-
interscalmium -iī, n (inter, scalmus) prostor med veselnimi tečaji: Vitr.
-
interscapilium (interscapulium, interscapulum) -iī, n (inter, scapula) prostor med rameni, lopatični greben: Ap., Hyg., Isid. — Soobl. interscapulum -ī, n: Cael.
-
inter-situs 3 vmes ležeč (stoječ), vmes se nahajajoč, vmesen: areā vacanti intersitā Gell., nullis ossibus spinisve intersitis Plin., secundi quattuor (venti) intersiti sunt inter primores duos apud orientem occidentemque Ap., peregrinatio i. Plin., praedia agris i. Plin.
-
inter-spergō -ere -spersī -spersum (inter, spargere) vmes potrositi, potresti, (po)škropiti: interspersus rarā canitie Ap., multa i. Ap.
-
inter-stes -stitis (inter, stāre) vmes se nahajajoč, vmesen: Tert.
-
inter-sum -esse -fuī
1. vmes bi(va)ti, se nahajati, stati, ležati: eum, quia murus interest, non timeo Ci., maria, regionum magnitudines intersunt Ci., dum modo inter me atque te murus intersit Ci., Tiberis inter eos interesset Ci., via, amnis interest L., emensosque quae intererant tandem in Germaniae litora exisse N., regio interest, quod interest spatii Plin.; časovno: interfuere anni XXX L. je vmes preteklo, ne una quidem hora interest inter … Ci., ne noctem quidem interesse inter … passi sunt Ci., inter primum et sextum consulatum XLVI anni interfuerunt Ci.; occ.
a) oddaljen biti: clatros interesse oportet pede Cat.
b) zraven, navzoč, navzočen, prisoten biti, prisostvovati, bi(va)ti med … , udeležiti (udeleževati) se: per quendam eorum, qui interfuerant, fit Epicrates certior Ci., ac si ipse interfuerit Ci., ratiocinatio dicitur interfuisse Ci.; z in: in testamento faciendo, in caede, in convivio, in ullā re i. Ci., omnibus in rebus Ci. svoje prste imeti vmes, in candidatorum consularium coitione Ci.; z dat.: is interfuit epulis parricidarum Ci., tot iudiciis, negotiis, omnibus rebus interfuit Ci., consul multis contionibus interfui Ci., interesse consilio Ci. udeleževati se, pugnae navali N., apud aliquem cenulae eius Ap., intererit Satyris paulum pudibunda protervis H. tragedija (pooseb.) se bo udeležila satirske igre, laetus intersis populo H., interfuit sacrificanti Suet. bil je navzoč, ko je on žrtvoval, nostro sermoni, publicis consiliis i. Ci., spectaculo L., Suet., rebus domesticis, privatis N., certamini, quaestoris muneribus, comitiis, sacris, caedi, ludis, bello, poenis cupidissime, curiae, senatui Suet., contubernio patris Aur., interque esse pugnae Arn., (tmeza!), his temporibus Vell., posteritati suae Plin. iun. živeti za … , deum nobis interesse Sen. ph. biva pri nas.
2. metaf.
a) interest razlika je, razlikuje se: subj. nav. kak neutr.: quid interest inter periurum et mendacem? Ci., nihil (neque quicquam) inter illam et hanc interest Ci., interest plurimum inter servitutem et pacem Ci., hoc interest inter meam sententiam et tuam Ci., interest aliquid inter laborem et dolorem Ci., inter hominem et beluam hoc maxime interest Ci., quid interfuisse inter Sempronium? L.; pogosto z odvisnim vprašalnim stavkom: intererit multum, Davusne loquatur an heros H., quantulum interest, utrum in Massici radices, an in Italiam deducamini Ci., tantum id interest, veneritne … an … L., illud quoque multum interest in rudi terra, an … an … Varr.; redko: kar: Ci. hoc (v tem) pater ac dominus interest Ter. se razlikujeta, quod (kar) ab eo nihil intersit Ci.; z gen.: quoniam τὸ νεμεσᾶν interest τοῦ φϑονεῖν Ci. ep. med nejevoljo in škodoželjnostjo je razlika; z dat.: stulto intelligens i. Ter., illis et nobis i. Sen. ph., dimidium dimidiato i. Gell.
