pámet razón f ; inteligencia f ; mente f ; intelecto m ; juicio m ; sentido m ; entendimiento m
s pametjo con sentido
na pamet de memoria
počasne pameti fam duro de mollera
zdrava pamet sentido común, buen sentido, sano criterio m
biti pri polni pameti estar en su (cabal) juicio
biti pri zdravi pameti estar en su (sano) juicio
(on) ni čisto pri pravi pameti no está en sus cabales (ali en su juicio)
imeti več sreče kot pameti tener más suerte que letras
iti komu preko pameti no estar al alcance de la comprensión de alg
izgubiti (priti ob) pamet perder la razón (ali el juicio); volverse loco, fam perder el seso
naučiti se (znati, recitirati) na pamet aprender (saber, recitar) de memoria
tu človeku odpove pamet se queda uno anonadado (ali fam turulato)
priti k pameti llegar al uso de la razón, entrar en razón, alcanzar la edad de la razón
priti spet k pameti recobrar la razón (ali el juicio), volver a la razón
prišla mi je na pamet misel (da ...) se me ocurrió la idea (de)
ostati pri pameti (med) conservar sus facultades mentales
spraviti koga k pameti hacer entrar en razón a alg
spraviti koga ob pamet hacer perder la razón (ali el juicio) a alg; volver loco a alg
sem pri kraju s svojo pametjo mi sabido no llega a más
Zadetki iskanja
- pót1 camino m (tudi fig) ; vía f ; (steza) sendero m , senda f ; (prehod) paso m ; (način) modo m , manera f ; (metoda) método m ; astr órbita f
pot navzdol descenso m, bajada f
pot navzgor subida f, ascensión f
(prehojena, prevožena) pot recorrido m
pomorska pot ruta f; derrotero m
življenjska pot vida f, carrera f
s poti! ¡paso!
pot v ... el camino de...
na poti v ... en el camino de...
ob poti al lado (ali al borde) del camino
10 km poti diez kilómetros de camino
po najkrajši poti por el camino más corto
po običajni poti por la vía usual (ali ordinaria ali acostumbrada)
po mirni poti (fig) amistosamente, por las buenas
po diplomatski (sodni, zakoniti) poti por vía diplomática (judical, legal)
po najhitrejši poti (fig) por el medio más rápido
na polovici potí a mitad del camino (tudi fig)
biti na poti estar en camino
biti na pravi poti ir por buen camino; proceder con acierto
biti na poti izboljšanja ir mejorando; estar en vías de curación
biti komu na poti (fig) estorbar a alg, ser un estorbo (ali obstáculo) para alg
iti, kreniti na pot ponerse en camino
iti po najkrajši poti (iti po bližnjici) tomar el camino más corto, fam echar por el atajo
iti rakovo pot ir hacia atrás; retroceder
mirno iti svojo pot marcharse tranquilamente; seguir su camino sin hacer caso
iti naravnost po svoji poti seguir derecho su camino
iti po isti poti nazaj volver sobre sus pasos
iti komu s poti dejar pasar (ali dar paso) a alg, (stopiti ob stran) apartarse (ali hacerse) a un lado; quitarse del paso, (ogniti se) evitar el encuentro con alg
iti, kreniti s prave poti extraviarse; descaminarse
utreti si pot (skozi množico) abrirse paso (a través de la multitud)
spraviti s poti (znebiti se) desembarazarse (deshacerse) de
zaiti na kriva pota desviarse del camino recto
zapreti komu pot cerrar el camino a alg, (fig) atraversarse en el camino a alg, oponerse a alg
zaiti na napačno pot descaminarse, fig ir por mal camino
zgladiti komu pot (fig) allanar el camino a alg - potrpežljívost, potrpljênje paciencia f
angelska, skrajna potrpežljivost paciencia angélica (ali de benedictino)
imeti potrpljenje s kom tener paciencia con alg
potrpežljivost me mineva se me acaba la paciencia
človeka mine potrpežljivost, človek izgubi potrpežljivost es para perder la paciencia
spraviti koga na rob potrpljenja gastar la paciencia de alg - promèt tráfico m ; circulación f ; (redni, letalski, ladijski, železniški) servicio m
