Franja

μεταχειρίζω (χείρ) in med. [fut. μετα-χειριοῦμαι, aor. μετεχειρισάμην, pass. μετεχειρίσθην] 1. jemljem kaj v roke, imam v rokah, bavim, pečam se s čim τέχνην, ravnam, vodim, oskrbujem, izvršujem, upravljam τὰ περὶ τὰς ναῦς, πόλεμον, πρᾶγμα, χρήματα, τὰ δημόσια. 2. ravnam, postopam s kom, χαλεπῶς τινά grdo, τινὰ ὡς ἀδικοῦντα ravnam s kom kakor z zločincem, ὁ νοῦς τὸ σῶμα μεταχειρίζεται ravna s telesom.

μετα-χωρέω odhajam drugam, odstranjujem se, prestopam h komu.

μέτ-ειμι¹ (εἰμί) [ep. pr. 3 pl. μετέᾱσι, cj. μετείω, μετέω, 3 sg. μετέῃσι, inf. μετέμμεναι, fut. μετέσσομαι] 1. sem, nahajam se vmes (med), sem zraven, občujem s kom τινί. 2. impers. μέτεστί μοί τινος imam delež pri čem, deležen sem česa, pravico imam do česa, pripada mi kaj; οὐδέν σφι μετεόυ dasi niso imeli nobene pravice do; ὡς οὐ μετὸν αὐτοῖς Ἐπιδαύρον ker niso imeli nobene pravice do E.; s sledečim inf.: imam pravico (vzrok), kaj storiti.

μέτ-ειμι² (εἶμι) [impf. 3 pl. ion. μετήισαν, aor. pt. ep. μετεισάμενος] 1. vmes stopim, grem med kom, μετεισάμενος stopivši med nje. 2. a) pojdem za kom, sledim komu ἴχνος, pojdem po kaj (koga); b) obiščem, poiščem τινά; c) bom zasledoval (preganjal, kaznoval, maščeval) δίκην τινά, τινά τινος φόνον. 3. a) pojdem h komu, pridem nad koga, napadem τινί, πόλεμόνδε pojdem, odrinem v vojno; b) obrnem se na koga s prošnjo, θυσίαις τινά prinesem daritve; z inf. μὴ ἐπιτρέπειν; c) preiščem, razložim, obravnam kaj τί; d) bavim se, ukvarjam se σοφίαν, nameravam, merim na kaj.

μετ-εκβαίνω [ion. impf. iter. μετεκβαίνεσκε] prestopam, prehajam, presedam se ἔκ τινος εἴς τι.

μετ-ενδύω oblečem drugo obleko, preoblečem se.

μετ-έρχομαι 1. stopim, pridem med koga; samo pt. μετελθών stopivši med. 2. grem za kom; a) zasledujem, sledim, kaznujem ἐγκλήματα πολέμῳ; τίσις, δίκη μετέρχεταί τινα zadene koga; λόγον dokazujem; b) grem za kom, da ga doidem Πάριν; grem po koga (kaj), dam poklicati, pokličem τινά, κλέος πατρός odidem, da izvem kaj o očetu, skušam kaj doseči, potegujem se za kaj, stremim za čim τὸ ἀνδρεῖον, ἐλευθερίαν; c) oskrbujem kaj, lotevam se česa, bavim se s čim, ἔργα. 3. prihajam h komu, pristopam h komu τινί; sovražno: napadam koga, grem nad koga τινί; τινά obračam se na koga s prošnjo, εὐχαῖσι, λιτῇσί τινα, θυσίῃσι; zadiram se nad kom τινὰ ἐπέεσσι.

μετεωρίζω (μετέωρος) 1. act. dvigam, (po)vzdigujem kvišku, zvišujem ἔρυμα, vzpodbujam, napihujem. 2. pass. a) dvigam se καπνός, splavam, prihajam, napotim se na širno morje ἐν τῷ πελάγει; b) preveč skrbim, sem v prevelikih skrbeh NT.

μετεωροπορέω (gl. πορεύομαι) hodim, izprehajam se po zraku, v višavah.

μετ-οικέω iz-, preseljujem se, odidem εἴς τι, stanujem kje kot priseljenec (μέτοικος).

μετ-οίχομαι med. 1. a) vmes hodim, grem skozi ali po ἀνὰ ἄστυ; b) hodim s kom, spremljam (Od. 19, 24). 2. grem za kom, sledim, preganjam, napadem τινά, grem po koga ἀοιδόν. 3. poganjam se za kaj, hrepenim po čem καθαρμόν.

μετρητός 3 (μετρέω) kar se da meriti, izmeren, merljiv πένθος.

μετριάζω (μέτριος) sem zmeren, sem skromen, krotim se, ravnam zmerno.