b) interest pomembno je, važno je, je (stoji) na čem, do česa je komu, (mnogo, nič ne) de; abs.: equidem ad nostram laudem non multum video interesse Ci. da ne koristi mnogo, quantum interesse vis ad rationem petendi? Ci. Prav pogosto analogno po glag. refert s svojilnim zaimkom v abl. f. sg.: si quid interesse tuā putasses Ci., magni suā putabant interesse Ci., si meā solum interesset Ci., vestrā hoc magis interest Ci.; ta sklad pomeni pravzaprav: z moje (tvoje … ) strani je razloček (razlika) = zame (zate … ) je važno. Pri drugih zaimkih in subst. stoji gen.: quid eius intererat? Ci. kaj mu je bilo do tega? nihil intererat istius (cuius, illius) Ci., quoniam ipsius interest Ulp. (Dig.), nam eorum quoque vehementer interest Ci., id maxime interest rei publicae Ci., si nihil interest regis Cu.; z ACI.: aratoris interest sic se habere frumenta Ci., quis est hodie, cuius intersit istam legem manere? Ci., quod eos scire aut nostrā aut ipsorum interest Ci., suspicarer multam interesse rei familiaris tuae te quam primum venire Ci., semper ille quantum interesset P. Clodii se perire cogitabat Ci., docet quanto opere rei publicae communisque salutis intersit manus hostium distineri C., magis nullius interest quam tuā non imponi cervicibus tuis onus L., magni interest meā unā (skupaj) nos esse Ci., magni est Ciceronis vel meā potius … me intervenire discenti Ci., quamquam magni … interest quam primum ad urbem me venire Ci., vehementer interfuit rei publicae nullam videri in eius modi causā dissensionem esse Ci., vehementer intererat vestrā liberos vestros hic potissimum discere Plin. iun., interest te … Romae esse Ci.; pri istih subj. tudi sam inf.: interest omnium recte facere Ci., interest scire Ci.; z odvisnim vprašalnim stavkom: nihil interest rei publicae, colonia deducatur necne Ci., nihil interest, qui ventus, qui imber, quae tempestas ubique sit Ci., quoniam non tam interest, quo animo scribatur (liber), quam quo accipiatur Ci., interesse ad beate vivendum, quali uteretur victu Ci., plurimum interest, quantae qualesque inter eas remissiones sint Cels., numquam enim interest, uter sit eorum in pede extremo Ci., nihil interest, quo modo solvantur (nodi) Cu., tantum interest, quem ad modum dicas, quid tandem … Ci., quid autem illius interest, ubi sis? Ci., nam ut nihil interest, utrum nemo valeat an nemo possit valere, sic non intelligo, quid intersit, utrum nemo sit sapiens an nemo esse possit Ci., multum interest, utrum aliquis beneficium nobis det nostrā causā an et suā Sen. ph., non multum interest, utrumne de furto aut formula et interdicto dicendum habeas, an de ambitu comitiorum T., ut sit voluptas in iis rebus, necne sit, ad id quod agimus nihil interest Ci., Theodori quidem nihil interest, humine an sublime putescat Ci., o te ineptum, si putas meā interesse, supra terram an infra putrescem Sen. ph., ea vos rata habeatis, necne, magis rei publicae interest quam meā L., nihil enim interest, dactylus sit extremus an creticus Ci.; s finalnim stavkom: utriusque nostrum interest, ut te videam Ci., vestrā interest, ne imperatorem faciant T., non tam suā quam rei publicae interesse, ut salvus esset C. ap. Suet., interest tamen exempli, ut vera videantur Plin. iun., illius interesse, ne faciat moram Ph.; s quod: neque multum interest, quod (da) nondum per numeros distributi sunt Plin. iun. Redko se izraža stvar, do katere je komu, z določenim subj. v nom.: in Epirum ad te statui me conferre, non quo mea interesset loci natura, sed … Ci. ep. Koliko je na čem izražamo: α) z neutr. multum, nihil, tantum idr. β) z adv. maxime, quantopere, vehementer idr. γ) z gen. pretii: magni, permagni, parvi, minoris, pluris.