cestni promet circulación (ali tráfico) por carretera
mestni (lokalni, medkrajevni) promet tráfico urbano (local, interurbano)
potniški (zračni, vozni, ulični, kopenski, pomorski) promet tráfico de viajeros (aéreo, rodado, callejero, terrestro, marítimo)
promet s tovornjaki tráfico de camiones
tovorni promet transporte m de mercancías
čekovni (klirinški) promet operaciones f pl de cheques (de compensación)
menični promet transacciones f pl cambiarias
devizni promet tráfico de divisas
mejni promet tráfico fronterizo
železniški promet servicio m ferroviario
tujski promet turismo m
urejevanje, reguliranje prometa regulación f del tráfico
luški (tranzitni, blagovni, notranji) promet tráfico portuario (de tránsito, de mercancías, interior)
trgovinski (čezmorski) promet tráfico comercial ali mercantil (transoceánico)
telefonski promet servicio m telefónico
usmerjati (preusmerjati) promet dirigir (desviar) el tráfico
poštni promet servicio postal
dati, spraviti v promet poner en circulación
predati prometu (cesto) abrir a la circulación, (železnico) poner en servicio, (most ipd.) inaugurar
(vagon) vzeti iz prometa retirar del servicio, (denar) retirar a la circulación
zaprt za promet cerrado a la circulación - prosjáški pordiosero
spraviti na prosjaško palico arruinar; reducir a la pobreza; hundir en la miseria - ravnotéžje equilibrio m (tudi fig)
stabilno (labilno) ravnotežje equilibrio estable (inestable)
držati (izgubiti, zopet vzpostaviti, motiti) ravnotežje mantener (perder, restablecer, alterar) el equilibrio
zopet najti ravnotežje volver a hallar el equilibrio
biti v ravnotežju estar en equilibrio
spraviti v ravnotežje (iz ravnotežja) equilibrar (desequilibrar)
držati si (medsebojno) ravnotežje equilibrarse - réd
1. (urejenost) orden m ; regla f
v redu en orden, bien ordenado, (potni list, dokument) en regla
zaradi reda para el buen orden
po abecednem (kronološkem) redu por orden alfabético (cronológico)
besedni red orden de las palabras
dnevni red orden del día (tudi fig)
hišni red reglamento m (ali régimen m) interior de la casa
javni red orden público
socialni red orden social
vozni red horario m de trenes
vrstni red sucesión f, orden m
cesta I. reda carretera f de primer orden
izpitni red reglamento m de exámenes
cestni prometni red reglamento m de tráfico
v dobrem redu (teh) en buen estado de funcionamiento
v najlepšem redu perfectamente, en el mejor orden
ne biti v redu (teh) no funcionar
biti na dnevnem redu estar al orden del día, (fig) ser cosa corriente
dati na dnevni red incluir en el orden del día
črtati (umakniti) z dnevnega reda retirar del orden del día
preiti na dnevni red pasar al orden del día
držati v redu mantener en orden (ali en buen estado)
iti v gosjem redu ir en fila india
motiti red perturbar (ali alterar) el orden
pozvati k redu llamar al orden
prinesti red v kaj poner orden en a/c
priti iz reda salir del orden; perturbarse; teh desarreglarse
spraviti v red ordenar; poner (ali colocar) en orden; regularizar; arreglar; normalizar
(zopet) vzpostaviti red (r)establecer el orden
2. (odlikovanje) orden f ; condecoración f ; medalla f , cruz f
red hlačne podveze Orden f de la Jarretera
podeliti komu red conceder a alg una condecoración, condecorar a alg
3. (cerkveni itd.) orden f
meniški redovi órdenes f pl monásticas
malteški red orden f de Malta
nemški viteški red (hist) Orden Teutónica
viteški red orden f de caballería
templjarski red orden f del Temple
stopiti v frančiškanski red ingresar en la Orden Franciscana
4. (šolska ocena) nota f
prinesti slabe rede (iz šole) traer malas notas - sílos silo m
spraviti v silos ensilar - sistém sistema m
brez sistema sin sistema, falto de sistema
