Franja

stoliditās -ātis, f (stolidus) omejenost, neumnost, nespamet(nost), ábotnost, ábota, bebavost, slaboumnost, zagovednost, neumna predrznost, nesramnost, brutalnost, surovost, grobost: Arn. idr., ad deridendam scilicet monstri illius barbariam nec minus ad stoliditatem poeniendam Ap., Atesin flumen non ponte nec navibus, sed quadam stoliditate barbarica primum corporibus adgressi Fl., non minimum terroris incussit barbaris Cornidius centurio satis barbarae, efficacis tamen aput tales homines stoliditatis Fl., ipso illo quippe Cn. Lentulo stolidior est et vanior, qui ignorat eiusdem stultitiae esse vanitatem et stoliditatem Gell., maturandi et electi quidam stoliditate praecipites ad capessendum Illyricum Amm., ibi tunc rectoris imperii caries tota stoliditatis apertius est profanata Amm., non minus stoliditas in tanta reliqui corporis altitudine Plin., similiter nos „cogito quae sunt difficultates stoliditatis meae“ Prisc., nostra tantummodo cupit celebrare palatia, exosa terrigenae stoliditatis ignaviam M.

turpitūdō -inis, f (turpis)

1. grdost, grdota, nakaznost, skaženost, (i)znakaženost, popačenost, ostudnost, gnusnost, odvratnost, ogabnost (naspr. decentia): an est ullum malum maius turpitudine? quae in deformitate corporis habet aliquid offensionis Ci., virtutis laude turpitudinem tegere Ap.; meton. kot medic. t.t. grdo, ranjeno mesto: Marc., Plin. Val.

2. metaf. grdost, grdota, sramotnost, sramota, gnusnost, gnusoba, ostudnost, ostuda, nenravnost, nemoralnost, nemorala, izprijenost, sprijenost, pokvarjenost ipd. (naspr. honestas): ut turpitudinem fugae virtute delerent C., vos aliquot iam per annos conceptam huic ordini turpitudinem atque infamiam delere ac tollere potestis Ci., hinc honestas pugnat, illinc turpitudo Ci., divitiis per turpitudinem abuti S., esse turpitudini N., turpitudinem subire Ci., quanta erit turpitudo, quantum dedecus Ci., turpitudo generis Q., pristinae vitae Gell., turpitudo et impudentia Suet. podlo in nesramno mišljenje, podla in nesramna miselnost, turpitudo iudicum Ci. izprijenost, pokvarjenost, cum summā turpitudine in exsilio aetatem agere S., si causa turpitudinem habebit Corn., omnia fugiendae turpitudinis adipiscendaeque honestatis causa faciemus Ci.; occ. nenravnost, nemoralnost, nesramnost, podlost: pudor, continentia, fuga turpitudinis Ci., flagitiorum ac turpitudinum societas Ci., immensa aliqua vorago est ac gurges vitiorum turpitudinumque omnium Ci.

captō -āre -āvī -ātum (intens. glag. capere) skrbno, vneto za kaj grabiti, prijemati, po čem segati, hlastati, loviti, popadati kaj: captavi tua colla lacertis O., captare naribus auras V. po zraku hlastati, aquam hianti ore captantes H., captatus anhelitus oris O.; od tod pren.: c. sermonem Pl. ali sonitum aure L. prisluškovati; occ. loviti, prežati na koga, na kaj: laqueis feras V., leporem et gruem H., muscas Suet.; pesn.: captatam saepe... adspicit Hesperien O. dihtivo, zaželeno, iskano.

2. pren.
a) hlepeti, hrepeneti, koprneti po čem, želeti si česa, iskati kaj, gnati se za čim, poganjati se za kaj: c. assensionem, plausus Ci., occasionem Ci. čakati (ugodne) priložnosti, misericordiam Ci., solitudines Ci. poiskati, cenas divitum Petr., variis c. ominibus Suet. hoteti izvedeti; pesn.: prendique et prendere captans O., quid me dente captas laedere Ph. poskušaš.
b) (po)skušati koga ujeti, zase pridobiti, premamiti, prevarati: caute mihi captandum est cum illo Pl. (= captandus est ille), me impudicitiai captas Pl. dokazati mi hočeš nesramnost, te captare vult Ci., insidiis hostem c. L., gens captata (sc. ad foedus) Philippo L., verba c. Icti. sofistično razlagati, captabunt in animam iusti Vulg. bodo zalezovali duše pravičnikov.
c) zalezovati kaj, prežati na dediščino, dediščino loviti, nezakonito doseči nasledstvo: c. testamenta H., Sen. ph., hereditatem Ulp. (Dig.), aut captantur aut captant Petr. so ali zalezovani ali pa zalezujejo (dediščino), c. aliquem Mart., Iuv., Plin. iun. dediščino loviti pri kom. — Dep. soobl. captor -ārī: Aug.

in-dūro -āre -āvī -ātum (dūrus)

I. trans.

1. trdo narediti, trditi, utrditi, strditi: (Boreas) induro, inquit, nives O., in lapidem indurat hiatūs O., ora cornu indurata O. oroženel, ind. attritu arborum costas Plin. (o svinjah), aciem (ferri) Plin. kaliti.

2. metaf. utrditi (utrjevati), (o)jekl(en)iti: induratus (est) resistendo hostium timor L. odpor je okrepil sprva boječe sovražnike, animum ind. Sen. ph., frontem Sen. ph. (nesramno čelo =) „nesramnost na kazni imeti“, pueritiam ad futurae militiae patientiam Sen. rh., se adversus omnia, quae incidere possunt Sen. ph., vultum T.; pogosto pt. pf. indurātus 3 utrjen: assiduis bellis indurata virtus Macedonum Iust., Germanis quid induratius ad omnem patientiam? Sen. ph., robora flammis indurata Stat., laboribus induratus Iust., bellicis sudoribus induratus Amm.

— II. intr. metaf. (o)jačati, (o)krepiti se: ubi aetas induravit Cels.