-
intertāleō (intertalio) -āre (inter, tālea) (o)klestiti, obrez(ov)ati (o drevesih in trtah): Non.
-
inter-tīgnium -iī, n (inter, tīgnum) prostor med dvema gredama (prečnikoma): struere Vitr.
-
inter-trīgō -inis, f (inter, terere) (od hoje ali jahanja) odrgnjeno mesto, (kožni) volk, otisk, otiščanec, žulj, ognet(ek): Varr., Cat., Plin., Col., Ap. h.
-
inter-trīmentum -ī, n (inter, terere)
1. izguba, upad zaradi drgnjenja ali obrabe: purpura teritur … ; sed in auro nihil intertrimenti fit L., intertrimentum argenti supplere L. izgubo (ki je nastala pri pretapljanju), culleorum Icti. obraba.
2. metaf. izguba, kvar, škoda: cum eo sine ullo intertrimento convenerat Ci., nullum in iis nominibus intertrimenti (izmaknitve, poneverjanja) vestigium Ci., sine magno intertrimento Ter.
-
inter-turrium -iī, n (inter, turris) zid(ovje) med stolpi: Don.
-
inter-ūsūrium -iī, n (inter, ūsūra) uživanje obresti v vmesnem obdobju, začasne obresti: Ulp. (Dig.), Paul.
-
inter-utrāque, adv. (inter, uterque) vmes med obema: Lucr.
-
inter-vāllum -ī, n (inter, vāllus)
1. prostor med dvema okopnima koloma: i. proprie est spatium inter capita vallorum Varr.
2. metaf.
a) prostor med dvema stvarema, presledek, razdalja, oddaljenost, razstop, odstoj: trabes paribus intervallis distantes C., videt eos magnis intervallis sequentes L., intervalla humane commoda H. (iron.) nečloveške daljave, i. signi Ci., locorum et temporum Ci., sonorum Ci., omnia intervallis moveri Ci., crebris intervallis lapides erant dispositi Cu., intervalla siderum a terrā Plin., per intervalla digitorum Suet., Baiarum medium intervallum Suet., aëris Lucr., pari intervallo C., longo i. V., modicis intervallis Suet., intervallo Amm.; toda: ex intervallo L. iz daljave, od daleč.
b) (časovno) presledek, vmesni čas, medčasje, čas med, odmor, pretrg(a): maiorum consuetudo longo intervallo repetita Ci., Deciorum memoria multo intervallo renovata est Ci., intervallo dicere Ci. pretrgoma, (ex) longo intervallo Ci. po dolgem času (naspr. confestim), tanto intervallo Ci. ali ex tanto intervallo L. po tako dolgem času, raro intervallo Plin., longo intervallo post Suet., ex intervallo Gell. kmalu nato, annuum regni i. L. = interregnum, dolor longus dat intervalla Ci. ponehuje, pojenjuje, i. litterarum mearum Ci. mojih pisem, med mojimi pismi, sine intervallo loquacitas Ci. brez odmora, hoc intervalli datum L. rok, per intervalla … T. včasih, intervalla scelerum T. premori v izvrševanju, sine intervallo cibum dare Varr. brez zamude, vitia ex intervallis redeuntia Sen. ph. (naspr. continua), intervallum fuit Pl., alia repetendis consulatibus intervalla permittere Plin. iun., intervalla negotiorum otio dispunxit, semper aut belli aut pacis serviit artibus Vell., annorum Suet. ali anni intervallo Amm., per decem mensium intervallum Amm., opportunitate intervalli proximi Amm.
c) razloček, razlika: quantum i. interiectum est inter illorum consilia et istorum dimentiam Ci.; poseb. kot glasbeni t. t. intervalla = (gr. διαστήματα οξύτητος τε περὶ καὶ βαρύτητος), intervali, razlike glasov po višini in globini: varietas sonorum, intervalla Ci., harmoniam ex intervallis sonorum nosse Ci. interval.