sončni (decimalni, metrski, planetni, glasovni, koordinatni) sistem sistema solar (decimal, métrico, planetario, fonético, de coordenadas)
številčni sistem sistema aritmético
notni sistem (glas) pentagrama m
gorski sistem sistema montañoso, sistema orográfico
biti brez sistema carecer de sistema
spraviti v sistem sistematizar - sklád ekon fondo m ; geol estrato m ; (drv) pila f ; (skladnost) acuerdo m ; armonía f
amortizacijski (rezervni) sklad fondo de amortización (de reserva)
biti v skladu z concordar, armonizar con, ser compatible con; cuadrar con
spraviti v sklad armonizar, concertar, conciliar - sméh risa f
bučen smeh (krohot) carcajada f
glasen smeh risa ruidosa; risotada f
krčevit (nervozen) smeh risa convulsiva (nerviosa)
posmehljiv, sardoničen smeh risa burlona, sardónica
prisiljen smeh risa forzada (ali afectada), risa de dientes fuera, risa falsa, risa de conejo
ni mi do smeha no estoy para reír, no estoy para risas
bruhniti, planiti, bušiti v glasen smeh romper a reír a carcajadas, prorrumpir en carcajadas; echarse a reír; soltar la risa
izzvati smeh provocar la risa
gristi si ustnice, da ne bi bušili v smeh morderse los labios para no reír
jokati od smeha llorar de risa
ne se moči vzdržati od smeha no poder reprimir la risa
pokati od smeha caerse (ali desternillarse) de risa, reventar (ali morirse) de risa
spraviti v smeh hacer reír; mover a reír
zvijati se od smeha retorcerse de risa, f troncharse de risa - sodíšče tribunal m (de justicia) ; (nižje) juzgado m ; (dvorana) sala f (de audiencia) ; (poslopje) palacio m de justicia
apelacijsko (arbitražno, častno, kazensko, konkurzno, ljudsko, trgovsko, porotno, policijsko, pomorsko, upravno sodišče) tribunal de apelación (de arbitraje, de honor, de lo criminal, de quiebra, popular, comercial, de jurados, de policía, marítimo, contencioso-administrativo)
varstveno sodišče tribunal tutelar de menores, tribunal de tutelas
vojno sodišče tribunal militar, consejo m de guerra
vrhovno, kasacijsko sodišče Tribunal Supremo
Zvezno sodišče Tribunal Federal
biti, stati, nastopiti pred sodiščem comparecer ante el tribunal, comparecer en juicio
priti pred sodišče presentarse (ali comparecer) ante el juez (ali ante el tribunal)
postaviti, spraviti pred sodišče koga llevar a alg a los tribunales
postaviti pred vojno sodišče llevar ante un consejo de guerra, hacer juzgar por un consejo de guerra
pozvati pred sodišče citar ante un tribunal (ozir. ante el juez) - soglásje concordancia f ; acuerdo m ; unanimidad f ; armonía f ; conformidad f
v soglasju z de acuerdo con, en armonía con
v soglasju s predpisi conforme a lo prescrito
spraviti v soglasje poner de acuerdo con; armonizar (ali poner) en armonía con
dati svoje soglasje dar (ali prestar) su conformidad
v soglasju z navodili de acuerdo con las instrucciones - sramôta deshonra f ; deshonor m ; vergüenza f ; oprobio m ; ignominia f
komu v sramoto para vergüenza de alg
v svojo sramoto moram priznati para vergüenza mía debo confesar (ali debo reconocer), con vergüenza debo confesar
delati komu sramoto ser la vergüenza de alg
spraviti koga v sramoto cubrir de vergüenza a alg
imeti, smatrati kaj za sramoto tener a deshonra a/c
to je sramota! ¡es una vergüenza! ¡da vergüenza! - stík contacto m (tudi el)
kratek stik (el) cortocircuito m
menjalni stik contacto intermitente
zemeljski stik contacto a tierra
biti v stiku z estar en contacto con
navezati stike z ponerse en contacto con
spraviti v stik poner en contacto
stopiti v stik z entrar en contacto (ali en relación) con
vzpostaviti (prekiniti) stik z establecer (interrumpir) el contacto con - strán2 (proč)
šalo stran! ¡bromas a un lado!