μέτρον, τό [Et. iz med-tro-m, gl. μέδο-μαι] 1. a) mera, merilo, merska posoda, merska palica; pl. mere in uteži Her. 6, 127; b) pravična mera, ἐκ μέτρου na mero NT; c) pren. merilo, vodilo, pravec. 2. vse, kar se meri, pot, prostor, obseg, kraj, ὅρμου = v pravo pristanišče; dolgost κελεύθου, cvet ἥβης, πίστεως popolna vera NT. 3. mera v stihih, metrum, ἐν μέτρῳ v vezani besedi, v stihih, ἄνευ μέτρου v nevezani besedi, v prozi.

μέτωπον, τό (ὤψ) 1. čelo. 2. prednja stran ali vrsta, pročelje, ospredje, παρετάξαντο ἐν μετώπῳ s čelom naprej, v raztegnjeni vrsti, drug poleg drugega, εἰς μέτωπον ἔστην postavil sem se na čelo v srednjo vrsto, κατὰ μέτωπον od spredaj, v pročelju.

μή [Et. idevr. mē prohib. partik.] ne I. nikalnica: 1. v glavnih stavkih: a) ki izražajo opomin, prepoved ali svarilo; navadno se veže z imp. praes. ali cj. aor. μὴ ψεύδεο, μὴ δὴ ἐάσῃς, stoji pa tudi inf. μὴ λιλαίεσθαι, ind. fut. καὶ τἀμά τεύχη μήτ' ἀγωνάρχαι τινὲς θήσουσ' Ἀχαιοῖς; le redko se veže z 2 imp. aor. μὴ ἔνδεο Il. 4, 410, pogosto pa s 3 imp. aor. μή τις ἀκουσάτω, μηδεὶς προσδοκησάτω; včasih stoji eliptično in se ima glagol dostaviti: μὴ τριβὰς ἔτι (ἐμβάλλετε), μὴ πρὸς θεῶν, μή μοι μυρίους ξένους (λέγε); b) ki izražajo zahtevo, da se kaj ne stori: μή οἱ χρήματ' ἔδωμεν, μήπω ἐκεῖσε ἴωμεν(cj. hortativus); c) ki izražajo željo in sicer α.) z opt. pri izpolnjivi želji: μὴ τοῦτο φίλον Διὶ πατρὶ γένοιτο naj bi to očetu Zevsu ne bilo ljubo; β.) z ind. praet. pri neizpolnjivi želji: μὴ ὄφελες λίσσεσθαι o da ne bi bil prosil, μή ποτ' ὄφελον λιπεῖν τὴν Σκῦρον da bi nikdar ne bil zapustil Skira; d) v vprašalnih stavkih α.) kot cj. dubitativus: πότερον βίαν φῶμεν ἢ μὴ φῶμεν εἶναι naj rečemo ali ne? elipt. τί μή(sc. ὑπείκωμεν) zakaj ne?; β.) = lat. num, ako se pričakuje nikalen odgovor: ἦ μή πού τινα δυσμενέων φάσθ' ἔμμεναι ἀνδρῶν menda vendar ne mislite, da …; e) pri prisegah ali rotitvah: μὴ μὲν τοῖς ἵπποισιν ἀνὴρ ἐπιβήσεται ἄλλος gotovo ne bo nobeden zasedel. 2. v zavisnih stavkih in sicer a) v namernih, dopustnih, pogojnih stavkih; b) v oziralnih in časovnih stavkih, ki imajo pomen pogojnih stavkov; c) v posledičnih stavkih, ki se vežejo z inf.; d) v zavisnih vprašanjih: jeli, ali, ako, morda ὁρῶμεν, μὴ Nικίας οἴεται; ἴδμεν, μή πως καὶ διὰ νύκτα μενοινήσωσι μάχεσθαι. 3. skoraj vedno pri infinitivu; tako za glagoli postulandi (κελεύω, βούλομαι, ἐθέλω, προλέγω), vetandi, impediendi, recusandi in cavendi πολλά ἐστι τὰ διακωλύοντα ταῦτα μὴ ποιέειν; ἀπηγόρευε μὴ στρατεύεσθαι prepovedal je iti v vojsko; redno stoji μή tudi pri inf. v zvezi s spolnikom; ako je inf. odvisen od glagolov dicendi in sentiendi, stoji οὐ. 4. pri participu s pogojnim pomenom ali ako je particip istoveljaven s stavkom, ki bi se zanikal z μή. II. veznik: da ne, 1. v namernih stavkih s ἵνα, ὡς, ὅπως ali sam μή s cj. ali opt.: μή σε νοήσῃ da te ne opazi. 