-
inter-vēnia -ōrum, n (inter, vēna) „medžilja“ = medsredja (vmesni prostori) v zemlji, razpokline, (po)prečne razpoke: intervenia fistulosa terrae Vitr.
-
inter-veniō -ēre -vēnī -vēntum
1. vmes, k čemu, zraven priti (prihajati), pristopiti (pristopati), vmes doiti (dohajati), prikaz(ov)ati se, pojaviti (pojavljati) se, znajti se, biti, teči: quod cum facere vellent, intervenit M. Manilius Ci., casu Germani equites interveniunt C., quam orationem cum ingressus esset, Cassius intervenit Ci., nam ut numerabatur forte argentum, intervenit homo de improviso Ter., secretum denegavit nisi ut interveniret Macro Suet. bi prišel, (bil) navzoč; z dat. rei: orationi huic L., sermoni Ci., alienae gloriae T., bellis Germanicis, incendio Suet. v vojnah, pri požaru navzoč biti, querelis Ci.; z dat. personae: interveni secretum consilium tractantibus T. sem zmotil tajno razpravljajoče (= tajni posvet), alicui quiritanti L. najti ga kličočega na pomoč, neminem curiosum intervenire nunc mihi, qui … Ter.; o stvareh: via publica, medius paries intervenit Icti., flumine interveniente Plin., Icti. interveniente candidā gemmā Plin. se nahaja vmes.
2. occ. (kot posredovalec) vmes stopiti (nastopati), vmeša(va)ti se, vtakniti (vtikati) se, posredovati, zavze(ma)ti se za kaj: nisi legatus intervenisset Ci., intervenit enim, cui metuisti, ne salvo capite negare non posses Ci., interveniens villicus Suet., interveniens et quasi studiosior partis alterius Suet., i. rebus nepotis Ap., eam (terram matrem) rebus hominum intervenire T. vpliva na … , eatenus interveniebat, ne quid perperam fieret Suet.; kot jur. t. t.: nastopiti (nastopati) kot porok ali tožnik: pro aliquo, in aliquid Icti.
3. metaf. nasproti (po robu) se postaviti (postavljati), zavreti (zavirati), ovreti (ovirati), nasprotovati, upirati (protiviti) se, zadrž(ev)ati, (z)motiti: ultimum de caelo, quod comitia turbaret, intervenit L. prišlo je navzkriž, casus mirificus quidam intervenit Ci., irae interveniunt Pl., quamquam et offensis intervenientibus Suet., haec quum fabula data est, novum intervenit vitium et calamitas Ter., affinitatem, cognationem, praeterea foedus intervenisse S.; pri T. z acc.: ludorum dies cognitionem intervenerant so zadržali preiskavo; pri Ter. z inter: narrabit omnem rem, quae inter nos intervenerit; sicer vselej z dat.: nox proelio, bellum coeptis, hiems rebus gerendis intervenit L., plangor intervenit verbo omni O. med vsako besedo se je bil na prsi, intervenit his cogitationibus avitum consilium L.; tudi z dat. personae: exigua fortuna intervenit sapienti Ci. se mu postavi nasproti = (gr. βραχεῖα σοφῷ τύχη παρεμπίπτει Epicurus), raro sapienti intervenit fortuna Sen. ph., nulla mihi res posthac potest iam intervenire tanta, quae … Ter. ne more se mi pripetiti.
-
inter-vibro -āre (inter, vibrāre) vmes se lesketati, vmes se svetlikati: M.
-
inter-vomō -ere vmes bruhati, izbruhati, izlivati: dulces inter salsas undas Lucr.; metaf.: tenebras hinc blasphemiae intervomunt Tert.
