Franja

per-crēb(r)ēscō -ere -crēb(r)uī (per in crēb(c)rēscere)

1. prav pogost posta(ja)ti, (povsod) razširiti (razširjati) se, raznesti (raznašati) se: opinio non modo apud populum Romanum, sed etiam apud exteras nationes omnium sermone percrebruit Ci., fama, quae de tuā voluntate percrebruit Ci. ep., percrebuerat eā tempestate pravissimus mos T., sobrinarum (sc. coniugia) diu ignorata tempore addito percrebruisse T.; z ACI: fama per orbem terrarum percrebruerat Pompeium a Caesare obsideri C., valida fama percrebruit Suet.

2. razglasiti (razglašati) se, razvedeti se, zasloveti, posta(ja)ti znan: res percrebruit Ci., cum voces percrebruissent Ci., si eius hoc tantum scelus percrebruisset Ci.; z ACI: cum hoc percrebrescit, plurimos nostros amicos inveniri Ci., percrebruit Siculos actorem suae causae quaesisse Ci., percrebruerat (splošno mnenje je bilo) antiquitus urbem nostram nisi opibus Aegypti ali sustentarique non posse Plin. iun.

per-cupiō -ere (per in cupere) zelo želeti, prav rad (kaj storiti): nam me hodie oravit Argyrippus filius, ut[i] sibi amanti facerem argenti copiam: et id ego percupio obsequi gnato meo Pl., TH. Vin interea, dum is venit, domi opperiamur potius quam hic ante ostium? CH. Immo percupio Ter., quas (sc. bonas artes) qui sinceriter percupiunt adpetuntque, hi sunt vel maxime humanissimi Gell., quamquam ego percupiam omnino te nosse Aug.

per-dēlīrus 3 (per in dēlīrus) zelo áboten (nespameten, neumen), prav nesmiseln: dicere porro ignem res omnis esse neque ullam rem veram in numero rerum constare nisi ignem, quod facit hic idem, perdelirum esse videtur Lucr.

per-dūdum, adv. prav dolgo, davno, pred davnim časom, nekoč, zdavnaj: etiam valet? [EP.] Vidi edepol hominem haud perdudum Pl.

per-facētus 3, adv. -ē (per in facētus) prav (zelo) dovtipen (šaljiv, duhovit): et quia ut fit in multis exit aliquando aliquid si non perfacetum, at tamen fortasse non rusticum, quod quisque dixit, me id dixisse dicunt Ci., familiaris noster L. Gellius qui se illi contubernalem in consulatu fuisse narrabat, canorum oratorem et volubilem et satis acrem atque eundem et vehementem et valde dulcem et perfacetum fuisse dicebat Ci., quae ego non commemorarem — neque enim perfacete dicta neque porro hac severitate digna sunt Ci.

per-facilis -e (per in facilis)

1. prav lahek, zelo lahek: perfacile factu esse conata perficere C., erat perfacilis cognitu Ci.; neutr. perfacile kot adv.
a) zelo lahko, prav lahko, zlahka: perfacile se tueri Ci., perfacile hunc hominem de medio tolli posse Ci., perfacile apparet Ci., se centum (sc. versus) perfacile scripsisse Val. Max.
b) zelo rad, prav rad: perfacile ego ictūs perpetior argenteos Pl., p. patior Acc. ap. Non.

2. zelo ustrežljiv: in audiendo Ci.

per-inde, adv. „prav odtod“ = prav tako, enako: Ci. idr.; večinoma s komparativnimi členicami: p. atque ipse sentio Ci., p. hoc valet … tamquam … aliquis … dicat L. prav toliko, kakor da bi … , p. erit, ut acceperis Ci., p. ac si conclusa sint Ci. prav tako, kakor da je … , perinde stultissimum regem in luctu capillum sibi evellere, quasi calvitio maeror levaretur Ci., p. quam T., Suet., haud p. quam T. ne tako kot … , temveč … , p. et. T., p. utcumque Ci., p. prout Plin. iun., Q. po tem kakor; z izpuščenim komparativnim stavkom, ki ga lahko v mislih dostavimo: si p. cetera processissent (sc. atque priora) L., crure sinistro non p. valebat (sc. ac dextro) Suet., ne mortuo quidem p. affectus est (sc. ut oportebat) Suet., nec p. moti sunt L. prav nič (nič kaj) posebej, non Pyrrhum p. metuendum fuisse T.

per-līberālis -e (per in līberālis) prav (zelo) dobre vzgoje, zelo dobro vzgojen: perliberalis visast (sc. uxor tua) Ter.; adv. perlīberāliter zelo radodarno (darežljivo), zelo prijazno, zelo dobro(ho)tno, zelo dobrotljivo: ut perliberaliter ageretur Ci., „quid mihi“, inquit, „optatius?“ hoc loco multa perliberaliter Ci., eum non modo perliberaliter a nobis sed etiam ornate cumulateque tractari Ci.