2. za izrazi timendi μή = (lat. ne) da ne (bi) ali da bo, μή οὐ(lat. ne non ali ut) da ne bo, δέδοικα, μὴ ἐπιλαθώμεθα τῆς οἴκαδε ὁδοῦ bojim se, da ne bi pozabili ali da pozabimo (želim, da ne); οὐ τοῦτο δέδοικα, μὴ οὐκ ἔχω da ne bi imel (želim, da); ako se nanaša bojazen na dovršeno dejanje, stoji tudi ind. perf. φοβούμεθα, μὴ ἀμφοτέρων ἅμα διημαρτήκαμεν; ind. aor. δείδω, μὴ δὴ πάντα θεὰ νημερτέα εἶπεν bojim se, da je boginja vse po resnici povedala. 3. slično se rabi μή za izrazi cavendi: εὐλαβεῖσθαι, εὐλάβειαν ἔχειν, ὑποπτεύειν in dr.; posebno ὅρα, μή s cj., pa tudi z ind. fut. ὅρα, μὴ δεήσει; elipt. stoji μή s cj. tudi brez gori omenjenih glagolov: μή τι ῥέξῃ κακόν da le ne bi storil kaj hudega; μή σε, γέρον, κοίλῃσιν ἐγὼ παρὰ νηυσὶν κιχείω (varuj se), da te ne dobim več pri ladjah; μὴ ἀγροικότερον ᾖ τὸ ἀληθὲς λέγειν da bi le ne bilo = prezarobljeno je pač. 4. v zvezi z drugimi besedami: a) οὐ μή s cj. aor. ali ind. fut. je okrepljena nikalnica: gotovo ne, nikakor ne, οὐ μὴ παύσομαι φιλοσοφῶν gotovo ne bom nehal; b) μὴ ὅπως in μὴ ὅτι: μὴ ὅπως … ἀλλὰ (οὐδέ) ne samo ne, ampak (tudi ne), μὴ ὅτι ἰδιώτην τινά, ἀλλὰ μέγαν βασιλέα ne samo … ampak tudi; s sledečim ἀλλ' οὐδέ: ἐπεὶ ἀνασταίητε ὀρχησόμενοι, μὴ ὅπως ὀρχεῖσθαι ἐν ῥυθμῷ, ἀλλ' οὐδ' ὀρθοῦσθαι ἐδύνασθε ko ste vstali, da bi plesali, niste mogli niti pokonci stati, kam li da bi mogli plesati; c) ὅτι μή (za predstoječo nikalnico): razen, mimo; μή οὐ da ne: α.) za glagoli timendi (gl. II. 2.), ἐφοβεῖτο, μὴ οὐ δύναιτο ἐξελθεῖν da ne bi mogel; včasih tudi eliptično: μή νύ τοι οὐ χραίσμῃ σκῆπτρον bojim se, da ti ne koristi = težko ti bo koristilo; β.) za izrazi curandi in cavendi; γ.) pri inf. αα) za nikalnimi izrazi, posebno za οὐκ οἷόν (ἀδύνατόν, οὐδεμία μηχανή, τίς μηχανή, οὐκ εἰκός) ἐστι; οὐκ ἔπειθε τὸ μὴ οὐ κακοπράγμων εἶναι ni prepričal sodnikov, da ni …; ββ) za glagoli ovirati, prepovedati, tajiti in sl., ako so zanikani: οὐδὲν ἐδύναντο ἀντέχειν μὴ οὐκ ὀργίζεσθαι; γγ) za ὥστε, ako je glavni stavek zanikan: πείσομαι γὰρ οὐ τοσοῦτον οὐδέν, ὥστε μὴ οὐ καλώς θανεῖν kajti tako hudo se mi ne bo godilo, da ne bi častno umrla; δ.) pri part. za nikalnim stavkom: δυσάλγητος γὰρ ἂν εἴην τοιάνδε μὴ οὐ κατοικτείρων ἕδραν brezsrčen bi pač bil, ako bi se mi ne smilila.

μήκιστος 3 ep. poet. (sup. od μακρός) najdaljši, največji, najvišji ἀνήρ. – adv. μήκιστον najdalje ἀπελαύνω, ὅτι δύνᾳ μάκιστον kolikor je mogoče; μήκιστα naposled, τί νύ μοι μήκιστα γένηται kaj se bo naposled z menoj zgodilo?

μηλο-θύτης, ου, ὁ poet. ki žrtvuje ovce; βωμός žrtvenik, na katerem se žrtvujejo ovce.

μηνίω ep. [fut. μηνίσω itd.] 1. neprestano se jezim, srdim, togotim; kuham jezo (sovraštvo), τινί do koga, τινός zaradi česa. 2. kažem komu svojo jezo, očitam komu kaj τινί.

Μῃονίη, ἡ ion. = Μαιονία staro ime za Lidijo; njeni prebivalci so se imenovali Μῄονες, ων, οἱ; fem. Μῃονίς, ίδος, ἡ.