč, daleko, večinoma, dolgo, predolgo, ἐς πολλά v vsakem pogledu (oziru), ἐπὶ πολλῷ za veliko ceno, z mnogimi žrtvami, drago, κατὰ πολλά v marsikaterem pogledu (oziru) μετ' οὐ πολύ ne dolgo potem NT, παρὰ πολύ daleko, odločilno (νικᾶν), πρὸ πολλοῦ pred dolgo časa, περὶ πολλοῦ ποιοῦμαι zelo cenim. B Kompar. πλείων, πλεῖον, πλέων, πλέον I. 1. adi. pogostejši, večji, (mnogo)številnejši, daljši, močnejši, silnejši, mogočnejši, πλείονος ἀποδίδομαι draže, πλείων νύξ večji del noči, αἱ πλείονες νῆες večina ladij, τὸν στρατὸν τὸν πλέω večji del vojske, ἡ πλέων στρατιά glavna vojska, πλείων χρόνος več časa. 2. subst. a) οἱ πλέονες večina, večji del, velika množica, ljudska stranka, narod, demokrati; b) τὸ πλέον večina, večji del, večje število, boljši ali močnejši del, dobiček, korist; πλέον ἔχω imam več (dobiček, prednost); πλέον εἰμί (γίγνομαι) pomagam, koristim komu, πλέον τι ποιῶ izpolnjujem (opravim) kaj, imam uspeh, οὐδὲν πλέον ἐστί nič ne pomaga; οὐδὲν πλέον ἐφέροντο nič niso opravili. 3. adv. a) πλέον več, dalje, οὐ τὸ πλέον … ἤ manj nego; b) τὸ πλέον, τὰ πλέω večinoma, praviloma; c) διὰ πλέονος dalj (časa), ἐκ πλείονος iz večje daljave, περὶ πλείονος ποιοῦμαι bolj cenim, ἐς τὸ πλέον dalje, ἐπὶ πλέον več, bolj, obširneje, πλεόνως (pre)več. C superl. πλεῖστος I. 1. adi. premnog, zelo (mnogo)številen, največ (njih), največji, najdaljši, najnavadnejši, zelo velik del, πλείστη γῆ zelo velik kos zemlje, πλεῖστός εἰμι τῇ γνώμῃ najbolj se nagibljem k temu mnenju; ὡς πλεῖστος kar največ, ὅτι πλεῖστος čim dalje, ὅσοι πλεῖστοι kar največ, ὁ πλεῖστος τοῦ βίου največji del življenskih potreb. 2. subst. (οἱ) πλεῖστοι večina, svet, ljudje; τὸ πλεῖστον največji del, glavna moč. 3. adv. πλεῖστον, (τὰ) πλεῖστα največkrat, večinoma, zelo pogosto, pri sup.: πλεῖστον κάκιστος najslabši izmed vseh, διὰ πλείστου v največji oddaljenosti, εἰς πλεῖστον največ, ἐκ πλείστου najdalje, ἐπὶ πλεῖστον največ, zelo dolgo, za zelo mnogo časa, večinoma, ἐκ τοῦ, ἐπὶ πλείστου od najdavnejših dni, τὸ πλεῖστον kvečjemu, περὶ πλείστου ποιοῦμαι najbolj cenim.

πούς, ποδός, ὁ [Et. idevr. ped, lat. pes, pedis; nem. Fuß (got. fōtus); sor. slov. pod, Boden, peš, pehota. – Obl. dat. pl. ποσί, ep. ποσσί, πόδεσσι; gen. dat. du. ποδοῖν, ποδοῖιν]. 1. a) noga, kopito, parkelj, krempelj Od. 15, 526; ξύλινος lesena noga, ἐς πόδας ἐκ κεφαλῆς, ἐκ κεφαλῆς ἐς πόδας ἄκρους od nog ali pet do glave; πόδα ἔχω ἔξω κλαυμάτων živim brez nesreče, odnesem zdravo kožo, ἐξ ἑνὸς ποδός na eni sami nogi, ἀφ' ἡσύχου ποδός vsled boječega nastopa (vsled bojazljivosti); v tihi samoti (živeč); b) meton. korak, hod, tek, dirjanje ποσσὶ ἐρίζω, νικῶ, ὡς ποδῶν ἔχει (τάχιστα) kar najhitreje, kakor hitro je mogoče; c) zveze s predlogi: ἐν ποσί pred nogami, blizu, τὰ ἐν ποσί kar pride komu na pot (pred noge), kar je najbližje, znano, navadno; ἐπὶ πόδα ἀναχωρέω, ἄπειμι, ἀνάγω odidem (umaknem se) ritenski, zadenjski (tako, da je obraz obrnjen proti sovražnikom), počasi, korak za korakom; κατὰ πόδα(ς) za petami, tik za, takoj za, hitro; παρὰ πόδα zraven noge, blizu, τὰ παρὰ πόδα bližnje, znano, παραὶ ποσὶ κάππεσε θυμός pogum jim je upadel; πρὸ ποδῶν pred nogami, blizu = πρὸς ποσί. 2. pren. a) spodnji del kake stvari, konec (vrvi), vznožje, podnožje (gore); noga (mize, postelje itd.); b) vrv (privezana na spodnji del jadra), obe spodnji vrvi, s katerima se je napenjalo jadro. 3. mera: črevelj (= ca 30 cm).

πρῑ́ω [Et. iz πρίσω, sor. πείρω, περάω. – Obl. fut. πρῑ́σω, aor. ἔπρῑσα; pass. pf. πέπρῑσμαι, aor. ἐπρῑ́σθην]. 1. žagam, režem, pilim, δίχα prežagam (na dvoje). 2. ugriznem, popadem z zobmi; pass. sem krepko zgrabljen ali privezan, τινί s čim, ἔκ τινος na kaj.

προαίρεσις, εως, ἡ 1. prosta odločitev, izvolitev, izbor, sklep, nagnjenje, namen, volja, ἐκ προαιρέσεως, κατὰ προαίρεσιν namenoma, s premislekom. 2. a) načelo, znanstveno mišljenje, javno mišljenje, strankarstvo, τῶν κοινῶν državna oblika, stranka; b) uloga; šola.

προ-αιρέω [gl. αἱρέω, adi. verb. προαιρετέον] 1. act. jemljem iz česa ἔκ τινος, ἐντεῦθεν. 2. med. a) jemljem zase, izbiram si; volim kaj, dajem čemu prednost pred čim; imam kaj rajši od česa ἀντί τινος; b) sklenem, namenim se, odločim se za καρδία NT.

προ-βιβάζω 1. naprej odvedem, peljem, privedem do česa; εἴς τι pripomorem k čemu. 2. NT a) izvlečem iz česa ἔκ τινος; b) naučim poprej.

πρό-δηλος 2 popolnoma jasen, očit(en), očividen, obče znan; ἐκ προδήλου = προδήλως; πρόδηλόν ἐστι, ὅτι jasno je, da.