per-māximē, adv. (še) prav posebej: ventus ad praefurnium caveto ne accedat: inibi austrum caveto permaxime (po novejših izdajah maxime) Ca.

per-parum, adv. (per in parum) prav (zelo) malo, pičlo: Aug.

per-paucus 3, nav. pl. (per in paucus) zelo maloštevilen, zelo malo: homines Ter., advocati Ci., nonnullae, sed perpaucae sententiae Ci., res, naves L., perpaucissimi agricolae Col.; subst. m perpaucī -orum, m zelo maloštevilni, prav malo (njih): L. idr.; n. perpauca (prav malo) dicere, mutare Ci., p. loqui H.

per-paul(l)us 3 (per in paul(l)us)

1. subst. perpaulum -ī, n prav (zelo) malo: loci Ci.

2. adv. perpaulum malce (malo) manj: declinare Ci.

per-pauxillus 3 (per in pauxillus) prav (zelo) majhen, majc(k)en, majčken; subst. per-pauxillum -ī, n prav (zelo) malo, majceno, majčkeno: ne perpauxillo modo: nam istoc me adsiduo victu delecto domi Pl.

per-quam, adv. (per in quam; prim. per A. 4.) zelo, silno, nadvse, neizmerno, pre..., prav rad; večinoma ob adj.: Pl., Lucr., Plin. idr., p. pauci L., p. grave est dictu Ci., caedes p. grata Cu.; v tmezi: per pol quam paucos reperias Ter.; ob adv.: Pl., Lucr., Vell., p. breviter, p. flebiliter Ci.; ob glag.: Plin. iun., vis illa dicendi … p. esset optanda nobis Ci.

per-rārus 3 (per in rārus) zelo (prav) redek: quod tum perrarum in mandandis sacerdotiis erat L., quando perrarum est, ut levior sit aliqua Plin., condemnationes perraras esse iussit Lamp.; adv. abl. n perrārō prav redko, zelo redko: Ci., Corn., H., Suet.

per-sciēns -entis (per in scīre) dobro poznavajoč; z gen.: Commodi Lamp.; adv. per-scienter prav pametno, zelo preudarno, zelo poznavalsko, izveden(sk)o: ad infirmitatem laterum perscienter contentionem omnem remiserat Ci.

per-terō -ere -trīvī -trītum (per in terere) (z)meti, (z)mečkati: bacam Col., pulvinaria perteruntur Ap., uva pertrita Col. — Od tod adj. pt. pf. pertrītus 3 zelo obrabljen, prav navaden, vsakdanji: quaestio Sen. rh., scio pertritum iam hoc esse Sen. ph.

pertinācia -ae, f (pertināx)

1. trdovratnost, trdoglavost, trmoglavost, trmoglavljenje, trma, svojeglavost, zaverovanost (prepričanost) v svoj prav: Ter., Suet., quae enim pertinacia quibusdam, eadem aliis constantia videri potest Ci., non in pertinaciā, sed in moderatione (v popustljivosti) Ci., pertinaciam frangero L., non ultra in pertinaciā manere L., pertinaciā desistere C., p. perseverantiae finitima Ci., hominum nimia p. et arrogantia C.

2. vztrajnost, stanovitnost: tu pertinaciam esse, Antiloche, hanc praedicas, ego pervicaciam aio Acc. fr., huius pertinaciae cessit Catulus V., miraculo esse Romanorum pertinacia (sc. Macedonibus) L., in evitando inevitabili malo pertinacia Sen. ph. Pri Ci. pooseb. kot hči Ereba in Noči.

pervicācia -ae, f (pervicāx)

1. vztrajnost, stanovitnost, neupogljivost: p. in hostem T. vztrajno zadrževanje sovražnika, perdurandi pervicacia Plin.

2. (v slabš. pomenu) trdovratnost, trdoglavost, trmoglavost, trmoglavljenje, trma, svojeglavost, zaverovanost (prepričanost) v svoj prav: tu pertinaciam esse, Antiloche, hanc praedicas, ego pervicaciam aio et ea me uti volo Acc. fr., pervicacia et superbia L., mulierositas, pervicacia, ligurritio Ci., pervicacia tua et superbia L.

per-vicāx -ācis, abl. -āce in -āci, adv. pervicāciter (Icti.; komp. pervicācius: L. idr.) (pervincere)

1. vztrajen, stanoviten, neupogljiv: pervicax, qui in proposito ad victoriam perseverat Isid., virtus L., p. ad omnia animus Cu.; z objektnim gen.: recti T. v dobrem.

2. trdovraten, trdoglav, trmoglav, trmast, svojeglav, zaverovan (prepričan) v svoj prav: cupido visendi Oceanum Cu., pervicacia mulierum iussa T., contumacia Col. bikova trma, pervicacior ira Cu., pervicacissimi Latinorum Aequi et Vulsci (Volsci) fuere Fl., adversus peritos T.; z objektnim gen.: irae T.