iti stran marcharse, irse
stran nesti llevarse
stran spraviti despejar - svét1 mundo m ; universo m ; (kozmos) cosmos m ; (zemlja) tierra f ; (zemeljska krogla) globo m terrestre
Novi (Stari) svet el Nuevo (el Viejo) Mundo
svet znanosti (umetnosti) el mundo científico (de las artes)
ves svet todo el mundo, el mundo entero
na svetu en el mundo
širni svet el mundo
poznavanje sveta (življenjska izkušenost) mundología f
takó je na svetu así es (ali va) el mundo
to je narobe svet esto es el mundo al revés
do konca sveta hasta el fin de mundo
tako dolgo, kar (odkar) svet stoji desde el mundo es mundo
poslati na oni svet (fig) fam mandar al otro mundo
dobro poznati svet tener (mucho) mundo
odreči se svetu dejar el mundo
obrêsti svet ir (ali rodar) por el mundo
priti na svet, zagledati luč sveta venir al mundo; nacer
spraviti, prinesti na svet dar a luz
spraviti koga s sveta deshacerse (ali desembarazarse) de alg
napraviti potovanje okoli sveta hacer un viaje alrededor del mundo
slediti komu do konca sveta seguir a alg hasta el cabo del mundo
stanovati na koncu sveta vivir donde Cristo dio las tres voces
on je videl mnogo sveta ha visto mucho mundo - tákt glas compás m ; (ritem) cadencia f ; (motorja) tiempo m ; fig tacto m , delicadeza f , discreción f
v taktu acompasado, a compás
dajati takt marcar (ali llevar) el compás
ostati v taktu guardar (ali observar) el compás
priti iz takta perder el compás; fig desconcertarse
spraviti koga iz takta hacer a alg perder el compás
ne imeti takta (fig) no tener tacto - ték carrera f ; (dogodkov) curso m ; teh marcha f ; (apetit) apetito m
v teku en el (trans)curso de
v teku mesecu (leta) en el curso del mes (del año)
v teku časa con el tiempo; andando el tiempo
zbujajoč tek aperitivo
brez teka sin apetito, med inapetente
pomanjkanje teka (apetita) falta f de apetito, med inapetencia f
dober tek! ¡buen provecho!
tek na 100 m carrera de cien metros
tek na kratke proge carrera corta, carrera a corta distancia
tek na srednje proge carrera de medio fondo
tek na dolge proge, vztrajnostni tek carrera de fondo, carrera a larga distancia
tek čez zapreke carrera de vallas
tek čez drn in strn cross(-country) m
smučarski tek carrera de esquí(es)
maratonski tek marathón m
štafetni tek carrera de relevos
prosti tek (bicikel) rueda f (ali piñón m) libre
prazni tek (teh) marcha f en vacío
vzvratni tek (teh) marcha atrás, marcha retrógrada
biti v teku estar en acción
imeti tek (apetit) za kaj apetecer a/c
delati, napraviti tek (apetiti) abrir, despertar el apetito
pokvariti (izgubiti) tek quitar (perder) el apetito
spraviti v tek (fig) activar, animar, avivar
spraviti govorico v tek fam hacerla correr
krivično blago nima teka bienes mal adquiridos a nadie han enriquecido - tír (železniški) vía f (férrea) ; (tirnica) rail m , raíl m , riel m
normalen tir vía (de ancho) normal
dvojni (ozek, stranski, nakladalni) tir vía doble (estrecha, lateral, de carga)
izogibalni tir desvío m
premikalni (ranžirni) tir vía de maniobras (de formación)
industrijski (tovarniški) tir vía industrial (de fábrica)
mrtev tir vía muerta, apartadero m
spraviti kaj v tir (fig) poner a/c en la vía
spraviti, vreči iz tira (fig) desviar (del buen camino), des(en)caminar
priti iz tira, iztiriti se descarrillar, fig apartarse del cauce normal
priti zopet v normalen tir volver a su cauce; volver las cosas a su cauce (ali a la nonnalidad)
spraviti zopet v tir (fig) encarrillar; volver a encauzar por el buen camino
skočiti s tira descarrillar
ostati na starem (na svojem) tiru seguir la rutina de antes; no salirse de su cauce
pogajanja so zašla na mrtev tir las negociaciones se han estancado