-
intimus, stlat. intumus 3, adv. -ē (superl. tvorba k in, prim. inter, interior, ex-timus, op-timus)
1. najbolj notranji: in eo sacrario intimo signum fuit Cereris Ci., in urbis intimam partem venerunt piratae Ci., intima spelunca Ph. globina votline, in intimis suis aedibus Ci. v najbolj notranjih delih (najglobljih kotičkih) svoje hiše, i. tunica Gell., Macedonia Ci., angulus H., sinus L., pectus Cat., praecordia O.; n. pl.: intima Ponti Vell. notranje pokrajine (oddaljene od obrežja).
2. metaf.
a) najbolj notranji, najgloblji, globok: si intimos sensus civitatis expressero Ci. najskrivnejše, najtajnejše = intima istorum consilia Ci., sermo, cogitationes Ci., vis Ci., T. najučinkovitejša, najizdatnejša, ex intimā philo-sophiā haurire Ci. iz glob(oč)ine filozofije, illa verba ex intimo artificio depromere Ci., disputatio Ci., disputatio est intimae artis Ci. spada na najbolj notranje polje umetnosti, odium Ci. globoko ukoreninjeno, nota intima exstiterint alicui Suet.
b) najzaupnejši, najzvestejši, najvdanejši, najiskrenejši, najsrčnejši, najbolj prijateljski: versatus est in intimā familiaritate hominis potentissimi Ci., regis amicitia N., utebatur intime Q. Hortensio N., intimus est consiliis eorum Ter. vešč; z dat. (o osebi): intimus erat in tribunatu Clodio Ci., intimus alicui N., huic intumum fuisse Pl.; kot subst. m. = najboljši (najzvestejši, najiskrenejši) prijatelj: z gen.: qui se non intimum Catilinae esse fateatur Ci., regis N., unus ex meis intimis Ci., in intimis est meis Ci., intimi multa apertiora videant necesse est Ci., intimi amicorum Suet.
-
in-torqueō -ēre -torsī -tortum
1. usuka(va)ti, vplesti (vpletati), zaplesti (zapletati), navznoter zasuka(va)ti, zavi(ja)ti: intorti capillis Eumenidum angues H., funes intorti O. spletene, capilli Mart. kodrasti, rudentes Cat., intorto verbere terga seca Tib. s spletenim bičem, prono in pollice torquens (tmeza = prono pollice intorquens) libratum tereti versabat turbine fusum Cat., usum feroci stamen manu Sen. tr., undam truncis Val. Fl. razburkati, intorta cornua arietis Col. nazaj zaviti, paludamentum (pallium) circa bracchium i. L., Petr. oviti, deti okrog … , navis retro retorta L. nazaj obrnjena, pampini folium intortum Pl., vertice muricatim intorto Plin., teneras arbores intorto stramento vestire Plin. s slamnatimi vrvmi; metaf.: intortus (lusciniae) sonus Plin. žvrgoleč glas, intortum (noctuae) carmen Ap. cvrčeča, vreščava.
2. (preteč) proti komu zagnati, zadegati, vreči: ita se ad intorquenda pila expedierat miles T., ei (tergo) intorsit hastam (iaculum) V., telum in hostem Ci., V., Sen. ph., iaculum tergo Sil., in moenia cornum Sil., molem intorti saxi Sil.; metaf. o pogledu: oculos V. oči prevračati, μὴ μοι γοργείην κεφαλὴν δεινῖο πελώρου intorqueat Ci. da vrže svoje Meduzine oči name; o besedah: alternis versibus intorquentur inter fratres gravissimae contumeliae Ci. bratje se obkladajo (med seboj) z najhujšimi očitki, dicteria usque in ipsum Luc. fr. bruhati, diram vocem Sil. zagnati.
3. razsuka(va)ti, zategniti (zatezati), (s)kriviti: caulem, ramulos Plin., Col., mentum in dicendo Ci., vultum Gell., talum Auct. b. Hisp., Aur. izviniti, izpahniti; metaf.
a) skriviti = pokvariti, popačiti: verbo ac litterā omne ius intorquere Ci., mores Pers.
b) zmesti, zbloditi: orationem Pl. — Od tod adv. pt. pf. intortē
1. zasukano, zavito: bruscum intortius crispum Plin.
2. metaf. napak, napačno: hoc dicere Aug.